AYÇEKİRDEĞİ. AYÇEKİRDEĞİ Çerez olarak yediğimiz çekirdekleri ile çekirdeklerinden çıkarılan sıvı ve katı yağlarını sıklıkla tükettiğimiz ayçiçeği.

... konulu sunumlar: "AYÇEKİRDEĞİ. AYÇEKİRDEĞİ Çerez olarak yediğimiz çekirdekleri ile çekirdeklerinden çıkarılan sıvı ve katı yağlarını sıklıkla tükettiğimiz ayçiçeği."— Sunum transkripti:

1

2 AYÇEKİRDEĞİ

3 Çerez olarak yediğimiz çekirdekleri ile çekirdeklerinden çıkarılan sıvı ve katı yağlarını sıklıkla tükettiğimiz ayçiçeği bitkisi, anayurdu bilinmemekle birlikte dünyada; soya ve yerfıstığından sonra üçüncü sırayı alan önemli bir yağ bitkisidir. Ayçiçeği Almanca’ da Sonnenblume (f), Fransızca’ da Tournesol, İngilizce’ de Sunflower olarak adlandırılmakta ve botanikte “bileşikgiller” (Compositae) familyası içersinde sınıflandırılmaktadır. Ülkemizde en fazla ayçiçeği, Trakta-Marmara bölgesinde ekilmekte ve üretilmektedir. Ayçiçeği ekim alanlarının üçte ikisi bu bölgemize aittir. Trakya-Marmara bölgesini, Ege, Orta Anadolu ve Orta Karadeniz bölgeleri takip etmektedir. Halen ülkemizde bin hektar alanda ayçiçeği tarımı yapılmaktadır. Yıllık üretim miktarı ortalama 600 bin ton ve dönüme verim ise kg. dır. Son yıllarda Doğu Anadolu bölgesinin bazı illeri de ayçiçeği ekimi açısından önemli gelişmeler göstermiştir. Günebakan, Gündöndü ve Günçiçeği diye de bilinen bir yıllık bitki olan ayçiçeğinin boyu, yarım metreden dört metreye kadar değişebilmektedir. Kalınlığı ise 1 ile 4 santim arasında değişir. Ayçiçeğinin çok sağlam bir kök yapısına sahip olduğu bilinmektedir. Bu bitki kuvvetli kökleriyle toprağı sıkı sıkıya kavrar ve çok fazla besin maddesini özellikle potasyumu bünyesine alır. Ayçiçeğinin sapı, yani gövdeside çok kuvvetlidir. Tek bir saptan ibaret olan dallanan çeşitleri vardır. Tarımı yapılan ayçiçeklerinin dallanması, buna karşılık süs bitkisi olarak kullanılanlarının ise dallanması istenir. Ayçiçeğinin yabani türleri daha fazla dallanır; dallanma yabanilik vasfıdır. Fazla dallandığı zaman her dalın ucunda bir tabla meydana gelir. Fakat tablalar ve tabla üzerinde oluşan meyve(tohum) küçük ve yağ oranı düşük olur. Bu bakımdan dallanan ayçiçekleri makbul değildir. Ayçiçeğinin yaprakları iri ve kalp şeklinde olup, renkleri açık yeşilden koyu yeşile kadar değişir. Bitkinin yaprakları, dalları ve sapı tüylüdür. Ayçiçeği saplarının içi özle doludur. Çiçekler ana sap veya dalların ucunda teşekkül eden tablalarda meydana gelir.

4 YETİŞTİRİLME KOŞULLARI İklim İsteği :
Tablaların altında birbiri üzerine kiremit gibi dizilmiş ve sivri, sapsız mekik şeklinde yaprakları bulunur. Tablalar üzerinde iki çeşit çiçek vardır. Tablanın ilk iki sırasındaki çiçekler kısır olup ürün vermezler. Bunların erkek ve dişi organları yoktur. Kısır çiçeklerin taç yaprakları, tablanın dışa gelen kısmında bir dil şeklinde uzanmış olup, uzunlukları yarım ile 2 cm. arasındadır. Renkleri beyazımsı, kırmızımtırak portakal renklidir. Son derece güzel bir görünüşe sahiptirler. Bu çiçeklerin bir tabladaki sayısı arasında değişir. Ayçiçeği tohumlarının bin tanesinin ağırlığı 70 ile 200 gram arasındadır. Yağlı çeşitlerin tohumları daha küçük, çerezlik çeşitlerin ise daha büyüktür. Tanesi küçük olan tohumlarda yağ oranı daha fazla, tanesi büyük olanlarda ise yağ oranı daha düşüktür. Bu bakımdan ayçiçeği ekimi yapılırken hangi gaye güdüyorsa ona göre çeşit seçimi yapılmalıdır. Ayçiçeği tohumlarında % 35 oranında kabuk ve % 65 oranında da iç bulunmaktadır. Kabuklu tohumların yağ oranında da iç bulunmaktadır. Kabuklu tohumların yağ oranı %45-55; içteki yağ oranı ise %65-70 dolayındadır. YETİŞTİRİLME KOŞULLARI İklim İsteği : Ayçiçeği, güneşi ortamı seven bir bitkidir. Işığı sevdiği için bulutlu havalardan çok etkilenir. Çiçeklenme ve tohum bağlama dönemlerinde havanın bir ay süreyle kapalı olması tane verimini %30 düşürmektedir. Tohumlarının çimlenmesi için uygun sıcaklık 8-10 derecelerdir. Hava sıcaklığı 15 dereceye çıkarsa çimlenme hızlanır. Çimlenme için en uygun sıcaklıklar derecelerdir. Daha düşük sıcaklıklarda tane verimi düşer. Tane bağlama dönemindeki çok yüksek sıcaklıklar da yağ oranı nı düşürüp ürünün niteliğini bozmaktadır. Toprak İsteği : Ayçiçeği bitkisi, iyi nem tutan humuslu toprakları sever. Çünkü iyi çimlenmesi için toprakta yeterince nem bulunmalıdır. Bitki, asiditesi yüksek olan topraklardan hoşlanmaz. Ayrıca bitkinin ekileceği toprakta, üst üste birkaç yıl ayçiçeği ekimi yapılmamış olmalıdır. Çünkü yüksek boylu bitki, topraktan önemli miktarlarda besin maddesi kaldırır. Ayçiçeği ekimi yapılacak toprakta uygulanacak ekim nöbetinde bakla bitkisi ya da diğer baklagiller yer alabilir. Böylece ayçiçeği bitkisinin tane verimi ve niteliğinin düşmesinin önlenmesi sağlanmış olur.

5 Hastalık ve Zararlılarıyla Mücadele :
Sulama : Güçlü bir kök sistemine sahip olduğu için ayçiçeği bitkisi kısa süren kuraklıklardan çok etkilenmez. Çiçeklenmeden 20 gün önce başlayıp çiçeklenmeden 20 gün sonraya kadar süren kuraklıklar tane verimini düşürür. Bu nedenle bitkinin kurak yaz günlerinde azar azar sulanması iyi sonuç verir. Taşırma biçiminde sulanırsa ayçiçeği bitkisinin kökleri topraktan çıkabilir ve bitki yana devrilebilir. Gübreleme : Dev bir otsu bitki olan ayçiçeği, topraktan büyük ölçüde besin maddesi kaldırmaktadır. Bu nedenle gübrelenmesi önem kazanır. Ayçiçeği ekiminin yapılacağı toprağa azotlu ve fosforlu fenni gübreler verilir. Toprağa potaslı gübre verilip verilmeyeceği, yapılacak toprak analizleriyle belirlenmelidir. Hasat : Ayçiçeği bitkisinin hasat zamanı ve hasadın yapılış şeklide önemlidir. Hasatta gecikilirse kuşların tanelere vereceği zarar artar ve tane dökülmeleri ortaya çıkar. Hasat erken yapılırsa tanelerde yağ oranı düşük olur. Ağustos – Eylül aylarında hasat yapılacak bitkilerde, çiçek tabanın (kömecin) kenarındaki sarı çiçekler dökülmüş, tablanın arkası kahverengine dönüşmüş, bitkinin sapındaki yapraklar kurumuş, tabanın dış kenarını kaplayan yapraklarda kahverengileşmiştir ve tabla ortasındaki tohumların (çekirdeklerin) kabuğu sertleşmiştir. İşte bu duruma gelen ayçiçekleri, küçük bahçelerde çiçek tablası bıçakla kesilerek, tarlalarda hububat biçerdöverleri kullanılarak hasat edilirler. Hastalık ve Zararlılarıyla Mücadele : Ayçiçeği bitkisinin köklerine yapışıp bitkinin beslenmesine ortak olarak büyük zarar veren canavarotuyla mücadele eden bir sinek türü. Trakya bölgemizde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu zararlı ota dayanıklı tohum kullanmakta doğru bir yöntemdir. Çünkü bu ota karşı kullanılabilecek bir ilaç mevcut değildir. Ayçiçeği bitkisine dadanacak diğer zararlı hastalıklarda, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanında eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir.

6 ÜLKEMİZDE AYÇEKİRDEĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE SORUNLARI
Ülkemizde ekimi yapılan çerezlik ayçiçeği tohumlukları, genelde açık döllenen yerel köy populasyonlarıdır. Ayçiçeği yabancı döllenen ve yabanilerinin uzun ve dallı bir bitki olması nedeniyle, bunlar tohumluk özelliklerini kaybederek, daha çok yabaniye benzeyen uzun boylu ve dallı bitkileri içermektedir. Ayçiçeği yabancı döllenen bir bitki olduğu için, bu tohumların mümkünse her yıl mutlaka yenilenmesi gerekir. Bu çerezlik tohumlar ülkemizde tane tipine ve rengine göre Alaca, İnegöl, Kıbrıs, vb. isimlerle adlandırılarak ekilmektedir. Halen ülkemizde herhangi bir tescilli veya üretim izinli çerezlik ayçiçeği tohumu yoktur. Ülkemizde çiftçiler çerezlik ayçiçeği üretiminde sulama, yeterli gübreleme gibi tüm üretim tekniklerini uygulamasına rağmen, sadece kaliteli ve sertifikalı tohumluk kullanamamasından dolayı %100 e yakın verim dolayısıyla üretim kayıpları söz konusudur. Bunun yanında elde edilen üründe ve pazarda tam bir standart olmayıp istenen tip ve talep yıllara göre değişmektedir. Ülkemizde olduğu gibi dünyada da çerezlik ayçiçeği, önemli oranda gelir getiren bir ürün olmasına rağmen, genelde dünya literatüründe yağlık ayçiçeği ile birlikte değerlendirilmektedir. Gerçek anlamda ülkesel bazda yağlık ve çerezlik olarak ayrı ayrı nitelendirilmesine rağmen, ülkelerarası tarım organizasyonlarında (OECD, FAO, ISA, vb.) çerezlik istatistiklerine pek yer verilmemektedir. Başlıca çerezlik ayçiçeği üreticisi ülkeler, ABD, Macaristan, Arjantin, İspanya, İsrail, Çin, Türkiye ve Moldavya gidi bazı Doğu Avrupa ülkelerdir. Bugün dünyada en fazla çerezlik ayçiçeği üreten ülke ABD dir. Bu ülkenin toplam ekim alanı 200 bin ha olup üretimi de 300 bin ton civarındadır. Dünyada başlıca çerezlik ayçiçeği alıcısı ülkeler, kabuksuz olarak Almanya, Danimarka, Hollanda, Kanada, Meksika, İngiltere ve Belçika, kabuklu olarak da İspanya, Çin, Türkiye, Ürdün, Kanada, Meksika, İsrail, Almanya ve Japonya’ dır. Kabuklu olarak tüketilen ideal bir çerezlik ayçiçeğinde tane iriliğinin en az 8-9 mm, boyunun 2,5 cm., iç oranının %50, bin tane ağırlığının 80g, yağ oranının %30 dan az olması gerekir. Yine tanede kadmiyum oranının düşük, protein ve E vitaminin (Tokoferol) yüksek olması, tanenin besleyici değerinin arttıracağından istenilen bir durumdur (Hofland ve Kadrmas, 1989; Lofgren, 1997; Jovanovic ve ark. 1998). Bu nedenle yapılacak olan ıslah çalışmalarında, ideal tipteki özelliklerdeki çerezlik taneye sahip çeşitler geliştirilmelidir.

7 Ülkemizde çerezlik ayçiçeğinde yoğun bir çalışma yapılmadığından, standardizasyon çalışmaları yeterli değildir. TSE Çerezlik Ayçiçeği Standardı ancak 4 Nisan 2001 tarihinde çıkmış olup, halen kontrol aşamasındadır. Önceki yıllarda Kıbrıs olarak bilinen uzun siyah tanelere sahip tipler piyasada aranırken, son yıllarda alaca tipteki gri-beyaz iri taneliler piyasada daha yüksek fiyata talep görmektedir. Ancak ekilen populasyonların çok karışık ve dallı ve küçük tablalara da sahip olması nedeniyle, iri tanelilerin yanında çok küçük tanelilerin olması, Pazar değerini düşürmektedir. Bu nedenle mutlaka standart tane iriliğine sahip hirbit ve açık döllenen tohumlukların ekimlerinin yaygınlaştırılması gereklidir. Halen yağlık ayçiçeğinde bir çok standart ve tohumluk üretim talimatları olmasına rağmen, çerezlikte herhangi bir mevzuat yaygınlaşmamış olup, bir an önce yapılması gerekir. Bu konuda başlıca üretici olan ülkelerde yapılmış olan standartlar da incelenerek, yapılacak olan düzenlemenin dünya da geçerli olması sağlanmalıdır. Yine çerezlik ayçiçeğinde tane iriliği ekim sıklığına bağlı olarak değiştiğinden, en uygun ekim sıklığının tespitine yönelik araştırmalar öncelikle başlatılmalıdır. Ülkemizde çerezlik ayçiçeğinde üretimin ihtiyacı karşılaması, hatta ihraç edebilecek konuma ulaşması için yeterli potansiyelimiz vardır. Yine ülkemizde üretim fazlası yaşadığımız şeker pancarı, tütün vb. ürünlerin yerini alabilecek mekanizasyona en uygun bitkilerden biride çerezlik ayçiçeğidir. İstenilen tip ve kalitede üretildiği takdirde, Pazar problemide yoktur. Bu konuda ülkemizin tek eksiği piyasada yeterli istenilen kalitede sertifikalı tohumluğun bulunmayışıdır. Halen değişik yörelerde çiftçiler tarafından ekilen yozlaşmış yabaniye benzemiş olan çerezlik ayçiçeği köy populasyonları bir an önce terk edilmeli, kaliteli ve sertifikalı tohumluk kullanılarak üretim arttırılıp, ülkemizin döviz kaybı önlenmelidir. Bunun yanında hiçbir çalışma yapılmamış olan çerezlik ayçiçeği sektöründe, ileride tohumculuk ve ürünün işlenmesi pazarlamasında ortaya çıkacak sorunların önlenmesi için, bu konuda gerekli talimat ve standartların çıkarılması ve gerekli diğer düzenlemelerin de bir an önce yapılması gereklidir. Ay çekirdekleri yağlık olmayan tohum olarak bilinirler. İç ayçekirdekleri iri tip siyah ve çizgili ayçekirdeklerinden elde edilmektedir. İç ayçekirdekleri kavrulup tuzlanarak satılabildiği gibi bazı gıdaların besin değerlerinin artırılmasında (ekmek, salata vb), pastacılıkta kullanılabilmektedir. Ancak iç ayçekirdeği üretimine gereken önem gösterilmemektedir. Kuruyemiş sanayinde kullanılmayan (ufak elek altılar) kabuklu çekirdekler iç haline dönüştürülerek değerlendirilmelidir.

8 AYÇEKİRDEĞİ ÜRETİMİ Dünya Talebi (1000 Ton) 2003/2004 2004/2005
2005/2006 2006/2007 2007/2008 Revize Edilmiş 2008/2009 Tahmin Tarım Alanı (1000 HA) 22,820 21,254 22,944 24,094 23,374 24,570 Verim 1,18 1,23 1,32 1,25 1,24 1,35 Tohum Üretimi Arjantin 2,980 3,730 3,840 3,120 4,400 3,500 Diğer Avrupa 2,670 2,250 682 385 295 374 Avrupa Birliği 4,070 4,069 5,717 6,407 4,932 6,380 Çin 1,820 1,700 1,830 1,850 1,800 Rusya / Ukrayna 9,348 8,001 11,390 11,900 10,250 12,900 İngiltere 1,209 930 1,720 997 1,309 1,553 Hindistan 1,160 1,300 1,490 1,450 1,400 Türkiye 560 640 780 820 670 850 Diğer 3,069 3,555 2,852 3,163 3,889 4,354 Toplam 26,886 26,175 30,301 30,092 28,945 33,061

9 AYÇEKİRDEĞİ İTHALATI AYÇEKİRDEĞİ İHRACATI
2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 Revize Edilmiş 2008/2009 Tahmin Türkiye 630 518 391 495 529 Avrupa Birliliği 1,077 481 686 653 353 640 Diğer 579 300 437 792 388 696 TOPLAM 2,286 1,299 1,514 1,940 1,270 1,966 Ezilmiş Yağlık Ayçekirdeği 23,384 23,303 26,570 27,517 25,088 28,761 AYÇEKİRDEĞİ İHRACATI 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 Revize Edilmiş 2008/2009 Tahmin Arjantin 44 99 45 63 34 35 İngiltere 138 117 155 156 167 170 Rusya / Ukrayna 1,251 73 595 505 108 580 Diğer 879 902 755 1,191 1,045 1,161 TOPLAM 2,312 1,550 1,915 1,354 1,946

10 AYÇEKİRDEKLERİNDE SINIFLANDIRMA VE KALİTE ÖZELLİKLERİ
Çerezlik ayçiçekleri TSE’ de kabuk rengine, boyutlarına ve fiziksel-kimyasal özelliklerine göre sınıflandırılır. Kimyasal – Fiziksel Özelliklerine Göre: Çerezlik ayçekirdekleri kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre Tip I ve Tip II olarak iki tipe ayrılır. Çerezlik Ayçiçeği Kütlece En Çok Rutubet Yabancı Madde Bozuk Tane Boş Tane Ham Yağ Oranı Tip I 9 2 0,5 28 Tip II 8 3 1 36 2. Boyutlarına Göre: Çerezlik ayçiçeği çekirdekleri boyutlarına göre; Boy : Eni dar, boyu uzun taneli çekirdekler (0,4 cm. – 0,6 cm. eninde, 1,5 cm. – 2,5 cm. uzunluğunda) Boy : Eni geniş, boyu uzun taneli çekirdekler (0,7 cm. – 1 cm. eninde, 1,5 cm. – 2,5 cm. uzunluğunda) Boy : Eni geniş, boyu kısa taneli çekirdekler (0,8 cm. – 1,2 cm. eninde, 1 cm. – 2 cm. uzunluğunda) Kabuk Rengine Göre : Çerezlik ayçiçeği çekirdekleri kabuk rengine göre: I. Grup : Siyah renkli II. Grup : Alaca (Beyaz veya siyah renk ağırlıklı) Genel olarak çerezlik ayçiçeği çekirdekleri, içi sağlam, temiz ve bozulmamış olmalı, kendi tat ve kokusunda olmalıdır.

11 Maksimum Hasar Durumu (%)
ABD’ de ise ayçiçeği çekirdekleri aşağıdaki gibi bir kalite sınıflandırmasına sahiptir. Karakter İstenilen Özellik Tadı İyi, tipik, orta, farklı Kokusu İyi, temiz, taze aromalı Yapısı Sert, kırılgan, nemli olmayan Rengi Beyazımsı gri Mikrobiyolojik yapı Aflatoksin ve patojenlerden arınmış Nem %10’ dan az %4’ den fazla Boyutu 650 / oz Kabuksuz tohum oranı %0,1 den az Hasarlı Dane %0,5 den az yanmış ve % 2 den az hasarlı Kırık Dane % 10’ dan az (yarısından az kırılan) Derece Adı Min. Test Ağırlığı Tanenin Durumu Maksimum Hasar Durumu (%) Yanma Böcek Toplam Kabuksuz Tohum US No 1 25 0,5 5 US No 2 1 10 Kanada No 1 31 Tatlı, Çok iyi olgunlaşmış 2 4 Kanada No 2 29 Tatlı, İyi olgunlaşmış 8

12 KULLANIM ALANLARI : Ayçiçekleri gri, beyaz yada siyah renkli çizgili selüloz kabuklu örtülü olup bu kabuğun içinde aynı biçimli kabuğa yapışık olmayan yağlı bir tohum bulunur. İşte ayçiçeğinin bu tohumları, dişler arasında kabuk çıtlatılıp çıkarılarak yenilir diğer bir değişle çerezlik olarak kullanılmaktadır. Özellikle tuzlanıp kavrularak piyasaya arz edilen ayçekirdekleri sevilerek tüketilen bir kuruyemiştir. Ayçiçeği, bitkisel yağ sanayiinin hammaddesini veren bitkilerin başında gelmektedir. Ayçiçeği yağı en kaliteli ve lezzetli yağlardandır. Bu yağ yemeklerde, salata, kızartma ve balık konservelerinde; sanayide ise boya ve sabun yapımında kullanılır. Ayçiçeği küspesinde önemli oranda (%20) protein ve bir miktar yağ (%1-7) bulunduğu için çok besleyici bir hayvan yemidir. Bilhassa sığır ve süt inekleri için değerli bir besindir. Öğütülmüş ayçiçeği tablaları küçükbaş ve kümes hayvanları için yem olarak kullanılmaktadır. Ayçiçeği tohumunun kabuğu; mayaların hazırlanmasında, alkol ve furfurol elde edilmesinde hammadde olarak kullanılır. Ayçiçeği tohumları ülkemizde yaygın bir şekilde çerez olarak tüketilmektedir. Ayçiçekleri arılar için önemli bir bal kaynağıdır. Ayçiçeği saplarından yakıt ve inşaat malzemesi olarak faydalanılır. Çiftliklerde sundurma ve gölgelik gibi tesislerin üzerlerinin kapatılmasında kullanılır. Yakıldıktan sonra geriye kalan külünde %40 oranında potasyum bulunur. Bu kül toprağa verilerek toprakların potaslı gübre ihtiyacı karşılanmış olur. BİLEŞİMİ VE BESİN DEĞERİ : Meyveleri %35-50 sabit yağ içerir. Bu yağ “çiçek yağı” olarak bilinir. %20 karbonhidrat, %23 protein, %7 su şeklindedir. Ayçiçeği kadar besin değerini bir araya toplayabilen pek az gıda vardır. İnsan bir dağ başında yaşasa ve tek besin maddesi seçmek zorunda kalsa, en iyi seçimlerden bir tanesi ayçiçeği çekirdeği olur. Çünkü; yağı kolay sindirilebilen özellikte olmakla beraber içersinde iyi bir antioksidan madde olan E vitamini de barındırmaktadır. Bütün gün güneşe dönen bu bitkinin tohumda, diğer bitkilerde çok az bulunan yada hiç bulunmayan D vitamini de bulunmaktadır. Bilindiği gibi D vitamini; bedenin, kalsiyumu ve fosforu daha iyi kullanmasını sağlar. Ayçiçeği; A, K ve B vitaminleri bakımından da üstündür. İçinde kansızlığı önleyen ve besinlerde ender bulunan folik asit, nikotinik asit ve pantotenik asit vardır. Ayçekirdeği protein bakımından da zengin bir yemiştir. İnsan vücudu için elzem olan birçok amino asidi (proteinin yapı taşı) bir arada içermektedir.

13 100 g. Kavrulmuş ve tuzlanmış ayçekirdeğinde;
Aşağıda amino asit açısından ayçiçeği ile yumurta karşılaştırılmıştır. Görüldüğü gibi ayçekirdeği amino asit içeriğine göre yumurtadan üstündür. Ölçüler 100 g. Üzerinden hesaplanmıştır. Ayçiçeği Yumurta İsoleucine 1,276 0,850 Leucine 1,736 1,126 Lysine 0,868 0,819 Methionine 0,443 0,401 Phenyialanine 1,220 0,739 Threonine 0,911 0,637 Tryptophane 0,343 0,211 Valine 1,354 0,950 Histidine 0,586 0,307 100 g. Kavrulmuş ve tuzlanmış ayçekirdeğinde; Kalori 582 Kcal Vitamin E 26,1 mg. Toplam Yağ 50 g. Vitamin K 2,7 mcg Doymuş Yağ 5 g Niasin 7 mg Kolesterol 0 mg Kalsiyum 70 mg Toplam Karbonhidrat 24 g Demir 3,8 mg Lifler 9 g Magnezyum 129 mg. Şekerler 3 g Fosfor 1155 mg Protein 19 g Potasyum 850 mg Vitamin A 9 IU Sodyum 410 mg.

14 AYÇEKİRDEĞİNİN SAĞLIĞA FAYDALARI
Kolesterolü düşürür Damar sertliğini giderir Yağ ve Protein i en kaliteli olandır Fikir işçilerinin ve zayıf kalmış çocukların günde 50 gram yemesi tavsiye edilir. Cinsel arzuyu arttırır. Kalp ve sinir hastalıklarını önler, İdrar söktürür. Solunum sistemi rahatsızlıklarında iyileştirici etkilere sahiptir. Lapa olarak çıbanları olgunlaştırmak için de kullanılabilir. BİR ÖNERİ : Soğuk algınlığı ve solunum yolu rahatsızlıkları için, 50 gr. Ayçiçeği çekirdeği, 500 gr su ile 350 g. kalıncaya kadar kaynatılır. Karışım süzülür ve sıvı kısma 150 g. Cin ve 150 g. Esmer şeker eklenir. Karışım günde 3-4 defa 1-2 çay kaşığı içilir. AKLINIZDA BULUNSUN : Ayçiçeğinin çiçek ve yaprakları ateş düşürücü ve balgam söktürücü olarak kullanılır. Fırsat buldukça ayçiçeği yemeli. Çimlendirilen ayçiçeği daha yumuşak olur; hem sindirimi kolaylaştırır, hemde biyolojik değerleri artar.

15 MUHAFAZA ŞARTLARI Başarılı bir ayçekirdeği muhafazası için altın kurallar aşağıdaki gibidir. TEMİZ BİR DEPOLAMA : Depolar etkin bir temizlik için uygun dizayn edilmiş olmalıdır. Havalandırma fanları ve hava dağıtma sistemleri periyodik olarak temizlenmelidir. Ayrıca depo içersindeki aralıklar ve boşluklar da etkin bir şekilde temizlenmelidir. BÖCEKLER İÇİN ÖNLEMLER : Havalandırma sistemleri ve depo içleri sprey ilaçlama yapılarak böceklerden arındırılmalıdır. Ancak kullanılacak ilaçlar onaylanmış kimyasallardan tercih edilmeli ve ehil kişiler tarafından yapılmalıdır. Ayrıca kullanma talimatına uygun olarak yapılmalı ve ayçekirdeğine uygun olmalıdır. YABANCI MADDE VE HASARLI TANE AYRIMI : Depolanmış mahsul yüksek oranda yabancı madde ve hasarlı tane içerebilmektedir. Bu materyallerde küf ve böcek istilasına karşı çok hassas olduğundan sağlam ürünü de kontamine edebilmektedir. Bu nedenle depolanmadan önce mutlaka yabancı madde ve hasarlı taneler ayrılmalıdır. NEM DEĞERİ : Depolanan ürünün uygun nem düzeyinde olduğundan emin olunmalıdır. Ayçekirdeğinde kış boyu depolamarda tavsiye edilen max nem değeri %9,5 olmakla beraber uzun süreli depolamalarda (6 aydan fazla) %8 uygun olmaktadır. İSTİF YÜKSEKLİĞİ : Fan sistemleriyle yapılan soğutma işlemlerinde homojen bir hava dağılımı için depo tepe noktasına kadar doldurulmamalıdır. Tepe noktasına kadar yapılan istiflemelerde istenilen oranda soğutma sağlanamamaktadır. YIĞIN SICAKLIĞI : Günlük ortalama dış sıcaklık -12 den düşük olan durumlarda yığın sıcaklığı havalandırma ile yığının tüm noktalarında homojen duruma getirilmesi çok önemlidir. Böylece taneler arası nem göçünün önlenmesiyle birlikte; küf ve böcek istilasının da önüne geçilebilecektir. HAFTALIK DEPO KONTROLÜ : Haftalık olarak depodaki partiler kontrol edilmeli ve bu bir alışkanlık haline getirilerek haftanın benzer günleri yapılmalıdır. Depo iç ve dış kısımları dikkatlice gezilmeli ve çöp olup olmadığı kontrol edilmelidir. Depo sıcaklıkları kontrol edilmeli ve sapma olup olmadığı kontrol edilmelidir.

16