Eğitim ve Akıl Ruh Sağlığı Şube Müdürü

... konulu sunumlar: "Eğitim ve Akıl Ruh Sağlığı Şube Müdürü"— Sunum transkripti:

1 Eğitim ve Akıl Ruh Sağlığı Şube Müdürü
ESPAD 2007 Dr. Meltem ÇAĞLAR Eğitim ve Akıl Ruh Sağlığı Şube Müdürü İl Sağlık Müdürlüğü

2 ESPAD The European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs
Avrupa Alkol ve Diğer Maddeler Okul Araştırma Projesi

3 AVRUPA EYLEM PLANI (2004-2005) Avrupa Birliğinin
gençlerde yasal ve yasa dışı olan maddelerin oluşturduğu fiziksel ve sosyal zararı azaltma konusunda oluşturduğu bir kaç tane deklarasyona en son adapte edilmiştir. NOT Deklarasyon= Devletlerin saygı göstermekle yükümlü oldukları standartları belirten, hukuken bağlayıcı olmayan uluslararası hukuk dokumanı….

4 Birçok ülkede okullarda alkol, sigara ve madde kullanımına yönelik araştırmalar yapılmaktadır. Bu araştırmalar gençlerin bu maddelere ne ölçüde maruz kaldıkları, ne ölçüde denedikleri maddelerin çeşitlilikleri ile ilgili bilgi edinmeyi sağlamak gençlerde alkol ve diğer maddelerle ilgili alışkanlıkların zaman içindeki değişimlerinin takip edilmesine olanak sağlamaktadır. Alkol ve Diğer Maddelerle İlgili Avrupa Okul Projesi (ESPAD) dünyada bu tür çalışmaların en büyüklerinden birisidir

5 ESPAD AMAÇ: Avrupa ülkelerinde yaşayan gençlerde tütün, alkol ve madde kullanımı ile ilgili kıyaslanabilir veri elde etmektir. Uzun dönemde Avrupa’da yaşayan gençlerde alkol ve madde alışkanlığı eğilimlerini saptamak ve ülkeler arası eğilimleri kıyaslayabilmektir.

6 ESPAD Eğer Avrupa’nın bir bölümünde değişiklik olursa bu eğilim paternlerini anlamada bize kolaylık sağlar, böylece diğer Avrupa ülkelerinde önlemeye yönelik stratejiler konusunda hazırlıklarımızı artırma şansımız olur.

7 AB nin madde konusundaki eylem planının 7 ana hedefi vardır:
Özellikle 18 yaş altındaki gençlerde 5 yıl içinde madde kullanım prevalansını azaltmak, 5 yıl içinde maddeye bağlı sağlık sorunlarını (HIV, hepatit ve tbc gibi) ve maddeye bağlı ölüm insidansını azaltmak, 5 yıl içinde maddeye ulaşılabilirliği azaltmak,

8 4. Alkol tüketmeye başlayan gençlerin sayısını önemli ölçüde azaltmak,
Gençlerde başlama yaşını olabildiğince daha geçe çekebilmek , Gençlerde ve genç erişkinlerde yüksek riskli içme davranışının oluşumunu ve sıklığını azaltmak, Kaza, yaralama, saldırı ve şiddet gibi alkol kullanımına bağlı zararı azaltmak.

9 HEDEF GRUP 16 yaş (2007’de 1991 doğumlu olanlar)
Ulusal örneklem kümesel örneklem yöntemine göre seçilecek ve burada örneklem birimimiz sınıflar olacaktır. Araştırmanın yapıldığı gün %10 öğrencinin okulda olmayabilirliği göz önüne alınarak seçim yapılmalıdır. Örneklem sayısı en az 200 olmalıdır ama farklı bölgeler ve farklı etnik gruplar kıyaslanmak isteniyorsa sayı daha da artırılmalıdır.

10 YÖNTEM Örneklem seçmenin en kolay yolu=
1991 doğumlu olan öğrencilerin oranının yüksek olduğu sınıflardan, rastgele sınıf örneklemleri seçmektir.

11 SORU FORMU (ANKET) 6 modülden oluşur.
”Integration” modülü 1 ölçek ve 5 sorudan oluşur, toplam 22 değişkeni vardır. “Mainstream” modülü 4 soru ve 4 değişkenden oluşur. ”Psikososyal ölçümler” modülü 4 ölçek ve 2 sorudan oluşur, toplam 36 değişken vardır. ”Sapma (Deviance)” modülü 1 soru ve 2 ölçekden oluşur, toplam 30 değişken vardır. “Cannabis” modülü 4 soru ve 21 değişkenden oluşur. Sonda isteğe bağlı olan 11 soru daha vardır.

12 ESPAD çalışması daha önce 3 kez yapılmıştı..
1. kez 1995 de 26 Avrupa ülkesi 2. kez 1999 da 31 Avrupa ülkesi 3. kez 2003 de 35 Avrupa ülkesi katılmıştı. 4. yapılışı 2007 de gerçekleşecek ve 35 den fazla ülke katılımı beklenmektedir (39 gibi) .

13 TÜRKİYE’de ESPAD çalışması
1995 de yalnız İstanbul’da (Dr.Ümit Yazman) yapıldı. 1999 da Türkiye çalışmaya katılmadı. 2003 de Birleşmiş Milletler ile TC Sağlık Bakanlığı aracılığıyla 6 ilde yapılmıştı. 2007 de TC Sağlık Bakanlığı tüm ülke çapında yapılacaktır.

14 TÜRKİYE’de ESPAD-2007 Genel Koordinatör: Doç.Dr.Nesrin DİLBAZ
TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri GM Ruh Sağlığı Daire Başkanlığı Tedavi Hizmetleri GM AMATEM’ler çalışmada yer almaktadır. TC Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Genel Müdürlüğü Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri Daire Başkanlığı yer almaktadır. TADOK (= Türkiye Uluslararası Uyuşturucu ve Organize Suçlarla Mücadele Akademisi) -TUBİM (= Türkiye Uyuşturucu ve Madde Bağımlılığı İzleme Merkezi ) ortak çalışmasıdır.

15 1 istatistik uzmanı (part-time)
TÜRKİYE’de ESPAD-2007 Genel Koordinatör: Doç.Dr.Nesrin DİLBAZ Merkez: Ankara AMATEM dir. Sekreteryasını: 3 veri uzmanı 3 aile hekimi 1 sekreter 1 istatistik uzmanı (part-time) yapmaktadır..

16 TÜRKİYE’de ESPAD-2007 Eylem Planı
Kasım-Aralık 2006 da ESPAD anket formunun son versiyonundaki sorular tercüme edilmiştir. ESPAD komitesinin oluşturulmuştur. Örneklem seçimi belirlenmiştir. Proje planının yazılması tamamlanmıştır.

17 TÜRKİYE’de ESPAD-2007 Eylem Planı
Ocak-Şubat 2007 Okul seçilmiştir. İllerde Sınıflar seçilmiştir. İl temsilcileri ile (81 İl Akıl Ruh Sağlığı Şube Müdürleri) 01 Şubat 2007 de Sağlık Bakanlığında toplantı yapılmıştır. İl eğitimi şu anda 19 Şubat 2007 de gerçekleştirilmektedir. Okullarla (Okul müdürleriyle) ilk temasın kurulması bu toplantı ile sağlanmıştır. Anket formlarının basılması aşamasına gelinmiştir. Bolu için 400 anket basılması için sayı Ankara AMATEM e bildirilmiştir.

18 TÜRKİYE’de ESPAD-2007 Eylem Planı
15/30 Mart 2007 Data toplanması (anketlerin uygulanması) sağlanacaktır. Mayıs-Haziran 2007 Kapalı zarflarla ilimizden giden Anket formlarının incelenmesi Ankara AMATEM de sağlanacaktır. (Zarflar ilde açılmayacaktır.) Temmuz 2007 Verilerin kaydedilmesi Ankara AMATEM de sağlanacaktır. Eylül-Ekim 2007 Verilerin analizi Ankara AMATEM de sağlanacaktır.

19 PROJE ÇALIŞMA PLANI Avrupa ve Türkiye de eşgüdümlü aşağıdaki şekilde belirlenmişti.
Tarih Avrupa Türkiye 18-21 haziran Proje toplantısı Haziran-Ekim Ulusal proje ön planlarının hazırlanması Ulusal proje ön planlarının hazırlanması (koordinatörlerin seçimi ve çalışma planını oluşturma) Ekim Soru formlarının son halinin gönderilmesi Tercüme edilmesi ve gözden geçirilmesi Ekim 15-Kasım 30 Bölge toplantıları Örneklem seçimi için son hazırlıklar Aralık 15 Son ulusal proje problemleri Projenin son hali Kasım-Aralık İl Sorumlularının Eğitimi

20 TÜRKİYE’de ESPAD-2007

21 BOLU İLİNDE ESPAD ÇALIŞMASI
Bolu İlinde Anket Uygulama tarih ve saati belirlenmelidir. Anket uygulanacak tarih belirlenirken, anket uygulanacak sınıfların beden eğitimi gibi faaliyetlerinin olmamasına özen gösterilmelidir. Seçilmiş sınıf başka bir sınıfla yer değiştirmeyecektir. Bir sınıftaki tüm öğrencilerin soruları aynı anda yanıtlamaları önemlidir.

22 Herhangi bir öğrenci katılmayı reddederse çalışmaya alınmayacaktır.
Çalışma sırasında sınıfta olmayan öğrencilerin daha sonra formu yanıtlamasına izin verilmeyecektir

23 İldeki tüm okullarda aynı anda anket uygulanacaktır.
Anket günü sınıfta olmayan öğrenci sayısı sınıf mevcudunun %10 unu geçmemesine özen gösterilecektir.

24 9 Okulda, Okul Müdürlerince, her sınıfa 1 öğretmen olacak şekilde 18 sınıf öğretmeni belirlenecektir. Sınıf öğretmenleri anketleri ve boş zarfları dağıtacak ve anketleri kapalı zarfla toplayacaklardır.Tüm öğrenciler için gizlilik ve güvenilirlik sağlanmalıdır. Sınıfa Sınıf öğretmeni tarafından Anket uygulanırken ad-soyad yazılmamasının önemi anlatılacaktır.

25 Öğrencilerin soruları diğer arkadaşları ile paylaşmadan kendi başlarına doldurmaları çok önemlidir .
Öğrenciler soruları yanıtlarken sınıf raporu yazılmalıdır. Tüm öğrencilerin yanıtlaması tamamlandıktan sonra zarflar toplanmalı ve zarflarla beraber sınıf raporları paketlenerek okul sorumlusu hekime teslim edilmelidir.

26 Sınıfa verilecek bilgiler
(Öğretmenin sınıfa vereceği bilgiler) Alkol ve Madde kullanımı ile ilgili olan bu araştırma bir çok Avrupa ülkesinde sizin yaşınızda öğrencilerde gerçekleştirilmektedir. Amaç bu yaş grubunda öğrencilerde alkol ve madde kullanımı ile ilgili kıyaslanabilir veriler elde etmektir. Katılan sınıflar rastgele seçilmiştir. Soru formunu geri teslim etmeden önce lütfen tekrar tüm sayfaları kontrol ediniz ve yanıtlanmamış soru kalmadığından emin olunuz. Soru formunu zarfa koyunuz ve teslim etmeden önce zarfı yapıştırınız. Zarflara veya soru formlarına isim yazmayınız. Sınıflara ait herhangi bir veri veya sonuç bildirilmeyecektir. şeklinde bilgilendirme yapacaklardır.

27 Öğretmenler anket uygulanırken sıra aralarında dolaşmamaya özen göstereceklerdir. Öğrenci soru soracaksa öğretmenin yanına gelecektir.( Öğrencilerin soruları doğru yanıtlamalarını sağlamak yani tedirgin etmemek amacıyla..) Sınıfta anket uygulaması ve kapalı zarflarla anketlerin toplanması bitince öğretmenler sınıf sınıf zarfları bağlayarak sınıf raporu ve 1991 doğumlu olmayanların sınıf raporuyla beraber okul sorumlusu hekime teslim edeceklerdir.

28 Avrupa Alkol ve Diğer Maddeler Okul Araştırma Projesi
(The European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs Tüm Sınıf İçin Rapor (Lütfen yanıtlanmış anket formları ile birlikte zarfa koyunuz) Okulun adı ve kodu: …………………………………..………… Tarih: ……………………….… İl: …………………………………….…………………………. İlçe: ……..……………………. Sınıf ve kodu:..……………………………………..…………… Sınıf şube sayısı: ………………… ErkeklerKızlarMevcut öğrenciler (sayı)Gelmeyen öğrenciler (sayı)Toplam Gelmeme nedenleriErkeklerKızlarHastalık (sayı)İzinli (sayı)İzinsiz (sayı)Diğer nedenler (sayı)Bilinmiyor (sayı)Toplam 1 Katılmayı reddeden öğrenci var mı?  Hayır  Evet Kaç kişi? 2 Çalışmaya katılma konusunda ailesinden izin alınmayan öğrenci var mı? 3 Anket formları doldurulurken huzursuzluk oluşturan herhangi bir durumla karşılaştınız mı? Ne tür huzursuzluklar?  Kıkırdama veya arkadaşlarına göz etme gibi  Yorumlar, örneğin …….…………..………… …..………………………………………….  Başka tür yorumlar, örneğin ……….....………  Evet, birkaç öğrencide  Evet, sınıfın yarısından daha azında  Evet, sınıfın hemen hemen yarısında  Evet, sınıfın yarısından daha fazlasında

29 4 Öğrencilerin araştırma konusunda ilgili olduğunu düşünüyor musunuz?  Evet, tümü  Yaklaşık tümü  Büyük bir çoğunluğu  Yaklaşık yarısı  Yarısından azı  Yaklaşık hiçbiri  Hiçbiri 5 Öğrencilerin ciddi bir şekilde yanıt verdiklerini düşünüyor musunuz? 6 Öğrencilerin soruları kolay veya zor bulduğunu düşünüyor musunuz? Her kolon için bir kutu işaretleyiniz.  Çok kolay  Oldukça kolay  Ne kolay ne de zor  Oldukça zor  Çok zor 7 Anket formunu doldurmak için gerekli olan ortalama süre ne kadardı? Yaklaşık dakika 8 Kişisel yorumlarınız: …………..…………………………………………………………….……. …………..………………………………………………………….…………………………... ………....……………………………..…….. İsim (kitap harfleri ile lütfen) Sınıf Öğretmeni

30 Avrupa Alkol ve Diğer Maddeler Okul Araştırma Projesi
(The European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs 1991 Doğumlu Olmayanlar İçin Sınıf Raporu (Lütfen yanıtlanmış anket formları ile birlikte zarfa koyunuz) Okulun adı ve kodu: …………………………………..………… Tarih: ……………………….… İl: …………………………………….…………………………. İlçe: ……..……………………. Sınıf ve kodu:..……………………………………..…………… Sınıf şube sayısı: ………………… ErkeklerKızlarMevcut öğrenciler (sayı)Gelmeyen öğrenciler (sayı)Toplam Gelmeme nedenleriErkeklerKızlarHastalık (sayı)İzinli (sayı)İzinsiz (sayı)Diğer nedenler (sayı)Bilinmiyor (sayı)Toplam 1 Katılmayı reddeden öğrenci var mı?  Hayır  Evet Kaç kişi? 2 Çalışmaya katılma konusunda ailesinden izin alınmayan öğrenci var mı? 3 Anket formları doldurulurken huzursuzluk oluşturan herhangi bir durumla karşılaştınız mı? Ne tür huzursuzluklar?  Kıkırdama veya arkadaşlarına göz etme gibi  Yorumlar, örneğin …….…………..………… …..………………………………………….  Başka tür yorumlar, örneğin ……….....………  Evet, birkaç öğrencide  Evet, sınıfın yarısından daha azında  Evet, sınıfın hemen hemen yarısında  Evet, sınıfın yarısından daha fazlasında

31 4 Öğrencilerin araştırma konusunda ilgili olduğunu düşünüyor musunuz?  Evet, tümü  Yaklaşık tümü  Büyük bir çoğunluğu  Yaklaşık yarısı  Yarısından azı  Yaklaşık hiçbiri  Hiçbiri 5 Öğrencilerin ciddi bir şekilde yanıt verdiklerini düşünüyor musunuz? 6 Öğrencilerin soruları kolay veya zor bulduğunu düşünüyor musunuz? Her kolon için bir kutu işaretleyiniz.  Çok kolay  Oldukça kolay  Ne kolay ne de zor  Oldukça zor  Çok zor 7 Anket formunu doldurmak için gerekli olan ortalama süre ne kadardı? Yaklaşık dakika 8 Kişisel yorumlarınız: …………..…………………………………………………………….……. …………..………………………………………………………….…………………………... ………....……………………………..…….. İsim (kitap harfleri ile lütfen) Sınıf Öğretmeni