Kömür Madeni Kazaları ve İnhalasyon Hasarları

... konulu sunumlar: "Kömür Madeni Kazaları ve İnhalasyon Hasarları"— Sunum transkripti:

1 Kömür Madeni Kazaları ve İnhalasyon Hasarları
Prof. Dr. Fatma Evyapan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

2 Sunum Planı Kömür madeni kazalarına genel bakış
Kömür ocaklarındaki tehlikeli gazlar Maden kazalarının etkileri Kömür ocağı yangınlarına bağlı solunum sistemi etkilenmeleri Asfiksi gazları ve etkileri İnhalasyon hasarları Prognoz Örnek üzerinden kaza nedenlerinin analizi

3 Kazalar Meslek hastalıklarının onemli bir kısmı farkedilmemektedir. Buzdaığının görünen kısmının da önemli oranını kazalar oluşturmaktadır

4 Madencilik Ekonomik krizlerde ve olumsuzluklardan en fazla etkilenen sektör Yatırımın geriye dönmesi uzun vadeli Sektörde 30 milyon işçi : çalışanların %1’i Her aşaması çok riskli: iş kazalarının %8’i 30 milyonun 1/3’ü kömür madenlerinde çalışmakta Yaklaşık 6 milyon işçi küçük işletmelerde çok kötü koşullarda çalışmakta Ölümlü iş kazalarında TÜRKİYE Hindistan ve Rusya’nın ardınan 3. sırada gelmekte En çok maden metal makine, mobilya , tekstil, nakliyat, inşaat s T.C’de yaklaşık kişi çalışmakta

5 ABD’de Madenlerde Ölümlü İş Kazalarının Seyri

6 ABD’de Madenlerde İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Seyri

7 Ülkemizdeki Önemli Maden Kazaları
Özel sektörde kaza başına ölüm oranı TTKya oranla daha yüksek olarak bulunmuş Manisa/Soma/Kömür Mayıs yangın

8 Kömür Madenlerinde Toksik İnhalasyon Riskleri

9 Hastalık ve Yaralanmalardan Sorumlu Kimyasallar

10 SWORD 1996-1998 İnhalasyon Kazalarının Yaşandığı Sektörler
İngilterede meslek hastalığı takip verilerine bakıldığında 1990’larda inhalasyon kazalarının en sık yaşandığı sektör olduğu görülmektedir. Bu durum aslınfa madenlerdeki gazların çeşitliliğine bakıldığında pek de şaşırışömaması gereken bir durumdur

11 Kömür Madeni Gazları Hidrojen Metan Karbonmonoksid Nitrojen Etilen
Oksijen Hidrojen sülfid Karbondioksid Azotdioksid Kükürtdioksid

12 Yüksek ıslarda bu gazlar patlamaya hazır bir ortam oluşturabilecek miktara ulaşmaktadır

13 Karbondioksid (CO2) Renksiz hafif kokulu, maden suyu tadında
Yüksek konsantrasyonlarda MSS uyarıcısı: solunum sayısı ve kalp hızında artış

14 Metan (CH4) Kokusuz ve tatsız bir gaz. Yanıcı gazlarla karışınca tatlı hoş bir koku yayıyor %5-14’lük karışımlarda patlayıcı özellik (en patlayıcı karışım %9) Bu iyonlar aracılığıyla su buharı ve karbondiokside yıkılmaktadır

15 Nitrojendioksid (NO2) Kırmızı kahverengi, keskin kokulu tadı asitli
Havayolları için oldukça iritan Bronş hiperreaktivitesinde artma Astım semptomlarında alevlenme

16 Karbon Monoksid (CO) Dumanın önemli bileşenlerinden
Duman inhalasyonundan ölümlerin %80’inden sorumlu Hemoglobine yüksek afiniteyle bağlanır Oksihemoglobin disosyayson eğrisini sağa kaydırır Hücresel düzeyde mitokondriyal sitokrom enzimlerine bağlanır Doku hipoksisi ve ölüm

17 Hidrojen Sülfit (H2 S) Özellikle madende sülfidlerin açığa çıktığı ortamlarda bulunmaktadır “Çürük yumurta kokusu” 20 ppm müköz membranlarda iritasyon 100 ppm akciğer hasarı ve bronşiolitis 150 ppm olfaktor sinirde inhibisyon 250 ppm akciğer ödemi Daha yüksek konsantrasyonlarda asfiksi

18 Maden Kazalarının Etkileri
Yangınlar Patlamalar Göçükler Su baskınları

19 Yangında Solunum Sistemi Etkilenmesi
Termal hasar Hipoksik ortam Afiksi yapan gazların inhalasyonu Kimyasal iritanların inhalasyonu

20 Termal Hasar Genelde süpraglotik bölgeyle sınırlı
Buhar inhalasyonu alt solunum yolları ve akciğeri etkileyebilir Hasar inhalasyondan 2-8 saat sonra gelişir Hayvan deneyleri >100 derece üzerindeki termal inhalasyonda solunan karışımın karina düzeyinde 38 dereceye kadar soğutulabildiğini göstermiş

21 Klinik Özellikle ağız çevresinde , burunda yanığa ait lezyonlar
Stridor Yardımcı solunum kaslarının kullanılması Ağızdan kömürleşmiş materyal gelmesi Seste kabalaşma Yutma güçlüğü ve ağrılı yutma Boyun ağrısı Solunum yetmezliği Fizik bakıda üst solunum yollarında büller ve ödem görmek mümkün olabilir. Ağuz ve burun çevresindeki yanık ne kadar ağırsa alt solunum yollarındaki etkilenmenin –gerek inhalasyon da o kadar ağır olacağının göstergesidir

22 Afiksi Yapan gazlar

23 Karbon Monoksid Zehirlenmesi Klinik
Nörolojik (kanda CO %) Baş ağrısı (%10-20) Sersemlik (%20-30) Akıl yürütme zorluğu (% 30-40) Konfüzyon letarji senkop (%40-50) Konvülsiyonlar:(%50-60) Koma Ölüm (>%70) Kardiyak Kardiyak iskemi Aritmiler Kardiyojenik şok Geç Nöropsikiyatrik sekeller: Halsizlik Bellek bozuklukları Depresyon Anksiyete Parkinsonizm Ataksi Fokal nörolojik bozukluklar CO zehirlenmesinden 2 ila 240 gün sonra ortaya çıkabilir ve %2 ila %50 oranında bildirilmiştir. Bu nedenle sadece oksijen satürasyonu ve genel durumuna bakarak kaza kurbanlarını taburcu etmemek gerekir

24 Tanı Arter Kan Gazları: Seri halde ölçülerek hipoksi takibi
Oksijen satürasyonu yüksek bulunsa bile güvenilmemeli ! Co-oksimetreler: 4 farklı dalga boyu aracılığıyla COhemoglobin ve methemoglobinemiyi ölçebilir

25 İnhalasyon Hasarları

26 Yangınlar ve İnhalasyon Hasarları
Patlama ve yangınlar sonucu yanık morbiditesi ve mortalitesini olumsuz etkilemekte: hastane yatış süresi ↑ Yanıklarda %13-30 arasında inhalasyon hasarı görülmekte Maden kazalarında solunum sistemi semptomları: %45-50

27 Doku Hasarını ve Yerini Belirleyen Faktörler
Partikülün büyüklüğü Gazların suda eriyebilirlik özellikleri: pH sı: asid ve alkali doku hasarları Burada özellikle yangın nedeniyle burundaa hasar meydana geldiği için 10 mikronun üzeerindeki partiküllerin de alt solunum yollarını etkilemesi olasıdır.

28 Fizyopatoloji Vücutta inflamatuar yanıt sisteminin uyarılması
Doğrudan doku hasarı Mukus hipersekresyonu Akut bronkospazm ya da bronkore

29 Fizyopatoloji Enfeksiyonlara yatkınlık Hiperinflasyon: Atelektaziler:
Küçük havayolları konstriksiyonu Havayollarında ödem , epitel dökülmesi ve nekrotik materyalle daralma Mukosiliyer klirenste bozulma Atelektaziler: Sürfaktan aktivitesinde bozulma Alveollerde toksik maddelerin depozisyonu Kapiller hasar: Non-kardiyojenik pulmoner ödem Enfeksiyonlara yatkınlık Makrofaj fonksiyonlarında bozulma Silyer fonksiyonlarda bozulma Epitelyal bariyerde yıkılma

30 İnhalasyon Hasarlarının Uzun Süreli Komplikasyonları
Havayolu hiperreaktivitesi Disfaji Egzersiz dispnesi Bronşektazi Bronşiolitis obliterans Kalıcı difüzyon bozukluğu

31 Örnek Kaza Analizi

32 Örnek Kaza Analizi

33 Örnek Kaza Analizi

34 Mevzuatta yetersizlik Yaptırımlarda yetersizlik
Kazalar İhmal Bilgisizlik Tecrübesizlik Mevzuatta yetersizlik Yaptırımlarda yetersizlik Düşük maliyetle yüksek kazanç elde etme hırsı Liyakatsizlik ……………… Meslek hastalıklarının onemli bir kısmı farkedilmemektedir. Buzdaığının görünen kısmının da önemli oranını kazalar oluşturmaktadır

35 Özetle Kömür madenleri sadece pnömokonyozlar değil akut solunum sistemi hasarlanmaları için de önemli iş ortamlarıdır. Bu ortamlarda solunum sistemine zararlı pek çok gaz karışım halindedir Türkiye’de kömür madeni kazalarından genelde metan gazı patlaması sorumlu bulunmaktadır Patlama ve yangınlarda doku hasarından ziyade CO zehirlenmesi ölümden sorumludur Hiçbir kaza kader değildir. Oluştuğunda altta ciddi ihmaller bulunmaktadır

36 Teşekkürler