1 T.C. Yükseköğretim Kurulu Projenin ülkemizdeki; Akademik Organizasyonu için Yüksek Öğretim Kurulu’na, Finansal Destekleri için Avrupa Komisyonu’na Finansal Organizasyonu için Ulusal Ajans’a Ofis destekleri için YÖK Uluslararası İlişkiler Birimi’ne teşekkür ederiz. Miraç Akçay Süheyda Atalay İsmail Naci Cangül İlker Hüseyin Çarıkçı Gonca Bayraktar Durgun Kerim Edinsel Nejat Erk Ramazan Gözen Zafer Gül Sultan Gürol Reşat Kasap Mehmet Emin Köktaş Önder Kutlu Selda Önderoğlu Lerzan Özkale l BOLOGNA SÜRECİ ULUSAL TAKIMI PROJESİ FEN – EDEBİYAT FAKÜLTESİ/LERİ DEKANLARI TOPLANTISI EGE Üniversitesi 10 Nisan 2009 İlker Hüseyin Çarıkçı

2 Avrupa Düzeyinde 29 Ülkenin Eğitim Bakanları tarafından 19 Haziran 1999 tarihinde Bologna Deklerasyonu ile başlatılan ve 2010 yılında tamamlanması öngörülen Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim sistemlerinin yeniden yapılanması için ortaya atılan bir yenilenme hareketidir.. Günümüzde sürece dahil olan ülkelerin sayısı 46’dır. HEDEFLERİ: (2010 yılına kadar) öğrenci, öğretim elemanı ve idari kadro hareketliliği yüksek, ulusal eğitim sistemleri birbiri ile karşılaştırılabilir, ulus ötesi eğitim boyutlarını dikkate alan, öğretim ve araştırma etkinliklerini birbiri ile çok iyi ilişkilendirmiş ve tüm süreci iç ve dış paydaş katılımı ile sürekli denetleyen ve izleyen Avrupa Yüksek Öğretim (EHEA-AYA) ve Avrupa Araştırma Alanlarını (ERA) oluşturmak BOLOGNA SÜRECİ

3 11 Nisan 1997 tarihinde Avrupa Konseyi ve UNESCO tarafından Yükseköğretim Yeterliliklerinin Tanınmasına yönelik Lizbon Tanıma Sözleşmesi ile başlatılmıştır Mart 2000 AB nin Lizbon toplantısında aldığı stratejik kararı Bologna Sürecinin Siyasal ve Eğitim- Öğretim Hedeflerini oluşturmaktadır. HEDEFLERİ: Dinamik ve rekabet gücü yüksek bilgiye dayalı dünyanın en güçlü ekonomisini oluşturmak, Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek, Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek, Mesleki eğitimi geliştirmek, Yaşam boyu öğrenmeyi desteklemek. LİZBON SÜRECİ ş

4 Avrupa Yükseköğretim Alanını yeniden yapılandırmaktadır. LİZBON SÜRECİ: AMAÇ:Dünyanın en güçlü, bilgiye dayalı ekonomisini yaratmak. Bunun için Avrupa Bilgi Toplumunun ve bunu gerçekleştirecek Avrupa Yükseköğretim Sisteminin oluşturulması. İTİCİ GÜÇ: Ekonomik Rekabet ARAÇLAR:Daha fazla rekabet, yüksek kalitede araştırma, mükemmellik, gelişmiş teknoloji, yenilik BOLOGNA SÜRECİ: AMAÇ:Avrupa Toplumunun ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Sisteminin oluşturulması İTİCİ GÜÇ: Ekonomik ve sosyal ortak hedefler ARAÇLAR: Daha fazla işbirliği, farklılık, esneklik, yaratıcılık, ve ortak referans noktaları LİZBON VE BOLOGNA SÜREÇLERİ

5 BOLOGNA SÜRECİ Tarihçe Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke) Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin katılımı) Berlin Bildirgesi, 2003 Bergen Bildirgesi, 2005 Londra Bildirgesi, 2007 (46 ülke) Leuven, 2009

66 BOLOGNA SÜRECİ NASIL İŞLEMEKTEDİR? Uluslararası Düzey Bakanlar Konferansı (iki yılda bir kez toplanır) Bologna İzleme Grubu (BFUG) BFUG Yürütme Kurulu BFUG Çalışma Grupları Bologna Durum Değerlendirmesi (Stocktaking) Çalışma Grubu Bologna Yeterlilikler Çerçeveleri Çalışma Grubu Sosyal Boyut Çalışma Grubu, vb. Bologna Seminerleri Ulusal Düzey: YÖK, Ulusal Ajans ve Bologna Uzmanları Türkiye Ulusal Takımı Kurumsal Düzey: Yükseköğretim Kurumları

7 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi ve temel olarak 2/3 kademeli yükseköğretim sistemi (Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora) 2. Ortak bir kredi sistemi (ECTS-AKTS) 3. Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği 4. Kalite güvencesi konusunda işbirliği 5. Yükseköğrenimde Avrupa boyutu 6. Yaşam boyu öğrenme 7. Öğrencilerin süreçlere katılımı 8. Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA)’nın çekiciliğinin arttırılması 9. Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma Alanı (ERA) arasındaki sinerjinin oluşturulması 10. Bu çalışmaların 2010 yılına kadar tamamlanması ve EHEA ‘nın oluşturulması BOLOGNA SÜRECİ HEDEFLERİ

BOLOGNA SÜRECİ ÇALIŞMA KONULARI 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi Kademeler arası geçiş Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 2. Kalite güvencesi Avrupa ilke ve standartları ile uyumlu Ulusal Kalite Güvence Sistemi Öğrenci Katılımı Uluslararası Katılım 3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması Diploma eki (DS: Diploma Supplement) Lizbon Tanıma Sözleşmesi AKTS (ECTS: European Credit Transfer System) 4. Yaşam Boyu Öğrenme Tecrübeye dayalı yeterliliklerin tanınması 5. Ortak Dereceler Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması Bologna 1999 Londra 2007

9 YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLERİ AVRUPA KREDİ TRANSFER SİSTEMİ (AKTS) VE AKADEMİK TANINMA YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ ÖĞRENCİLER VE SOSYAL BOYUT BOLOGNA SÜRECİ FAALİYETLERİ KAPSAMINDA YER ALAN KONULAR

 Yeterlilik bir yükseköğretim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır.  Yeterlikler çerçevesi bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır.  Yeterliliklerin kazanılma derecesi, her ders esnasında ve sonunda uygun ve nesnel yöntemlerle “öğrenme çıktıları” olarak ölçülür. Yükseköğretim Kademeleri: Ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora YETERLİLİKLER VE YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ

Ö ĞRENİM S Ü RELERİNİN VE DİPLOMALARIN TANINMASI Bologna S ü reci ve Akademik Tanınma Yurt dışındaki başka bir eğitim kurumunda alınan eğitimin kendi kurumunda bir ö ğrenim s ü resi ile yer değiştirilmesidir. Lizbon Tanıma S ö zleşmesi hareketlilik programlarına katılan ö ğrencilere başka bir ü lkede kazandıkları kredilerin ve yeterliliklerin d ö nem kaybetmeden kendi ü lkelerinde tanınmasına olanak sağlaması a ç ısından ö nemli bir kilometre taşı oluşturmaktadır yılında hazırlanan Avrupa Konseyi ve UNESCO ortak s ö zleşmesine imza atan ü lke sayısı 47 ’ dir. T ü rkiye ’ de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren y ü r ü rl ü ğe girmiştir. Tanınma Araçları Avrupa Kredi Transfer Sistemi(AKTS; ECTS) Diploma Eki EUROPASS Çerçeve Dökümanı

KALİTE GÜVENCESİ Avrupa Yükseköğretim ve Araştırma Alanı’nı oluşturmak için yapılacak yenilenme hareketini ifade eden Bologna Süreci’nin başlangıcından itibaren Sürecin başarı ile sürdürülebilmesi Lizbon hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi Uluslararası rekabetin oluşturulabilmesi için Yükseköğretimde Kalite Güvencesi ve bu alandaki Uluslararası İşbirliği, en önemli eylem konusu olarak öne çıkmış ve bu konuda eyleme dönüşen bir dizi somut adım atılmıştır.

Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin Uygulanması Kalite Güvence Ajanslarının tescilini oluşturacak bir birliğin oluşturulması (European Register for Quality Assurance Agencies) Kalite Güvence Ajansları için bir dış denetim sisteminin oluşturulması Yeterliliklerin anlaşılabilir olması ve uluslararası tanınabilirliğinin sağlanabilmesi için ulusal yeterlilik çerçevelerinin oluşturulması (National Qualification Framework) ve bunun Avrupa boyutunda ilişkilendirilmesi (Overarching of EQF) KALİTE GÜVENCESİ BERGEN – 2005

Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin devamlılığı Kalite Güvencesinde Yükseköğretim Kurumlarının sorumluluğu Kalite Güvence Forumu’nun ve E4 (EUA, ESU, ENQA; EURASHE) Grubu çalışmalarının devamlılığı E4 Grubu tarafından önerilen Kalite Güvence Ajanslarının Tescil sisteminin kabulü ve geliştirilmesi Ulusal ve Avrupa Yeterlilikler çerçevesi ve kalite güvencesi ile ilişkilendirilmesine önemli vurgu KALİTE GÜVENCESİ LONDRA – 2007

SOSYAL BOYUT Yüksek Öğretimin Sosyo-ekonomik Boyutları Öğrenciler Sürecin Neresindeler?

BOLOGNA SÜRECİ: SOSYAL BOYUT Bologna Bildirgesi (1999)Değinilmiyor Prag Bildirgesi (2001) İlk defa “Sosyal Boyut” kavramı kullanılması (ESIB) Kamu sorumluluğu Öğrenci katılımı Berlin Bildirgesi (2003) Sistematik vurgu var Eşitsizliklerin giderilmesi Sosyal Bütünleşme Bergen Bildirgesi (2005) Sürecin temel öğelerindendir Hükümetlerin sorumluluğu Londra Bildirgesi (2007) Eşit fırsata dayalı katılım Ulusal Strateji ve Politika raporları

BOLOGNA SÜRECİNİN ÖĞRENCİLERE SUNDUĞU FIRSATLAR İstihdam edilebilirlik Akademik tanınma Karar alma süreçlerinde eşit paydaşlar olarak yer alma Üye ülkelerdeki akademik ve kültürel ortamı tanıma Öğretilen değil; öğrenen birey olma

SOSYAL BOYUTUN SÜRECE KATKILARI Her düzeyde eşit fırsata dayalı katılım (Kredi-burs olanakları) Uygun çalışma ve yaşam koşulları sağlanması (Yurt- yemek vb.) Hareketliliğin önündeki engellerin kaldırılması Öğrencilerin “eşit paydaş” olarak karar süreçlerinde yer alması Demokratik, katılımcı, adil ve rekabetçi bilgi toplumunun yaratılması

ÖĞRENCİ KATILIMI “eşit paydaş”Karar süreçlerinde (Kurumsal- Ulusal- Avrupa) öğrencilerin “eşit paydaş” olarak yer alması Şeffaflık ve katılımcı demokrasi Türkiye: Ulusal Öğrenci Konseyi (2005) Avrupa: ESU (European Students Union -

Yeterlikler Çerçevesi Kalite Güvencesi Eğitim Planı Tasarlama Öğrenme Çıktıları Öğrenci iş yükü Tanınma Öğrenme çıktıları Öğrenci iş yükü Derecelerin karşılaştırılabilirliği (I, II, III) Öğrenim dönemleri Ortak dereceler APEL Transfer ve Biriktirme için AKTS(ECTS) ÖZET OLARAK BOLOGNA SÜRECİ

21 RenkAçıklama 5 Mükemmel Performans 4 Çok iyi Performans 3 İyi Performans 2 Gelişme var 1 Gelişme az ÜLKELERİN BOLOGNA SÜRECİ DURUM DEĞERLENDİRME RAPORU BERGEN 2005 – LONDRA 2007

22 DERECE SİSTEMİMÜKEMMEL (4.67)ÇOK İYİ (4.33) İkili Sistemin Uygulama DüzeyiMÜKEMMEL (5) 1 den 2’ ye GeçişÇOK İYİ (4)MÜKEMMEL (5) İkili Sistemdeki Öğrenci OranıMÜKEMMEL (5)- Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi-İYİ (3) KALİTE GÜVENCESİORTA (2.00)ÇOK İYİ (4.00) AYA ile uyumlu Ulusal Kalite Sistemi Uygulama DüzeyiORTA (2)MÜKEMMEL (5) Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme DüzeyiORTA (2)ÇOK İYİ (4) Öğrencilerin Katılım DüzeyiORTA (2)ÇOK İYİ (4) Uluslararası Katılım DüzeyiORTA (2)İYİ (3) DİPLOMA VE EĞİTİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİÇOK İYİ (3.67)ÇOK İYİ (4.33) Diploma Eki Uygulama DüzeyiÇOK İYİ (4) Lizbon Tanınma KonvansiyonuİYİ (3)ÇOK İYİ (4) ECTS Uygulama DüzeyiÇOK İYİ (4)MÜKEMMEL (5) YAŞAM BOYU ÖĞRENİMİYİ (3.00) Önceki Öğrenimin Tanınması-İYİ (3) ORTAK DERECELERMÜKEMMEL (5.00) Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması-MÜKEMMEL (5) GENELİYİ (3,45)ÇOK İYİ (4.13) BERGEN-2005LONDRA-2007 Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye’nin Performansı

Bologna Süreci Değerlendirme Raporunda Türkiye’nin Performansı 2005

Bologna Süreci Değerlendirme Raporunda Türkiye’nin Performansı 2007

25 1. DÖNEM FAALİYETLERİ: –2 Ulusal “Bologna Konferansı” –10 Bölge Toplantısı –Bologna Web Sitesi ve Tanıtıcı Dokümanların Hazırlanması 2. DÖNEM FAALİYETLERİ: –35 İl Toplantısı –4 Ulusal Toplantı (MEB, Meslek Odaları, STK, Ulusal Öğrenci Konseyi Temsilcileri) –Bologna Süreci Ulusal Değerlendirme Konferansı –Nihai Rapor 3. DÖNEM FAALİYETLERİ: –12 Bölge Konferansı –5 üniversiteyi yerinde ziyaret –4 Ulusal Konferans (MEB, DPT,Maliye Bakanlığı, 38 STK ve Ulusal Öğrenci Konseyi Temsilcilerinin katılımı ile) –Bologna Süreci Ulusal Değerlendirme Konferansı –Nihai Rapor BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI FAALİYETLERİ

BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİ

27 Proje Başlangıç Tarihi : 1 Temmuz 2008 Proje Bitiş Tarihi : 30 Haziran BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİ

28 PROJENİN AMACI VE FAALİYETLERİ Önceki dönemlerde yürütülen projeler ile kazanılmış olan bilgi ve birikim üzerine, ilgili paydaşların katılımı ve destekleri ile üniversitelerimizde Bologna Süreci uygulamalarının geliştirilmesi ve güçlendirilmesidir. Üniversitelerimize öncelikli alanlardaki reformları uygulamaya koyma konusunda daha kapsamlı destek sağlanması ve bu kapsamda üniversitelerin uygulamada yaşadıkları sorunları en aza indirmek üzere saha ziyaretleri, çalıştaylar ve eğitim faaliyetlerine ağırlık verilmesi planlanmıştır. BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİ

29 HEDEF GRUPLAR -Yükseköğretim kurumları (Yöneticiler, akademik personel ve öğrenciler) -İlgili Bakanlıklar ve kamu kuruluşları (MEB, Maliye Bakanlığı, DPT, vb.) -Mesleki Yeterlilikler Kurumu, -Diğer ilgili paydaşlar (sivil toplum kuruluşları, işçi, işveren ve sanayi sendikaları, meslek kuruluşları, iş dünyasından temsilciler, vb.) BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİ

30 PROJE KAPSAMI -Yeterlikler çerçevesi, -AKTS/Diploma Eki, -Öğrenme çıktılarının hazırlanması -Kalite güvencesi, -İstihdam edilebilirlik, gibi konularda tematik çalıştaylar şeklinde proje faaliyetlerinin sürdürülmesi ve farkındalık yaratılması. BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİ

31 Yükseköğretim Kurumları’nda Bologna Eşgüdüm Çalışma Gruplarının oluşturulması - Uluslararası İlişkilerden sorumlu rektör yardımcısı, - ADEK Başkanı - Bologna uzmanı - Uluslararası İlişkiler/Erasmus koordinatörü, - Öğrenci temsilcisi, - AKTS/Diploma Eki koordinatörü, - Öğrenci İşleri Daire Başkanı, BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİ

32 Gonca Bayraktar DurgunBeykent Üniversitesi İlker Hüseyin ÇarıkçıSüleyman Demirel Üniversitesi İsmail Naci CangülUludağ Üniversitesi Kerim EdinselOndokuz Mayıs Üniversitesi Lerzan Özkaleİstanbul Teknik Üniversitesi Mehmet Emin KöktaşDokuz Eylül Üniversitesi Miraç AkçayKaradeniz Teknik Üniversitesi Nejat ErkÇukurova Üniversitesi Önder KutluSelçuk Üniversitesi Ramazan GözenÇankaya Üniversitesi Reşat KasapGazi Üniversitesi Selda ÖnderoğluHacettepe Üniversitesi Süheyda AtalayEge Üniversitesi Zafer GülMarmara Üniversitesi Öğrenci TemsilcisiUlusal Öğrenci Konseyi BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI 4. DÖNEM PROJESİNDE GÖREV ALAN UZMANLAR

33 İlginiz için teşekkür ederim..