KONUŞMA SANATI Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci Ağustos 2008.

... konulu sunumlar: "KONUŞMA SANATI Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci Ağustos 2008."— Sunum transkripti:

1 KONUŞMA SANATI Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci Ağustos 2008

2 NİÇİN BU KONU SEÇİLDİ? “Hayvanlar koklaşa koklaşa,
insanlar konuşa konuşa anlaşır” deriz de, + Doğruyu konuşarak anlaşma yoluna gitmiyoruz. + Sorunları çoğu zaman kavga yoluyla çözmeye çalışıyoruz. SONUÇTA: Bu toplum üretemiyor, gelişemiyor… SORU ŞU: Hata nerede yapılıyor? NİÇİN BU KONU SEÇİLDİ?

3 KONUŞMAK İŞİN DOĞRUSU Bireysel fikirlerin değil, ortak fikirlerin uygulamaya konulması demektir. HER İNSANIN YORULDUĞU YERE HAN YAPILMAZ. Bu Söz: KARŞILIKLI OLARAK FAYDALI BİR GÖRÜŞME YAPMADAN BU SAĞLANAMAZ BİZİM GÖREVİMİZ ATEŞİ YOK ETMEK DEĞİLDİR. İŞİN DOĞRUSU ATEŞİ SOBANIN İÇİNDE TUTARAK FAYDALI HALE GETİRMEKTİR. AYNILAŞAN NOKTALARDA Oluşan enerjiden ORTAK ÜRETİM yapmak… FARKLILAŞAN NOKTALARDA Oluşan sinerjiden FAYDALANMAK… OLMALIDIR

4 ÇEŞİTLİLİK MÜNAZARA MÜNAKAŞA MÜZAKERE
İnsanın çevresindekilerle yaptığı konuşmalar “tekdüze” olmayıp kendi içinde farklılıklar gösterir. Bu farklılıklar temelde üç ana grup içinde toplanabilir. KONUŞMA METOTLARI MÜNAZARA MÜNAKAŞA MÜZAKERE USULÜYLE KONUŞMA, BİLİMSEL TARTIŞMA ÇEKİŞME - TARTIŞMA BİRLİKTE KARAR VERME “Fikirlerimi bilimsel esaslara dayanarak savunacağım” MANTIĞIYLA KONUŞMAK. “Sen ne anlarsın, benim dediğim doğrudur” MANTIĞIYLA KONUŞMAK. “Konuşma yoluyla doğruyu birlikte arayıp bulalım” MANTIĞIYLA KONUŞMAK. Taraflar kurallara uymalıdır. Aksine davranılırsa: MÜNAKAŞA BAŞLAR. Nefsi duyguların öne çıkarıldığı konuşma şeklidir. Sonuçta: KALPLER KIRILIR. Empati; kendini karşındakinin yerine koymak. Sonuçta: İKNA ESASTIR. METOT, BİR VASITADIR... DOĞRU VASITA SEÇİLMELİDİR.

5 MANTIK KONUŞMA METOTLARININ MANTIĞI MÜNAZARA MANTIĞI MÜNAKAŞA MANTIĞI MÜZAKERE MANTIĞI Bir konuda yeterli bilgisi, eğitimi, tecrübesi olan kişilerin kendi fikirlerinin doğruluğunu bilimsel olarak ispat ederek, karşı tez sahiplerine ve tarafsız dinleyicilere kabul ettirmeye çalıştıkları, BİLİMSEL KONUŞMA şekli. Karşıdakine baskın çıkmak isteyenlerin doğru ve yanlış bildiklerini karşıdakinin şartsız kabul etmesini isteyen, bilimsellikten uzak, İLKEL BİR KONUŞMA şekli. Bilgi ve tecrübeye dayalı fikirleri kabullenmek ön şartıyla, bilgisi olanlarla çekişmeden uzak, prensiplere, mantığa, objektif değerlere uygun, KARŞILIKLI GÖRÜŞ ALIŞ VERİŞİ ŞEKLİNDEKİ KONUŞMA şekli. Konuşma şekillerinin her birinin üzerine oturduğu bir mantık vardır. Mantık farklılıklarını aynı “örnek” üzerinden anlatmaya çalışalım. ÖRNEK : PENGUEN (isimli kuş) UÇAR MI?

6 MÜNAZARA MANTIĞINDA: MÜNAKAŞA MANTIĞINDA: PENGUEN UÇAR MI?
Konuyla ilgili alt kültürü olan dinleyicilerin bulunduğu bir ortamda… “Penguen uçar” diyenlerle “Penguen uçamaz” diyenlerin her ikisi de (Penguen’in uçamadığını bilmelerine rağmen) insanın algılama zaafından faydalanarak, mantık oyunlarıyla tezlerini savunurlar. Bu tartışma medeni ölçülerde, konuşma kurallarına uygun olarak yapılır. Penguen’in uçamadığını bilen dinleyiciler “Penguen uçar” tezini savunanları daha ikna edici bulabilir. HERKES BİLİR Kİ; PENGUEN KUŞ OLMASINA RAĞMEN UÇAMAZ. MÜNAKAŞA MANTIĞINDA: Bir sohbet ortamında... Hayatında hiç Penguen görmemiş kişi, Penguen’in kuş olduğundan hareketle “Penguen’in uçtuğunu” ispat etmek için saçma sapan fikirler ileri sürer ve bunların doğruluğunda ısrar eder… İşin doğrusunu bilen buna itiraz etse de sonuç alamaz… Konuşmalar karşılıklı ithamlara dönüşür. PENGUEN UÇAR MI? HERKES BİLİR Kİ; PENGUEN KUŞ OLMASINA RAĞMEN UÇAMAZ. MÜZAKERE MANTIĞINDA: Penguen’i sevenler onun neslini korumak için çalışma başlatacaktır… Penguen’i daha iyi tanımak için toplantı yaparlar… Penguen’in uçamadığını hepsi bilmektedir. Katılımcılar bunun sonuçlarını öğrenmek zorundadır; çünkü, sorun buradadır. Soru ve cevaplarla konunun ayrıntılarına inilir… Sonuçta: Daha çok bilgi sahibi olurlar. Başarı için bu şarttır. HERKES BİLİR Kİ; PENGUEN KUŞ OLMASINA RAĞMEN UÇAMAZ.

7 Objektif değerler üzerinde UZLAŞMA subjektif değerler üzerinde
SLOGAN GELİŞMEK İÇİN Objektif değerler üzerinde Kavga yerine, konuşmayı tercih eden kişiler ve toplumlar, daha huzurlu ve daha üretkendir. UZLAŞMA subjektif değerler üzerinde MÜZAKERE GEREKİR

8 1 2 3 YASAKLAR METODUMUZ “MÜZAKERE” OLMALIDIR
KONUŞMAKTAN MAKSAT BİR KATMA DEĞER ÜRETMEKSE... METODUMUZ “MÜZAKERE” OLMALIDIR OLMASI GEREKEN BU İKEN: TOPLUM MÜZAKEREYİ DEĞİL, MÜNAKAŞAYI VE DEDİKODUYU SEÇİYOR. Müzakere yapabilmek “bilgi birikimi” ve “konuşma terbiyesi” gerektirir. Bunun yeterince olmadığı anlaşılıyor… Yalan söylüyor durumuna düşmemek için doğru bilgi kullanmak gerekir. Gelen bilgi hemen kullanılmamalı, doğrulanmalıdır… Bilgi kaynağı güvenilir, bilgi evrensel doğrularla uyumlu ve mantıklı olmalıdır… YALAN SÖYLEMEK İNSANLIK SUÇUDUR 1 2 BİR KEZ YALANA ALIŞANLAR BAŞKALARINI DA SÖYLEYEBİLİR. 3 BAŞKALARININ SİZE YALAN SÖYLEMESİNİ İSTEMİYORSANIZ, SİZ DE YALAN SÖYLEMEYİN.

9 1 2 3 SINIFLANDIRMA MONOLOG DİYALOG MULTİLOG KONUŞMA ŞEKİLLERİ
TEK YÖNLÜ KONUŞMAK KARŞILIKLI KONUŞMAK ÇOK YÖNLÜ KONUŞMAK Emir verme (Emir alma) şeklindeki konuşma Muhatapların birbirini dinlemeye hazır olmaları şeklindeki konuşma Farklılıklarda çatışmak değil, benzerlikleri paylaşmak şeklindeki konuşma ŞEKİL, BİR VASITADIR... DOĞRU VASITA SEÇİLMELİDİR. Konuşurken dilin inceliklerine dikkat etmek gerekir. Bilhassa; KABALIK ile SERTLİK arasındaki fark önemsenmelidir. Konuşurken, bu ayırıma dikkat edilmezse muhatabın / muhatapların saygıları ve ilgileri azalır… Bu sebeple; olumsuz çağrışımlar yapabilecek kelime, deyim ve örneklerden kaçınılmalıdır…

10 1 2 3 TEK YÖNLÜ KONUŞMA YÖNLENDİRİR KARŞILIKLI KONUŞMA ÇOK YÖNLÜ
Muhatabı, Robot / Köle Gibi Görmek ● İletişim tek yönlüdür. ● Karşılıklı etkileşim yoktur. ● Amir – Memur diyalogu böyledir. ● Zamanla “İTAAT KÜLTÜRÜ” (*) veya “HASETLİK” (*) doğar. (*) “Önyargı” konusu içinde açıklanmıştır. "EMİR VERME" DİĞERİ İÇİN "EMİR ALMA" MANTIĞI: 1 YÖNLENDİRİR MONOLOG TALİMATLARI ETKİLEMEZ KARŞILIKLI KONUŞMA Kendini, Karşıdakinin Yerine Koymak ● Müzakere mantığında, karşılıklı görüş alış- verişi ile iletişim sağlamak. ● “Uzlaşma Kültürü” ve “Bilgi Birikimi” bu tür diyalogla gelişir. ● Böyle bir ortam daima hazır tutulmalıdır.Çünkü: Karşılıklı saygının olduğu yerde, nitelikli ilişkiler vardır. "DİNLEMEYE VE ANLAMAYA HAZIRIM" MANTIĞI: 2 DİYALOG MUHATABIN BEYNİNE HİTAP ETMEK ÇOK YÖNLÜ KONUŞMA Hukuk Devleti’nin Kuruluş Yolu ● Herkesi düşman olarak görmek değil, aynı bütünün parçası olarak görmek. ● Ortak bir paydayı ortaya çıkarmak için, değişik çevrelerle görüşmeyi istemek. Ortak menfaatleri aramak. FARKLILIKLARDA ÇATIŞMAK DEĞİL "BENZERLİKLERİ PAYLAŞMAK" MANTIĞI: 3 MULTİLOG

11 Kıyafetinizle karşılanır fikirlerinizle uğurlanırsınız
KONUŞMA TEKNİĞİ Ve VÜCUT DİLİ KONUŞMA TEKNİĞİ NASIL OLMALIDIR? KONUŞMA ÖNCESİ ATILACAK İLK ADIMLAR: Gülümsemek BÖYLE DEĞİLSE NASIL? Gülümsemek iletişim kurmayı sağlayan sihirli bir davranıştır. Selamlamak İlk “sesli” iletişimi kurmak. Tokalaşmak Fiziki temasla kalbe köprü kurmak. İsmiyle Hitap Etmek Ve … ‘Siz’ diyerek konuşmak, asla ‘Ben’ dememek. ● NİYET (İyi niyetli olmak)….. ● HAMLE (Dostça yaklaşmak)…... ● TAVIR (Nazik davranmak) VÜCUT DİLİ DENİLİNCE ● Fiziki görünüş, kılık - kıyafet ● Vücut ve el teması ● Karşılıklı duruş pozisyonu ve mesafesi ● Yüz ifadesi, göz teması ve el hareketleri ● Oturma şekli… AKLA GELİR Kıyafetinizle karşılanır fikirlerinizle uğurlanırsınız KONUŞURKEN VÜCUT DİLİNİ DOĞRU KULLANINIZ. İlgisiz TAVIRLARDAN KAÇININIZ Alaycı

12 BİR ANIN DOĞRUSU, TÜM ZAMANLARIN DOĞRUSU DEĞİLDİR.
HER DÖNEMİN DOĞRULARI BAŞKADIR GÜNDEM ● Günümüzde kitle iletişim araçlarıyla hızlı bir haberleşme ve bilgi akışı söz konusudur. ● Konuşmalarda etkili olabilmek için (en azından ortak konularla ilgili) gündem takip edilmelidir. İlgi çekmeden Merak uyandırmadan Konuşmanın kalitesi yükseltilemez İNSANLARA AİT BİR ANIN DOĞRUSU, TÜM ZAMANLARIN DOĞRUSU DEĞİLDİR. BİLGİ Bilgi düzeyi vasatın üstünde olmalıdır. Bunu sadece bugün için değil, gelecek için de istemelidir. Bunu ancak “öğrenmek isteği” sağlayabilir… Bilgi, İktidardır Bilgi, insanı hızlı geliştirme / değiştirme özelliğine sahip olduğundan güce merdiven olur. Bilgisi Olmayanın Fikri de Yoktur Her yeni fikrin mutlaka ürün vermesi söz konusu değildir. Daha yeni, daha parlak ve daha değerli fikirlere analık yapması da yeterlidir. Bilgi, fikrin tarlasıdır. İyi ürün için tarlanın zenginleştirilmesi gerekir. Bilgi, Ortak Maldır Bilgili olan kimseler için her zaman öğrenecek daha pek çok şey vardır. Onlar, öğrenirken bir başkalarına da öğretirler.

13 BİR İŞİN İLMİNİ BİLMEDEN İDDİA SAHİBİ OLMAMAK GEREKİR
BİLMEK ● İşverenle bir işçi; eni, boyu ve derinliği 2 m olacak bir çukurun kazılması konusunda ve ücretinde anlaşırlar. İşçi; eni, boyu, derinliği 1 m olan bir çukur kazdıktan sonra; “kenarları 2x2x2 olan işin yarısını (1x1x1) bitirdim. Sonrasını kazmayacağım. Ücretimin yarısını isterim” der. İşveren, kazılan miktarla istenilen ücretin dengesiz olduğunu hisseder; ama, işçiyi ikna edecek bir hesaplama yapamaz… Birlikte HAKEME müracaat ederler. ● Hakem, “Açılacak çukur 2x2x2= 8 m3 kazı gerektirir. Sen 1x1x1=1 m3 kazı yaptın. Yani yapılacak kazının 1/ 8 ini kazdın. Ücretin yarısını değil, sekizde birini hak ettin” der. Konu: İTİRAF ● İnsan her şeyi bilemez. ● Her şeyi bilmiyor olmak ayıp değildir. ● Bir şeyi bilmiyorsanız, bilmediğinizi söyleyebilmelisiniz. ● Bilmediği konularda “biliyormuş gibi davranıp” konuşanlar hata yapar. ●“Yapılan hatayı kabul etmemek” itibar kaybına sebep olur. ● Daha sonra ne konuşursanız konuşunuz, “şüphe” ile karşılanırsınız. BİLMİYORUM DEMEKTEN KORKMAYINIZ

14 MUHATAP İNSAN OLUNCA ANLAYAMAMIŞLARSA...
Konuşmaktan maksat “muhataba verilmesi gerekenleri verebilmeyi başarmak” olduğuna göre, sonuç alıp alamamak önem kazanır. Anlatılanları alabilecek kadar “alt kültürü” olup da “Anlayamadım” diyenler varsa; biliniz ki, “anlatamamış”sınızdır… MUHATABIN 'ROBOT' OLMADIĞI UNUTULMAMALIDIR Kendisiyle konuşulacak (muhatap) kişi veya grup olduğu gibi kabul edilerek, kendilerine nazik bir tavır ile yaklaşılmalı ve iletişime katılmaları teşvik edilmelidir. İNSANLAR YARADILIŞ GEREĞİ İTİBARDAN / İLTİFATTAN HOŞLANIR. Herkesin zekası, beklentisi, farklı olduğundan; konuşmanızla verilmek istenen mesaj, farklı şekilde algılanır / yorumlanır. Çünkü, bir konuşma herkeste aynı etkiyi göstermez. Beklenilmeyen tepkiler gelebilir; soğukkanlı olmalı, kullanılacak kelimeler dikkatli seçilmeli / beden dili kontrol altında tutulmalı… İNSANLAR YARADILIŞ GEREĞİ HATALI BULUNMAKTAN, REDDEDİLMEKTEN….. HOŞLANMAZ.

15 FİKİRLERİN SUNULMASI BİREYSEL TEMASLARDA Konuşmanızı, karşınızdakinin bakış açısını dikkate alarak ve herhangi bir karışıklığa meydan vermeyecek ifadeler kullanarak yapın… Fikirlerinizi cazip ve çekici yapın, iyi örneklerle destekleyin; ancak, abartıdan kaçının… Muhatabınızda “fikirlerinizin zorla kabul edilmesini istiyorsunuz” izlenimi bırakmayın. “İNSANLARIN AKILLARINA GÖRE HİTAP EDİN” (Hadis) SUNUM Konuşmalarınızda ve davranışlarınızda ölçülü olunuz… Her doğruyu her yerde, herkese söylemeyiniz… Çok konuşan ve beden dilini yanlış kullanan durumuna düşmeyiniz… Söze asla anlaşmazlık konularından başlamayınız…Muhatabınıza karşı “Sen ne anlarsın” gibi yargılayıcı / suçlayıcı ifadeler kullanmayınız. “AKILLI İNSAN HER DÜŞÜNDÜĞÜNÜ SÖYLEMEZ, AMA HER SÖYLEYECEĞİ ŞEYİ DÜŞÜNÜR.” (Aristo) MUHATABIN KATILIMI Muhatabınız karşı görüşler getirebilir bunu takdirle karşılayın. Çünkü karşı görüşler, yeniden düşünmenize ve daha güçlü fikirler oluşturmanıza zemin hazırlar… Fikirlerinize mesnetsiz itirazlar olursa, konu hakimiyetinizi muhafaza edin. Çatışmaya meydan vermeyin. “SERBESTÇE DÜŞÜNME” ve “BARIŞÇI GÖRÜŞME” yapmayı bilmeyen kişilerle asla tartışmayın; çünkü, onlar önyargılıdır, saldırgandır. HİÇBİR MÜNAKAŞANIN GALİBİ YOKTUR. SORULARA CEVAP BÖLÜMÜ Doğru soruların sorulmasının ve yeni fikirler üretilmesinin yolunu açın… Muhatabı dikkatle dinleyin. Onun varsa yanlışlarını yüzüne vurmadan / tenkit etmeden kendi görüşlerinizi sunun… Konuşmanızın lehinde veya aleyhinde fikirler gelmekteyken konuyu değiştirmeyin… Gerekli ise, ileri ki konuşmalarda kullanılmak üzere görüşleri yazılı veya sözlü olarak kayda alın / aldırın. DOĞRU SORU + DOĞRU CEVAP = POZİTİF SONUÇ

16 BECERİ İSTER Konuşmaların kaliteli olarak devam etmesi, muhatapların
DOĞRU SORUYU SORABİLMEK Konuşmaların kaliteli olarak devam etmesi, muhatapların birbirlerine “doğru soruyu sormaları” ile mümkündür… “Söz olsun torba dolsun” cinsinden konuşma yapmak isteyenlerin önündeki en büyük engel, doğru soruyu sorabilecek katılımcıların varlığıdır; çünkü, onlar toplantıları “zaman israfı” ve “organizasyon masraflarının boşa gitmesi” olmaktan çıkarırlar… HAKİKATİ ARAMAK Dinleyicinin bir görevi de; Doğru zamanda Doğru soruyu Konuşmacının hoşuna gitmese dahi sorabilmektir. Konuşmada verimi artırmak, doğru soruyu soranların sayısına bağlıdır. "Soru sorulmasını" itaatsizlik kabul edenlere karşı "sivil itaatsizliği" öğrenmemiz / öğretmemiz gerekiyor. TOPLUM, DOĞRU SORUYU SORAN FERDLERDEN OLUŞAN TOPLULUK HALİNE GELMEDİKÇE, SORUNLAR AŞILAMAZ.

17 İSE BİTİRİRKEN HAYATIMIZIN GAYESİ İnsanca yaşamak
- DOĞRU DÜŞÜNMEYİ - DOĞRU KONUŞMAYI - DOĞRU PAYLAŞMAYI İSE İnsanlara iyilik yapmak ÖĞRENMELİ ve... Eğilmeden OLAYLAR KARŞISINDA BİTİRİRKEN Ezilmeden Hiçbir komplekse kapılmadan İnandığımız ilkeler doğrultusunda: ● Hiç yorulmadan ● Hiç bıkmadan HERKESLE DİYALOG kurmalı ve… DOĞRU BİLDİKLERİMİZİ TOPLUMLA PAYLAŞMALIYIZ. GELİŞMENİN BAŞKA YOLU YOKTUR.

18 Faydalandıklarıma teşekkürlerimle...
Her şeyin görevini doğru yaptığı dünyada İnsanın da görevini doğru yapması beklentisiyle Sağlık ve mutluluklar dilerim. Faydalandıklarıma teşekkürlerimle... Hüsnü Çeşmeci Ağustos 2008