1 NASIN Ö Ğ REN İ YORUZ, NEDEN Ö Ğ RENM İ YORUZ Prof. Dr. Tuncay Ergene Hacettepe Üniversitesi E ğ itim Fakültesi

E Ğİ T İ C İ LER İ N E Ğİ T İ M İ Neden e ğ iticileri e ğ itiyoruz? E ğ iticileri e ğ itmek kolay mı? Zor mu? E ğ itim sürecine katılmamış bir kişi aranızda var mı? Daha önceki e ğ itim deneyimleriniz nelerdir? Yetişkinlerin e ğ itimi neden yetişkin olmayanların e ğ itiminden farklıdır?

E Ğİ T İ M ALANINDAK İ DE Ğİ Ş İ MLER Bazı yeni bilgiler eski bilgilerin de ğ işmesine neden olmaktadır. “Bilginin kesinli ğ i ve de ğ işmezli ğ i” kavramı yerine günümüzde “sürekli yenilenen ve de ğ işen bilgi” düşüncesi kabul edilmektedir. E ğ itim sürecinde odak ö ğ rencidir ve bilgi ö ğ rencinin “ö ğ renmeyi ö ğ renmesi” ve “bilgiye erişimi ö ğ renmesi” için kazandırılır. Çok yönlü zekaya yönelik bir e ğ itim yaklaşımı yaygın olarak benimsenmektedir.

E Ğİ T İ M Öğrenen KasıtlıKasıtsız Öğreten Kasıtlı Örgün-yaygın eğitim Kitle iletişim araçları Kasıtsız Bireysel öğrenmeRasgele öğrenme

YET İ ŞK İ N E Ğİ T İ M İ İ LKELER İ 1.Yetişkin güdülenmesi ve başarılı olması için e ğ itim amaç ve hedeflerini bilmelidir. 2.Yetişkin ö ğ renci, e ğ iticiden daha fazla bilgi birikimine ve daha yüksek sosyo- ekonomik düzeye sahip olabilir. E ğ itimde yetişkinin bireysel de ğ erleri önemsenmeli ve yetişkin saygısı gösterilmelidir. 3.Ö ğ retim yetişkin yeteneklerine, çevre koşullarına ve yaşanılan kültüre göre biçimlendirilmelidir. 4.Yetişkin ö ğ renme sürecine katılmalıdır (yaparak yaşayarak ö ğ renme) 5.Ö ğ retim yetişkin sosyal rollerini ve yeteneklerini geliştirici olmalıdır.

YET İ ŞK İ N E Ğİ T İ M İ İ LKELER İ 6. Ö ğ renme için olumlu e ğ itim ortamı hazırlanmalıdır. 7.Çeşitli ö ğ retim yöntem ve teknikleri kullanılmalıdır. 8.Yetişkin ö ğ rendiklerini hemen uygulamak ve kullanmak ister. 9.Ö ğ renme için yeterli zaman verilmelidir. 10.Yetişkinin deneyimleri ö ğ renme kayna ğ ıdır. Kendisi de başkalarının ö ğ renmesini sa ğ layabilir.

YET İ ŞK İ N E Ğİ T İ M İ İ LKELER İ 11.Ö ğ renilecek konunun ayrıntısı yapısallaştırılmalıdır. 12.Ö ğ renilenler arasındaki ba ğ lantının yetişkin tarafından keşfedilmesi sa ğ lanılarak ve uygulama ile; ö ğ renmenin kalıcılı ğ ı ve farklı alanlara aktarılabilmesi, gerçekleştirilmelidir. 13.Yetişkinin kaygı düzeyi nedeniyle, cesaretlendirme ve yönlendirme yapılmalıdır. 14.Yetişkinin “başarma gereksinimi” karşılanmalı “özgür” ortamda gerçekleştirilmeli ve kişiyi “mutlu” edebilmelidir.

YET İ ŞK İ N E Ğİ T İ M İ İ LKELER İ 15.Ö ğ renme sonunda geri bildirimle do ğ ru ve yanlışlar verilerek, ö ğ renmede olumlu tutum geliştirilmelidir. 16.Sürekli de ğ erlendirme ve kendi kendini de ğ erlendirme ile ö ğ renme arttırılmalıdır. 17.Yetişkinin e ğ itim programı işlevsel ve dinamik olmalıdır. Bireyin ve toplumun de ğ işen gereksinimlerine göre sürekli biçimlendirilmelidir.

Ö Ğ RET İ M SÜREC İ N İ N N İ TEL İ KLER İ 1.Amaç ve hedeflere yönelik olmalıdır. 2.Ö ğ rencinin ö ğ renim gereksinimlerini karşılamalı ve hazır bulunuşluluk düzeyine uygun olmalıdır. 3.Ö ğ renciye başarısızlık duygusu vermemeli, hoşa gitmeyen durumlar taşımamalı, baskı yöntemleri kullanılmamalıdır. 4.Ekonomik olmalıdır. 5.Ö ğ rencilerin di ğ er yaşantılarıyla tutarlı olmalı ve kaynaşmalıdır.

Ö Ğ RENME KURAMLARı Bilişsel Kuramlar Davranışçı Kuramlar Duyuşsal Kuramlar Nörofizyolojik Kuramlar

Ö Ğ RENME ALANLARı Bilşsel Alanda Ö ğ renme (Bilgi Ö ğ renme) Devinsel Alanda Ö ğ renme (Beceri Ö ğ renme) Duyuşsal Alanda Ö ğ renme (Tutum Ö ğ renme)

12 Ö Ğ RENME Yaşantıyla Göreli olarak kalıcı Davranış de ğ işikli ğ i ya da de ğ işiklik potansiyeli

13 Ö Ğ RENMEY İ NELER ETK İ LER?  Ö ğ renenin nitelikleri  Ö ğ retenin nitelikleri  Ö ğ renilecek konunun nitelikleri  Ö ğ retme teknikleri  Ö ğ renmenin gerçekleşti ğ i ortam  etkileşimleri

14 Ö Ğ RENEN İ N N İ TEL İ KLER İ B İ REYSEL FARKLILIKLAR  ZEKÂ (ÇOK BOYUTLU-ÇOKLU ZEKA)  Ö Ğ RENME ST İ LLER İ  GÜDÜLENME  YAŞ  GEÇM İ Ş Ö Ğ RENMELER  O ANK İ F İ Z İ KSEL/DUYGUSAL DURUM VB…

15 ZEKÂ Bireysel farklılıkları açıklamada en önemli ölçütlerden biridir * Kalıtım ve çevrenin etkileşimi * Farklı sınıflandırmalar var

16 ZEKÂ ALANLARI Sözel zekâ Mantık – matematiksel zekâ Görsel – uzamsal zekâ Müzikal zekâ Bedensel – kinestetik zekâ Sosyal zekâ İ çsel (özedönük) zekâ Do ğ a zekâsı

17 SÖZEL ZEKÂ Bir dilin temel işlemlerini kullanabilme yetene ğ i Okuma, yazma, dinleme ve konuşma ile iletişim sa ğ lama Önceki bilgiyi anlama ve yeni bilgiye ba ğ lama

18 MANTIK – MATEMAT İ KSEL ZEKÂ Sayılar, birbiri ile ilişkili kavramlar, düşünceler arasındaki karmaşık ilişkileri anlama yetene ğ i

19 GÖRSEL – UZAMSAL ZEKÂ Beyin sözcüklere ulaşmadan önce, imaj ve resimlerle düşünür. Görsel – uzamsal zekânın dili; renkler, şekiller, desenler, dokular, imajlar, resimler ve di ğ er görsel sembollerdir.

20 MÜZ İ KAL ZEKÂ Müzik, üç temel ö ğ eli bir dil:  ses perdesi / uzunlu ğ u, ritim ve ton.. Çevredeki seslerden anlam çıkarma Ses tonundan duygu durumunu kestirme, Arabanın motor sesinden problem oldu ğ unu anlama

21 BEDENSEL – K İ NESTET İ K ZEKÂ Tüm vücut hareketlerini kontrol etme ve yorumlama Atletik yapı Bir cerrahın açık kalp ameliyatı Pilotun göstergelerin ince ayarını yapması

22 SOSYAL ZEKÂ Bireylerle iletişim kurma, onları anlama, duygu durumlarını ve yeteneklerini tanıma İ letişim İ şbirli ğ i Çatışma yönetimi Uzlaşma becerileri

23 İ ÇSEL (ÖZEDÖNÜK) ZEKÂ Kişinin kendisiyle ilgili bilgisi olması Yaşamı ile ilgili sorumluluk alması Coşkularının sınırlarını anlaması, İ çsel güdülenme

24 DO Ğ A ZEKÂSI Do ğ al çevreyi anlama, tanıma Bitki ve hayvanların türlerini fark etme Botanik ve zooloji, organik kimya, böcek bilimi, tıp, foto ğ rafçılık, inşaat mühendisli ğ i vb.

25 ZEKA ÇEŞİTLERİGenel ÖzellikleriÖğrenme Yollarıİlgi Duydukları Meslekler Sözel ZekaDilini etkili olarak kullanabilir.Söyleyerek, dinleyerek, okuyarak ve görerek öğrenir. Yazar, Şair, Öğretmen, Gazeteci, Politikacı, Avukat, Komedyen. Mantık – Matematiksel ZekaSayılarla çalışmayı sever. Neden-sonuç ilişkisi kurarak yorumlamayı sever. Sınıflayarak, sıralayarak ve soyutlayarak öğrenirler. Bilim İnsanı, Mühendis, Matematikçi, Ekonomist, Muhasebeci, Bilgisayar Programcısı, Yargıç. Görsel (Uzamsal) ZekaHaritaları, çizelgeleri, filmleri kolay okurlar, anlarlar. Görselleştirme (resim, film, sunu-slayt- vb..) ve hayal kurarak öğrenirler. Ressam, Fotoğrafçı, Mühendis, Mimar, Gezgin. Müziksel (Ritmik) ZekaMelodileri, sesleri ve ritimleri severler. Müzik eşliğinde, ritim ve melodiyle öğrenirler. Şarkıcı, Besteci, Müzik Öğretmeni, Tiyatrocu. Bedensel (Kinestetik) ZekaVücudunu ve ellerini ustalıkla kullanarak anlatmayı severler. Dokunarak, yaparak ve hareket ederek öğrenirler. Atlet, Dansçı, Aktör, Balerin, Balet, Pandomimci, Cerrah. Kişiler Arası (Sosyal) ZekaÇevresiyle ilişki kurmayı, işbirliği yapmayı ve empatiyi sever. Paylaşarak, çevresindeki-lerle işbirliği yaparak ve karşılaştırarak öğrenirler Öğretmen, Psikolojik danışman, Psikolog,, Politikacı, Doktor, İşadamı. Kişisel (İçsel) ZekaKendi duygu ve düşüncele-rinin, yeterliklerinin farkına varabilmedir. Kendi başlarına, kendi hızında, kişisel becerilerini kullanarak öğrenirler. Kendi başlarına çalışmayı, başarmayı severler. Sanatçı, Din Adamı, Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikoterapist Doğa ZekasıDoğal kaynaklara ve çevreye ilgisi yüksektir. Bitki ve hayvanları tanır ve ilgilenir. Araştırarak, gözlem yaparak, çevreyi, olayları gözlemleyip inceleyerek öğrenirler. Ziraat Mühendisi, Arkeolog, Meteorolog, Biyolog, Zoolog, Çevre Bilimci.

26 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Herkesin farklı ö ğ renme ve bilgi işleme sistemleri var Ö ğ renme stili, ö ğ rencinin en iyi ö ğ rendi ğ i yoldur. İ yi veya kötü ö ğ renme stili yoktur.

27 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ 1. Görsel 2. İ şitsel 3. Kinestetik/tüm bedeniyle Bilgi alma ve işleme yönünden hangisine yatkın oldu ğ u tespit edilirse, ona göre ö ğ retim materyali/ortamı hazırlanabilir

28 GÖRSEL Görerek ve okuyarak Kendi kendine okuma Renkli şekil grafik ve haritalar Görsel teknoloji

29 İ Ş İ TSEL İ şiterek Dinleyerek Tartışarak

30 K İ NESTET İ K/BÜTÜN BEDEN İ YLE Fiziksel temas kurarak, yaparak ö ğ renme Kinestetik gezme, pandomim, dramatize etme

31 GÜDÜLENME Güdüler, bizi harekete geçirir.  Fizyolojik  Sosyal temelli olabilirler

32 D İĞ ER ETMENLER  Yaş  Geçmiş ö ğ renmeler  O anki fiziksel/duygusal durum

33

34 Ö Ğ RETEN İ N N İ TEL İ KLER İ  Alan bilgisi  Genel kültür  Kişilik özellikleri (sabır, sevecenlik, hoşgörü, tutarlılık, kararlılık, vb.)  Ö ğ retmenlik meslek bilgileri (pedogojik formasyon)

35 Ö Ğ REN İ LECEK KONUNUN N İ TEL İ KLER İ  Uzunluk  Yeni/önceki bilinenlerle ba ğ ı  Karmaşıklık/yalınlık  Bilgilerin örgütlü olması

36 Ö Ğ RETME TEKN İ KLER İ  Kullanılan teknikler, materyaller vb.

37 Ö Ğ RENME ORTAMI  Fiziksel ortam (sınıf düzeni, ısı, vb)  Psikolojik ortam

38 Ö Ğ RENMEY İ AÇIKLAYAN KURAMLAR Pek çok kuram var Her biri ö ğ renmenin bir kısmını açıklar  Davranışçı,  Bilişsel ve  Nörofizyolojik kuramlar

39 DAVRANIŞÇILAR Ö ğ renmeyi uyarıcı tepki ba ğ ı biçiminde açıklıyorlar Gözlenebilen, başlangıcı, sonucu olan ve ölçülebilen davranışlarla ilgileniyorlar Ödüllendirme, güdüleme, tekrar ve yaparak ö ğ renme

40 NÖROF İ ZYOLOJ İ K KURAM Ö ğ renme, beyinde fizyolojik farklar yaratır Bir yanı ile bilişseldir

41 B İ L İ ŞSEL Ö ğ renme içsel bir süreçtir ve do ğ rudan gözlenemez Algı, bellek, kavrama, yaratıcılık, hatırlama gibi içsel süreçler önemli Davranış de ğ işikli ğ i içsel süreçlerin dışa yansımasıdır

42 B İ LG İ Y İ İ ŞLEME KURAMI Yeni bilgi dışarıdan nasıl alınmaktadır? Alınan yeni bilgi nasıl işlenmektedir? Bilgi uzun süreli olarak nasıl depolanmaktadır? Depolanan bilgi nasıl geriye getirilip hatırlanmaktadır?

43 B İ LG İ Y İ İ ŞLEME KURAMI Bilgisayar alınan bilgiyi de ğ iştirir, kayıt eder ve hali hazırdaki bilgi ile birleştirir. Ö ğ renme ve bilgisayarların çalışması Girdilerin işlenip çıktılara dönüştürülmesi

44 BILGIYI IŞLEME MODELININ IŞLEYIŞI BİLİŞBİLGİSİ

45 1.B İ LG İ DEPOLARI BELLEK Uyarıcılar, duyu organları yoluyla duyusal belle ğ e (DB) kaydedilir. Duyusal kayıt Dikkat ve algı süreçlerinden yararlanılarak seçilen bilgi kısa süreli belle ğ e/işleyen bellek (KSB) aktarılır. Bu bilgi anlamlı biçimde kodlanarak uzun süreli belle ğ e (USB) aktarılır.

46 2. B İ L İ ŞSEL SÜREÇLER Bilginin DB, KSB, USB arasında aktarılmasını sa ğ layan zihinsel etkinlikler D İ KKAT, ALGI, TEKRAR, KODLAMA ve GER İ GET İ RME.

47 D İ KKAT Ö ğ renme bu süreç ile başlar. Çevreden gelen uyarıcılara bilinçli olarak yo ğ unlaşma süreci DB’teki uyarıcıların ya da ham bilgilerin işlenmesini sa ğ lar.

48 ALGI Duyu organlarına gelen uyarımların anlamlı hale getirilmesi süreci Anlamlı bir bütün olarak algılama Bütün, parçaların toplamından daha farklı

49 TEKRAR KSB’ye gelen bilginin, daha uzun süre bu bellekte kalmasını sa ğ lama (USB’ye aktarma) amaçlı

50 KODLAMA Bilgilerin USB’ye aktarılması için yapılan işlem KSB’teki bilginin USB’de varolan bilgilerle ilişkilendirilmesi gerek Bilgiye yönelik zihinsel semboller

51 GER İ GET İ RME Bilginin USB’den aranıp bulunması süreci USB’de arayıp KSB’e getirip davranışa dönüştürme Etkili kodlama, geri getirmeyi kolaylaştırır

52 UNUTMA Bilginin bellekten kaybolması ya da geri getirilememesi Üç bellekte de unutma vardır.

53 E Ğİ T İ C İ OLARAK B İ Z NE YAPAB İ L İ R İ Z? Ö ğ rencinin dikkatini konuya çekmek. Bu  İ lginç bir öykü anlatarak,  soru sorarak,  teypten bir kaset dinleterek,  video izleterek,  slayt göstererek vb. olabilir. İ simleriyle hitap etmek

54 E Ğİ T İ C İ OLARAK B İ Z NE YAPAB İ L İ R İ Z? Jest ve mimiklerinizi kullanma Sınıfta dolaşma Ses tonunu farklı kullanma Kasıtlı olarak yanlış yapma

55 E Ğİ T İ C İ OLARAK B İ Z NE YAPAB İ L İ R İ Z? Dersin amaçlarını bildirme Ö ğ reneceklerini nerelerde kullanacaklarını belirtme

56 E Ğİ T İ C İ OLARAK B İ Z NE YAPAB İ L İ R İ Z? Temel ve önemli bilgiyi, temel olmayan ayrıntılardan ayırt etmesine Önemli olan bilgide odaklaşmasına yardım Yeni ö ğ rendiklerini eskileriyle ilişkilendirme

57 E Ğİ T İ C İ OLARAK B İ Z NE YAPAB İ L İ R İ Z? Örgütleme stratejilerini kullanmasına rehberlik etme Soyut fikirleri somutlaştırıcı örnekler Aralıklarla tekrarlar ve özetler İ zleme de ğ erlendirme

58 E Ğİ T İ C İ OLARAK B İ Z NE YAPAB İ L İ R İ Z? Ö ğ retme sürecinde uygun ortamlar sa ğ lama Kullanılan ödüller ya da ceza Amaçlı ya da farkında olmadan söylenen sözcüklere dikkat etme Ö ğ rencilerimizin farklı ö ğ renme stillerine sahip oldu ğ unu bilmek ve ona göre ders sunumu yapmak

59 NASIL Ö Ğ REN İ YORUZ, NEDEN Ö Ğ RENM İ YORUZ Prof. Dr. Tuncay Ergene Hacettepe Üniversitesi E ğ itim Fakültesi