ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Neden?.

... konulu sunumlar: "ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Neden?."— Sunum transkripti:

1 ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Neden?

2 Evren? Bir araştırma sorularının cevaplanması için gerekli olan verilerin (ölçümlerin) elde edildiği canlı ya da cansız varlıklardan oluşan büyük gruptur. Analiz sonuçlarının geçerli olacağı yorumlanacağı grup

3 Evren birimi, evrenin sınırlandırılmış bir parçasıdır.
İlköğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları konu alındı ise evren birimi ilköğretim öğrencileri Liselerdeki disiplin suçları ise ….. Üniv. Öğrencilerinin cep telefonu kullanma amaçları ise….. Evrenden elde edilen verilerden hesaplanan ve evreni betimlemek için kullanılan değerlere evren değer veya parametre denir.

4 Araştırmalarda iki tür evrenden söz edilebilir.
Hedef Evren: Ulaşılması hemen hemen imkansız olan ve araştırmacının ideal seçimidir. Ulaşılabilir Evren: Araştırmacının gerçekçi seçimi ve ulaşılabilir olan seçimidir. Örneklemeye esas alınır. (araştırmanın evreni-bilimsel çalışmalarda)

5 Üniversite öğrencilerinin öğrenme stratejileri, motivasyonları ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi planlanan bir araştırmada; Hedef evren? Ulaşılabilir evren?

6 Lise öğrencilerinin öğrenme stratejileri, motivasyonları ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi planlanan bir araştırmada; Hedef evren? Türkiye’deki tüm lise öğrencileri Ulaşılabilir evren? A ilindeki tüm lise öğrencileri Hedef kitlenin hepsine ulaşılmışsa bu işleme sayım denir.

7 Örneklem-Örnekleme Örneklem(Sample): Özellikleri hakkında bilgi toplamak için çalışılan evrenden seçilen onun sınırlı bir parçasıdır. Örnekleme(Sampling): Evrenin özelliklerini belirlemek, tahmin etmek amacıyla onu temsil edecek uygun örnekleri seçmeye yönelik süreci tanımlar. Örneklemlerden elde edilen verilerden hesaplanan ve örneklemi betimlemede kullanılan değerlere de istatistik denir.

8 Evren, örnekleme ve örneklem
Bilimsel Araştırma Yöntemleri

9 Niçin Örnekleme? Bilgilerin örnekleme yapılarak toplanmasını gerekli kılan nedenler ise şunlardır: Çok daha az insan kaynaklarının(anketör, yönetici vs.) kullanılması, Örnekleme bütçesi, örneklemi tamsayıma tercih etmede en önemli belirleyicidir. Örnekleme, tamsayıma göre daha kısa zamanda ve yeterli ayrıntıda bilgi elde etme olanağı verir. Çünkü bilgi elde etme süresine bağlı olarak verilecek kararın, erken ya da geç oluşu, kazanç kadar kayıplara da neden olabilir. Tam sayım işlemini hatasız yapabilecek gözlemci ya da görüşmeci bulmak imkansız olduğu için örnekleme uygulamaları büyük önem taşımaktadır.

10 Araştırmaya göre örnekleme birimi okullar gözlem birimi öğrencilerdir.
Evrenden örnekleme oluşturmada temel alınan birime örnekleme birimi denir. Eleman örnekleme: Örnekleme birimi tek bir evren biriminden oluşabilir. Evrenden örnek alma işi, eleman temelinde yapılıyorsa bu süreç eleman örnekleme olarak ifade edilir. Küme örnekleme Örnekleme birimi birden fazla evren birimden oluşan kümeler olarak da tanımlanır. Bu durumda evrenden örnek alma işi grup temelinde yapılır ve bu süreç küme örnekleme olarak ifade edilir. Gözlem birimi ise hakkında bilgi toplanan, evrenin en küçük parçası olarak tanımlanabilen ve araştırmanın bilgi kaynağı konumunda olan birimidir. Araştırmaya göre örnekleme birimi okullar gözlem birimi öğrencilerdir.

11 Örnekleme hatası: Evrenin aynı koşullarda gerçekleştirilen sayımdan elde edilen sonuç ile örnekleme yoluyla tahmine dayalı sonuç arasındaki farka denir. Standart hata

12 Türkiye’deki Yetişkin Eğitimi Araştırmalarına Toplu Bakış

13 Örnekleme yöntemleri Tek aşamalı örnekleme, örnek için evrenden birim çekme işleminin tek aşamada tamamlanmasını; çok aşamalı örnekleme ise, iki ya da daha fazla aşamada tamamlanmasını gösterir. Seçkisizlik, örneklemede temel alınan birimlerin örneklem için seçilme olasılıklarının eşit olmasıdır. Bu ilke, birimlerin örnekleme seçilme durumlarının birbirinden bağımsız olmasıyla da ilgilidir.

14 Örnekleme yöntemlerinin gruplandırılması
Seçkisiz örnekleme yöntemleri, evrenden örneklem için birim çekme işleminin seçkisizlik ilkesine uygun olarak yapıldığı örnekleme yöntemleridir. Seçkisiz olmayan örnekleme yöntemleri, örnekleme alınacak birimlerin seçkisizlik ilkesine bağlı olmaksızın belirlendiği yöntemlerdir.

15 Örnekleme yöntemleri

16 Hangisini kullanmalıyım?
Araştırmanın amacı Evrenin tanımı Veri toplama teknikleri Desen Bütçe Zaman Kontrol açısından sahip olunan olanaklar

17 Basit seçkisiz örnekleme
Oluşturulan evren listesinden örnekleme birimlerinin seçkisiz olarak çekilmesidir. Tüm bireylerin seçilme olasılığı aynı Bir bireyin seçimi diğerini etkilemez Bilimsel Araştırma Yöntemleri

18 YÖNTEM Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modelleri, çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup üzerinde yapılan düzenlemelerdir (Karasar, 2009, 79). Evren ve Örneklem: Bu araştırmanın evreni, eğitim-öğretim yılı, bahar yarıyılında, Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği ve Okul Öncesi Öğretmenliği Programlarında öğrenim gören toplam 854 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise ilk etapta evren içerisinden basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 340 kişiden oluşmuştur.

19 Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğrenme Yaklaşımları Tercihleri ve Öğrenmeye İlişkin Algılarının İncelenmesi* Araştırmanın Modeli Araştırma tarama türünde betimsel bir çalışmadır. Tarama modelleri, çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup üzerinde yapılan düzenlemelerdir (Karasar, 2009, s.79). Evren ve Örneklem Bu araştırmanın evreni, eğitim-öğretim yılı, güz yarıyılında, Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi`nde öğrenim gören öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise evren içerisinden basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 393 kişiden oluşmuştur. Örnekleme ilişkin veriler Tablo 2`de verilmiştir

20

21 Tabakalı örnekleme Hiçbir evren birimi açıkta kalmayacak, tabaka içinndeki değişim olabildiğince az (Homojen), tabakalar arası değişim oldukça büyük (heterojen) Evrendeki alt grupların evrendeki ağırlıkları oranında örneklemde temsil edilmelerini amaçlar. Alt evrenlerden birim çekme işlemi basit yansız örnekleme ile gerçekleştirilir. Alt grupların örneklemde temsilliğini garanti altına almak için probleme göre alt gruplar belirlenmeli Lise türleri (meslek, anadolu, fen vb) Üniv türleri (Devlet, Vakif) Bilimsel Araştırma Yöntemleri

22 Lise öğrencileri ile ilgili olan araştırmada ;
Basit seçkisiz olsa idi meslek lisesi öğrencileri hiç bulunamayabilirdi Tabakalı için (20 okul belirlenecek ise): Toplam lisenin 200 olduğu ilde (100 genel, 60 meslek, 40 anadolu ise); %50 genel, %30 meslek, %20 anadolu 10 genel, 6 meslek, 4anadolu lisesi seçilmelidir. Daha sonra bunların içerisinden seçkisiz olarak belirlenir.

23 ÖĞRETMENLERE GÖRE PROJE VE PERFORMANS GÖREVLERİNİN UYGULANMASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR
Evren Örneklem Araştırma evrenini, Eskişehir’deki 133 ilköğretim okulu ile bu okullardaki görev yapan 1910 branş öğretmeni oluşturmuştur. Bu evren içerisinden tabakalı örneklem yoluyla örneklem alınmıştır. Tabakalı örnekleme yönteminde, evrenin alt gruplarındaki eleman sayılarının evrenin bütünündeki elaman sayısına oranları hesaplanarak örneklem seçme yoluna gidilir (Baykul, 1999). Bu okulların adlarının yer aldığı liste alt, orta ve üst sosyo ekonomik düzey (SED) gruplarına ayrılarak her gruptan tesadüfi sekiz okul belirlenmiş ve toplam 24 ilköğretim okulu araştırmanın örneklem okullar oluşturulmuştur. Bu şekilde mümkün olduğunca okul ve öğrenci özelliklerinin kapsanabilmesi hedeflenmiştir. Bu belirlenen 24 okulda görev yapan öğretmenlerden ölçek uygulamasını kabul eden 242 branş öğretmeni araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur.

24 Seçkisiz olmayan yöntemler
Sistematik örnekleme Birimlerin belli bir sistematik izlenerek bulunan bir aralık ve başlangıç noktasına dayalı olarak örnekleme seçilmesidir. Uygun/Kazara örnekleme Zaman, para ve işgücü açısından var olan sınırlılıklar nedeniyle örneklemin kolay ulaşılabilir ve uygulama yapılabilir birimlerden seçilmesidir Amaçlı örnekleme Derinlemesine araştırma yapabilmek amacıyla çalışmanın amacı bağlamında bilgi açısından zengin durumların seçilmesidir.

25 1. Sistematik örnekleme Evren büy /Örneklem= örneklem aralığı (k)
50 kişilik grup tan 5 kişi seçilecekse örneklem aralığı? Ulaşılabilir evren 200 lise ise ve bundan 20 lise seçilecek ise: k= ? Daha sonrakura ile 1-10 arasındaki rakamlardan birini seçkisiz olarak belirle Daha sonra bunu aralık genişliği kadar arttırarak liseler (20) belirlenir

26 Kuradan 8 çıkmış ise; Olumsuz yanı:
Her 8. lise meslek lisesi olabilir ve biz genel olarak lise öğrencileri gibi bir araştırma yapmayı istiyorsak sonuçlar yanlı olur

27 Sistematik örnekleme

28 2. Amaçlı örnekleme Aykırı durum örnekleme
Maksimum çeşitlilik örnekleme Benzeşik örnekleme Tipik durum örnekleme Tabakalı amaçsal örnekleme Ölçüt örnekleme

29 2. Amaçlı örnekleme Aykırı durum örnekleme
Örneklemin problemle ilgili olarak birbirine aykırı (uç) durumlardan, örneklerden oluşturulmasıdır Bu nasıl olmuştur dedirtecek durumların seçilmesi Başarılı başarısız öğrenciler Suç davranışı en fazla gösteren-hiç göstermeyen

30 Maksimum çeşitlilik örnekleme
Örneklemin problemle ilgili olarak kendi içinde benzeşik farklı durumlardan oluşturulmasıdır. Bu örneklemdeki temel amaç farklı gruplardan ortak görüşleri ortaya çıkarmaktır. Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki okullardaki bireylerin 205/2006 yılında uygulamaya konulan ilköğretim programına ilişkin görüşleri

31 AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN GELECEK BEKLENTİLERİ
Araştırma çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemine dayalı olarak “Maksimum Çeşitlilik İlkesi Örneklemesi” yolu ile tespit edilmiştir. Maksimum çeşitlilik örneklemesinde amaç, göreli olarak küçük bir örneklem oluşturmak ve bu örneklemde çalışan probleme taraf olabilecek bireylerin çeşitliliğini maksimum derecede yansıtmaktır. Bu yöntemi kullanmak isteyen araştırmacı iki konuda dikkatli olmalıdır. İlk olarak, amacı konusunda açık olmalıdır. Bu örnekleme yönteminde amaç, çeşitliliği sağlamak yolu ile evrene genelleme yapmak değil, çeşitlilik gösteren durumlar arasında ne tür ortaklıkların veya benzerliklerin olduğunu bulmaktır. İkinci olarak, seçtiği problemle çeşitlilik alanlarını örneklemine yansıtacağına karar vermelidir(Yıldırım ve Şimşek, 2008: 108). Araştırma AEÜ Eğitim Fakültesi son sınıf öğrencilerinden oluşan 35 erkek, 36 kız toplam 71 ile yürütülmüştür. Bunların alanlara göre dağılımı şöyledir. Türkçe 12, Sosyal 15, Sınıf 15, Rehberlik 14, Fen15.

32 Benzeşik örnekleme Örneklemin araştırmanın problemi ilgili olarak evrende yer alan benzeşik bir alt grubundan ya da durumundan oluşturulmasıdır. Grup içi değişim en az Kentlerde aileleri tarafından istismar edilen çocukların gelişim özelliklerinin incelendiği aaştırmada , bu tür davranışların daha fazla gözlendiği

33 Tipik durum örnekleme Örneklemin araştırma problemi ile ilgili olarak evrende yer alan çok sayıdaki durumdan tipik olan biriyle oluşturulmasıdır. Uç noktalar, yoğun örneklemler değil, daha geniş grupları yansıtan durumlar tercih edilir. Araştırmacı tipik olan durumu belirlemek için konuyla ilgisi olan bireyler le işbirliği yapar, danışır, ön bilgi toplar ve tipik duruma böylece karar verir. Ankara ilindeki öğretmen ve velilerin yeni ders programına ilişkin tutumlarının incelendiği bir araştırmada araştırmacı çok sayıda okul yerine tipik olarak belirlediği ve görece geneli hakkında önemli fikirler verdiğine inandığı sıradışı özellik göstermeyen bir ya da iki okul ile araştırmayı gerçekleştirebilir.

34 Tabakalı amaçsal örnekleme (Kota örnekmele)
Örneklemin ilgilenilen belli alt grupların özelliklerini göstermek, betimlemek ve bunlar arasında karşılaştırmalar yapabilmek amacıyla bu alt gruplardan oluşturulmasıdır. Amaçlı olarak farklı katmanlar seçilebilir. Ölçüt örnekleme Örneklemin problemle ilgili olarak belirlenen niteliklere sahip kişiler, olaylar, nesneler ya da durumlardan oluşturulmasıdır. Önceden belirlenmiş araştırma için önemli olan kriterlerin olmasıdır.

35 İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecinde Yaşadıkları Sorunlar
Araştırmanın evrenini, eğitim-öğretim yılında Kocaeli’nde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı tüm devlet ilköğretim okullarındaki öğretmenler oluşturmaktadır. Kocaeli’ndeki ilköğretim okullarında görevli fen ve teknoloji dersi öğretmenleri genellikle bir veya iki kişidir. Okullarda fen ve teknoloji laboratuvarları bulunmaktadır. Bu araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme, zengin bilgiye sahip olduğu düşünülen durumların derinlemesine çalışılmasına olanak vermektedir (Patton, 1997). Ölçüt örnekleme yöntemindeki temel anlayış ise, önceden belirlenmiş bir dizi ölçütü karşılayan bü- tün durumların çalışılmasıdır. Sözü edilen ölçüt ya da ölçütler araştırmacı tarafından oluşturulabilir ya da daha önceden hazırlanmış bir ölçüt listesi kullanılabilir. Buradaki ölçüt araştırmaya katılan öğ- retmenlerin ilköğretim Sınıfları okutan fen ve teknoloji dersi öğretmeni olmalarıdır. Çalışma, araştırmacılar tarafından kolay ulaşabilme açısından İzmit’te bulunan 30 ilköğretim okulundaki fen ve teknoloji dersini yürüten toplam 52 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir.

36 Örneklem büyüklüğü Nicel araştırmalarda incelenen değişkenin sürekli ve süreksiz olmasına göre farklı formüller kullanılarak hesaplanır. Nitel araştırmalarda ise örneklem büyüklüğünü hesaplamada belli bir kural yoktur. Araştırmanın amacına ve sahip olunan olanaklara göre kararlaştırılır.

37 Örneklem büyüklüğünü kararlaştırmada:
Önce ulaşılabilir evreni tanımla. Daha sonra Maddi olanaklar Zaman Yöntem(nicel-nitel) Desen Eş zamanlı değişkenlerin sayısı Veri analizi yöntemleri Tahmin edilen güven düzeyi Tolere edilecek sapma miktarı dikkate alınır.

38 Nicel araştırmalarda örneklem büyüklüğü:
Sürekli değişken N : Evren büyüklüğü, t : Güven düzeyine karşılık gelen tablo değeri, S : Evren için tahmin edilen standart sapma, d : Tahmini tolerans (sapma) miktarıdır.

39 Nicel araştırmalarda örneklem büyüklüğü:
Süreksiz değişken N : Evren büyüklüğü, t : Güven düzeyine karşılık gelen tablo değerini, PQ : Evren için tahmin edilen varyans, d : Tahmini tolerans miktarıdır.

40 Örneklem büyüklüğünü hesaplama
Tolerans miktarı (d) ve t-tablo değeri kararlaştırılır. Evren varyansı tahmin edilir. Şu yollar izlenebilir: İki aşamalı geçiş. İlk aşamada n1 büyüklüğünde bir örneklem seçilir, veriler toplanır ve varyans tahmin edilir. Örneklem büyüklüğü (n) tahmin edilir. Eğer, n1 < n ise aradaki fark tamamlanır. Önceki benzeri araştırmalardan elde edilmiş varyans tahminleri kullanılabilir. Normal dağılım özellikleri dikkate alınarak tahmin edilebilir. Kararlaştırılan parametre değerleri ilgili formülde yerine konularak örneklem büyüklüğü (n) hesaplanır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri

41 Ve sıra sizde!!!