Prof. Dr. A. Gönül AKÇAMETE Bologna Uzmanı 10 Mart 2011, ANTALYA BOLOGNA SÜRECİNİN YÜKSEKÖĞRENİMİMİZE YANSIMALARI: YETERLİLİKLER VE ÖĞRENME KAZANIMLARI.

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. A. Gönül AKÇAMETE Bologna Uzmanı 10 Mart 2011, ANTALYA BOLOGNA SÜRECİNİN YÜKSEKÖĞRENİMİMİZE YANSIMALARI: YETERLİLİKLER VE ÖĞRENME KAZANIMLARI."— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. A. Gönül AKÇAMETE Bologna Uzmanı 10 Mart 2011, ANTALYA BOLOGNA SÜRECİNİN YÜKSEKÖĞRENİMİMİZE YANSIMALARI: YETERLİLİKLER VE ÖĞRENME KAZANIMLARI ÇERÇEVESİNDE EĞİTİM 1 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi

2 Bilişim, eğitim ve teknoloji alanlarında yaşanan gelişmeler,küreselleşme toplumun değişen ihtiyaçları her alanda olduğu gibi yüksek öğretim alanında da eğitim sistemlerinin ve programlarının gözden geçirilmesini ve geliştirilmesini gündeme getirmiştir. Eğitim-öğretimde yaşam boyu öğrenme, öğrenci merkezli eğitim, yeterliliklere dayalı eğitim yaklaşımları giderek önem kazanmıştır. NEDEN? 2

3 Bologna süreci, 1999 Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı yeniden yapılandırmayı hedefleyen eğitim reformu sürecidir. 3

4 Bologna süreci, Yükseköğretim programlarını değişen koşullar ve gereksinimler doğrultusunda geliştirmek için fırsatlar sunmaktadır. Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır, ulusal ve uluslar arası bir çerçevede tanınır bir duruma getirmek. Hedef 4

5 I. ADIM: YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİNİ OLUŞTURMA 5

6 Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme kazanımlarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. 6

7 Yükseköğretimde yeterlilikler nedir? Öğrenci; neleri bilecek? neleri yapabilecek? nelere yetkin olacağının tanımıdır. 7

8 Beceri Yetkinlik Bilgi Öğrenme İletişim ve Sosyal Alana Özgü Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Öğrencinin Ölçülebilir Özellikleri Bilgi, Beceri, Yetkinlik olmak üzere üç boyutta toplanabilir. 8

9 BİLGİ BECERİ YETKİNLİK ÖĞRENCİ BAŞARISININ GELİŞİMİ Bilgi – Beceri - Yetkinlik 9

10 Bilgi beceri “Bilgi”, ders içeriğinin hatırlanmasını, tanınması ya da anlaşılmasını, “beceri”, hatırlanan ve anlaşılan bilgilerin uygulamaya yönelik kullanılmasını ifade eder. Bilgiler ve beceriler bir ders, bir ünite ya da bir dönem gibi kısa zaman diliminde gelişirler ve bireylere göre değişmeyen yanıtlara sahiptirler. Bilgi – Beceri 10

11 Becerilerin gelişmesi daha çok bilgi düzeyindeki öğrenmelere bağlıdır. Bir beceri, birden çok bilginin birleşiminden oluşan yeni bir yapıdır ve bu bilgilerin kullanılmasını içerir. Örneğin; ilişkilendirme, örnek verme neden-sonuç ilişkisi kurma, kompozisyon yazma, genelleme yapma, benzer ve farklı yönleri bulma beceriye örnektir ve bir becerinin başarıyla yapılabilmesi, birden fazla bilginin aynı anda kullanılmasını gerektirir. Beceri 11

12 Yetkinlik “Yetkinlik (competence)” Türkçe sözlükte “olgunluk, kemal, mükemmeliyet” olarak belirtilmektedir. Bu anlamda yetkinlik; bilgi ve beceri bakımından olgun olma, eksiksiz olma, Bir başka deyişle; bilgi ve beceri bakımından gelişmiş olma durumudur. Yetkinlik nasıl tanımlanabilir? Yetkinlik 12

13 Yetkinlik “Yetkinlik” bir anlamda becerilere benzerler ancak çok daha karmaşık bir yapıya sahiptirler. Yetkinlik öğrenci başarısının gelişmesine yardım eden üst düzey düşünme becerilerdir. Yetkinlikler bilgi ve becerinin özümsenmesini, öğrenilen bilgiyle doğrudan bağlantısı olmaksızın daha bireye özgü ve yaratıcı eylemlerin yapılabilmesini içerirler. Yetkinlik 13

14 Programın amacı Program yeterlilikle ri Dersin amacı Ders öğrenme kazanımları Dersin amacı Ders öğrenme kazanımları Dersin amacı Ders öğrenme kazanımları Dersin amacı Ders öğrenme kazanımları Dersin amacı Ders öğrenme kazanımları Dersin amacı Ders öğrenme kazanımları Program yeterlilikleri ile öğrenme kazanımları ilişkisi PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ4PÇ4 D1 X D2 X D3 XX 1. AŞAMA ÇALIŞMA ÜRÜNLERİ Alan yeterlilikleri Ulusal yeterlilikler 1 2 3 4 14

15 II. ADIM: ALAN YETERLİLİKLERİN BELİRLENMESİ 15

16 Yükseköğretim yeterlilikleri göz önünde bulundurularak, Toplumsal,kültürel ve ekonomik ihtiyaçlar, Öğrencilerin gereksinimleri, Herhangi bir temel alanda, alanın ilgili programları göz önünde tutularak, İlgili paydaşların görüşleri alınarak belirlenir. Yükseköğretimde oluşturulan çekirdek gruplarla alan yeterlilikleri belirlenmiştir. ISCED temel alındı. Yükseköğretimde oluşturulan çekirdek gruplarla alan yeterlilikleri belirlenmiştir. ISCED temel alındı. 16

17 ISCED EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLAR ISCED TEMEL ALAN KODU EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI 1Eğitim14Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri 2Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 22Beşeri Bilimler 3 Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31Sosyal ve Davranış Bilimleri 32Gazetecilik ve Enformasyon 34İşletme ve Yönetim Bilimleri 38Hukuk 4Bilim 42Yaşam Bilimleri 44Doğa Bilimleri 46Matematik ve İstatistik 48Bilgisayar 5 Mühendislik, Üretim ve İnşaat 52Mühendislik 54Üretim ve İşleme 58Mimarlık ve Yapı 6Tarım 62Tarım, Ormancılık, Hayvancılık ve Su Ürünleri 64Veterinerlik 7Sağlık ve Refah 72Sağlık 76Sosyal Hizmetler 8Hizmetler 81Kişisel Hizmetler 84Ulaştırma Hizmetleri 85Çevre Koruma 86Güvenlik Hizmetleri 17

18 III. ADIM: PROGRAM YETERLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ 18

19 Program Yeterliliği Nedir? Öğrencilerin bir programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir. Nasıl belirlenir? Alanın yeterlilikleri Eğitim amaçlarını karşılayan program yeterlilikleri, ve Programda yer alan derslerin;  amaç ve hedefleri  öğrenme kazanımları göz önüne alınarak belirlenir. 19

20 Öğrenciler ve mezunlar program yeterliliklerinin belirlenmesinde en önemli paydaşlardır.  Öğrencilerin Ders Değerlendirme Sonuçları,  Öğrencilere Ve Mezunlara Uygulanan Anketler,  Öğrenci Başarıları,  Sınıfta Kalma Oranları,  Benzer Kurumlarla Karşılaştırmalar,  Programın Analizi,  Derslerin AKTS Hesaplamasına Katılan Öğrenciler Katkı Sağlayabilir. 20

21 IV. ADIM: ÖĞRENME KAZANIMLARININ BELİRLENMESİ 21

22 Eğitim öğretimde önceleri öğretmen merkezli yaklaşım ağırlıklı iken son yıllarda öğrenci merkezli yaklaşıma bir geçiş gözlenmektedir. Öğretmen merkezli yaklaşımda; öğretim elemanı ne öğreteceğine, nasıl öğreteceğine, nasıl değerlendireceğine karar vermekte, ders tanımları öğrencinin kazanacaklarına odaklı olarak değil içeriğe bağlı olarak yapılmaktadır. Oysa öğrenci merkezli yaklaşım; programın ya da modülün sonunda öğrencilerin kendilerinden beklenilen yeterliliklerden neleri yapabildikleri ile ilgilenmektedir. Bundan dolayı bu yaklaşıma çoğunlukla “kazanım merkezli yaklaşım” denilmektedir. EĞİTİM-ÖĞRETİM YAKLAŞIMINDA DEĞİŞİKLİKLER 22

23 2010’da Bologna Sürecinin uygulanmaya konmasıyla birlikte katılımcı ülkeler tüm ders modül ve programlarda öğrenme kazanımları terimini kullanmakta ve kazanım merkezli yaklaşımın temel alınacağını belirtmektedir. 23 Öğretmen Merkezli Yaklaşım öğretmene odaklanan ve önem veren bir yaklaşım iken, Kazanım Merkezli Yaklaşım öğrenciye odaklanan ve önem veren bir yaklaşımdır.

24 “Bir öğrenme kazanımı öğrencinin öğrenme dönemi sonunda ne bilmesini, ne anlamasını ve /veya yapabilmesinin belirlendiği ifadelerdir.” ( Donnelli ve Fitznaurice 2005), Bilgi, beceri ve tutum olarak ifade edilir.  Öğrenme kazanımları, öğretilen konunun içeriğinden çok öğrencilerin neleri başardığına odaklanır.  Öğrenme kazanımları öğrenme aktivitesi sonunda öğrencinin neyi yapabileceğine odaklanır. ÖĞRENME KAZANIMI NE DEMEKTİR? 24 Ders içeriği ya da öğretim elemanının ne yapmak istediğini belirten ifadeler değildir.

25 25

26  Öğrenme kazanımları yazılırken; Öğretim süreçleri (kazanımların nasıl kazandırılacağı, öğrencilerin etkileşimde bulunacakları öğretim aktiviteleri ne olacak?) ile Ölçme ve değerlendirme ( yazılı sınavlar, proje çalışması, testler, performans çalışması, yansıtıcı günlükler vb…) Arasında ilişki kurulmalıdır.  Öğrenme kazanımlarının hepsi kesinlikle ölçülebilir olmalı, bir başka deyişle öğrencinin öğrenmesinin test edilebileceği şekilde yazılmalıdır. 26

27  Öğrenme kazanımları ile öğretimin değerlendirilmesi arasında ilişki kurmak öğrenim deneyimini öğrenciler için daha şeffaf ve anlamlı kılmaktadır.  Öğrenciler o ders için kendilerinden göstermeleri umulan beklentilerin farkında olurlarsa başarıları artmaktadır.  Değerlendirme teknik ve ölçütlerin açıkça belirlenmesi öğrencilerin öğrenme kazanımlarını anlayabilmesinde yardımcı olacak en etkili yoldur.  Öğrenme kazanımlarını bilmek öğrencinin öğrenme sorumluluğunu arttırmaktadır.(sorumluluk paylaşımı) 27

28 Biggs (2003) “Ne öğretmek istediğimiz, nasıl öğrettiğimiz ve nasıl değerlendirme yaptığımız birbiri ile dengeli olduğu zaman öğretim daha başarılı geçmektedir. Geleneksel öğretim yöntemleri bu dengeyi gözardı etmektedir. “ Akt. Kennedy, 2007 28

29 Amaçları, Hedefler ve öğrenme kazanımları arasında ne fark vardır? Bir programın/dersin amacı; öğretimin niyetine yönelik genel bir ifadedir. Amaçlar, öğretmenin gözüyle yazılır. 29 Öğrenme kazanımlarını yazmadan önce dersin amaç ve hedeflerini belirleyiniz. Örnek: Öğrencilere küreselleşmenin olumlu, olumsuz etkilerini tanıtmak Örnek: Öğrenciler davranış ve hayat standartlarının bölgesel ve küresel çevrelere etkilerini anlayabilir. Bir programın/dersin hedefi, öğretimin niyetine yönelik daha özel bir ifadedir.

30 30 Hedefler bazen öğretim niyeti, bazen de beklenen öğrenimler olarak yazıldığında öğrenme kazanımları ile karıştırılabilmekte Öğrenme kazanımları öğrencinin neyi başarmasının beklendiğini, bu başarıyı nasıl göstereceğini açık olarak ifade eder. Öğrenme kazanımları hedeflerden daha açık ve kesindir. Yazılımı daha basittir.

31 Öğrenme Kazanımlarının Yazılmasında Bloom’un sınıflandırılmasından yararlanılmaktadır.  Bloom’un düşünme düzeyleri sınıflaması ile öğrenme kazanımlarını yazmak kolaylaşmıştır.  Bloom, düşünme davranışlarını en basit düzeyden (bilgiyi hatırlama), en yüksek düzeye (değerlendirme) doğru aşamalı bir şekilde sınıflanmıştır.  Bu sınıflama daha karmaşık kavrama düzeyine ulaşabilmek için bizim var olan öğrenmemizi nasıl inşa edeceğimizi tanımlar.  Bu sınıflamada her bir basamağa geçiş, öğrencinin daha altta bulunan basamağı başarı ile geçmesine bağlıdır.  Öğrenme kazanımlarını yazarken öğretmenler bu aşamaları dikkate alarak, sürekli olarak öğrencileri sentez ve değerlendirme gibi daha üst düzeylerde düşünme yeteneklerine yönlendirilmelidir.  Bu sınıflama ile her bir aşama için hazır bir yapı ve fiil listesi verildiğinden öğrenme kazanımlarının yazılması kolaylaşmaktadır.  Öğrenme kazanımları, öğrencilerin bir öğrenme aktivitesi sonunda ne yapabileceği ile ilgilendiği için bütün fiiller aktif eylem fiilleridir. 31

32 6. Değerlendirme 5.Sentez Yapma 4.Analiz Yapma 3.Uygulama 2.Kavrama 1.Bilgi Bilgi; gerçeklerin, terimlerin, temel kavramlar ile gerçekleşen öğrenmenin sergilenmesidir. Anahtar Fiiller; tanımlar, düzenler, açıklar, toplar, tarif eder, yineler, sayar, inceler,bulur, seçer, belirler, etiketler, listeler, ezberler, isimlendirir, sıraya koyar, taslak oluşturur, sunar, aktarır, tanır, hatırlar, kaydeder, tekrarlar, yeniden yapar gösterir, ifade eder, tablo haline getirir, söyler, yazar 32

33 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  Homozigot, farklı genli, fenotip, jenotip ve homolog kromozom çifti gibi genetik terminolojileri hatırlar.  Yasaların değişme nedenlerini ve bu değişmelerin toplum için sonuçlarını açıklar.  Şeker hastası ile ilgilenirken izlenilecek kriterleri listeler. 33

34 34 6. Değerlendirme 5.Sentez Yapma 4.Analiz Yapma 3.Uygulama 2.Kavrama 1.Bilgi Kavrama; Öğrenilen bilginin anlaşılması ve yorumlanmasıdır. Anahtar Fiiller; İlişkilendirir, değiştirir, netleştirir, sınıflar, düzenler, karşılaştırır, dönüştürür, kod çözer, müdafaa eder, tanımlar, farklılaştırır, ayırt eder, tartışır, ayırır, değer biçer, izah eder, ifade eder, genişletir, geneller, belirler, örnekler, işaret eder, sonuç çıkarır, yorumlar, yerleştirir, başka kelimelerle açıklar,tahmin eder, farkına varır, bildirir, yeniden belirler, yeniden yazar, gözden geçirir, ayırır, çözer, çevirir.

35 35 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  Medeni ve ceza hukuku arasında ayrım yapar.  Elektronik ticaretin gelişmesinde katılımcıları ve hedefleri belirler.  Mayoz ve mitoz geçiren hücrelerinin genotipini tahmin eder.  Birinci dünya savaşının savaş sonrası dünyaya sosyal, ekonomik ve politik etkilerini açıklar.  Reaksiyonları endotermik ve ekzotermik olarak sınıflar.  On dokuzuncu yüzyılda İrlanda’da eğitim sisteminin büyümesi için cesaret kırıcı güçlerin farkına varır.

36 36 6. Değerlendirme 5.Sentez Yapma 4.Analiz Yapma 3.Uygulama 2.Kavrama 1.Bilgi Uygulama; Öğrenilen malzemelerin ve konuların yeni durumlarda kullanılmasıdır. Anahtar Fiiller; Uygular, değerlendirir, hesaplar, değiştirir, seçer, tanımlar, düzenler, gösterir, geliştirir, keşfeder, dramatize eder, çalıştırır, inceler, dener, bulur, örnekler, yorumlar, idare eder, değişiklik yapar, işler, organize eder, pratik yapar, tahmin eder, hazırlar, üretir, bağlantı kurar, programlar, ayırır, gösterir, taslağını yapar, çözer, çevirir, kullanır.

37 37 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  On dokuzuncu yüzyılda Avustralya’nın tarihindeki önemli olayları gösteren bir zaman çizelgesi düzenler  Hasta bakım tesislerinde iltihap kontrolü ile ilgili bilgileri uygular.  Karmaşık endüstriyel proseslerde enerji kullanımının verimliliğini analiz etmek için karmaşık teknikleri ayırır ve kullanır.  Enerjinin değişimi ile bağ kopması ve oluşum arasında bağlantı kurar.  Bir olgu çalışması olarak küçük bir üretim firmasında üretimin sıkı kalite kontrolünün sağlanması için yönergelerde değişiklik yapar.  On dokuzuncu yüzyılda İskoçya’da ceza hukukunda yapılan değişikliklerin hapsedilme düzeylerine etkisini gösterir.  Klinik tanıları belirlemek için kanıta dayalı tıp prensiplerini uygular.

38 38 6. Değerlendirme 5.Sentez Yapma 4.Analiz Yapma 3.Uygulama 2.Kavrama 1.Bilgi Analiz Yapma; Bilgileri kısımlarına ayırabilme becerisidir. Anahtar Fiiller; Analiz eder, değer biçer, düzenler, böler, hesaplar, kategorize eder, sınıflar, karşılaştırır, bağ kurar, iki şey arasında farkı bulur, eleştirir, tartışır, sonuç çıkarır, karşılaştırır, farklılaştırır, ayırt eder, fark eder, bölüştürür, inceler, deney yapar, tanımlar, örnekler, çıkarım yapar, teftiş eder, araştırır, sıraya koyar, taslağını çizer, işaret eder, sorgular, ilişkilendirir, ayırır, alt bölümlere ayırır, test eder.

39 39 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  Toplumun neden bazı davranışları suç olarak kabul ettiğini analiz eder.  Elektronik iş modellerinin benzerliklerin ve farklılıklarını karşılaştırır.  Enerji dönüşüm sürecinin ekonomik ve çevresel etkilerini tartışır.  Yeni bir öğretmen ile 20 yıllık deneyimi olan öğretmenin sınıftaki aktivitelerini karşılaştırır.  Haritalardan eğimi metre, kilometre, yüzde ve oran olarak hesaplar.

40 40 6. Değerlendirme 5.Sentez Yapma 4.Analiz Yapma 3.Uygulama 2.Kavrama 1.Bilgi Sentez Yapma; Parçaları bir bütün haline getirme yeteneğidir. Anahtar Fiiller; Tartışır, düzenler, toplar,kategorize eder, biriktirir, derler,birleştirir, oluşturur,düzenler, yaratır, tasarlar, geliştirir, planlar, yerleştirir, açıklar, formüle eder, geneller, üretir, birleştirir, bulur,yapar, idare eder,değişiklik yapar, organize eder, meydana getirir, planlar, hazırlar, önerir, yeniden düzenler, yeniden kurar, ilişkilendirir, yeniden organize eder, gözden geçirir, düzeltir, yeniden yazar, kurar, özetler.

41 41 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  Enerji yönetiminde çözümlere dair problemleri fark eder ve formüle eder.  Enerji yönetiminde karmaşık problemlere hem sözlü hem de yazılı çözümler önerir.  1917 yılındaki Rus devrimlerinin sebeplerini ve sonuçlarını özetler.  Ekzotermik için entalpi değişimi ve ekzotermik reaksiyonları ilişkilendirmek.  Hasta eğitimi için bir program organize eder.

42 42 6. Değerlendirme 5.Sentez Yapma 4.Analiz Yapma 3.Uygulama 2.Kavrama 1.Bilgi Değerlendirme;Bir amaç için verilen malzemelerin değerini yargılama yeteneğidir. Anahtar Fiiller; Değer biçer, aslını öğrenir, tartışır, değerlendirir,iliştirir, seçer, karşılaştırır, sonuçlandırır, iki şey arasında farkı bulur, inandırır, eleştirir, karar verir, müdafaa eder, ayırt eder, açıklar, ölçer, sınıflandırır, yorumlar, yargılar, savunur, ölçer, yorumlar, yargılar, savunur, tahmin eder, tavsiye eder, ilişkilendirir, analizini yapar, gözden geçirip düzeltir, puanlar, özetler, destek olur, geçerli kılar, değer verir.

43 43 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  İrlandalı tarihinde değişimi sağlayan kilit kişilerin önemini değerlendirir.  Pazarlama stratejilerini farklı elektronik iş modelleri için ölçer.  Michael Faraday’ın elektromanyetik indüksiyon alanına yaptığı ana katkıları özetler.  Isıdaki değişimlerin denge pozisyonuna etkilerini tahmin eder.  Öğretmenlerin zanaat bilgisine katkıda bulunan anahtar alanları ölçer.

44 44 BİLGİ BİRİKİMİ BOYUTU BİLİŞSEL SÜREÇ BOYUTU 1. HATIRLAMA 2. ANLAMA 3. UYGULAMA 4. ÇÖZÜMLEME 5. DEĞERLENDİRME 6. YARATMA A. OLGUSAL BİLGİ B. KAVRAMSAL BİLGİ X C. İŞLEMSEL BİLGİ D. ÜSTBİLİŞSEL BİLGİ Anderson ve Ark. Sınıflaması Kaynak: Özçelik (2010)

45 Bilgi boyutu ana altbaşlıkları ANA BAŞLIKLAR VE ALT BAŞLIKLAR ÖRNEKLER A. OLGUSAL BİLGİ – Bir disiplin hakkında bilgi sahibi olmak ya da onunla ilgili bir problemi çözmek için öğrencilerin bilmesi gereken temel öğeler. A A. Terimler bilgisi A B. Özel ayrıntı ve öğeler bilgisi Teknik kelimeler, müzik sembolleri. Başlıca doğal kaynaklar, güvenilir bilgi kaynakları. B. KAVRAMSAL BİLGİ – Büyük bir yapıdaki temel öğelerin birlikte işlemelerini sağlayan aralarındaki iç ilişkiler. B A. Sınıflama ve gruplamalar bilgisi B B. İlke ve genellemeler bilgisi B C. Kuram, model ve yapılar bilgisi Jeolojik çağın dönemleri, ticari mülkiyet çeşitleri Pisagor teoremi, arz ve talep yasası Evrim teorisi, Millet Meclisinin yapısı C. İŞLEMSEL BİLGİ – Bir şeyin nasıl yapacağı, araştırma yöntemleri ve beceri, algoritma, teknik ve yöntemleri kullanma ölçütleri C A. Konuya özel beceri ve algoritmalar bilgisi C B. Konuya özel teknik ve yöntemler bilgisi C C. Uygun işlemleri ne zaman kullanacağına karar vermenin ölçüt bilgisi Suluboya yapmada kullanılan beceriler, tamsayı bölme algoritması Görüşme tekniği, bilimsel yöntem. Newton’un ikinci yasasını içeren bir işlemi ne zaman kullanacağına karar vermede kullanılan ölçüt, ticari maliyetlerin tahmininde kullanılan belirli bir yöntemin uygulanabilirliğini değerlendirme ölçütü. D. ÜST-BİLİŞSEL BİLGİ – Bireyin kendi bilişinin farkında olması ve bilişi hakkındaki bilgisi olmasıyla birlikte genel olarak biliş hakkındaki bilgidir D A. Stratejik bilgi D B. Bağlamsal ve koşullu bilgiyi kapsayan bilişsel görevlerle ilgili bilgi D C.Bireyin kendisiyle ilgili bilgisi Ders kitabındaki bir ünite konusunun yapısını yakalama yöntemi olarak özetleme bilgisi, heuristikleri kullanma bilgisi Belirli öğretmenlerin test tiplerinin bilgisi, farklı görevlerin bilişsel gereksinimlerinin bilgisi Metni eleştirmede güçlü bunun yanında metin yazmada zayıf olduğunun bilgisi, kendi bilgi seviyesinin farkında olma. Bilgi Birikimi Boyutundaki Ana ve Alt Gruplar Kaynak: Özçelik 2010

46 46 BİLİŞSEL SÜREÇ GRUPLARIBİLİŞSEL SÜREÇLER VE ÖRNEKLERİ 1.HATIRLAMAUzun süreli bellekte ilişkili bilgiye erişilmesi 1.Tanıma 2.Hatırlama Örnek: ABD tarihindeki önemli olayların tarihlerini tanıma Örnek: ABD tarihindeki önemli olayların tarihlerini hatırlama 1.ANLAMASözlü, yazılı veya grafik biçimlerde olabilen öğretimle ilgili iletilerden anlam oluşturma 1.Yorumlama 2.Örneklendirme 3.Sınıflama 4.Özetleme 5.Sonuç çıkarma 6.Karşılaştırma 7.Açıklama Örnek: Önemli konuşma ve dokümanları değişik bir ifadeyle söyleme Örnek: Çeşitli yağlıboya resim stillerine örnekler verme Örnek: Gözlenen veya betimlenen ruh hastalıklarını sınıflandırma Örnek: Video kaydında verilen olayların özetini yazma Örnek: Yabancı dil öğrenirken dilin kurallarını örneklerinden çıkarma Örnek: Tarihsel olayları çağdaş durumlarla karşılaştırma Örnek: Fransa’daki önemli 18. Yüzyıl olaylarının nedenlerini açıklama 1.UYGULAMAİşlem yolunu verilen durumda icra etme veya kullanma 1.Yapma 2.Yararlanma Örnek: Çok basamaklı bir tamsayıyı başka birçok basamaklı tamsayıya bölme Örnek: Newton’un 2. Yasasının hangi durumlarda geçerli olduğunu belirleme 1.ÇÖZÜMLEME Materyali onu oluşturan parçalara ayırma ve parçaların birbiri ve materyalin bütünü ile ilişkilerini belirleme 1.Ayrıştırma 2.Örgütleme 3.İrdeleme Örnek: Bir matematik problemindeki gerekli ve gereksiz sayıları ayırma Örnek: Tarihsel bir anlatımdaki kanıtları belli bir açıklamayı destekleyen ve desteklemeyen kanıtlar olarak sınıflama Örnek: Tarihsel bakış açısından yararlanarak bir makale yazarının görüşünü belirleme 1.DEĞERLENDİRMEÖlçütler ve standartlara dayalı yargılara ulaşma 1.Denetleme 2.Eleştirme Örnek: Bilim adamlarının görüşünün gözlemlerinden hareketle ulaşılabilecek bir görüş olup olmadığını belirleme Örnek: İki yöntemden hangisinin, verilen problemi çözmek için en uygun olduğunu ortaya koyma 1.YARATMAÖğeleri uyumlu bir şekilde bir araya getirerek yeni, özgün bir ürün oluşturma 1.Oluşturma 2.Planlama 3.Üretme Örnek: Gözlenen şekliyle bir olay veya durumu açıklayıcı bir denence (hipotez) ortaya koyma Örnek: Verilen tarihi konu ile ilgili bir araştırma raporu planlama Örnek: Belli canlı türleri için belli amaçlara uygun olacak yaşam birlikleri (HABİTAT) oluşturma Bilişsel Süreçler Boyutundaki Altı Ana Grup Kaynak: Özçelik (2010)

47 Bloom, Çalışmalarında üç öğrenme alanını temel almıştır. Bilişsel AlanDuyuşsal Alan Devinimsel (Psiko-motor) Alan 47 Bloom; duyuşsal ve psikomotor alanla ilgili araştırmalar yapmış ve aşamalar oluşturmuşlardır.

48 Duyuşsal Alanda Öğrenme Kazanımı Yazma 48 Bu alanda öğrenmenin duygusal kısmıyla ilgili bilgi almaya gönüllü olmaktan, inanç, fikir ve tutumların entegrasyonuna kadar çeşitlilik gösterir. Beş Kategoride toplanır.

49 49 5.Niteleme 4.Düzenleme 3.Değerlendirme 2.Yanıtlama 1.Alma Niteleme; Bağımsız çalışmalarda güven, etik uygulamalara profesyonelce bağlılık gösterme Aktif Fiiller; Harekete geçme, bağlı kalma, takdir etme,sorma, kabul etme, cevap verme, yardım etme, girişimde bulunma, zorlama, birleştirme, tam olarak uyma, işbirliği yapma, savunma, gösterme, ayırma, tartışma, sergileme, doğruluğunda şüphe etme, benimseme, takip etme, taşıma, başlatma, birleştirme, doğrulama, dinleme, sıraya koyma, organize etme, katılma, uygulama, üye olma, paylaşmak, yargılama, övme, sorgulama, ilişkilendirme, rapor etme, çözümleme, paylaşma, destekleme, sentez yapma, değer verme. Düzenleme; Değerleri bir araya getirme Değerlendirme; Değere karşı sorumluluk yükleme Yanıtlama; Kendi öğrenimine aktif katılım, sunu yapma, tartışmalara katılma Alma; bilgiyi almada gönüllü olma

50 50 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  Profesyonel ve etik standartların gerekliliğini kabul eder.  Profesyonel hasta ilişkilerinde gizliliğin gerekliliğini takdir eder.  Bağımsız çalışmak için gönüllü olmaya değer verir.  Sınıfta bütün öğrencileri ve onların becerilerini ilişkilendirir.  Yönetimin kamu sektöründe yüksek düzeyde değişiminden kaynaklanan zorluklarını takdir eder.  Hastalarla iyi bir iletişim kurmak için gönüllülük sergiler.  Kişisel düşünceler ve etik kaygılar arasındaki çelişkili sorunları çözer.  Sınıf içinde öğretmenle ve sınıf arkadaşlarıyla tartışmalara katılır.  Bakıma alınan çocukların iyiliği için sorumluluk yükler.  Etik uygulamalara karşı mesleki bağlılık sergiler. Kennedy (2007)

51 Psikomotor Alanda Öğrenme Kazanımı Yazma Beyin ve kaslar arasında işbirliği içeren fiziksel becerileri vurgular. Psikomotor alan labaratuvar bilimi, sağlık, sanat, müzik, mühendislik, drama, beden eğitimi alanlarında kullanılmaktadır. 51

52 52 5.Benimseme 4.Telaffuz etme 3.Duyarlılık 2.Manipülasyon 1.Taklit Benimseme; Düşünmeden doğal olarak yüksek düzeyde performans gösterme Aktif Fiiller; Uyarlama, ayarlama, değiştirme, düzenleme, toplama, dengede tutma, bükme, inşa etme, ayarlama, koreografi, birleşme, düzenleme, kohya etme, dizayn etme, dağıtma, keşfetme, gösterme, ayırma, sökme, sergileme, parçalara ayırma, kullanma, tahmin etme, inceleme, gerçekleştirme, tamir etme, kavrama, bileme, kullanma, ısıtma, idare etme, tanımlama, ölçme, düzeltme, taklit etme, benzeme, karıştırma, işletme, organize etme, yerine getirme, sunma, kaydetme, arıtma, taslağını yapma, tepki gösterme ve kullanma. Telaffuz etme; iki yada daha fazla beceriyi birleştirerek seri eylemcileri koordine etme Duyarlılık; Orijinal kaynak olmadan kendisine verilen görevi yerine getirme Manipülasyon; Yönergeleri izleme Taklit; kişinin davranışını gözlemleme ve taklit etme

53 53 Örnek Öğrenme Kazanımı İfadesi;  Mandibula ve maksillada başarılı lokal anestezi yapabilir ve kullanılacak uygun etmenleri belirtir.  En az lokal anestezi uygulamasını gerçekleştirir ve performansını eğitimciyle değerlendirir.  En az bir radyografi reçetesi yazar ve uygular.  Kordiyo-pulmoner resüsitasyonda yeterlilik gösterir.  Fizyolojik fonksiyonu ölçmek için çeşitli fizyolojik malzemeler kullanır.  Kimya laboratuarında çeşitli aletleri güvenli ve etkili bir şekilde kullanır.  İnfiltrasyon ve bölgesel sinir bloğu anestezisini başarılı ve minimum risk içerecek şekilde güvenli uygular. Kennedy (2007)

54 Öğrenme Kazanımlarının Yazımında Genel Kurallar Öğrenme kazanımlarını yazarken öğrencilerin dersin bitiminde ne yapabileceğini ya da neleri gösterebileceğine odaklanın. Öğrenme kazanımlarının programın amaç ve yeterlilikleri, dersin/modülün amacıyla ilişkili olmasına dikkat edin. Öğrenme kazanımlarını basit ve kesin terimlerle ifade edin. Kazanımlar öğrenciler, öğretmenler, işveren ve sınavı hazırlayan merkezce kolayca anlaşılabilsin. Genelde öğrenme ve kazanımları bir derste/modülde temel olan öğrenmeleri belirtir. Bu nedenle çok sayıda yüzeysel öğrenme kazanımları yerine az sayıda ve önemli olan öğrenme kazanımlarını belirleyin. Bir modül/ders için 8’den fazla öğrenme kazanımı yazılmışsa müfredattaki ayrıntılara çok fazla yer verilmiştir. Sınavda hepsinin değerlendirilmesi zor olabilir.(Moon,2002) Vingham (1999) modül /dersin 5-9 arasında öğrenme kazanımı olmasını önerir. 54

55 55 Öğrenme kazanımları basit ve açık dille ifade edilmeli geçerli ve güvenilir olarak ölçülebilmeli ve değerlendirilebilmelidir. Öğrenme kazanımlarını yazarken aktif fiiller kullanın.”bilmek”, “anlamak”, “takdir etmek”,”öğrenmek” “aşina olmak”, “maruz kalmak”, “tanımak”, “farkında olmak” gibi fiiller belirsiz fiillerdir. Bunlar öğrencinin süreç sonunda ne yapabildiğine değil, içinde bulunduğu sürece odaklanırlar. Yerine “çözmek”, “değerlendirmek”,”analiz etmek”,”belirlemek”,”tanımlamak”,”açıklamak”, “göstermek” gibi öğrencinin edindiği bilgiyi göstermesine yardımcı olacak aktif fiiller kullanın. Öğrenme kazanımlarının yazılmasında bir başka sorun, kazanımların öğrenmenin gösterilmesini değil, öğrenmeyi işaret ediyor olmasıdır. Örneğin; dersin sonunda öğrencinin laboratuarda sağlık ve güvenlik çalışmalarını bilmesi beklenmektedir. Biz öğrencinin bunları bildiğini ancak bu bilgiyi gösterecek imkanlar olduğunda anlarız.Kazanım da öğrencinin konuyla ilgili rapor yazması, açıklaması gibi eylemlerle ifade etmesi istenebilir. (Moon,2002)

56 56 Her öğrenme kazanımı için tek bir fiil kullanın. Karmaşık cümlelerden kaçının. Gerekli durumlarda birden fazla cümle ile açıklama yapabilirsiniz. Öğrenme kazanımlarını yazarken başarılabilmesi açısından ayrılan zaman içinde ve kaynaklarla gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine dikkat edin. Öğrenme kazanımlarına son halini vermeden eski öğrencilerinize ve meslektaşlarınıza bu kazanımların Anlaşılır olup olmadığını, kapsam ve içerik açısından yeterli olup olmadığını sorun.

57 Öğrenme kazanımlarını yazarken BLOOM’un taksonomisinde en altta bulunan kategorilerden çok fazla yazmayın. Öğrencilerinizi daha yüksekte bulunan kategorilerde gerçekleştirdikleri öğrenmeleri göstermeleri için zorlayın. Öğrenme kazanımlarının yazılmasında; “bu dersin başarıyla tamamlanmasından sonra öğrenci...........yapabilir.” ifadesi kullanılabilir. Örneğin;  Bir hastayı ekstra-oral-intra-oral muayene edebilir.  Eldeki verilere bakarak hasta için tedavi planı formüle edebilir gibi. 57

58 Öğrenme Kazanımlarının Öğretimle Ve Değerlendirmeyle Nasıl İlişkilendirebilirim? 58 Öğrenme kazanımlarının yazılmasında kazanımların değerlendirilebilir olmasına önem verilmelidir. Doğrudan değerlendirme araçları yazılı sınavlar, proje çalışması, dosyalar, ayrıntılı puanlama teknikleri, tezler, yansıtıcı günlükler, performans değerlendirme. Dolaylı değerlendirme araçları işveren anketleri, benzer kurumlar arası karşılaştırma, mezun anketleri, sınıfta kalma oranları, müfredatın analizi vb. Öğretim elemanlarının en önemli güçlüğü, öğretim yöntemleri, değerlendirme teknikleri ve öğrenme kazanımları arasında dengeyi kurabilmek. Öğrencilerden edinilen ders değerlendirme raporu sonuçları, öğrencilerin kendilerinden göstermeleri umulan beklentilerin farkında olmalarının daha başarılı olduklarını göstermektedir. Öğretim elemanı için hedefler öncelikli değerlendirme sonda yer alırken, öğrenci için değerlendirme en başta yer alır. Eğer müfredat, değerlendirmeye yansıtılırsa, öğretim elemanının öğretim aktiviteleri ile öğrencinin öğrenim aktiviteleri aynı amaca doğru gider

59 59 Modülün amaçlarını ve hedeflerini belirle Standart kurallara göre öğrenme kazanımlarını yaz Öğrencileri öğrenim kazanımlarına ulaştıracak öğretim ve öğrenme stratejisi geliştir. Öğrenme kazanımlarının gerçekleşip gerçekleşmediğini test etmek için değerlendirme yöntemi dizayn et Aldığın dönüte göre gerektiğinde modülün içeriğini ve değerlendirmeyi değiştir.

60 Değerlendirme izleme (biçimlendirici) ve son değerlendirme olarak tanımlanır. İzleme değerlendirmesi öğrenme amaçlıdır. Öğretim elemanını ve öğrenciyi de gelişimi hakkında bilgilendirir. Dönüt verebilir. son değerlendirme bir notun belirlenmesini sağlar ve öğrencinin performansını gösterir. Kullandığımız/seçtiğimiz değerlendirme yönteminin öğrenme kazanımlarının başarıya ulaşıp ulaşmadığını gösterebilir nitelikte olması gerekir. Örneğin sınıfta bir öğrencinin sunum yapması biçimlendirici değerlendirme için örnek olabilir. Bu öğrencilerin bilgisini, araştırma yapma, konuşma ve organizasyon yapma becerilerini arttırır. Öğrenciye sadece not verilmesi, onun performansı hakkında geri dönüt vermemektedir. Puanlama kriterleri oluşturmak gerekmektedir. 60 Puanlama sistemi geliştirmek için (Monmouth Mullinix Üniversitesinin (URL12) önerdiği internet sayfasına bakabilirsiniz (Kennedy,2007) KAZANIM-DEĞERLENDİRME İLİŞKİSİ

61 Öğrenme KazanımlarıÖğretme ve Öğrenme Aktiviteleri Değerlendirme Bilişsel Duyuşsal Psikomotor Dersler Özel Dersler Münazaralar Laboratuar çalışmaları Klinik çalışmaları Gurup çalışmaları Seminer Öğrenci (akran) gurupları Sunum Modül sonunda verilen sınav Çoktan seçmeli testler Kompozisyonlar Pratik değerlendirmeler Alan çalışması Klinik pratiği Sunum Proje çalışması 61 Gösterme Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme Gösterme Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme Düşüncelerin, fikirlerin ve tutumların entegrasyonu. Fiziksel beceriler edinme Fiziksel beceriler edinme Öğrenme kazanımlarının, öğretim ve öğrenme aktivitelerinin ve değerlendirmenin ilişkilendirilmesi

62 Öğrenme Kazanımları Kontrol Listesi Süreç yerine sonuca odaklandım mı?EvetHayır Öğretim sırasında kendi yaptıklarım/yapacaklarım yerine öğrencilerin öğretim sonunda yapabileceklerine ağırlık verdim mi? ( ) Her bir öğrenme kazanımını aktif bir fiille ifade ettim mi?( ) Her bir öğrenme kazanımı için sadece bir aktif fiil kullandım mı?( ) Bilmek, anlamak, öğrenmek, aşina olmak, maruz kalmak, tanımak, farkında olmak gibi belirsiz terimleri kullanmaktan kaçındım mı? ( ) Yazdığım kazanımlar gözlenebilir ve ölçülebilir mi?( ) Kazanımlarım test edilebilir durumda mı?( ) Öğrenme kazanımları tavsiye edilen sayıda mı?( ) Verilen zamanda ve elde olan kaynaklarla bu kazanımlara ulaşılması gerçekçi mi? ( ) Hedeflenen öğrenme alanlarına (bilişsel, duyuşsal, psikomotor) uygun yazılmış mı? ( ) Alan için gereksinim duyulan bilgiyi, beceri ve tutumları yansıtıyor mu?( ) Programın ve dersin genel amaçlarına uygun mu?( ) 62

63 63 Değerlendirme ÇeşidiNeyin Test edildiği Uzun cevaplı testler, makale Kompozisyon sınavı Açık kitap sınav Evde alınan test Ezber, soruyu anlama/fark etme, sınav için hızlı biçimlendirme ancak daha az ezber, okuma, ilişkilendirme, organize teme ve uygulama Objektif testler Çoktan seçmeli Sıralanmış kazanım Farkına varma, strateji, kavrama, anlamanın hiyerarşileri Performans değerlendirmeleri Uygulama Seminer, sunum Poster Mülakat Kritik olaylar Proje Yansıtıcı günlük tutma Vaka çalışması, problemler Portfolyo Gerçek hayatta gerekli beceriler İletişim becerileri Alaka ve uygulama konsantrasyonu Aktif olarak tepki vermek Yansıtma, uygulama, ilişkiyi fark etme Uygulama, araştırma becerileri Yansıtma, uygulama, ilişkiyi fark etme Uygulama, profesyonel beceriler Yansıtma, yaratıcılık, planlanmamış Kazanımlar Büyük gruplarda hızlı değerlendirmeler Kavram haritaları Venn diyagramları 1-3 dakikalık sınav soruları Kısa cevap Arkadaşa mektup Çıkarım. Kompoze Kapsama İlişkiler Anlama Seviyesi, ilişkiyi fark etme Bilginin hatırlanması, kapsama Bütün olarak anlama, uygulama, yansıtma Ana fikirlerin kavranması Değerlendirmede kullanılan görevler ve değişik öğrenmelerin değerlendirilmesi (Kennedy, 2007)

64 64 Öğrenim Kazanımları Öğretme ve Öğrenme Aktiviteleri Değerlendirme 10 Kredilik modül 200 puana eşittir. Bilişsel  Sınıf yönetiminin ve disiplinin ana kurallarını fark eder ve uygular.  Yüksek kalitede fen öğretiminin anahtar karakterlerini belirler.  Ders planları için kapsamlı portfoyler geliştirir. Dersler (12) Özel dersler (6) Deneyimli fen öğretmenlerinin sınıflarının gözlenmesi (6) Modül sonunda verilen sınav Ders planlarından oluşan portfolyo (100 PUAN) Duyuşsal  Görevlendirildikleri okullarda diğer eğitim kadrosundakilerle birlikte çalışmak için gönüllü olma.  Akranlardan oluşan öğrenim projelerinde başarı ile katılma Okulda yol gösteren dönüt seanslarına katılma (4) UCC ekran destekli öğrenme (PAL- Peer Asisted Learning) Seanslarından üçüne katılma Akran grup sunumları Okulda rehberinden alınan rapor Proje sonundaki rapor (50 PUAN) Psikomotor  Sınıfta güzel sunum becerileri gösterme  Güvenli ve etkili laboratuar çalışması gerçekleştirme Öğretme pratiği 6 haftalık haftada 2 saat Laboratuar çalışması Öğretim uygulamasının denetimi Öğretim becerilerinin değerlendirilmesi (50 PUAN) Sınıf Yönetimi dersi için öğrenme kazanımları, öğretim-öğrenim aktiviteleri ve değerlendirilmelerin ilişkilendirilmesi

65 V.Adım; ÖĞRENME KAZANIMLARININ PROGRAM YETERLİLİKLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 65

66 Dersimin öğrenme kazanımları hangi program yeterliklerini karşılıyor? Ya da program yeterlilikleri hangi dersler ile karşılanıyor? 66

67 PY 1 PY 2 PY 3 PY 4 PY 5 PY 6 PY 7 PY 8 PY 9 PY 10 PY 11 PY 12 PY 13 PY 14 PY 15 PY 16 PY 17 PY 18 PY 19 PY 20 PY 21 D1XXXXXXX D2XXXXX D3 D4 D5 D6 D1: Fen ve Teknoloji Öğretimi I D2: Eğitim Bilimine Giriş D3: Temel Matematik D4: Sınıf Yönetimi D5: Bilimsel Araştırma Yöntemleri D6: Türk Eğitim Tarihi  Ders kazanımlarını program yeterlikleri ile karşılaştırmak için dereceleme sistemi oluşturulabilir. PROGRAM YETERLİKLERİ ve DERS KAZANIMLARININ İLİŞKİLENDİRİLMESİ 67

68 VI. Adım;ÖĞRENCİ İŞ YÜKÜNÜN HESAPLANMASI 68

69  Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) bağlamında öğrencilerin aldıkları derslerin iş yüklerinin hesaplanması gerekir.  AKTS Öğretim etkinliklerinde Avrupa kapsamında bütünlük sağlama çalışmalarıdır.  Bu sistemle farklı ülkelerde öğrenim gören öğrencilerin değişim programları çerçevesinde eğitim kurumlarında aldıkları derslerin denkliğinin sağlanması amaçlanır.  AKTS ülkelerin eğitim sistemlerini tek tipleştirme çalışması değil, akademik tanınma için kullanılan bir araçtır. 69

70 AKTS Nasıl Hesaplanır? Bir öğrencinin bir yıllık tahmini iş yükü 1500-1800 saat aralığında değişmektedir. Bu iş yükü öğrencilerin derse katılımlarından, ders içi ve dışı etkinliklere, projelere, birlikte ve bireysel çalışmalara, sınavlara, ödev, staj, arazi çalışmasına, kütüphane çalışmalarına kadar tüm etkinlikleri kapsar.  Bir yarıyıl 30 AKTS kredisi750-900 saat  Bir yıl 60 AKTS kredisi 1500-1800 saat Bir AKTS kredisi=25-30 saatlik iş yüküne karşılık gelir. Öğrenciler AKTS’lerin belirlenmesinde öğretim elemanına katkı sağlar. Bir akademik yılı oluşturan tüm dersler için AKTS kredisi hesaplanırken, öğrencinin söz konusu ders için belirlenen öğrenme kazanımlarına ulaşabilmesi için yaklaşık iş yükünün gerçekçi bir bakış açısı ve öğrencilerin görüşleri de alınarak dayanaklarıyla belirlenmesi gerekir. 70

71 Dersin saati ile AKTS kredisi arasında doğrudan bir ilişki yoktur.Örneğin bir saatlik teorik ders öğrencinin ayrıca 3 saat bireysel çalışmasını gerektirirken, iki saatlik seminer için öğrencinin bir hafta çalışması gerekebilir. Bu takdirde seminerin AKTS kredisi daha yüksek olur. İş yükü söz konusu ders için gerekli görülen tüm çalışmalar (dersin teorik süresi, uygulamaları, ödevler, projeler, araştırmaları proje çalışmaları, bireysel ve grup çalışmaları, sınavlar, internet taramaları, gerekli görülen süreler) dikkate alınarak hesaplanır. –Örneğin tüm bu çalışma sürelerinin toplamı 150 saatlik bir iş yükünü içeriyorsa bu dersin AKTS kredisi 150/30= 5 AKTS’ dir. 71

72 İletişim Prof. Dr. A. Gönül Akçamete Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dekanı Tel: 0 312 319 18 56 Faks: 0 312 363 61 45 Elmek: akcamete@education.ankara.edu.tr Teşekkür Ederim… 72