İLETİŞİM VE İŞBİRLİKÇİ MODELLER

... konulu sunumlar: "İLETİŞİM VE İŞBİRLİKÇİ MODELLER"— Sunum transkripti:

1 İLETİŞİM VE İŞBİRLİKÇİ MODELLER
Sedat AKBAL BTÖ611-İnsan Bilgisayar Etkileşimi

2 İletişim Ve İşbirlikçi Modeller
E-Posta ve Konferans sistemleri gibi yazılımlar birden fazla insanla etkileşime geçerler Buna ek olarak yazılımlar içinde bulundukları ortamda kişilerden ve sosyal durumlardan etkilenir ve etkilerler HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

3 İletişim Ve İşbirlikçi Modeller
Yüz Yüze İletişim Diyalog Metin Tabanlı İletişim Grup Çalışması HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

4 1. Yüz Yüze İletişim Yüz yüze kontak iletişimin en temel formudur.
Yüz yüze iletişim sadece konuşma ve duymadan ibaret değildir. Vücut dilini ve göz kontağını da içerir HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

5 1. Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
(Transfer Effects And Personel Space) Göz Kontağı ve Bakış (Eye Contact and Gaze) Jest ve Vücut Dili (Gestures And Body Language) Arka Kanallar (Back Channels) Sıra Geçişi (Turn-Taking) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

6 Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
1. Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan (Transfer Effects And Personel Space) Göz Kontağı ve Bakış (Eye Contact and Gaze) Jest ve Vücut Dili (Gestures And Body Language) Arka Kanallar (Back Channels) Sıra Geçişi (Turn-Taking) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

7 1-Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
Bilgisayar tabanlı iletişimi kullandığımızda, bütün beklentilerimizi yüz yüze iletişimden alırız. Yüz yüze iletişimin kuralları bilinçli değildir. Kurallar bozulduğunda gerçek sorunu belirlemek zordur. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

8 1-Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
İnsanlar yeni ortamların kurallarını öğrenebilirler ve uyum sağlayabilirler. Örneğin; “Tamam” kelimesinin telsizlerde kullanılması gibi Uyum sağlayabilme var olan normlarını kullanabilip kullanamamasına bağlıdır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

9 1-Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
Kişisel alan; kişinin kendi uzantısıymış gibi algıladığı alan veya boşluktur. Kültürden kültüre ve kişiden kişiye değişebilir. Yakın hissettiğimiz kişilerde daha dar, tanımadığımız kişilerde daha geniştir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

10 1-Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
Osman Selami Kişisel alan sorunu video konferansta da meydana gelebilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

11 1-Yüz Yüze İletişim Etkinin İletimi ve Kişisel Alan
Osman, Selami’yi net görmek için yaklaştıkça, Selami, Osman’ın ekranı kaplayan yüzünden uzaklaşmaya çalışır. “touche” Sorun kameranın pozisyonu ve ekranın boyutlarına göre daha da kötüleşebilir. Sorunun çözümü için karşılıklı kamera açılarını ayarlayabilme önerilebilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

12 Göz Kontağı ve Bakış 1. Yüz Yüze İletişim
Etkinin İletimi ve Kişisel alan (Transfer Effects And Personel Space) Göz Kontağı ve Bakış (Eye Contact and Gaze) Jest ve Vücut Dili (Gestures And Body Language) Arka Kanallar (Back Channels) Sıra Geçişi (Turn-Taking) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

13 1-Yüz Yüze İletişim Göz Kontağı ve Bakış
Normal diyaloglarda göz teması yaygın olarak kullanılır Gözlerimiz bize karşımızdakinin Sıkılıp sıkılmadığını Dinleyip dinlemediğini İlgilenip ilgilenmediğini Anlayıp anlamadığını söyler. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

14 1-Yüz Yüze İletişim Göz Kontağı ve Bakış
Görsel kontak kesildiğinde bütün ipuçları yok olur Video konferans Görsel ipuçlarını belli bir seviyeye kadar aktarabilir Bazı durumlarda yanlış ipuçları gönderebilir. Video konferans sesle desteklendiğinde sosyal etkileşim hissi artar HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

15 Jest ve Vücut Dili 1. Yüz Yüze İletişim
Etkinin İletimi ve Kişisel alan (Transfer Effects And Personel Space) Göz Kontağı ve Bakış (Eye Contact and Gaze) Jest ve Vücut Dili (Gestures And Body Language) Arka Kanallar (Back Channels) Sıra Geçişi (Turn-Taking) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

16 1-Yüz Yüze İletişim Jest ve Vücut Dili
İlgilendiğimiz nesneleri belirtmek için ellerimizi kullanırız. El harekelerimiz bilinçli ve kasten olabileceği gibi, Küçük bir el hareketi yada vücudumuzun hizalanması olabilir. Video konferans hareketlerimizin yorumlanması için yeterli olmayabilir. Diyalog tamamen “oraya”, “şunu” vb. ifadeler içeriyorsa sorun yaratabilir (referanslı gösterim / deictic reference) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

17 1-Yüz Yüze İletişim Arka Kanallar
Referanslı gösterim (deictic referece) sorunu aşmak için “group pointer” fikri önerilebilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

18 Arka Kanallar 1. Yüz Yüze İletişim (Back Channels) Jest ve Vücut Dili
Etkinin İletimi ve Kişisel alan (Transfer Effects And Personel Space) Göz Kontağı ve Bakış (Eye Contact and Gaze) Jest ve Vücut Dili (Gestures And Body Language) Arka Kanallar (Back Channels) Sıra Geçişi (Turn-Taking) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

19 1-Yüz Yüze İletişim Arka Kanallar
İletişim sadece kelimeler değildir Güneş: Şu filmi hatırladın mı...eee... “Yeşil” hımm... saat sekiz de başlıyor. Rüzgar: Mükemmel! İletişimde arka kanalları (back channels) da kullanırız. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

20 1-Yüz Yüze İletişim Arka Kanallar
Arka kanallar (back channels) Kafa, omuz sallama Yüz buruşturma Küçük parazitler olabilir. Arka kanallar sayesinde ifadeler belirsizlikten kurtulur. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

21 1-Yüz Yüze İletişim Arka Kanallar
Kullandığımız iletişim ortamlarını arka kanal kullanımında sınırlılıkları bulunur. video – vücut dilinin kaybı audio – yüz ifadelerini kaybı text based – hiç arka kanal yok half duplex – büyük miktarda geri bildirim kaybı HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

22 Sıra Geçişi 1. Yüz Yüze İletişim Jest ve Vücut Dili
Etkinin İletimi ve Kişisel alan (Transfer Effects And Personel Space) Göz Kontağı ve Bakış (Eye Contact and Gaze) Jest ve Vücut Dili (Gestures And Body Language) Arka Kanallar (Back Channels) Sıra Geçişi (Turn-Taking) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

23 1-Yüz Yüze İletişim Sıra Geçişi
Konuşma sırasını bir konuşmacıdan diğerine geçmesini sağlamak için El kaldırma Vücut ve göz hareketleri “ahım”, “aeh” vb ses parazitleri Duraksamalar kullanılabilir HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

24 1-Yüz Yüze İletişim Sıra Geçişi
İletişim ortamlarında ise ses parazitleri ve duraksamalar dışında sıra geçiş kanalı kullanmada Eşzamanlı olmaması gibi sınırlılıklarımız vardır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

25 1-Yüz Yüze İletişim Sıra Geçişi
Örneğin, kıtalar arası yapılan video konferansta bir konuşmasının sesi ve görüntü yaklaşık 4 sn sonra ulaşır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

26 1-Yüz Yüze İletişim Sıra Geçişi
Bu durum sıra geçişinin karşımasına ve karşısındaki konuşurken konuşmaya başlanmasına neden olur. Karşıdaki kişi konuşmasının kesilmesini kaba olarak yorumlayabilir. Geniş bant internet teknolojileri uydulara göre daha etkili olabilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

27 2. Diyalog Diyalog analizinin tasarım için 3 kullanım şekli vardır.
İnsanların elektronik iletişim ortamlarıyla nasıl başa çıktıklarını anlamamızı sağlar Tasarıma karar vermek için rehber olarak kullanılabilir. Sistemi teoriler etrafında yapılandırarak tasarlamamızı sağlar (örneğin :söz edimi teorisi / speech act theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

28 2. Diyalog Temel Diyalog Yapısı (Basick Conversational Structure)
Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, Focus And Forms Of Utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

29 2. Diyalog Temel Diyalog Yapısı (Basick Conversational Structure)
Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, focus and forms of utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

30 2-Diyalog Temel Diyalog Yapısı
“Sıra Değişimi” en temel diyalog yapısıdır. ‘A’ bir şeyler söyler sonra ‘B’ bir şeyler söyler Her sıra değişimindeki konuşma ifade (utterance) olarak tanımlanır. Diyalog ifadeleri çift olarak gruplanabilir. (Soru-cevap--bitişik çiftler/adjancency pair) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

31 2-Diyalog Temel Diyalog Yapısı
Bitişiklik bazen açıklamalar yapmak için içsel çiftlerle bozulabilir. Burak:Biraz kremalı pasta ister misin? Ada:Çok şişmanlatıcı değil mi? Burak:Evet, çok Ada:Ve çokça çikolata? Burak:Çokça Ada: Öyleyse büyük bir dilim alacağım. Yapı:B-x, A-y, B-y, A-z, B-z, A-x HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

32 Bağlam 2. Diyalog Temel Diyalog Yapısı
(Basick Conversational Structure) Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, focus and forms of utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

33 İfadeler tek başlarına yorumlandıkları zaman belirsiz olabilirler.
2-Diyalog Bağlam İfadeler tek başlarına yorumlandıkları zaman belirsiz olabilirler. Belirsizliği ortadan kaldırmak için bağlamı bilmek gerekir. İki çeşit bağlam vardır. İçsel bağlam Dışsal bağlam HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

34 İçsel Bağlam: Önceki ifadelerin oluşturduğu bağlamdır.
2-Diyalog Bağlam İçsel Bağlam: Önceki ifadelerin oluşturduğu bağlamdır. Dışsal bağlam: Çevrenin oluşturduğu bağlamdır. Bu bakımdan jestleri, bakışları, çevredeki detayları not etmek önemlidir. Fazlaya kaçmadan HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

35 2. Diyalog İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi Temel Diyalog Yapısı
(Basick Conversational Structure) Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, focus and forms of utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

36 2-Diyalog İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi
Diyalogun ortak odağı olması önemlidir. Bu odak zaman zaman bozulabilir ve düzeltilmelidir. Odağın bozulmasındaki sebebin teknoloji olup olmadığını belirlemek önemlidir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

37 2-Diyalog İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi
İfadeler teknolojinin işbirliğini desteklemesi ile ilgili ise sorun teknoloji olabilir. Upps, Orada başka siyah kalem var mı? Bu bitti. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

38 Bozulma ve Tamir 2. Diyalog Temel Diyalog Yapısı
(Basick Conversational Structure) Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, focus and forms of utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

39 2-Diyalog Bozulma ve Tamir
Bozulma iletişim sırasında odağın kaymasıdır. Bozulmadan sonra yapılan düzeltme tamir olarak isimlendirilir. Bozulma her seviyede oluşabilir. Ayrışma bozulmanın en yüksek seviyesidir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

40 2-Diyalog Bozulma ve Tamir
Bozulmanın sebebinin kaynağını bulunca düzeltmek kolaydır. Bazen bozulmayı belirlemek zor olabilir HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

41 2. Diyalog Ortak Anlayış İnşa Etme Temel Diyalog Yapısı
(Basick Conversational Structure) Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, focus and forms of utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

42 2-Diyalog Ortak Anlayış İnşa Etme
Bireyler farklı yaşantı ve bilgi birikimlerine sahiptirler. Başkasını hayatını yaşamadan yaşantılarımızı ve bilgi birikimlerimizi birleştiremeyiz. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

43 2-Diyalog Ortak Anlayış İnşa Etme
Ortak yaşantı ve bilgi birikimi yerine ortak anlayış yaratmak yeterlidir. Diyalog, grupların birbirlerini anlaması için sürekli test ve karşılıklı kontroller içerir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

44 2. Diyalog Söz Edimi Teoremi Temel Diyalog Yapısı
(Basick Conversational Structure) Bağlam (Contex) İfadenin, Konusu, Odağı ve Biçimi (Topics, focus and forms of utterance) Bozulma ve Tamir (Breakdown And Repair) Ortak Anlayış İnşa Etme (Constructing A Shared Understanding) Söz Edimi Teoremi (Speech Act Theory) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

45 2-Diyalog Söz Edim Teoremi
Söz edimi teoremi, ifadelerin, katılımcıların hareketleriyle etkileşim yoluyla ilgilenir. Söz edim teoremin temel varsayımı, ifadeler ne yaptıkları ile tanımlanabilirler. İfadelerin anlamları kime söylediğimize göre anlam değiştirebilir. Bu özellikleri sayesinde “Koordinatör” olarak kullanılmışlardır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

46 2-Diyalog Söz Edim Teoremi
Koordinatörler Yapısallaştırılmış e-posta sistemleridir Kullanıcı CFA (Conversation For Act) ile uyumlu olmalıdır. Kullanıcılar tarafından sevilmezler. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

47 2-Diyalog Söz Edim Teoremi
HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

48 3-Metin Tabanlı İletişim
Metin tabanlı diyalog konuşma işbirlikçi grup yazılımlarında vekili olarak davranır. Bu iki ortamın arasında adaptasyon sorunu vardır. metin tabanlı iletişim yazılımları 4 çeşittir. Ayrık (discrete) Doğrusal (linear) Doğrusal olmayan (non-linear) Uzaysal (Spatial) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

49 3-Metin Tabanlı İletişim
Arka Kanallar ve Etkililik Durumu (Back Channels and Affective State) Sıra Geçişi (Turn-Taking) Bağlam ve Deixis (Context and Deixis) Tempo ve Tanesellik (Pace and Granularity) Doğrusal Metin ve Hypertext (Linear text vs. Hypertest) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

50 3-Metin Tabanlı İletişim
Arka Kanallar ve Etkililik Durumu (Back Channels and Affective State) Sıra Geçişi (Turn-Taking) Bağlam ve Deixis (Context and Deixis) Tempo ve Tanesellik (Pace and Granularity) Doğrusal Metin ve Hypertext (Linear text vs. Hypertest) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

51 3-Metin Tabanlı İletişim Arka Kanallar ve Etkililik Durumu
Metin tabanlı iletişim de arka kanallar tamamen kaybolur. Sıra sunma söz konusu değildir. İfadeler yüz yüze olduğundan daha gramatikseldir. Duyguların iletimindeki eksiklikten dolayı etkiliği belirtmek için ‘gülümsemeler :-)” ve ‘kısaltmalar-LOL’ gelişmiştir HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

52 3-Metin Tabanlı İletişim
Arka Kanallar ve Etkililik Durumu (Back Channels and Affective State) Sıra Geçişi (Turn-Taking) Bağlam ve Deixis (Context and Deixis) Tempo ve Tanesellik (Pace and Granularity) Doğrusal Metin ve Hypertext (Linear text vs. Hypertest) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

53 3-Metin Tabanlı İletişim Sıra Geçişi
Metin tabanlı iletişimde konuşmanın bitişini belirten kesilmeler iletişimdeki gecikmeler nedeniyle belirgin olmadığı için ifadeler birbirlerini beklemeden gönderilir. Gecikme e-posta da daha çok sohbet programlarında daha azdır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

54 3-Metin Tabanlı İletişim Sıra Geçişi
Sıra geçişi sorunu bitişik ifade çiftlerini yorumlayarak bir nebze çözülebilinir. Katılımcı sayısı ikiden fazla oldukça sıra geçişinde sorunlar katlanarak artmaya başlar HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

55 3-Metin Tabanlı İletişim
Arka Kanallar ve Etkililik Durumu (Back Channels and Affective State) Sıra Geçişi (Turn-Taking) Bağlam ve Deixis (Context and Deixis) Tempo ve Tanesellik (Pace and Granularity) Doğrusal Metin ve Hypertext (Linear text vs. Hypertest) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

56 3-Metin Tabanlı İletişim Bağlam Ve Deixis
Metin tabanlı iletişim ortamları dış bağlamdan yoksundur. Bu belirsiz ifadelerin anlamlandırılmasını zorlaştırır. Metin tabanlı iletişimde “bu”, “şunu” gibi ifadeler yerine daha çok tanımlayıcı ifadeler kullanılmalıdır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

57 3-Metin Tabanlı İletişim
Arka Kanallar ve Etkililik Durumu (Back Channels and Affective State) Sıra Geçişi (Turn-Taking) Bağlam ve Deixis (Context and Deixis) Tempo ve Tanesellik (Pace and Granularity) Doğrusal Metin ve Hypertext (Linear text vs. Hypertest) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

58 3-Metin Tabanlı İletişim Tempo ve Tanesellik
Temponun azalması etkileşimi azaltır. Metin tabanlı iletişimde tempo görece az olduğu için taneselliği arttırma eğilimi vardır. Etkileşimi arttırmak için Birden fazla ifadeyi aynı anda kullanma Ve olasılıkları tahmin ederek ifadenin içine dahil etme yöntemleri kullanılır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

59 3-Metin Tabanlı İletişim
Arka Kanallar ve Etkililik Durumu (Back Channels and Affective State) Sıra Geçişi (Turn-Taking) Bağlam ve Deixis (Context and Deixis) Tempo ve Tanesellik (Pace and Granularity) Doğrusal Metin ve Hypertext (Linear text vs. Hypertest) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

60 3-Metin Tabanlı İletişim Doğrusal Metin ve Hypertext
Hypertext iletişimi doğrusal olan iletişimde meydana gelen Üst üste bine Tempo sorunlarına çözüm olarak kullanılabilir. Hypertextlerin takibi zor olabilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

61 3-Metin Tabanlı İletişim Doğrusal Metin ve Hypertext
BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

62 3-Metin Tabanlı İletişim Doğrusal Metin ve Hypertext
Doğrusal olmayan iletişim HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

63 4-Grup Çalışması Dinamik sosyal ilişkilere sahip olduğundan grup davranışları daha karmaşıktır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

64 4-Grup Çalışması Grup Dinamikleri Fiziksel Yerleşim Dağıtık Biliş
(Group Dynamics) Fiziksel Yerleşim (Physical Layout) Dağıtık Biliş (Distributed Cognition) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

65 Grup Dinamikleri 4-Grup Çalışması (Group Dynamics) Fiziksel Yerleşim
(Physical Layout) Dağıtık Biliş (Distributed Cognition) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

66 4-Grup Çalışması Grup Dinamikleri
Grup içi ilişkiler ve görevler genellikle sabit olmakla birlikte, göreve süresince dramatik bir şekilde değişebilir. Sistemin bu rollerin değişimine izin verebilmesi gerekir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

67 4-Grup Çalışması Grup Dinamikleri
Ayrıca grubun yapısından Bir üyenin gruptan ayrılması, yeni bir üyenin gruba katılması ve ayrıntılı tartışma için alt gruplara bölünmesi nedenleri ile değişebilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

68 4-Grup Çalışması Grup Dinamikleri
Grup yazılımları Yeni gelen üyenin uyumunu kolaylaştıracak özelliklere sahip olmalıdır. Geçmiş içerik kaydı Eşzamanlı konferansta yeniden gözden geçirebilme özelliği Grupların alt gruplara bölünmesine, alt gruplar arası ve alt grupların kendi içinde iletişimlerine izin verebilmelidir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

69 Fiziksel Yerleşim 4-Grup Çalışması Grup Dinamikleri (Group Dynamics)
(Physical Layout) Dağıtık Biliş (Distributed Cognition) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

70 4-Grup Çalışması Fiziksel Yerleşim
Grup toplantı odaların tasarımında Ekranların yerleşimi Toplantıyı yönetenin konumu etkileşimde önemli rol oynamaktadır. Masaya dahil edilmiş ekranlar yüz yüze etkileşim kurmayı kolaylaştırır. Yönetenin konumu kullanılan teknolojiye göre farklılık gösterebilir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

71 4-Grup Çalışması Fiziksel Yerleşim
Toplantıyı yöneten geleneksel beyaz perdede en önde. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

72 4-Grup Çalışması Fiziksel Yerleşim
Toplantıyı yöneten, ekran kontrollü ortamda en arkada HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

73 Dağıtık Biliş 4-Grup Çalışması Grup Dinamikleri (Group Dynamics)
Fiziksel Yerleşim (Physical Layout) Dağıtık Biliş (Distributed Cognition) HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

74 4-Grup Çalışması Dağıtık Biliş
Düşünme sadece bireyin kafasındakilerler ilgili değildir. Diğer bireyler ve dış dünyadaki uyaranlarla ilişkiyi de içerir. (dağıtık biliş) Bu bağlamda Aracı gösterim ortamları vurgulanmalıdır. Yeni grup bilgisi yaratımı, bireylerinkinden önemlidir. Harici formlar vurgulanmalıdır. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

75 Özet Yüz yüze iletişim karmaşıktır.
Her ifadeye arka kanallar eşlik eder. Jest ve mimikler arka kanalları oluşturur. Üst seviyede, iletişimin yapısı, sıra değişim dizisi olarak görülebilir. İfadelerin belirsizliğini önlemek için bağlam önemlidir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

76 Özet Katılımcıların ortak anlayış oluşturması önemlidir
Odaktan kaymalar oluşabilir. Etkileşimli tamir çok etkilidir. Metin tabanlı iletişim arka kanalların çoğuna sahip değildir. Sıra değişimlerinin aşırılığı ifadeleri belirsizleştirir. HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller

77 Özet Metin tabalı iletişim katılımcıları, taneselliği arttırmaya zorlar. Grubun nasıl davranacağını grup dinamikleri zorlaştırır. Grup içi düşünmeyi dağıtık biliş olarak görebiliriz HÜ BTÖ-611 İnsan Bilgisayar Etkileşimi 3. Baskı 14. Bölüm İletişim ve İşbirlikçi Modeller