Sağlık Personelinin Palyatif Bakıma İlişkin Görüşleri

... konulu sunumlar: "Sağlık Personelinin Palyatif Bakıma İlişkin Görüşleri"— Sunum transkripti:

1 Sağlık Personelinin Palyatif Bakıma İlişkin Görüşleri
Uzm. Hem. Gülay Turgay* Doç. Dr. Sultan Kav *Başkent Üniversitesi Yapracık Geriatri ve Psikolojik Rehabilitasyon Merkezi, Ankara

2 Giriş Ülkemizde “palyatif bakım” kavram olarak henüz yerleşmemiş olup sıklıkla “destek bakım” ve “son dönem bakım” olarak düşünülmekte ve ağrı kontrolü ile eşdeğer tutulmaktadır. SB Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı Ulusal Kanser Kontrol Programının önemli bir bileşeni ve önceliğidir (Tuncer, 2009). Palyatif bakımın uygulanmasındaki engellerden birisi sağlık personelinin eğitim eksikliğidir (Paice et al. 2007; White, 2001).

3 AMAÇ Sağlık personelinin palyatif bakıma ilişkin bilgi ve görüşlerinin belirlenmesi

4 GEREÇ VE YÖNTEM 4 Ocak -1 Mart 2010 369 SAĞLIK PERSONELİ
Örneklem seçimine gidilmemiş B.Ü. Ankara ve Adana Hastanesi, Demetevler Onkoloji Hastanesi Kesitsel/ Tanımlayıcı EVREN, ÖRNEKLEM ARAŞTIRMANIN YERİ TİPİ 4 Ocak -1 Mart 2010

5 ÖRNEKLEM UYGULAMA ŞEMASI Tarih UYGULAMA YERİ İzinler
Araştırma Kurulu ve Kurumsal İzinler Tarih 4 Ocak Mart 2010 UYGULAMA YERİ Başkent Üniversitesi Ankara Uygulama ve Araştırma Hastanesi (n=158) Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Hastanesi (n=114) SB Dr.Abdurrahman Yurtaslan Ankara Onkoloji Eğitim-Araştırma Hastanesi (n=96) ÖRNEKLEM - Erişkin Hasta Kliniklerinde Çalışan - İzinli-Raporlu Olmayan - Çalışmaya Katılmaya Gönüllü Hemşire (235) Doktor (84) Fizyoterapist (18) Diyetisyen (16) Sağlık Memuru (7) Sosyal Hizmet Uzmanı (5) Psikolog (4)

6 VERİ TOPLAMA ARAÇLARININ OLUŞTURULMASI Görüşler
LİTERATÜR TARANMASI VE İNCELEME Palyatif bakımın tanımı, amacı, hasta grupları…. Palyatif bakım ile ilgili yapılan çalışmalar İlgili literatür doğrultusunda soru formlarının oluşturulması Açık uçlu (7 soru) Demografik Form (8 soru) Eğitim-bilgi durumu (4 soru) Görüşler Yaygın Görüş ifadeleri (16 madde) Uzman Görüşü (11 Uzman) Öneriler doğrultusunda; 2 soru eklendi / 2 soru çoktan seçmeli hale getirildi

7 Ön Uygulama Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Geriatri ve Psiko-sosyal Rehabilitasyon merkezi 10 sağlık personeli Özel bir kuruluşta palyatif bakım merkezinde çalışan 6 sağlık personeli

8 Sağlık Personelinin Demografik Özellikleri

9 …Sağlık Personelinin Demografik Özellikleri
Kadın (% 80.5) Yaş ortalaması: 29 Doktor dışındaki sağlık personellerinin; % 55.1’i lisans, % 24.7’si sağlık meslek lisesi, % 15.8’i ön lisans mezunu. Meslekte çalışma yılı ort: 7 yıl % 39.9’u meslekte 2-5 yıldır çalışmakta, %20.9’unun meslekte çalışma yılı 11 yıl ve üzeridir.

10 Palyatif bakım konusunda bilgi alma durumu (n=171)
Sağlık personelinin eğitim durumuna ve uzmanlık alanına göre palyatif bakım konusunda bilgi alma durumu Eğitim Düzeyi Palyatif bakım konusunda bilgi alma durumu (n=171) Toplam Evet Hayır Sayı % Sağlık Meslek Lisesi 19 26.8 52 73.2 71 Ön Lisans 14 31.1 31 68.9 45 Lisans 90 57.3 67 42.7 157 Yüksek Lisans 4 30.8 9 69.2 13 127 44.4 159 55.6 286 x2= p< 0.05 Uzmanlık Alanı Dahiliye 11 50.0 22 Genel Cerrahi 3 27.3 8 72.7 Onkoloji 100.0 - Diğer* 51.2 21 48.8 43 44 52.4 40 47.6 84 x2 = p< 0.05

11 Sağlık personelinin palyatif bakımın anlamına ilişkin tanımlamaları;
Palyatif Bakımın Anlamına İlişkin Görüşleri Sayı % “Terminal dönemdeki hastanın yaşam kalitesini yükseltmek” 133 35.5 “Son dönem bakım” 107 28.5 “Semptomlara yönelik tedavi ve bakım” 48 12.8 “Tıbbi bakım” 30 8.0 “Ağrı kontrolü” 19 5.1 “Destek Tedavi” 17 4.5 “Fiziksel ve psikolojik destek” 6 1.6 “Rahat /huzurlu ölüm” 3 0.8 “Koruyucu bakım” Diğer (Bakım ve beslenme (4); temel bakım (2); yaşlı bakımı, insana hizmet, günü kurtaracak hizmet) 9 2.4 *Birden fazla yanıt alınmıştır

12 Palyatif bakımın amacına İlişkin Görüşleri
Sayı % “Bireyin yaşam kalitesini yükseltmek” 202 54.8 “Bireyi rahatlatmak” 130 35.2 “Bağımlı hastaların ihtiyaçlarının karşılanması” 37 10.0 Toplam 369 100.0

13 Sağlık Personelinin palyatif bakım hizmetlerinden yararlanılabilecek hasta gruplarına ilişkin görüşleri; Palyatif Bakım Hizmetlerinden Yararlanılabilecek Hasta Gruplarına İlişkin Görüşleri Sayı % Onkolojik Hastalar 277 37.2 Terminal Dönem Hastaları 275 36.9 Kronik Hastalığı Olan Hastalar 114 15.3 Geriatrik Hastalar 58 7.8 Alzheimer Hastalığı 21 2.8 Toplam *745 100.0 *Birden fazla yanıt alınmıştır

14 Palyatif bakım hizmetlerinin hangi ortamlarda verilebileceğine ilişkin görüşleri;
Palyatif Bakım Hizmetleri Hangi Ortamlarda Verilebilir? Sayı % Hastane 324 45.4 Ev 274 38.4 Huzur Evleri/Bakım Evleri 70 9.8 Palyatif Bakım Ünitesi 31 4.3 Hospis 12 1.5 Sağlık Ocağı 4 0.6 Toplam *714 100.0

15 Palyatif Bakımda Yer Alması Gereken Ekip Üyelerine İlişkin Görüşleri

16 Palyatif bakım konusunda eğitim programında ele alınması gereken konulara ilişkin görüşleri

17 Palyatif Bakım Hizmetlerinin Henüz Gelişememesinin Nedenlerine İlişkin Görüşleri (n=369)
Sayı % Önemsememe 164 28.3 Eğitim Yetersizliği 158 27.3 Ekonomik Yetersizlik 76 13.1 Devletin Bütçe Ayırmaması 66 11.4 Eleman Yetersizliği 60 10.4 Kültürel Nedenler 55 9.5 Toplam *579 100.0 *Birden fazla yanıt alınmıştır

18 Sağlık personelinin palyatif bakıma ilişkin ifadelere katılma durumları
Tamamen katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Tamamen Katılmıyorum Palyatif bakım terminal dönem kanser hastaları için sunulan hizmetleri kapsar. 35.0 43.4 9.5 2.7 Palyatif bakıma, küratif tedavinin mümkün olmadığı durumda ya da ileri evre hastalık aşamasında başlanılması uygundur. 23.3 42.8 17.6 13.0 3.3 Palyatif bakım hizmeti multidisipliner ekip tarafından verilmelidir. 54.7 32.8 9.8 2.4 0.3 Palyatif bakımda hasta ve ailesi karar verici bir ekip üyesidir. 38.2 46.3 10.3 4.6 0.5 Palyatif bakım ekibine doktor başkanlık etmelidir 33.6 36.9 18.2 8.4 3.0 Hasta ve bakımverenler palyatif bakım profesyonellerine 7 gün 24 saat ulaşabilmelidir. 43.6 3.5 Palyatif bakım alanında çalışan bireylerin, sürekli kayıpla karşılaştıkları için tükenmişlik yaşamaları kaçınılmazdır. 35.8 41.7 15.2 5.4 1.9 Palyatif bakım, çalışan bireylerin duygularını kontrol etmesini gerektirir. 36.3 49.6 10.8 .5

19 …İfadeler Tamamen katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Tamamen Katılmıyorum Duygusal yönden güçlendirici programlar sadece hasta ve hasta yakınını kapsamalıdır. 6.8 21.7 13.0 42.0 16.5 Palyatif bakım bir semptomun nedenini araştırmadan semptomun kendisini ele alıp tedavi eder. 8.9 30.6 24.7 27.1 8.7 Palyatif bakım sadece ağrı kontrolünü içerir. 3.5 15.2 14.9 47.7 18.7 Palyatif bakım merkezleri hastane temelli olmalıdır. 17.6 44.7 16.0 17.1 4.6 Hasta için DNR hakkı olmalı ve yasal düzenlenmeler yapılmalıdır. 28.5 38.8 24.4 5.7 2.8 Palyatif bakım ayrı bir uzmanlık alanı olmalıdır 35.2 42.5 4.9 0.8 Palyatif bakım sağlık çalışanları için üniversite eğitim programlarında zorunlu ders olarak yer almalıdır. 25.2 50.9 17.3 6.2 0.3 Palyatif bakım gereksinimi olduğunda, bu bakımın herkese sağlanmasını garanti etmek devletin sorumluluğunda olmalıdır. 39.8 44.2 13.6 2.2

20 Meslek Gruplarına Göre Palyatif Bakıma İlişkin İfadelere
Katılma Durumu* Madde Ortalamalarının Dağılımı İfadeler* Hemşire (n=234) Ort ± SD Doktor (n=84) Diğer (n=50) F** Palyatif bakım terminal dönem kanser hastaları için sunulan hizmetleri kapsar 2.1 ± 1.0 1.8 ± 1.0 1.6 ± 0.8 Palyatif bakım hizmeti multidisipliner ekip tarafından verilmelidir 1.7 ± 0.8 1.3 ± 0.6 1.5 ± 0.7 Palyatif bakım ekibine doktor başkanlık etmelidir. 2.2 ± 1.1 1.9 ± 0.9 Palyatif bakım merkezleri hastane temelli olmalıdır 2.3 ± 1.1 2.7 ± 1.09 2.4 ± 1.0 Palyatif bakım ayrı bir uzmanlık alanı olmalıdır 1.7 ± 0.7 2.2 ± 1.09 1.9 ± 0.7 *Tamamen Katılıyorum (1); Katılıyorum (2); Kararsızım (3); Katılmıyorum (4); Tamamen Katılmıyorum (5) şeklinde derecelendirilmiştir

21 Eğitim durumuna göre Palyatif Bakıma İlişkin İfadelere
Katılma Durumu Madde Ortalamalarının Dağılımı İfadeler* Lise (n=71) Ort ± SD Ön Lisans (n=45) Lisans (n=157) Master (n=13) F** p*** Palyatif bakım hizmeti multidisipliner ekip tarafından verilmelidir 2.0 ± 0.8 1.4 ±0.5 1.5 ± 0.8 Palyatif bakım ekibine doktor başkanlık etmelidir. 1.9 ± 0.9 2.1 ±1.0 2.3 ± 1.1 Palyatif bakım alanında çalışan bireylerin, sürekli kayıpla karşılaştıkları için tükenmişlik yaşamaları kaçınılmazdır. 2.1 ± 0.9 1.4 ± 0.7 2.0 ± 1.0 2.0 ± 0.9 Palyatif bakım, çalışan bireylerin duygularını kontrol etmesini gerektirir 1.6 ± 0.6 1.8 ± 0.7 1.8 ± 0.7 2.5 ± 1.1 Palyatif bakım bir semptomun nedenini araştırmadan semptomun kendisini ele alıp tedavi eder. 2.6 ± 1.0 3.2 ± 1.1 2.9 ± 1.1

22 Öneriler Sağlık personelinde palyatif bakım bilincinin geliştirilmesi için; Palyatif bakım hizmet içi eğitim ve sürekli eğitim programlarının oluşturulması ve bu programların farklı düzeylere göre hazırlanması, Sağlıkla ilgili meslek gruplarının lisans ve lisans üstü eğitim müfredatında palyatif bakım konusunun yer almasının sağlanması, Duygusal yönden güçlendirici programların düzenlenmesi ve bu programların sadece hasta ve hasta yakınlarına değil sağlık personeli içinde uygulanması, Sağlık personelinin palyatif bakım konusunda tutum ve davranışlarına yönelik ileri çalışmalar yapılması önerilir.

23 TEŞEKKÜRLER…