GÜNEY CEPHESİ 18 ekim 1918 de İngilizler Suriye de savaşı kazandı. 27 ekimde Halep i işgal ettiler. 30 ekimde mütareke imzalandı İngilizler kasım ayında İskenderun limanına asker çıkardılar. Ocak 1919 da da Adana Antep Urfa Maraş ı işgal ettiler. Mustafa Kemal bu duruma itiraz ettiğinden cepheden alınmıştı. İngilizlerin bu işgallerine Fransızlar da itiraz ettiler. Daha sonra iki devlet oturup anlaştı. Buna göre İngilizler Irak ve Filistin i aldı. Fransa ise Suriye Lübnan Adana Antep Urfa ve Maraş ı aldı. İngilizlerin işgali bu bölgede fazla bir problem çıkarmamıştı. Fakat Fransız işgalinde sıkıntılar çıktı. Fransızlar yerli Ermeniler ve Suriye den getirdikleri Ermenilerle burada kendi mandalarında bir Ermeni devleti kurdurmak istemişler ve Ermenilerin taşkınlıklarına göz yunmuşlardır. Çukurova halkı ise kurdukları Kilikyalılar ve İntibah cemiyetleri ile buna karşı çıkmışlardır. Sonuçta bu cephede Ermeniler ve Fransızlarla yapılan savaş kazanıldı.

FRANSA İLE İLİŞKİLER • Fransızlar Mondros’tan sonra Adana, Osmaniye ve Mersin’i işgal etmiştir. (Ocak 1919). • Paris Barış Konferansı’nda Suriye, Lübnan, Antep ve Maraş Fransızlar’a bırakılmıştır. • Antep, Maraş ve Urfa Fransızlar tarafından işgal edilmiş ve Ermeniler Türkler üzerine kışkırtılmıştır. • Sivas Kongresi’nde, Güneydoğu’da da Kuva-yı Milliye birlikleri kurulmasına karar verilmiştir. • Kuva-yı Milliye’nin kurulmasıyla birlikte Fransızlar’a karşı mücadele başlamıştır. Fransızlar’la şu savunmalar yapılmıştır: Maraş Savunması : 20 Ocak-11 Şubat 1920 Urfa Savunması : 9 Şubat-10 Nisan 1920 Antep Savunması : 1 Nisan 1920-9 Şubat 1921 Adana Savunması : 21 Ocak 1920-20 Ekim 1921 • Fransızlar’la 30 Mayıs 1920’de ateşkes yapılmıştır. • Fransa Moskova Antlaşması ile endişeye düşmüş, Eskişehir ve Kütahya Savaşları ile beklemeye geçen Fransa’nın, Sakarya Zaferi ile ümidi sona ermiş ve TBMM ile Ankara Antlaşması’nı imzalanmıştır.

MARAŞ Maraş 10 ay İngiliz işgalinden sonra Fransızlara verildi. Fransızlar buraya Ermenilerden oluşan askeri birlikler getirdiler. Burada Ermeniler çeşitli taşkınlıklarda bulundular. Sütçü İmam iki Türk kızının yüzünü açmaya çalışan iki Ermeni askerini öldürerek direnişi başlattı. Bir gece Fransızlar Maraş kalesinden Türk bayrağını indirip kendi bayraklarını asınca bu bardağı taşıran damla oldu. Mahmut Alparslan Hoca liderliğinde Maraş halkı ayaklandı. Fransızlar kışlalarında sıkıştırıldı ve çok zor durumda kaldılar. 11 şubat 1920 de bir Fransız müfrezesi gelip burada sıkışanları kurtararak alıp götürüldü. Bu ili de TBMM Kahramanmaraş unvanını verdi.

URFA 1 kasım 1919 da Urfa yı İngilizlerden Fransızlar teslim aldı. Burada kurulmak istenen Ermeni devletine karşı yöre halkı karşı çıktı ve harekete geçti. Yüzbaşı Ali Saib Bey Aneze ve Badıllı aşiretlerini aldı ve organize etti. Fransızlara bir ültimatom vererek şehri terk etmelerini söyledi. Süre dolunca da Fransızlara saldırıldı. Fransızlar şehrin en sağlam binası olan ve Almanların yaptırdığı numune hastahanesine sığındılar. Burada mahsur kalan Fransızlar kendi kamuoylarında büyük olaya neden oldu. Fransızların çekilmesinde Urfa daki olaylar etkili olmuştur. Bir gece Türk jandarması gelip halka göstermeden Fransızları şehirden çıkardı. Bu ile de TBMM Şanlıurfa unvanını verdi.

ANTEP Burada kurulan Cemiyeti İslam Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk cemiyeti ile işbirliği içine girerek direnişe geçti. Şahin bey adlı subayımız Antep i 27 mahalleye böldü ve her birinde savunma hatları oluşturdu. Fransızlar nk tam 11 ay Antep e girmeye çalıştılar ama başaramadılar. 8 şubat 1921 de Antep düştü. Sekiz aylık bir esaretten sonra Fransızlar Ankara antlaşması gereği burayı boşaltılar. Bu kahraman savunmadan dolayı TBMM bu ile Gaziantep unvanını verdi.

Gazi ünvanı verildikten sonra bir gazete halkımızın duygularına tercüman oldu Türkler, hürmetle eğiliniz. Antep karşısındayız! Onu, o vatan aşkı timsalini,kendi ezeli ve fıtri kahramanlığınızı selamlıyorsunuz.

ANKARA ANTLAŞMASI • İki taraf arasında savaş sona erecek. • İki ay içinde Türk ordusu belirlenen hattın kuzeyine, Fransızlar ise güneyine çekilecek. • İki taraf da kendilerine kalan topraklarda genel af ilan edecek. • Hatay ve İskenderun için özel idare rejimi uygulanacak.

ÖNEMİ • İlk kez İtilaf Devletleri’nden biri, TBMM ile bir antlaşma yapmıştır • Fransa TBMM'yi ve Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuştur. • Hatay hariç Suriye sınırımız belli olmuştur. Hatay'da özel bir yönetim kurulmuş ve burada yaşayan Türkler'e geniş haklar tanınmıştır. • Doğu Cephesi’nden sonra Güney Cephesi de Batı’ya kaydırılmıştır. • Fransa, özel idare rejimi olmasına rağmen Hatay ve İskenderun’un Türk Devleti’nin bir parçası olduğunu kabul etti. • İtilaf Devletleri bloğu parçalanmıştır. • Dünya kamuoyu Millî Mücâdele’nin Türkler’in başarısı ile sonuçlanacağını anlamıştır. Çukurovada devlet kurmayı planlayan Ermeniler bu hayalin imkansız olduğunu anladılar, Not 1: Kurtuluş Savaşı'nda ilk silahlı mücadele Güney Cephesi'nde başlamıştır. Not 2: Güney Cephesi’nde yalnız Kuva-yı Milliye Birlikleri mücadele etmiştir. Düzenli Ordu mücadele etmemiştir. Not 3: TBMM 1973'te Maraş'a "Kahraman", Antep'e "Gazi", 1984'te ise Urfa'ya "Şanlı" ünvanını vermiştir.

SÜTÇÜ İMAM 31 Ekim 1919'da düşmana ilk kurşunu atan Sütçü İmam, Kahramanmaraş’ta Kurtuluş hareketini başlatmıştır. Geçimini temin etmek için süt sattığından adı Sütçü İmam olarak anılmaktadır. Mondros Mütarekesi taksim projesine göre; Antep, Maraş ve Çukurova bölgesi Fransız işgal bölgesi olarak taksim edilmişti. 2 Şubat 1919'da çoğunluğu Hintli askerlerden oluşan İngiliz askerleri Maraş'ı işgal etmişler ve şimdiki Ticaret Lisesinin yanındaki kışlaya yerleşmişlerdir. 29 Ekim 1919 tarihine kadar bu bölgede kalan İngiliz askerleri, Ermenilerin sürekli başvuruları ve bu yöndeki girişimleri sonucu Fransız askerleri ile yer değiştirmişlerdir. Maraş halkının, bu yer değiştirmeye mani olmak için yaptığı başvurular ise, o sırada Osmanlı hükümetinin zayıf oluşu ve yöneticilerin ilgisizliği nedeni ile başarılı olamamıştır. 29 Ekim 1919 akşam vakti Yüzbaşı Jülie komutasındaki öncü birlikler, Ermenilerin taşkınlıkları ve tezahüratları arasında Şeyh Adil mevkisinden şehre girmişlerdir. Öncü kuvvetlerden bir gün sonra, 2000 kişilik gönüllü Fransız lejyoneri Ermeniler, Fransız ve Cezayirli askerlerden oluşan birlikler yine Ermeni tezahüratları, Ermeni kadınların muhabbetli alkışları arasında şehre girdiler. Şimdiki Ticaret Lisesi civarına yerleştiler. 31 Ekim 1919 cuma günü akşamına kadar, Fransızlarla beraber gruplar halinde şehri dolaşan Ermeniler Türk halkına ağır hakaretler ve küfürlerle mütecaviz davranışlarda bulundular.

Bu olayda Çakmakçı Said şehit düşmüş yaralanan Ermeni ise ölmüştü 1 Kasım 1919 tarihinde ölen Ermeni için büyük bir cenaze töreni düzenlendi. Şehri terk etmeyen İngiliz ve Fransız askerleri olay yerine yetişti. Sütçü İmam ise Nalbant Bekir'den aldığı bir atla Bertiz'in Ağabeyli köyünde bulunan Beyazıt oğlu Muharrem Bey'in yanına gitti. Ermenilerin ve Fransızların bütün çabalarına rağmen Sütçü İmam bulunamadı. Ancak olayın intikamını almak isteyen Ermeniler sağa sola ateş ederek Zülfikar Çavuş oğlu Hüseyin'i şehit ettiler. Bu arada Türkleri öldürüp kadınlarını alacaklarını, camilerine çan takacaklarını söylemeye başladılar. Fransızlar da misilleme hareketlerine girişerek Sütçü İmam'ın dayısının oğlu Tiyekli oğlu Kadir'in ellerini ve ayaklarını arkasından bağlayarak burun ve kulaklarını kestikten sonra boğazlayarak şehit ettiler. Sütçü İmam 1878 yılında doğmuştur. Üç kız bir erkek çocuğu vardır. 31 ekim 1919 da, düşmana ilk kurşunu atan Sütçü İmam, düşmanın Maraş'tan kovulmasından sonra, harpteki fedakarlıklarına mükafat olarak Belediyeye odacı alınmış, bu vazifesi yanında kaledeki topun idaresi kendisine verilmişti. Bir top atımı sırasında barutun ısınan namludan erken ateş alması neticesi yandı. Alman Eytamhanesinde tedavi altına alındıysa da iki gün sonra 25 Kasım 1922 tarihinde vefat etti. Çınarlı Cami mezarlığına defnedildi. İlk kurşunun atıldığı Uzunoluk meydanında 1936 yılında Belediye başkanlığı yapan Hasan Sukuti Tükel tarafından bir anıt ve çeşme,1977 yılında da Kıbrıs meydanına Kurtuluş anıtı yaptırılmıştır.

Akşam vakti, havanın karaması ile olayların sükûn bulması beklenirken, Uzunoluk hamamından çıkan 3 kadın ve bohçalarını taşıyan bir erkek çocuğunu gören Fransız-Ermeni devriyesinden bir asker; “Burası artık Türk memleketi değildir. Fransız müstemlekesinde peçe ile gezilmez!” diyerek kadınların peçesini zorla açmak istedi. Kadınlar ise bağırıp, feryat ederek yakındaki Kel Hacı'nın kahvesinden yardım istediler. Olay yerine ilk müdahale eden Çakmakçı Sait; “Gâvur oğulları! Dokunmayın bacılarıma!” diyerek Fransız Ermeni Lejyonerlerinin üzerine yürüdü. Üzerinde silah olmayan Çakmakçı Sait, açılan ateş sonucu ağır yaralanmıştır. Bu sırada adı İmam olan ve geçimini temin etmek için süt sattığı için Sütçü İmam olarak tanınan İmam, yanında bulunan silahı ile ateş açmış ve bir Fransız-Ermeni Lejyoner askerini öldürmüş, bir diğerini de yaralamıştır.

sutcu-imam.jpg