Rize Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü

... konulu sunumlar: "Rize Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü"— Sunum transkripti:

1 Rize Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü
İLETİŞİM Rize Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü

2

3 İletişim Nedir? İki birim arasında birbiriyle ilişkili mesaj alışverişidir. Tek yönlü değil, daireseldir. Kim? Ne söyledi? Hangi Yolla? Kime? Kaynak Mesaj Kanal Hedef Etkisi ne oldu? Geri bildirim

4 İletişim Nedir? Düşündüğünüz, Söylemek istediğiniz,
Söylediğinizi sandığınız, Söylediğiniz ile Karşınızdakinin duymak istediği, Duyduğu, Anlamak istediği, Anladığını sandığı ve Anladığı arasında farklar vardır. Dolayısıyla insanların birbirlerini yanlış anlamaları için en az 9 ihtimal vardır.

5 İLETİŞİM SADECE KONUŞMA DEĞİLDİR.
İletişim aynı zamanda; Ne söyleyeceğimizi bilmek, Bunu ne zaman ve nerede söylemenin daha uygun olacağına karar vermek, En iyi nasıl söyleneceğini düşünmek, Olayları basitçe anlatabilmek, Akıcı bir dille ve karşımızdaki kişiyle göz kontağı kurarak konuşabilmek, Dikkati yoğunlaştırmak, Mesajın alınıp alınmadığını fark edebilmektir.

6 Temel İletişim Varsayımları
İletişim kurmamak imkansızdır, İletişim algılamaktır, İletişim beklentidir, İletişim talepler yaratır.

7 Sözel ve Sözel Olmayan Faktörler ve Anlam Düzeyleri
Ilımlılık Soğukluk Sesin tonu Yumuşak Sert Yüz ifadesi Gülümseme ile ilgili olma Donuk, uygunsuz yüz ifadesi Duruş Rahat, karşısındakine hafif eğilmiş Sinirli, geriye doğru hafif eğilmiş Göz teması Diğerinin gözlerine bakma Göz temasından kaçınma Dokunma Yumuşak bir şekilde dokunma Dokunmadan kaçınma Jestler Açık, diğerini karşılamaya hazır durumda Kapalı, savunucu, diğerlerinden uzakta Duruş mesafesi Yakın Mesafeli

8 Kişilerarası İlişkileri Olumlu ya da Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler
Endişe Şüphe Öfke Reddetme Bağdaşmazlık Anlayışla karşılamama Saygı duymama Yanlış anlama Karışıklık Korku Olumlu Güven Açıklık Sevgi, ılımlılık Kabul, Bağdaşım Empati Karşılıklı saygı Anlayış Amaca yönelik Olumlu beklentiler

9 İletişimin Önündeki Engeller
Korkular Ön kabuller Duyarsızlık İsim takma merakı Alınganlık Sürekli kendini öne çıkarma

10 Korkular Yeni durum ve insanlardan, Yanlış şeyler söylemekten,
Alaya alınmaktan, Başkasının gözüne aptal görünmekten, Duygularımızı ifade etmekten ya da duygularımızı kontrol edememekten korkmak.

11 Ön Kabuller Bir şeyin nasıl olduğu ve nasıl olması gerektiği hakkındaki inançlarımız, değerlerimiz ve tutumlarımızın toplamına ön kabul denir. İletişim aksaklıklarında önemli bir rol oynar. Çünkü karşımızdaki kişinin de bizimle aynı şekilde düşündüğünü, aynı tutumu alacağını ve aynı değerleri taşıdığını düşünürüz.

12 Duyarsızlık Kimi zaman başkalarının duygularını dikkate almak bize fazla gelir. Ancak diğer insanların duygu düşüncelerine önem vermemek ve dikkate almamak iletişimi olumsuz etkilemektedir.

13 İsim Takmak İş yerlerinde insanlara isim takmak yaygın bir alışkanlıktır. Kendisine isim takılan kişi görünüşte belli etmese de bundan pek hoşlanmaz.

14 Alınganlık Alıngan kişi karşısındaki insanların her söylediğinde mutlaka kendisine yönelik bir olumsuzluk arar ve bulduğunu sanır. Kendisiyle öteki insanlar arasında duvarlar ördüğü için genelde kimseyle düzenli bir iletişim kuramaz. Başkaları da alıngan kişilerle konuşmak istemez.

15 Sürekli Kendini Öne Çıkarma
Ben-merkezci kişi öteki insanlara değil, kendisine yöneliktir. Bu nedenle egoist kişilerle konuşmakta olan kişiler kendini önemsiz hatta varlığı dikkate alınmıyormuş gibi hisseder.

16 İletişim Engelleri

17 1- Emir vermek, yönlendirmek: “Yakınmayı bırak da işini yap
1- Emir vermek, yönlendirmek: “Yakınmayı bırak da işini yap.” Bu ifadeler o andaki davranışın kabul edilemez olduğunu gösterir. 2- Uyarmak, göz dağı vermek: “Yazını zamanında bitirmezsen bitirene kadar burada kalırsın.” Kişiyi korkutur ve sindirir, düşmanlık yaratır.

18 3- Ahlak dersi vermek: “İşyerine çalışmak için geliyorsun
3- Ahlak dersi vermek: “İşyerine çalışmak için geliyorsun.” Dış otorite ve zorunlulukların gücü kişiye karşı kullanıldığı için savunucu davranışlara neden olur. 4- Öğüt vermek, çözüm ve öneri getirmek: “Müdüre kızacağına oturup biraz çalışsan iyi edersin.” bu tür yaklaşımlar kişinin kendi sorununu çözebilme yeteneğinin olmadığına inanmanın kanıtıdır. Zorunluluk veya suçluluk duyguları uyandırır.

19 5- Öğretmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek: “Duruma bir bakalım. Verilen görevi tamamlamak için yalnızca 34 günün kaldığını hatırlasan iyi olur.” Genellikle içe kapanıklık ve küskünlük oluşturur. 6- Yargılamak, eleştirmek, suçlamak: “Sen tembelsin ya da işi ağırdan alıyorsun. Kişiler kendilerini haksızlığa uğramış, anlaşılmamış hissederler. Benlik saygısının aşınmasına neden olur ve karşı eleştiri için onu kışkırtır.

20 7- Ad takmak, alay etmek: “Korkak gibi davranıyorsun
7- Ad takmak, alay etmek: “Korkak gibi davranıyorsun.” Kişilerin kendi saygıları üzerinde olumsuz etki yaratır. 8- Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak: “Sen açıkça bu işi yapmaktan kaçıyorsun.” Kişi kendisini yanlış anlaşılmış ve kıstırılmış hisseder. Konuşma isteğini yok eder.

21 9- Övmek, aynı düşüncede olmak, olumlu değerlendirme yapmak: “Eminim bunu yapmanın bir yolunu bulursun, sen başarırsın!!!.” Kişinin öz imgesine uymayan övgü kızgınlık yaratır. Sorun yokmuş gibi davranıldığı için olumsuz duygu uyandırır. 10- Soru sormak, sınamak, sorguya çekmek: “Yardım istemek için niye bu kadar bekledin?” Soru sormak güvensizlik ve kuşku uyandırır.

22 11- Sözünden dönmek, oyalamak, alay etmek, şakacı davranmak, konuyu saptırmak : “Boşver, zevkli şeylerden konuşalım. ” Kişiye kendisiyle ilgilenilmediğini, saygı gösterilmediğini belki de dışlandığını hissettirebilir. 12- İlgiyi başka yana çekme: “Masada bu konuyu tartışmayalım.” Kişinin ilgisini başka yana çekerek tartışmayı bitirmeye çalışmak. Karşı tarafı sinirlendirebilir.

23 12 Engel Neden Yararsız ? “12 engel” kabul etmeme dilidir. Çünkü sorunlu kişide bir sorun bulunduğunu, değişmesi gerektiğini ve sorunlu olmanın kabul edilemeyeceğini iletir. Engellerden bazıları kişinin sorununa aldırış bile edilmediği duygusunu verebilir. Bu nedenle 12 engel iletişimde olumsuz etki yaratır.

24 Kabul edilebilir davranışlar
Kabul edilemez davranışlar Kabul çizgisi Bazı insanlar bir çok davranışı kabul edilemez bulurken bazıları ise önemli bir bölümünü kabul edilebilir bulurlar.

25 Kabul edici olmayan insan
Kabul edilebilir davranışlar Kabul edilemez davranışlar Kabul edici olmayan insan Eleştirmeye eğilimlidir. Yüksek standartlar koyar. Alışılmamış davranış ve durumlardan hoşlanmaz. Ödün vermez doğru-yanlış kavramları vardır. Böyle insanlar patron davranışlı ve çok sert bulunurlar. Onlarla mümkün olduğunca ilişki kurmaktan kaçınılır.

26 Kabul edici insan Hoşgörülüdür. Daha esnektir ve daha az yargılar .
Kabul edilebilir davranışlar Kabul edilemez davranışlar Kabul edici insan Hoşgörülüdür. Daha esnektir ve daha az yargılar . Kendi doğru ve yanlış kavramlarını daha az kabul ettirme eğilimindedir. Böyle kişiler tüm insan ilişkilerinde de oldukça kabul edicidirler.

27 Kabul Dili Neden Güçlüdür ?
Başkalarını olduğu gibi kabul etmek ilişkileri kuvvetlendirmede önemli bir etkendir. Böyle bir ilişkide kişi gelişir, olumlu yönde değişir, sorunları çözmeyi öğrenir, ruh sağlığı düzelir, daha yaratıcı olur ve gizil gücünü kullanır.

28 Savunucu ve Açık İletişim
Savunucu İletişim Açık İletişim Yargılayıcı Tanıtıcı Denetleyici Soruna Yönelik Planlı Plansız, kendiliğinden oluşan Aldırmaz, umursamaz Anlayış ve duygusal yakınlık gösteren Üstünlük belirten Eşitlik Belirten Kesin Farklı Yaklaşımlara Açık

29 İnsanlar çok yargılayıcı ve eleştirici insanlardan kaçmak, buna karşılık kabul edici insanlarla birlikte olmak isterler. Eleştirme, olumsuz değerlendirme, zayıf taraflarını ortaya çıkarma, insanları değiştirmekten çok engeller.

30 Temel İletişim Becerileri
Karşımızdakini dinlemek, Kendini tanımak, Kendini doğru ifade etmek

31 Karşımızdakini dinlemek,
Görünüşte dinleme; dinliyormuş gibi görünüp ne söyleyeceğimizi aklımızdan geçirmek, Savunmada dinleme; söylenenler içinde bize yönelik eleştiri/saldırı olup olmadığını araştırmak Seçerek dinleme; görünüşte dinlemekteyken ilgimizi çeken bir konu olduğunda dikkatle dinlemek, Tuzakçı dinleme; bir açık aramak için dinlemek Denetçi dinleme; bize nasıl tepki gösterildiğini ve istediğimiz sonucu alıp almadığımızı ölçmek için dinlemek, Nezaketen dinleme; dinlememek ayıp olduğu için dinlermiş gibi yapmak, Ürkek dinleme; karşımızdakini dinlemek istemediğimizi söyleyemediğimiz için dinliyormuş gibi görünmek,

32 Etkin Dinlemenin Özellikleri
Sessizlik (söz kesmeden), Anlatılmak istenenin ne olduğunu anlamaya çalışmak, Anlatılanın altında yatan duyguyu anlamaya çalışmak, Koşulsuz kabulle dinlemek, Dürüst olarak dinlemek (tuzak kurmadan dinlemek),

33 Fiziksel Dinlemenin Özellikleri
Konuşanın yüzüne doğru bakmak, Beden olarak ona yönelmek, Gözle iyi bir ilişki kurmak, Konuşana doğru eğik durmak, Kelimelerle ya da baş sallayarak konuşanı cesaretlendirmek, Soru sorarak konuya açıklık kazandırmak, Başka bir şeyle meşgul olmamak, Kızılan ya da şaşkınlığa uğranılan durumlarda bile söyleneni anlamaya çalışmak, Dinlerken rahat olmak gerekir.

34 Etkin Dinlemenin Faydaları
Kişi kendini, dinleyen kişiye yakın hisseder. Sorununu ilk baştaki kadar önemli görmeyebilir. Sorununu rahatlıkla dile getirdiği için, çözüm yollarını da daha rahat düşünebilir.

35 Dinlemeyi engelleyen tutum ve davranışlar
Karşımızdakini kendimizle karşılaştırmak, Düşüncelerini okumaya kalkışmak, Kendi söyleyeceklerimizi hazırlamak, Söylenenleri filtreden geçirmek, Söylenenlerin bitmesini beklemeden hüküm vermek, Karşımızdaki konuşurken hayal kurmak, Anlatılanlardan yaşadıklarımıza benzer bir şey olduğunda kendi başımızdan geçeni düşünmeye başlamak, Kendi yaptığımız her şeyin doğru olduğunu kabul etmek ve eleştirileri dikkate almamak, Sürekli “evet haklısın vb.” diyerek hoşa gitmeye çalışmak

36 Karşımızdakini dinleme
Albayın Binbaşıya Mesajı: “Yarın saat 9’da her zaman görülmeyen güneş tutulması olacak. Askere duyurun, bu nadir olayı izlesinler. Yağmur yağarsa tabii ki izlemek mümkün olmayacaktır. O takdirde askeri spor salonuna götürün.

37 Karşımızdakini dinleme
Binbaşının Yüzbaşıya Mesajı: “Albayın emriyle yarın saat 9’da güneş tutulması olacak. Hava yağışlı olursa sokaktan izleyemezsiniz. Bu yüzden her zaman olmayan güneş tutulması spor salonunda gerçekleşecek.

38 Karşımızdakini dinleme
Yüzbaşının Teğmene Mesajı: “Albayın emriyle yarın sabah 9’da spor salonunda güneş tutulması töreni yapılacak. Şayet hava yağışlı olursa Albay her zaman yapılan bir şeyle emir verecektir.

39 Karşımızdakini dinleme
Teğmenin Çavuşa Mesajı: “Eğer hava iyi olursa yarın saat 9’da Albay spor salonunda güneşi tutacak. Yağışlı olursa caddede olacak.

40 Karşımızdakini dinleme
Çavuşun Onbaşıya Talimatı: “Yarın saat 9’da güneş yüzünden Albayın tutulması olacak. Şayet spor salonuna yağmur yağarsa her zaman olmayan bir şey olacak. O zaman askeri dışarı çıkartın.

41 Karşımızdakini dinleme
İki er arasındaki konuşma: “Yarın hava yağışlı olursa spor salonunda güneş Albayı tutacakmış gibi olacakmış. Bu her zaman olmayan yakışıksız bir şey.

42 Kendini tanımak, Açık Alan Kör Alan Gizli Alan Bilinmeyen Alan Açık alan: Bilinçli olarak yaptığımız davranışlar ve sarf ettiğimiz sözlerdir. Bunlar hem kendimiz hem de başkaları tarafından bilinen özelliklerimizdir. Kör alan: Farkında olmadığımız ancak başkaları tarafından bilinen özelliklerimizidir. (Alınganlık vb. gibi savunma mekanizmaları) Gizli alan: Başkalarının bilmediği ama bizim için açık olan düşüncelerimiz, duygu ve özlemlerimizdir. Bilinmeyen alan: Ne başkaları ne de kendimiz tarafından bilinmez. Bilinçaltımızdır.

43 Kendini tanımak, Karşılık bulamayan mesaj Kör Alan Açık Alan
Bilinmeyen Alan Açık Alan Gizli Alan Karşılık bulamayan mesaj Açık Alan Gizli Alan Kör Alan Bilinmeyen Alan

44 Kendini Açma Kendini açma derinliği Kendini açma genişliği
Yeni tanışılan kişi Kendini açma derinliği Özel olmayan konular Yakın arkadaş Özel konular Dost

45 Kendini kabul Kişinin kendisini tanıması, açık alanının geniş olması (yeterlilikleri ve yetersizlikleriyle, iyi ve kötü taraflarıyla tanıması, bu yönleri ile kendini kabul etmesi ve saygı duymasıdır.) Kişinin kendini kabul düzeyi (olumlu-olumsuz yönleri) ne kadar genişse o kişinin ruh sağlığı o yönde olumludur.

46 Kendini doğru ifade etmek,
Mesajlarımızın 4 öğesi Gözlemler; duyu organlarımızla gözlemlediklerimizdir. Düşünceler; duyduğumuz, dokunduğumuz ve gözlemlerimiz hakkında vardığımız sonuçlardır. Duygular; iletişim sürecinde en zor ifade edilen ve en zor anlaşılan şeydir. İhtiyaçlar; bizim dışımızda hiç kimse tam olarak ne istediğimizi bilmez. İhtiyaçlarımızı ifade etmeyi öğrenebilirsek iletişim becerilerimiz gelişir.

47 Etkin ifadenin kuralları
Ne söylemek istiyorsanız dolaysız ifade edin, Hemen ifade edin, Açıkça ifade edin, Dürüstlükle ifade edin, Karşınızdakini yaralamadan ifade edin. Sizi kızdıran bir davranışı ya da yaklaşımı değiştirmek istiyorsanız kendinize şu soruyu surun. “Haklı çıkmak mı istiyorum yoksa bu davranışın tekrarlanmamasını mı ?, kazanmak mı istiyorum yoksa istediklerimi dostça elde etmek mi?

48 Empati Bir insanın kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır.

49 Empatinin öğeleri Empati kuracak kişi kendisini karşıdaki kişinin yerine koyarken olaylara onun bakış açısıyla bakmalı, olayları aynı fikirde olmasa dahi onun gibi algılamalıdır. Karşıdaki kişinin duygu ve düşünceleri doğru olarak anlaşılmalıdır. Empati kuran kişi zihninde oluşan empatik anlayışı doğru bir şekilde ifade etmelidir. Örn; üzülen bir insanla empati kurulup, duyguları anlaşıldıktan sonra, hiçbir şey yokmuş gibi gülümseyerek takma kafanı dersek doğru empati kurmuş ancak yanlış ifade etmiş oluruz. İnde olu

50 Empatiyle Dinlemek Çoğu insan karşıdaki kişiyi anlamak amacıyla değil yanıtlamak amacıyla dinler. Her şeyi kendi bakış açısıyla değerlendirip, başkalarının yaşamını kendi yaşamıyla özdeşleştirir. İlişki kurduğu herkese kendi gözlüklerini takmaya çalışır. Çünkü çoğu zaman kendi yaşam öykümüzle ve haklı olduğumuz düşüncesi ile dolu oluruz. İnde olu

51 Empatiyle Dinlemek Empatiyle dinleme; aktif dinleme ya da ayna tutarak dinleme değildir. (söylenenlerin mimiklerle yinelenmesi) Anlamak niyetiyle dinlemektir. Başkasının değer yargılarını kavramaya çalışmaktır. Karşıdakiyle aynı fikirde olmak demek değildir. (Sempati/yandaş olmak). Farklı görüşlerde olsa da onun düşüncelerini anlamaktır. Önce anlamaya çalışmak daha sonra anlaşılmak istenmektir. İnde olu

52 İnsanlar kendileriyle empati kurulduğunda anlaşıldıklarını ve kendilerine değer verildiğini hissederler. Diğer insanlar tarafından anlaşılmak ve önem verilmek ise bizi rahatlatır ve sağlıklı ilişkiler kurulmasında olumlu etki yaratır.

53 Dört otobiyografik karşılık
Değerlendiririz. Ya kabul eder ya da etmeyiz. Sondaj (yoklama) yaparız. Kendi değer ölçülerimize göre sorular sorarız. Öneririz. Kendi deneyimlerimize bakarak fikirler veririz. Yorumlarız. İnsanların amaç ve davranışlarını kendi amaç ve davranışlarımıza göre açıklamaya çalışırız. Yaşamımız bu modeller etrafında dönerse gerçekten anlama yeteneğimizi kaybederiz. İnde olu

54 Gerçek soruna yönelmedikçe verilen öğütlerin hiçbir anlamı olmaz
Gerçek soruna yönelmedikçe verilen öğütlerin hiçbir anlamı olmaz. Kendi paradigmalarımıza gömülüp kalmışsak, dünyayı başka bakış açıları ile görmeye çalışmamışsak soruna hiçbir zaman ulaşamayız. Algılarımız birbirlerinden farklıdır. Her iki taraf da yaşadığı anların gerçekler olduğunu sanmış, bu gerçeği görmeyen kişilerin karakterinden ya da zihinsel becerilerinden kuşkulanmışızdır. Peki bu farklılıklara göre birlikte nasıl yaşayacağız? İnde olu

55 Önce anlamaya çalışmak daha sonra anlaşılma isteği olmalıdır.
Çoğu insan iletişim sırasında karşıdaki kişiyi kendi savunduğu mantığın geçerli olduğuna ikna etmeye çalışır. Bu süreçte kendi inanılırlığımızı (karşıda uyandırdığımız güven) ve empatik yanımızı gözardı ederiz. Etkili iletişimde sıralama güvenilirlik-empati-mantık şeklinde olmalıdır. Fikirlerinizi belirgin bir biçimde en önemlisi karşıdakinin paradigmalarıyla kaygılarını derinlemesine anladığınızı göstererek sunduğunuz zaman düşüncelerinizin inanılırlık derecesini de önemli ölçüde artırmış olursunuz. İnde olu

56

57 Dinlediğiniz İçin Teşekkürler…