KIRIKKALE İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SHU. Gamze SAÇAKLI

... konulu sunumlar: "KIRIKKALE İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SHU. Gamze SAÇAKLI"— Sunum transkripti:

1 KIRIKKALE İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SHU. Gamze SAÇAKLI
ERGENLİĞİ ANLAMAK KIRIKKALE İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SHU. Gamze SAÇAKLI

2 ERGENLİK HAKKINDA NE BİLİYORUZ?
“...Ergenlik bir tren istasyonu gibi görülebilir; ya geçmişten geleceğe uzanılan yoldaki bir istasyon, ya da, nadiren ama zorlukların yoğun yaşandığı koşullarda, bir çölün ortasında, ne geliş ne dönüş bağlantısı olan, bir tren istasyonu...”

3 ERGENLİK HAKKINDA NE BİLİYORUZ?
ERGENLİK DÖNEMİ HER ZAMAN FIRTINALI VE SORUNLU MU GEÇER?? AKSİ MÜMKÜN MÜDÜR?

4 BİR ŞEYİ BİLMEK DEĞİŞİMİ
BAŞLATMAKTIR…..

5 mızrağın çuvala sığmadığı” bir dönem
Ergenlik herkes için zor bir dönem olmaktan ziyade, zaten davranışlarında veya duygularında zorluklar yaşayan ve bunun sinyallerini daha küçük yaşlarda veren çocuklar için, bu zorlukların çok belirgin ve dizginlenemez olduğu, artık “mızrağın çuvala sığmadığı” bir dönem oluyor.

6 Anne babalar bu dönemde en fazla yardımcı olacak kişilerdir.
Gençlerle çalışırken erken müdahalede bulunmak ve zamanında davranmak,onların yıllarca mutsuz olmasını önleyebilir.

7 Meseleler birden bire ergenlikle başlamıyor.
Ergenlikte sorun yaşamak istemiyorum diyenler, çocuklarının psikolojik dünyasına daha küçük yaşlardan başlayarak eğilmeyi deneyebilirler.

8 AİLE ORTAMI Ev kültürü: demokratik, baskıcı ya da başıbozuk? Ergenlik sorunlarında ve bunların aşılmasında ev kültürü önem taşır. Neyin hoş görüldüğü, neyin yaşa özgü kabul edildiği, farklı, arzulanmayan davranışlara nasıl yaklaşıldığı, ev kültürünün gençleri en çok etkileyen yanlarından birisidir. Örneğin, şiddet ev kültürünün bir parçasıysa, ergenin hayatında da yeri olacaktır.

9 AİLE ORTAMI “Sorumsuz” çocuklar. esirgemeden ziyade aile ortamı içerisinde karar almayı öğrenmesi, karar alma süreçlerine katılması, sorumluluklara ortak edilmeye başlanması ergenin gelişimine katkı yapar. Bir çok çocuk kendi hayatı ile ilgili önemli kararları yaşlarında veriyor.

10 AİLE ORTAMI Zahmete katlanmayı öğretmek. Kendisi dışındaki bireyleri de hesaba katarak karar verme alışkanlığı olan bir ortamda büyüyenler bazı istekleri gerçekleşmediğinde ya da ertelendiğinde, aksilikler olduğunda beklemeyi, zahmet çekmeyi bir yük olarak görmezler. Ailesi katılımcı karar alma kültürüne sahip gençlerin gelişim yolları açık oluyor.

11 ERGENLİK NEDİR? Biyolojik, psikolojik, zihinsel ve sosyal açıdan bir gelişme ve olgunlaşmanın yer aldığı çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemidir. Fiziksel, zihinsel, duygusal, cinsel büyüme ve gelişmenin en yoğun olduğu bu dönemde gelişmeler birbirine paralel gitmeyebilir.

12 Bazen fiziksel görünümüne bakarak onlardan bir yetişkin gibi davranmasını beklersiniz ama henüz ruhsal dünyası çocuklar gibi hareket edebilir.

13 GELİŞİMİN DOĞRUSAL OLMAYAN SEYRİ
- Gelişim seyri her zaman doğrusal ve ileri doğru değildir.. İlerleme normal gelişimin normal biçimi değildir Regresyon normal olabilir

14 ÜSTESİNDEN GELMESİ GEREKEN GÖREVLER
1.Her iki cinsiyetten akranlarla yeni ve olgun ilişkiler kurmak 2. Maskülin ya da feminin rolü kazanmak 3. Fiziğini kabul etmek ve bedenini etkili olarak kullanabilmek 4. Sosyal olarak kabul edilebilen davranışları istemek ve uygulamak 5. Ebeveyn ve diğer erişkinlerden farklı emosyonel seviyeye ulaşmak 6. Ekonomik bir kariyer için kendini hazırlamak 7. Evlilik ve aile yaşamı için kendini hazırlamak 8. Davranışları yönlendiren ve ideolojiyi doğuran etik ve değerler sistemi kazanmak

15 ERGENLİK DÖNEMİNİN BİLİŞSEL ÖZELLİKLERİ
SOYUT İŞLEMLER - Genelleme, tümden gelim - tüme varım zihinsel işlemleri rahatlıkla yapabilir. - Bir sorunun çözümünde bir çok faktörü görebilir ve ele alabilir. - Mecazi söyleyişi anlayabilir. - Mizah ve espiri anlayışı da gelişmiştir. - Mantık oyunlarını sever ve onlarla uğraşır. - Tartışmalara katılmayı sever..

16 SOYUT İŞLEMLER İnsanlık, hürriyet, adalet ve din gibi soyut kavramları anlamaya başlarlar ve düşünebilirler. - Kişiye, yere ve zamana göre değişen görece kavramlar da bu dönemde edinilir. - Kuralların değişebileceğini kavramaya başlar. - Ergen kendi kendini çok eleştirir, kendini çok eleştirdiği için de herkes tarafından eleştirildiğini sanır. - Ergen bir çelişkiler dünyasında yaşamaktadır. Bir yandan çevresindekilerin kendisine ilişkin düşüncelerine önem verirken, bir yandan da kendisini herkesten daha akıllı sanmaktadır

17 Ergenlik döneminin bilişsel özellikleri
Beyin ergenlikte zıplar. Bu dönemde beyin hücreleri arasında yeni bağlantılar hızla oluşmakta. Beyin bölgeleri tek tek bakıldığında bu dönemde oldukça iyi gelişmiş vaziyetteler.  

18 Hazır ama hazırlıksız gençlerin hayata hazır oldukları zihinsel yetkinlikler, muhakeme becerisi veya pratik problem çözebilme becerisi açısından 12 yaşından başlayarak biz yetişkinlerden çok daha iyi performansları var. Performanslarını değerlendirecek tecrübe birikimi ise henüz oluşmaya başlıyor, hazırlıklar tamamlanmamış durumda elbette...

19 Ben merkezcilik Fizyolojik değişmelere bağlı olarak ergen fazlasıyla kendine yöneliktir.İlgi odağı olduğuna inanmakta ve gerçekte var olmayan bu ilgiye göre davranmaktadır.Diğer bir deyişle,düşsel bir seyirci kitlesi yaratmakta ve bu duruma göre tepki vermektedir.

20 Kendini dış dünyadan çekme, kalabalık içinde huzursuzlaşma, konuşurken yüzün kızarması ve terleme, insan gruplarının önünden geçerken yaşanan tedirginlik bu dönemin en yoğun duygusunu düşsel seyirciye tepki olan utanma duygusu olduğunu düşündürmektedir.

21 BEN MERKEZCİLİK Ergenin kendisini ve özellikle de duygularını abartılı bir şekilde önemsemesi düşsel seyirci kitlesiyle var olan bir diğer özelliktir.Hissettiklerini yarattığı düşsel seyircilerin de aynı yoğunlukta hissettiğine inanan ergenin tepkileri genelde abartılıdır.Hiç kimse onun kadar sevmemiştir,hiç kimse onun kadar acı çekmiyordur,ona ait bu duygusal deneyimler ilk ve tektir.

22 Bilişsel ve duygusal hareketlilik nedeniyle kendi deneyimleri ile diğerlerinin deneyimlerini ayırt etmede yetersiz kalan ergen çevresindekilerin özelliklede yetişkinlerin onu anlamadıklarını “kimse neler hissettiğimi bilemez ve anlayamaz.”şeklinde sıklıkla ifade eder.Bu nedenle de,çevresinden gelen tepkilere oldukça direnç gösterir ve duygularını nasıl anlayamadıklarını,niçin davranışlarının ve giyim tarzlarının beğenmediklerini anlamakta zorlanır

23 Ergenlik Döneminin Sosyal Özellikleri
- Bir gruba ait olma duygusu, sosyal gelişme için önemli bir duygudur. - Konuşmak veya "çene çalmak" ergenlik çağında oldukça önemli bir davranış biçimidir. - Yeni tanışmalar, tanımadığı insanlar arasında olma, karşı cinsten insanların olduğu bir gruba girme, grup ,içinde konuşmak zorunda olma genci heyecanlandırır

24 Ergenlik Döneminin Sosyal Özellikleri
Ergenlik dönemindeki genç; tutum ve davranışlarını örnek alacağı, kendisini onlarla özdeşleştireceği bireylere ihtiyaç duyar. Erkek çocuğun baba ile kız çocuğun anne ile özdeşlik kurabilmesi gerekir.Anne ve babanın ev içi rollerindeki aksaklıklar ergenin uygun olmayan modelleri gözlemesine yol açar; buda ergenin gelişiminde aksamalara sebep olabilir

25 Ergenlik Döneminin Duygusal Özellikleri
-Duygusal değişim hızı çabuktur - Ergen yaşadığı olumsuz duyguları bağırarak, ağlayarak, el - kol hareketleri yaparak belli eder. - Ergenin yaşadıkları olumlu duygularsa ergen şiir yazar, öykü yazar ya da hatıra tutar. - Ergen duygularını daha çok arkadaşlarıyla paylaşmaktan hoşlanır. - Aşık olmak bu dönemde baskın bir duygudur. - Okul başarısı azalır - Kendisine tanınan hakları yetersiz bulur

26 Ergenlik Döneminin Duygusal Özellikleri
- Güç beğenir çabuk tepki gösterir - Anne babaların tepkilerine birden tepki verir - İstekleri artış gösterir - Özveri ve acımasızlık neredeyse aynı zamanda gözlenebilir. Babasının borçlanarak aldığı bir giysiyi, hiç düşünmeden bir arkadaşına armağan verebilir. - Bu dönemde aşırı şekilde hayal kurma görülür. - Ergende yalnız kalma isteği vardır. - Ergen, sosyal ilişkilerden korkar. - Dağınıktır ve savruk olur

27 ERKEN-GEÇ OLGUNLAŞMA ERKEN OLGUNLAŞMA HER İKİ CİNSTE DE AYRI YAŞANIR…

28 ERKEN OLGUNLAŞAN KIZLAR
BÜYÜK AKRANLARLA ARKADAŞLIKLAR (SİGARA,ALKOL,UYUŞTURUCU) ERKEN CİNSEL AKTİVİTE DAHA FAZLA ÇATIŞMA EBEVEYNLERE UZAKLIK PSİKOPATOLOJİ DAHA YÜKSEK -Anoreksiya Nevroza,Depresyon,anx.

29 ERKEN OLGUNLAŞAN ERKEKLER
PSİKOLOJİK OLARAK AVANTAJA SAHİPLER LİDERLİK-STATÜ DAHA ÇEKİCİ-POPÜLER

30 Ergen ve Aile İlişkileri
Ergen kim ve ne olacağı hakkında düşünürken,kendini başkalarını gözüyle de görmek ister bu yüzden arkadaş grubu kendi hakkında bilgi edinebileceği oldukça önemli bir gruptur. Anne-babası tarafından sevilen ve değer verilen ergen akran grubunun onayına daha az gereksinim duyar. Aksi halde ergen nerede olursa olsun aile dışındaki kişilerden onay ve benimsenme arayışına girecektir. Bu arayışlar farklı gruplara,madde kullanımına neden olabilir.

31 Ergen ve Aile İlişkileri
Ergen sahip olduklarından daha fazla özgürlük isterken ve özgürlükleri için çabalarken,bunları elde ettiğinde nasıl kullanacağını bilememektedir.Kendi ayaklarının üstünde durabileceğini,kendi yaşamını yönetecek kadar büyüdüğünü her fırsatta dile getirirken bunun gerektiği çabayı vermekten hoşlanmamakta hatta ürkmektedir. .

32 Çekişme başka, çatışma başka
. Ergenlikte ebeveynler ile yaşanan çatışmalara bakarsak; bağımsızlaşma eğilimi,yetkinliklerini kullanmak için duyulan kuvvetli arzu ve büyüklerin kendi deneyimleriyle öngördükleri tehlikelerden gençleri korumak ve bu öznel düşünce ile onların bağımsızlıklarını kısıtlama çabası arasında bir çelişki ortaya çıkıyor. Çeşitli sebeplerden bu gerilimi kaldıramayanlar için ise, bir çatışmaya dönüşebilir. Çekişme yaygın ve genel, çatışma ise daha seyrek ve genellikle savuşturulabilir cinstendir.

33 Bir çekişme ya da çatışma gencin gelişiminin önüne geçmekteyse, anne-baba ve kardeşler ile genç arasındaki gerilimin kasveti aile üyelerinin hayatlarını dayanılmazlaştırıyorsa, bir başkasından yardım isteyebiliriz. Psikolojik yardım, ihtiyacın boyutuna göre bir çok şekilde, bir çok kişi tarafından gerçekleştirilebilir, öğretmenler, aile büyükleri, antrenörler, ustalar, psikiyatrlar, psikologlar, danışmanlar...  

34 HANGİ YAŞTA OLURSA OLSUN,HERKESİN BELİRLİ SINIRLARA GEREKSİNİMİ VARDIR…

35 BAĞIMSIZLIK VE KİŞİSEL SORUMLULUK ANCAK UZUN ZAMAN SÜRECİ İÇİNDE,YAVAŞ YAVAŞ VE ALIŞTIRMALARLA VERİLEBİLİR.

36 HEM TOPLUMSAL YAŞANTIDA HEM DE KİŞİSEL İÇ HUZURU VE DENGEYİ SAĞLAYABİLMEK İÇİN KİŞİNİN BELİRLİ SINIRLARI OLMALI…

37 DAHA BEBEKLİKTEN BAŞLAYAN SINIRLAR,ÇOCUĞUN GEREKSİNİMLERİ VE AİLENİN TUTUMUNA GÖRE,HER YAŞ İÇİN FARKLI DÜZEY VE BİÇİMDE YENİDEN AYARLANMALIDIR…

38 Çocuk ve gencin sınırları NASIL OLMALI??
“ESNEK AMA GEVŞEK DEĞİL”

39 “BELİRLİ AMA KATI DEĞİL”

40 “TUTARLI AMA DEĞİŞMEZ DEĞİL”

41 “YAPTIRIMI OLAN AMA ZORLAYICI DEĞİL” NİTELİKTE OLMALIDIR.

42 Yargılamayın “Sen zaten hep böylesin

43 Konferans vermeyin Ben senin yaşındayken……..

44 Tehdit etmeyin “Eğer dediğimi yapmazsan...”

45 Sorgulamayın “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...”

46 Teşhis koymayın “Bence sen...”

47 Ahlak derslerinden kaçının
“Bunun böyle olması gerek, bu olmazsa olmaz”

48 Emir vermeyin “Ne diyorsam onu yap, soru sorma”

49 Herhangi bir konuda bir tehlikeden uzak durmak adına HAYIR diyebilmeyi öğretmeliyiz…

50 ÇOCUKLARINIZA ZAMAN AYIRIN VE SORUNLARINI DİNLEYİN…
ÖNERİLER ÇOCUKLARINIZA ZAMAN AYIRIN VE SORUNLARINI DİNLEYİN…

51 ÇOCUKLARINIZA HER KONUDA DESTEK OLUN…

52 ÇOCUKLARINIZA KARŞI EŞİNİZLE BİRLİKTE TUTUMLARINIZDA TUTARLI OLUN…

53 ÇOCUKLARINIZIN GÜNLÜK AKTİVİTELERİNİ YAKINDAN TAKİP EDİN…

54 ÇOCUKLARINIZIN YAŞAMINDA BİR DEĞİŞİKLİK FARK ETTİĞİNİZDE NEDENLERİNİ ARAŞTIRIN…

55 ÇOCUKLARINIZIN ARKADAŞLARINI YAKINDAN TANIYIN…

56 ÇOCUĞUNUZUN SORUMLULUK DUYGUSU GELİŞTİRMESİNE YARDIMCI OLUN…

57 ÇOCUK VE ERGENLERİ YAŞININ SORUMLULUĞUNU ALABİLECEK KADAR ÖZGÜR BIRAKIRKEN,
TEHLİKELERİ FARK EDEMEDİKLERİNDE YANLARINDA OLDUĞUNUZU HİSSETTİRECEK ŞEKİLDE YAKINDAN İZLEYİN…

58 KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

59 KAYNAK “CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ” Aynur Oksal
Ceren Yayıncılık İstanbul 2003 “Gelişim Dönemi Özellikleri ve Karşılaşılan Problemler” Psk. Dan. Nejla Toklucu “ERGEN TERAPİSİ” Irvan YALOM “Yankı yazgan Web site” “ERGEN SAĞLIĞI VE GELİŞİMİ KAYNAK KİTABI” T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI