ETKİLİ ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ UYGULAMALARI

Öğretimin En Genel Amacı Bağımsız ve kendi kendini yönetebilen bireyler yetiştirmektir!

“Bilmek bir ürün değil süreçtir”

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ PROBLEM NEDİR? Bireyin ya da toplumların karşılaşmış olduğu ve başarıya ulaşılması için çözülmesi gereken zorluklardır. PROBLEM ÇÖZME NEDİR? Önceki bilgi ve deneyimden faydalanarak veya araştırma sonucu yeni bilgiler edinerek karşılaşılan bir problemin çözülmesidir. Problem çözme yönteminde karşılaşılan sorunu net olarak kavrama önceki bilgi ve becerileri bu sorunun çözümünde kullanabilme , problemin güçlüğüne göre bazı durumlarda analiz ve sentez becerisini gerektirmektedir.

Problem çözme yöntemi beş aşamaya dayanmaktadır: 1.Problemin farkına varma 2.Problemin tanımlanması ve sınırlandırılması 3.Problemin çözümüne yarayacak verileri ve bilgileri toplama. 4.Problemin çözümüyle ilgili denenceler ileri sürülmesi. 5.Toplanmış verilerin ve problemle ilgili bilgilerin ışığı altında muhtemel çözüm yollarının saptanması ve uygun hipotezlerin sınanıp uygulanması 6.Problemin çözülmesi ve sonuca varma.

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİNİN YARARLARI Öğrencilerin öğretme öğrenme etkinliklerine aktif olarak katılmalarını sağlar. Öğrencileri planlı ve düzenli çalışmaya alıştırır. Öğrencilerin bilimsel görüş ve düşünüş kazanmalarını sağlar. Öğrenmeye karşı ilgi ve istek uyandırır. Öğrencilerde sorumluluk duygusunun geliştirilmesine yardım eder. Öğrencilerin problemleri cesaretle karşılamalarını ve bilimsel yaklaşımla ele almalarını sağlar. Öğrencilere başkaları ile yardımlaşmanın ve başkalarının fikirlerinden yararlanmasından gerektiği görüşünü benimsetir. Öğrenmeye daha mantıklı ve sağlam bir temele dayandırır. Öğrencilerde cesaretle önerilerde bulunma ve hipotezler ileri sürme yeteneğini geliştirir. Öğrencilere karar vermede acele edilmemesi gerektiği düşüncesini benimsetir.

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİNİN SINIRLILIKLARI Öğretmen bu yöntemi uygulayacak bilgi ve deneyime sahip olmalıdır. Çok zaman alan bir yöntemdir. Öğrenciler gerekli bilgi kaynaklarına zor ulaşabilirler. Öğrenmenin değerlendirilmesi güçtür. Öğrenciler maddi külfet altında kalabilirler. Bütün disiplinlere uygulanması güçtür.Üstelik harcanan emek , enerji ve zamana değmeyebilir. Öğrencilerin bu yöntem uygulamasında başarılı olabilmesi için gerekli olgunluğa erişmiş olmaları gerekmektedir.

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ DAHA ETKİLİ HALE NASIL GETİRİLEBİLİR? Problemler öğrencilerin olgunluk ve beceri düzeyine uygun bir biçimde sunulmalıdır. Öğretmen, problemi tanımlama ve sınırlandırma konusunda öğrencilere yardımcı olmalıdır. Öğretmen problem çözmede öğrencilere rehberlik yapmalıdır. Öğretmen öğrencilere bilgi ve materyal bulmada yardım etmelidir.

ROL OYNAMA VE YARATICI DRAMA

ROL OYNAMA Rol Oynama yöntemi, öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmelerini sağlayan bir öğretim tekniğidir. Bir fikir,durum sorun ya da olay bir grup önünde dramatize edilir. Grubun üyeleri yalnızca dinlemek ya da tartışmak yerine olayın nasıl oluştuğunu izler ve konunun ayrıntısına inerler.

Rol yapmada öğrenci, gerçek rolünden ve duygularından sıyrılıp kendini bir başkasının yerine koyar. Belli bir durumda ne yapacağını ve neler hissedeceğini hareketlerle gösterir. Rol oynama yönteminde ders konusu ile ilgili bir fikir, durum, sorun ya da olay bir grup öğrenci tarafından yine bir grup öğrenci önünde dramatize edilir.

Rol oynama sayesinde öğrenciler,bir başkasının kimliğine bürünerek onların nasıl düşündüklerini, nasıl hissettiklerini ve nasıl davrandıklarını anlamaya çalışır. Rol oynama yönteminde öğrenciler bir tepkiyle karşılaşmaksızın veya cezalandırılma tehlikesi olmaksızın bir başkası gibi hisseder,düşünür ve davranırlar.Daha önemlisi özel sorunlarını bir bunalım hissetmeksizin tartışabilirler.

Rol oynama yönteminde esas amaç,öğrencilerin belli durumlara ilişkin olarak kendi duygu ve düşüncelerini anlamalarına yardım etmek ve kendilerini çevreleyen sosyal dünya hakkında bir anlam oluşturmalarını sağlamaktır. Bu nedenle rol oynama yönteminde, işlenmekte olan ders veya konu ile ilgili bir durum ya da olay seçmek önemlidir.

ROL YAPMA YÖNTEMİNİN FAYDALARI

Öğrenciler bizzat katıldıkları ve hoşlandıkları eylemlerden daha fazla tecrübe edinirler. Öğrenciler hislerini ve tutumlarını açıklama imkanına sahip olurlar. Öğrencilerin yaratıcı tutum ve davranışları gelişir. Öğrencilere durumu yalnızca kavrama yerine aynı zamanda hissetme imkanı verir.

Öğrenciler derse iyi güdülenirler. Öğrenciler yüz yüze gelecekleri gerçek durumlara hazırlanırlar. Sosyal becerileri geliştirmek için bu yöntem faydalıdır. İletişim sözden çok hareketlere dayanır.

Öğrenci gelecekte başvuracağı şeyler hakkında ön fikir edinme şansına sahip olur. Öğrenci baskı ya da işlerin ters gitmesi durumlarında soğukkanlı olmayı öğrenir.

SINIRLILIKLARI

Küçük grup gerektirir,sınıfın tamamı görevlendirilemez Küçük grup gerektirir,sınıfın tamamı görevlendirilemez.(Bizlerde bu problem yok) Zaman gerektirir. Bazı öğrenciler karakterleri ya da olayları anlamada güçlük çekebilirler. Yetenekli öğrenciler durumu tekelinde bulundurabilir. Katılan her öğrencinin biraz yaratıcılığını gerektirir.

Öğrenciler rolleri oynarken sık sık aşırıya kaçarlar Öğrenciler rolleri oynarken sık sık aşırıya kaçarlar.Bu durum sınıf atmosferini bozacağı için öğrenmeyi de olumsuz etkiler. Çekingenlik ya da konuşma problemleri gibi beceri eksiklikleri olan öğrenciler için iyi bir yöntem olmayabilir.

Öğrencilerle ya da dersle ilgili kurulmazsa yöntem işe yaramaz hale gelebilir. Amaçları açıkça belirtilmezse yalnızca bizzat faaliyete katılanlar için yararlı olur.

YARATICI DRAMA

Dramanın Tanımı Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı,bir tümceyi, bir fikri bir yaşantıyı veya bir olayı; doğaçlama, rol oynama gibi tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde oyun veya oyunlar geliştirerek, eski bilişsel örüntülerin yardımıyla yeniden yapılandırmaya yönelik etkinlikle sürecidir(İnci San;)

Bir başka yaklaşımla, yaratıcı drama, önceden yazılmış bir metin olmaksızın katılımcıların kendi yaratıcı buluşları, özgün düşünceleri, öznel anıları ve bilgilerine dayanarak oluşturdukları eylem durumları ve doğaçlama canlandırmalardır

Olay, olgu, yaşantı ve bilgileri yeniden yapılandırmaya yönelik olan yaratıcı drama çalışmalarında, tiyatro olgusunda olduğu gibi; bir başlangıç ve son bölümü olmayabilir. Ancak bildiğimiz çocuk oyunlarındaki gibi belli kuralları ve bu kuralar içindeki sonsuz özgürlükleri içerir. Tıpkı tiyatroda olduğu gibi, gruptakiler belli bir atmosferi ve o andaki oyun oynama yaşantısını p a yl a ş ı r l a r

Bir çocuk için vazgeçilmez unsur olan “oyun” dramanın çıkış noktasıdır Bir çocuk için vazgeçilmez unsur olan “oyun” dramanın çıkış noktasıdır.Oyunların çeşitliliği ve çok yönlülüğü, bu alana getirilen tanım ve yaklaşımların da çeşitlilik kazanmasını sağlamıştır.Örneğin Alman Scheuerel’e göre oyunun altı ana aktivitesi vardır.

1-Özgürlük 2-İçsel sonsuzluk 3-Öyleymiş gibi yapma 4-İkili değer 5-Kapalı bütünlük 6-Şimdiki zaman

YARATICI DRAMANIN ÖGELERİ

Drama lideri Çalışmaya rehberlik eden kişidir.Bir lider değişime açık,gelişmeye elverişli,esnek bir kişiliğe ve mesleki formasyona sahip olmalıdır.

Oyun Grubu Öğrenmeye istekli ve katılım için gönüllü olmalıdır.Bireylerin hepsi farklı deneyimlere ve özelliklere sahiptir. Ortak öğrenme kanalında var olmalıdırlar.Grup dinamiğinin oluşmasında her birey etkin gelişime ve değişime yatkın olmalıdır.

Uzam Etkin bir kullanım alanıdır.Parke,halı vb. ayakkabının zorunlu şartlar dışında kullanılmadığı,her türlü eyleme ve olası gürültülere olanak sağlayan ve gerektiğinde sergileme şansını elde edebileceğimiz bir mekandır.

Arama Etkinliği Baştan belirlenen hedefler doğrultusunda,liderin inisiyatifinde zaman zaman değişimlerin yaşandığı, grubun etkin rol aldığı,her birey için (kimsenin göz ardı edilmediği) var olan bir mekandır.

EĞİTİMDE YARATICI DRAMANIN ÖNEMİ

FARKINDALILIK KAZANDIRIR. Bağımsız düşünmeyi sağlar. İşbirliği yapabilme özelliğini geliştirir. Sosyal ve psikolojik duyarlılık sağlar. Dört temel dil becerisini(konuşma,dinleme,okuma, yazma) geliştirir. Sözel olmayan iletişimin öğrenilmesini sağlar. Yaratıcılık ve estetik gelişimi sağlar.

Etik değerlerin gelişmesine olanak sağlar. Kendine güven duyma,karar verme becerilerinin gelişmesini sağlar. Kaslarını hareket ettiren yeni yöntemleri bulmayı,denemeyi ve bedenini çok yönlü geliştirmeyi sağlar. Hata yapma korkusu olmaksızın yeni davranışlar geliştirmeyi sağlar.

Sanat formlarına duyarlılık göstermeyi sağlar. Duygunun sağlıklı ve kontrollü boşalımına yardımcı olur. Kendini tanımayı sağlar. Kendini ifade etmede güven kazandırır. Bilgiye ulaşmaya ve onu kullanmaya istekli duruma getirir.

YANSITICI ÖĞRENME, Yansıtıcı Öğrenme ( Reflective Teaching) Yansıtıcı öğrenme, bireyin kendi öğrenmesi ile ilgili kişisel görüşlerini içerir. Öğrenenin kendi öğrendikleri hakkında neler düşündüğünü ortaya koyan bir yaklaşımdır. İster sözel yöntemlerle yapılsın, isterse yazılı ya da görsel olarak gerçekleştirilsin, geleneksel öğrenme ortamlarında karakter eğitimi için kullanılan başlıca öğrenme yöntemlerinden biridir.

Yansıtıcı Öğrenme Özellikleri Günlük tutma, sınıf gazetesi hazırlama, makale yazma,çizim yapma vb. şekilde sınıf ortamında ve dışında uygulanabilir. Mutlaka akran değerlendirmesi ve sınıf içi tartışma içermelidir. Akademik çalışma üzerinde yapılabilir. Öğrencilerin grup çalışmaları sınıf içinde değerlendirilir ve neyi başarıp neyi başaramadıkları akran değerlendirmesi içinde tartışılır.Yansıtıcı öğrenme,verilen bir okuma ödevinde bulunan bir karakter hakkında yazılmış yazıya cevap olarak verilebilir.

Yansıtıcı Öğrenme Uygulama Adımları Yansıtıcı öğrenmenin sınıf içinde uygulanması için tek bir yöntem yoktur, birden fazla yöntem uygulanabilir ve öğretmenin seçimine göre değişiklik götürebilir. Buna göre yansıtıcı öğrenme şekilleri 3 aşamadan oluşur Uygulama Adımları Olayın Kendisi Yansımaların Toplanması, Yansıtıcı Cevaplar Ve Değerlendirme

Olayın Kendisi Yansıtıcı öğrenmenin başlangıç noktası, ders verme yada bir öğretim etkinliği vb. bir öğretme olayıdır. Öğretmenin başlattığı öğretim olayında kendi bireysel öğretimi odak noktası olurken, bir yandan da öğrencilerin öğretimin ortaya koyduğu yaklaşımlar hakkında gözlem yaparak ve düşünerek motive olmaları istenir.

Yansımaların Toplanması Yansıtıcı öğrenmede 2. aşama, öğrencilerin olayda ne olduğunu incelemelerinden ve karşı tarafa aktarmalarından oluşur. Olayın yazılı olarak tanımlanması, sesli yada görsel olarak kaydedilmesi, öğrencilerin bir kontrol listesi hazırlaması ve hatırlatıcı notlar alması bu aşamada yapılmaktadır

Yansıtıcı Cevaplar Ve Değerlendirme 3.aşamada odak noktasını olayın objektif olarak değerlendirmesi oluşturur. Öğrenciler ortaya konan olayı derinlemesine tartışırlar, kendi deneyimleri hakkında sorular sorarlar ve olayda önemli görünen yerler sınıf tartışması olarak irdelenir.

Yansıtıcı Öğrenme Akran Gözlemlemesi Akran gözlemlemesi sınıf içinde öğretmene öğrencilerin birbirleriyle yaptığı aktiviteleri gözlemleme olanağı sağlar. Öğretmen, sınıf içinde akran gözlemlemesi kullanırken şu aşamalara dikkat etmelidir ;

ANLATIM (TAKRİR,SUNUŞ) YÖNTEMİ "Şayet eğitimin amacı sadece bir konuda veya alanda bilgi sahibi kılmaksa... takrir metodunu kullanmak tartışma metodunu kullanmaktan çok daha iyidir. Yok eğer, eğitimin amacı problem çözümleyecek nitelikte bazı yetenek ve hünerlerin geliştirilmesi ise, o takdirde en yetersiz sınıf tartışması bile bir çok takrirden daha üstündür." B.Bloom

Anlatım yönteminin iyi yönleri şunlardır: Anlatım yoluyla ders verme metodu ekonomiktir. Her türlü bilgi, gözlem, araştırma ve inceleme bu yolla öğrencilere aktarılabilir. En esnek metotlardan biridir. Küçük gruplarla yapıldığında gerektiğinde bir sohbet tekniğine dönüştürülebilir. Grup büyüklüğü 50-60'ı geçince de konferans tekniği ile ders yapılabilir!!!! Dinleyerek öğrenmeye daha yatkın olan kişiler için en verimli öğrenme metodudur.

Anlatım yönteminin eksikleri ve kusurlu yönleri: Anlatma yöntemi daha çok işitme organını kullanmaktadır. Oysa eğitimde ne kadar çok duyu organı kullanılırsa o kadar iyi olur. Öğrenci derse aktif olarak katılmadığı için dersi dinlemeyebilir. Yarım yamalak dinlenilen bir derste de bilgiler tam olarak özümsenemez ve kısa zamanda unutulur. Eğer öğretmen; bilgisi, ses tonu, vurgulamaları, kullanacağı çeşitli tekniklerle dersi dinlenilebilir bir hale getirmezse, öğrenciler kısa zamanda sıkılır, motivasyonları düşer ve dersten koparlar.

SORU – CEVAP YÖNTEMİ

Soru-cevap yönteminin faydaları: Öğrencinin başkalarını dinlemesini; bunlara karşı kendi fikirlerini üretme ve bunu nazik, mantıklı, etkili bir tarzda söylemesini sağlar. Öğrencinin derse aktif olarak katılmasını sağlar. Öğrencinin hatırlama, yargılama, değerlendirme, karar verme ve yaratıcı düşünmesini sağlar. Öğrenci, kendisine de her an soru sorulabileceği veya söz düşeceği ihtimali ile dersi veya tartışmayı dikkatle izleme disiplinine alışır. Öğrencinin derse ilgisini arttırır.

Soru – cevap yönteminin kusurlu yönleri: Sorulara cevap veremeyen öğrencinin kendine güveni azalır. Zamanla öğrenci bildiği konularda bile konuşmamaya başlar. Eğer sınıftan sürekli yanlış cevaplar gelir veya hiç cevap gelmezse, öğretmenin de kendine güveni azalır. Sorular iyi ifade edilemez ise, anlaşılmaz, kasıtlı ve yönlendirici olursa öğrencinin serbest düşünmesi engellenmiş olur.

TARTIŞMA YÖNTEMİ

Tartışma yönteminin faydaları : Çocukları, daha sonra yetişkin birer üye olarak katılacakları demokratik toplumun tartışmalarına hazırlar. Katılanlara, tartışma sanatını öğretir. Öğrenci kendini kontrol etmeyi, disiplinli davranmayı öğrenir. Kendi haklarını nazik bir şekilde savunmayı öğretir. Kişilere, haklı oldukları konularda bile kırıcı olmamayı, nazik olmayı öğretir.   Konuyu çözümleme, kavrama, yorumlama, problem çözme gibi noktalarda öğrencilere yardımcı olur.

Tartışma metodunun kusurlu yönleri: Tartışma için herkesin birbirini görebileceği bir oturma düzeni gerekir. Bir yönetici bulunmalıdır ve tartışmaya katılanların seviyeleri birbirine en azından yakın olmalıdır; karşılıklı saygı ve nezaket elden bırakılmamalıdır.

GEZİ – GÖZLEM YÖNTEMİ

Gözlem yönteminin faydaları: Öğrencilerin kapalı kapılar ardından, sınıfın sıkıcı havasından kurtuldukları için, sevinerek katıldıkları ve doğrudan bilgi ve tecrübeye ulaştıkları bir eğitim ortamıdır. Öğrencinin birçok duyu organı devreye sokulduğu için, daha sağlam ve kalıcı bilgiler oluşturulur.

Gözlem yönteminin sınırlılıkları: Bazı yerlere yapılacak geziler için izin alma zorunluluğu vardır. Gezi sırasında güvenliğin sağlanması gereklidir. Öğrencilerin gidiş gelişleri ve gözlemleri sırasında kargaşa çıkmaması için çok ayrıntılı bir organizasyonun yapılması gerekir. Gidiş gelişler zaman alır.

ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ YÖNTEMİ

Örnek olay incelemesi metodunun faydaları: Bilgi ve tecrübeler burada ortaya konur. Soyut düşünceler burada pratiğe, uygulamaya dönüştürülebilir. Bağımsız düşünme, orijinal fikir üretme ve bunu ortaya koyma ve tartışma özellikleri gelişir. Öğrenciler, sorunları tartışarak çözme yeteneği geliştirirler.

Örnek olay incelemesi metodunun olumsuz yönleri: Eğer örnek olaylar iyi seçilmez veya iyi ortaya konmaz ise, çatışma ve tartışmalar çıkabilir. Öğrenciler yeterli bilgi ve tecrübelere sahip değil iseler katılım az olabilir ve değişik fikirler ortaya konamaz.

TEŞEKKÜRLER