Psikiyatri Hastalarıyla İletişim Fevzi BÜYÜKTAŞ. Sunum İçeriği 1.Psikiyatri Hemşireliğinde İletişimin Tanımı (1 Slayt) 2.Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde.

... konulu sunumlar: "Psikiyatri Hastalarıyla İletişim Fevzi BÜYÜKTAŞ. Sunum İçeriği 1.Psikiyatri Hemşireliğinde İletişimin Tanımı (1 Slayt) 2.Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde."— Sunum transkripti:

1 Psikiyatri Hastalarıyla İletişim Fevzi BÜYÜKTAŞ

2 Sunum İçeriği 1.Psikiyatri Hemşireliğinde İletişimin Tanımı (1 Slayt) 2.Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde İletişimin Öğeleri (2 Slayt) 3.Psikiyatri Hastalarıyla İletişim Yolları (1 Slayt) 4.Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü ve Sözsüz İletişim Kuralları (12 Slayt) 5.Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Değerlendirilmesi (4 Slayt) 6.Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Temel Kuralları (2 Slayt) 7.Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları (5 Slayt) 8.Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri (5 Slayt) (Karşılıklı Tartışma Şeklinde) 9.Psikiyatri Hastalarında Tedavi Edici Olmayan İletişim Teknikleri ( 2 Slayt) (Karşılıklı Tartışma Şeklinde) Toplam Slayt Sayısı: 37 Slayt Tahmini Süre: 2 Ders Saati

3 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hemşireliğinde İletişimin Tanımı Profesyonel bir hemşire mesleki rolleri olan; problem çözme, yardım etme, öğretim, yönetim vb. görevleri başarılı şekilde gerçekleştirebilmek için iletişim kurallarını bilmeli ve bunları etkin bir şekilde uygulayabilmelidir. İletişim, psikiyatri biliminde hastalarla doğru etkileşimlerde bulunabilmek ve ilişki kurabilmek için ana unsurdur.

4 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde İletişimin Öğeleri - 1 Uyaran: Hastaları iletişim kurmaya teşvik eden duygu, düşünce, obje, deneyim ve eylemlere uyaran denilmektedir. Kaynak: İletişimde mesajları gönderen birim olan psikiyatri hemşiresini belirtmektedir. Mesaj: İletişimde aktarılması gereken duygu ve düşüncelerin sözlü veya sözsüz (jest ve mimikler aracılığıyla) aktarılması sırasında belirlenen içeriktir ve iletişim öğesidir.

5 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimde İletişimin Öğeleri - 2 Kanal: Hastanın mesajı görme, işitme, dokunma, koklama vb. duygularla algıladığı iletim yoludur. Alıcı: Hastanın kendisidir. Geri Bildirim: Hastanın aldığı mesajı yorumlayarak sözlü/sözsüz karşılıkta bulunmasıdır. Karşılaşılabilecek Engeller: Hastayla iletişim sırasında çevre şartları, hastanın ön yargıları, içerisinde bulunduğu duygular vb. sebeplerle iletişimin kesintiye uğrama durumudur.

6 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişim Yolları Konuyu 2 ana başlık altında ele alacağız; 1.Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim 2.Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim

7 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim - 1 Mesleğimiz gereği farklı kültürlerde yetişen insanlarla iletişimde bulunmamız gerekebilir. Bu durumda hem hemşirenin hemde danışanın (hasta birey) ortak ve rahatça konuşabilecekleri bir dil aracılığıyla mesajın açıkca anlaşılabileceği bir şekilde iletişim kurmaları gerekmektedir. Bu sebeple sırasıyla sözlü iletişimin öğelerine ve psikiyatri hastalarıyla nasıl sözlü iletişim kurulabileceğine maddeler halinde değinmek istiyorum.

8 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim – 2 Sözcükler: Psikiyatri hastaları içinde bulundukları durum sebebiyle anlamakta zorlandığı bir iletişime maruz kaldığı zaman yoğun şekilde anksiyete, şaşkınlık ve bocalama yaşar. Bu sebeple bu hastalarla iletişim kurarken tıbbi terimler yerine daha rahat anlayabilecekleri terimlerle hastalıklarının ve eğitimlerinin yapılması gerekmektedir.

9 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim – 3 Genel/Özel Anlam: Dilimizde bazı kelimelerin farklı bölge ve farklı kültürlerde çok farklı anlamları olabilmektedir. Bu durum sonucunda da iletişim sırasında yanlış anlaşılmalar ve kopukluklar meydana gelebilmektedir. İletişim sırasında olabildiğince tüm ülkede herkes tarafından aynı anlama gelen ve kullanıldığında yanılsamalara sebep olmayacak kelimeler kullanılmalıdır.

10 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim – 4 Konuşma Hızı: Psikiyatri hastalarının iletişim sırasında konuya odaklanma eksiklikleri bulunabilmektedir. Bu sebeple bu hastalarla iletişim kurarken çok hızlı veya çok yavaş şekilde iletişime geçmekten kaçınılmalıdır. Hastanın rahatça anlayabileceği bir hızda konuşulmalıdır.

11 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim – 5 Zamanlama ve Uygunluk: Psikiyatri hastaları çoğu zaman çeşitli rahatsızlıkları sırasında iletişim kuramayabilmektedirler. Hasta ile etkili bir iletişime geçebilmek için rahatsızlığının en düşük olduğu ve algılama düzeyinin en yüksek olduğu bir zaman dilimi seçilmelidir.

12 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözlü İletişim – 6 Mizah: Gülmek psikiyatri hastalarının içinde bulunduğu strese bağlı gerginliğin giderilmesinde, psikolojik ve fiziksel gevşemeyi sağlamasında ve duygusal desteğin arttırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Psikiyatri hastalarında mizah anksiyeteyi azaltmakta ve iyileşme hissi sağlamaktadır. Önemli: Mizah uygun dozda kullanıldığı zaman psikiyatri hastalarının gizledikleri rahatsızlıklarını, korkularını ve yetersizliklerini ortaya çıkarmakta ve tedavi sürecine ciddi oranda katkı sağlamaktadır.

13 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim - 1 Sözsüz iletişim psikiyatri hastalarında iletişimi aşırı derece güçlendirmektedir. Çünkü; sözsüz iletişim sözlü iletişimin doğruluğunu ve onaylanmasını sağlamaktadır. Sözsüz iletişim sözlü iletişime oranla iletişim sırasında daha fazla yer kaplamaktadır. Bu sebeple psikiyatri hastalarıyla iletişim kurarken söyledikleri kadar söylemedikleriyle de aşırı derecede ilgilenmemiz gerekmektedir.

14 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim - 2 Kişisel Görünüm: Psikiyatri hastalarında iletişim sırasında kişisel görünüm ilk göze çarpan ve bize hasta hakkında önemli bilgiler veren bir durumdur. Hastanın cilt rengi, deformiteleri, saçlarının durumu ve enerji düzeyi sağlık durumu hakkında ön bilgi sağlamaktadır. Hastanın giyinme tarzı, makyajı, takı ve mücevherleri ise hastanın kültürü, dini ve benlik kavramı hakkında ön bilgi sunmaktadır. Psikiyatri hastalarıyla iletişim sırasında hemşirenin kişisel görünümü de büyük önem taşımaktadır. Hemşire temiz kıyafetli, toplanmış, kısa ve düzgün saç/sakallı olmalıdır.

15 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim - 3 Ses Tonu: Psikiyatri hastasıyla iletişim sırasında ses tonu kullanılan cümlelerin anlamlandırılması sırasında büyük önem taşımaktadır. Ses tonu hastanın veya hemşirenin duygusal durumu ve enerji düzeyi hakkında bizlere bilgi sağlamaktadır.

16 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim - 4 Yüz İfadesi: Mimiklerimizle hiçbir söz kullanmadan karşımızdaki bireye duygularımızı ifade edebiliriz. Psikiyatri hastalarıyla konuşma sırasında hastanın göz, ağız ve genel yüz ifadeleri duygu durumu, psikolojik durumu ve fiziksel durumu hakkında bizlere bilgi sağlar.

17 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim - 5 Beden Duruşu: Hastanın duruşu veya hareket sırasında aldığı pozisyon bize ruh halindeki duygusal sıkıntıları ve enerji düzeyini yansıtır. Örneğin; kaygı durumunda hasta sürekli ellerini ovuşturur. Üzgün biri başını omuzlarına gömer veya ağrısı olan kişi sürekli pozisyon değiştirir.

18 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Sözsüz İletişim - 6 Jestler: Hasta düşüncelerini çoğu zaman el kol hareketleriyle anlatmaya çalışır. Dokunma: Hastalarla iletişim sırasında özellikle uygulama amacıyla hastaya sürekli dokunmamız gerekebilir. Bu durumda hastaya hangi amaçla dokunduğumuzu diğer iletişim kanallarıyla beraber net şekilde ifade edebilmemiz gerekmektedir.

19 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarında İletişimin Değerlendirilmesi - 1 Hastalar iletişim sırasında sözlü ve sözsüz ifadelerle bizlere aktarmak istediklerini ifade etmeye çalışırlar fakat iletişimin sağlıklı olabilmesi için hastaların iletişim sırasındaki davranışlarını doğru şekilde değerlendirmemiz gerekmektedir. Bu sebeple iletişim sırasında hastaların çeşitli davranışlarını ele almak istiyorum.

20 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarında İletişimin Değerlendirilmesi - 2 Yineleme: Hastanın bir duygu sözlü veya sözsüz olarak farklı şekilde ifade etmesidir. Örneğin “evet doğru” derken aynı zamanda baş parmağıyla onaylama işaretinde bulunmasıdır. Yalanlama: Hastanın sözlü olarak ifade ettiği bir düşüncenin sözsüz olarak tam zıddı şekilde davranması ve bu sebeple ifadesinin aksini anlatmasıdır.

21 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarında İletişimin Değerlendirilmesi - 3 Tamamlama: Sözlü olarak ifade edilen bir duygunun fiziksel belirtilerle sözlü olarak kendini onaylamasıdır. Vurgulama: Hastanın bir düşünceyi açıklarken onu vurgulama amacıyla herhangi bir fiziksel davranışta bulunmasıdır. Örneğin “evet haklısınız” derken başıyla da bu ifadeyi desteklemesidir.

22 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarında İletişimin Değerlendirilmesi - 4 İletme ve Düzenleme: Hastanın konuşma isteğini sözsüz olarak ifade etmeye çalışmasıdır. Yerine Koyma: Sözcükleri kullanmadan sadece sözsüz iletişim yöntemleriyle duygularını ifade etmeye çalışmaktır.

23 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Temel Kuralları - 1 1.Psikiyatri hastası ile hemşire arasındaki iletişimin temel amacı hasta için tedavi sağlaması değil hastayı terapiden yararlanmaya hazır hale getirmesidir. Hemşire kuracağı iletişimin hedef ve sınırlarını belirlemelidir. 2.Psikiyatri hastasıyla hemşire arasında etkili bir iletişimin sağlanabilmesi için karşılıklı bir güven ortamı oluşturulmalıdır.

24 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Temel Kuralları - 2 3. Hemşire ile psiyatri hastası arasında kurulacak ilişki sırasında hemşirenin değer, inanç ve tutumları iletişimi etkileyecektir. Bu sebeple hemşire ilk olarak kendini tanımalıdır. Farklılıklara karşı bakış açısı, sorunlara karşı çözüm üretebilme yeteneği, kişisel özellikleri vb. durumlarını hemşire bilmeli ve iletişime bunların bilincinde olarak geçmelidir.

25 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları - 1 Psikiyatri hastalarıyla kurulacak iletişim belirli aşamalarla adım adım ilerlemelidir. Bu aşamalar iletişimin etkili sonuç vermesi için bir zorunluluktur.

26 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları - 2 Oryantasyon Aşaması: Psikiyatri hastasının ve hemşirenin iki yabancı olarak karşılaştığı aşamadır. Bu aşamada hemşire hastaya karşı yardıma hazır olduğunu hissettirmelidir. Bu aşamada hasta yaşadığı güçlüğü ifade etmeye çalışmakta ve kendisine bir yardım planı hazırlanıp tanıtılmasını beklemektedir. Hemşire bu aşamada hastaya karşı tutum ve düşüncelerinin farkında olarak hareket etmelidir.

27 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları - 3 Durumun Tanınması: Hemşire bu aşamada hastanın içerisinde bulunduğu duyguları ve bu duyguların hastada oluşturduğu baskıyı tanımaya çalışır. Hemşire hastanın kendisi için sorun oluşturan davranışlarını tespit ederek bunlara karşı tepkisini belirtir. Bu aşamada hastanın çaresizlik, ümitsizlik ve yetersizlik gibi duygularında azalma olur.

28 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları - 4 İlişkinin Gelişme ve İlerleme Aşaması: Psikiyatri hastası bu aşamada kendisine sunulacak olan hizmetten yararlanabilecek duruma gelir. Hemşire bu aşamanın sağlanabilmesi için güvenli bir iletişim ortamı sağlamalıdır. Hastanın da bu aşamada duygu ve düşüncelerini tanıyıp ifade etmesi önem arz etmektedir.

29 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla İletişimin Aşamaları - 5 Çözülme Aşaması: Bu aşama hastada daha yeni ve olgun gereksinimlerin ortaya çıktığı aşamadır. Çözülme aşamasında hasta diğer bireylere olan bağlılığından kurtulur ve artık ilişkinin sonlandırılması gerekmektedir. Hasta ve hemşire yaşadıkları ortak deneyimlerden daha olgun ve deneyimli olarak çıkmışlardır.

30 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri - 1 Oryantasyon Durum Tanımlanması 1.Kendini Tanıtma 2.Varlığını Sunma 3.Aktif Dinleme 4.Soru Sorma 5.Sessizliği Kullanma 6.Empati 7.Oryante Etme / Bilgi Verme

31 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri - 2 Gelişme ve İlerleme Aşaması - 1 1.Plan Yapmaya Cesaretlendirme 2.Amaç Geliştirmeye Yardım Etmek 3.Bilgi Verme 4.Karar Vermeye Cesaretlendirmek 5.Rol Oynama 6.Geri Bildirim Verme

32 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri - 3 Gelişme ve İlerleme Aşaması – 2 1.Karşılaştırma 2.Açıklığa Kavuşturma 3.Gerçeğe Getirme 4.Gözlemleri İletme 5.Algıları Tanımlamaya Cesaretlendirme 6.Olay ve Zaman Arasında İlişki Kurma

33 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri - 4 Gelişme ve İlerleme Aşaması – 3 1.Karşılaştırma Yapmaya Cesaretlendirme 2.Özetleme 3.Konuya Odaklanma 4.Sınırları Belirleme

34 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarıyla Terapötik İletişim Teknikleri - 5 Çözülme Aşaması 1.Aktiviteleri Değerlendirme 2.Sağlık Davranışlarını Geliştirmek 3.Taburcu Olmaya Cesaretlendirme

35 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarında Tedavi Edici Olmayan İletişim Teknikleri - 1 1.Belirsiz Güvenceler Vermek 2.Belirsiz Övgülerde Bulunmak 3.Onaylamak 4.Öğüt Vermek 5.Yargılamak, Eleştirmek 6.Soru Sormak, Araştırmak

36 Fevzi BÜYÜKTAŞ Psikiyatri Hastalarında Tedavi Edici Olmayan İletişim Teknikleri - 2 1.Teşhis, Tanı Koymak 2.Teselli Etmek 3.Tehdit Etmek, Gözdağı Verme 4.Emretme, Talep Etme 5.Oyalamak, Konuyu Saptırmak 6.Ahlak Dersi Vermek 7.Övmek

37 Fevzi BÜYÜKTAŞ Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim