İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının Gelişimi

... konulu sunumlar: "İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının Gelişimi"— Sunum transkripti:

1 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının Gelişimi

2 Konunun Genel Amacı İş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki ve ülkemizdeki tarihsel gelişimi ve çağdaş iş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri konusunda bilgilenme Konunun genel amacı, katılımcıları, iş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki ve ülkemizdeki tarihsel gelişimi ve çağdaş iş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri konusunda bilgilendirmektir.

3 Öğrenim Hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar;
İş sağlığı ve güvenliği kavramını tanımlar İş sağlığı ve güvenliğinin Türkiye ve dünyadaki tarihsel gelişimini özetler Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımını tanımlar İş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkelerini belirtir Bu dersin sonunda katılımcılar; İş sağlığı ve güvenliği kavramını tanımlar, İş sağlığı ve güvenliğinin Türkiye ve dünyadaki tarihsel gelişimini özetler, Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımını tanımlar ve İş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkelerini belirtir.

4 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Dünya’daki Gelişim İSG’nin Dünya’daki Tarihsel Gelişimi Konunun Alt Başlıkları Türkiye’deki Gelişim İSG’nin Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi Çağdaş İSG Kavram ve gelişme aşamaları Kapsamı İş ve sağlık ilişkileri Konunun alt başlıklarına bakacak olursan; Öncelikle Dünya’da ve Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliğinin tarihsel gelişme aşamaları gözden geçirilecektir. Ardından, çağdaş iş sağlığı ve güvenliği kavramları, gelişme aşamaları, kapsamı ve iş ve sağlık ilişkileri tartışılacaktır. Son olarak, çağdaş iş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri uyarınca, uygun işe yerleştirme, işyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi, iş sağlığı ve güvenliği risklerinin değerlendirilmesi ve kontrolü, aralıklı kontrol muayenesi, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlanmasına yönelik genel başlıklar ele alınacaktır. Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri Uygun işe yerleştirme İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi Sağlık risklerinin kontrolü Aralıklı kontrol muayenesi

5 İş Sağlığının Gelişme Süreci
İlk Çağlar Taş Ocakları Madenler Bernardino Ramazzini Endüstri Devrimi ve Sonrası Günümüz İş Sağlığına yönelik ilk örnekler milattan önceki yüzyıllara kadar gitmektedir. Milattan sonra iş sağlığına yönelik uygulamalar taş ve maden ocaklarında korunma önlemlerine yönelik gündeme gelmiştir. Bu ilk dönemlerde özellikle madencilik, metalurji ve toksikoloji alanlarında önemli eserlere rastlanmaktadır. Bernardina Ramazzini 17. yüzyılda endüstrileşme ile meslek hastalıklarının epidemiyolojik ilişkisini ilk ortaya koyan ve bu anlamda modern iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının başlangıcı sayılan çalışmalara imza atmıştır. 19 yüzyılda Endüstri Devrimi, iş sağlığı ve güvenliğine yönelik çok önemli sorunların yaşandığı ve buna bağlı olarak günümüzdeki uygulamalar için de temel olan bazı yasal düzenlemelerin yapıldığı dönemin başlangıcı olmuştur. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

6 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
İSG Tarihsel Gelişim MÖ. 2000’li yıllarda, Babil-Hammurabi Kanunları’nda inşaatlar sırasında oluşan ölümler ve hasarlarla ilgili yüksek cezaların tanımlanması Eski Mısır’da (M.Ö. 1500), piramitlerin yapımı sırasında iş gücü kayıplarını önlemeye yönelik tıbbi servisler kurulması Heredot’un, çalışanların iş verimini artırmak için yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğini belirtmesi Tarihi kaynaklara göre, milattan önce 2000’li yıllarda Babil-Hammurabi Kanunları’nda inşaatlar sırasında oluşan ölümler ve hasarlarla ilgili yüksek cezalar tanımlanmıştır. Milattan önce Eski Mısır’da piramitlerin yapımı sırasında iş gücü kayıplarını önlemek için çalışanlara yönelik sağlık bakımı sağlamak üzere tıbbi servisler kurulduğu bilinmektedir. Tarih öncesi dönem kayıtlarından anlaşıldığı üzere, ilk kez Heredot, çalışanların iş verimini artırılmasına yönelik yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğini belirtmiştir. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

7 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
M.Ö. 2000’lerde Babil dönemi Hammurabi Kanunlarından; Eğer bir müteahhidin sağlam yapmadığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibi hayatını kaybederse, müteahhit ölüm cezasına çarptırılır Eğer bina sahibinin oğlu hayatını kaybetmişse, müteahhidin oğlu ölüm cezasına çarptırılır Eğer bina sahibinin kölesi hayatını kaybetmişse, müteahhit aynı değerde bir köleyi bina sahibine verir Eğer müteahhidin sağlam yaptığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibinin malları hasar görmüşse, müteahhit binayı yeniden yapacağı gibi, bina sahibinin tüm zarar ve ziyanını da karşılayacaktır Bir binanın inşaat kurallarına uyulmadan yapılan bir duvarı yıkılırsa, müteahhit tüm masrafları kendisine ait olmak üzere o duvarı sağlamlaştırmak zorundadır Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

8 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Hipokrates (MÖ ) İlk kez kurşunun zararlı etkilerine bağlı halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi bulguları kurşun zehirlenmesi ile ilişkilendirmiş, Roma İmparatorluğu döneminde toksikoloji oldukça ilerlemiş, birçok bitkisel kaynaklı zehiri tanımlanmıştır (örn. arsenik ve arsenik bileşenleri) Milattan önceki yıllarda Hipokrat’ın kurşunun zararlı etkilerinden söz ettiği, kurşunun sindirim sistemindeki etkilerini tanımladığı bilinmektedir. Hipokrat kurşun maruziyetine bağlı halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi bulguların kurşun zehirlenmesi ile ilişkisini açık bir biçimde ortaya koymuştur. Milattan sonra 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu döneminde toksikoloji alanında ilerlemeler gerçekleşmiş, birçok bitkisel kaynaklı zehir tanımlanmıştır. Toprak ve suda bulunan arsenik ve arsenik bileşenleri bunlardan en önemlisidir. Roma İmparatorluğudöneminde toksikoloji oldukça ilerlemiş, bir çok bitkisel zehir, arsenikve arsenik asidinin sülfid tuzları bulunmuştur. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

9 İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler
Plini (M.S 23-79): çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı çalışanların korunması amacıyla maske yerine geçmek üzere başa torba geçirilebilir Juvenal: özellikle demirin işlenmesi sırasında görülen göz yakınmalarının yapılan işten kaynaklanmaktadır Ve sürekli olarak ayakta çalışanlarda varisler oluşabilir Milattan sonra 1. yüzyılda işe bağlı sağlık sorunları ve çalışanların korunmasına yönelik ilk önlemler tanımlanmaya başlamıştır. Bunlara örnek olarak Plini’nin tozlu ortamlarda çalışmalar sırasında başa torba geçirilmesi bugün basit gibi görünse bile solunum yoluyla gerçekleşebilecek maruziyeti önlemeye yönelik ilk korunma önlemleri arasında sayılabilir. Yine bu dönemde Juvenal, demir madenini işleyenlerde görülen göz yakınmalarının işten kaynaklandığını işaret etmiş ve ayrıca işe bağlı uzun süreli ayakta kalma sonucu varislerin gelişebileceğine vurgu yapmıştır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

10 İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler
George Agricola ( ): Çalışmaları sırasında, maden ocaklarında çalışanların sorunlarını incelemiş ve gözlemlerini 1530 yılında “De Re Metallica" isimli eserinde yayınlamıştır Bu yapıt, zamanın jeoloji, madencilik, metalurji bilgilerini de kapsayan ilk önemli yapıtıdır Tozun önlenmesi için maden ocaklarının havalandırılması İş kazalarının önlenmesine yönelik güvenlik önerileri   Dünyada ilk mineroloji bilgini olarak bilinen George Agricola ( ), Jachymor'da hekimlik yaptığı yıllarda, maden ocaklarında çalışanların sorunlarını incelemiş ve gözlemlerini 1530 yılında “De Re Metallica" isimli eserinde yayınlamıştır. Agricola, zamanın jeoloji, madencilik, metalurji bilgilerini de kapsayan bu önemli yapıtında, tozu önlemek için maden ocaklarının havalandırılması gerektiğini belirtmiş, iş kazaları ve iş güvenlik yöntemleri konusunda çeşitli önerilerde bulunmuştur. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

11 İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler
Alman hekimi Paracelsus (1493 ile 1541): Tirol maden işletmelerinde işyeri hekimi olarak çalıştığı yıllarda yazdığı, o gün için dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallicis” te; İşletmenin çeşitli bölümlerindeki çalışanlarda görülen ve bugün pnömokonyozların tanımlanmasında da kullanılan bazı belirtileri tanımlamıştır Alman hekimi Paracelsus (1493 ile 1541), Basel Üniversitesi'nden ayrıldıktan sonra Tirol maden işletmelerinde işyeri hekimi olarak çalıştığı yıllarda, o gün için dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallicis” i yazmıştır. Parecelsus, kitabında işletmenin çeşitli bölümlerindeki çalışanlarda görülen ve bugün pnömokonyozların tanımlanmasında da kullanılan bazı belirtileri tanımlamıştır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

12 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Yine bu dönemde Paracelsus ( ), kimyasal maddelerin zehirlenme etkisine yönelik, doz ve metabolik yanıt arasındaki ilişkisini araştırmıştır Paracelsus, modern toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır Yine bu dönemde Paracelsus ( ), kimyasal maddelerin zehirlenme etkisi yaratma potansiyeline yönelik, doz ve metabolik yanıt arasındaki ilişkiyi saptayabilmek için önemli araştırmalar yapmıştır. Bu çalışmaları nedeniyle Paracelsus, modern toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır. Paracelsus’a göre «Bütün maddeler zehirdir. Bir maddenin uygun dozda kullanımı, zehirli madde ile ilaç arasındaki temel farkı yaratır». “Bütün maddeler zehirdir. Uygun doz, zehir ve ilaç arasındaki farkı yaratır” Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

13 İtalyan klinisyen Bernardino Ramazzini ( ), De Morbis Artificum Diatriba isimli kitabında endüstrileşme ve meslek hastalıkları arasındaki ilişkiyi metodolojik anlamda inceleyen ilk bilim adamıdır Kitabında özellikle işkazalarını önlemek için, koruyucu güvenlik önlemleri önermiştir  Ramazzini, yaptığı çalışmalar nedeniyle iş sağlığının (işyeri hekimliğinin) kurucusu sayılmaktadır 17. Yüzyılın ortalarından ve 18. yüzyılın başlarına dek yaşamış olan İtalyan klinisyen Bernardino Ramazzini ( ), De Morbis Artificum Diatriba isimli kitabında endüstrileşme ve meslek hastalıkları arasındaki ilişkiyi metodolojik olarak ilk inceleyen bilim adamıdır. Kitabında özellikle işkazalarını önlemek için, koruyucu güvenlik önlemleri önermiştir. Meslek hastalıklarının epidemiyolojisi alanında yaptığı çalışmalar nedeniyle iş sağlığının kurucusu sayılmaktadır.

14 “Hastalara mesleğini sorunuz”
Ramazzini, Hipokrat çağından bu yana hastalara sorulan gelenekselleşmiş sorulara iş sağlığı ve güvenliği ilkesini eklemiştir “Hastalara mesleğini sorunuz” Bu yaklaşım, kişinin çalışma hayatında karşılaştığı etkenlere yönelik sağlık sorunlarının açıklanabilmesini sağlamıştır Kurşun ve cıva zehirlenmelerinin belirtilerini saptamıştır İşyerlerinin sıcaklık derecesi ve havalandırma koşullarını inceleyerek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili korunma yöntemleri önermiştir Ramazzini, Hipokrat çağından bu yana hastalara sorulan gelenekselleşmiş sorulara iş sağlığı ve güvenliği ilkesini ekleyerek “Hastalara mesleğinin sorulmasını ve ayrıntılı sorgulanmasını” önermiştir. Bu yaklaşım, kişinin çalışma hayatında karşılaştığı etkenlere yönelik sağlık sorunlarının açıklanabilmesini sağlamıştır. Ramazzini, kurşun ve cıva zehirlenmelerini incelemiş ve belirtilerini saptamıştır. İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili korunma yöntemleri üzerinde durmuş, işyerlerinin sıcaklık derecesi ve havalandırma koşullarını inceleyerek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili korunma yöntemleri önermiştir.

15 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
İş sağlığına yönelik ilk önemli sorun ve gelişmeler sanayi devrimi sonrası İngiltere'de gerçekleşmiştir: Üretim araç ve gereçlerinden değişimi- buharlı makineler (1761), Küçük zanaat ve atölye üretiminden fabrikalara geçiş Tarımda çalışanların gelişmiş makine ve aletlerle çalışmaya başlamak üzere kente göçü ve artan iş temposu İş kazalarının artması Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar İş sağlığı ve güvenliğinde ilk çağdaş gelişmeler Bernardino Ramazzini ( ) ile İtalya'da başlarken, iş sağlığına yönelik ilk önemli sorun ve gelişmeler sanayi devrimi sonrası İngiltere'de gerçekleşmiştir: Bu dönemde üretim araç ve gereçleri buharlı makinelerin keşfi ile değişmiş (1761), küçük zanaat, tezgah ve atölye üretiminden fabrika üretimlerine geçiş yaşanmıştır. O zamana kadar tarımda çalışanlar gelişmiş makine ve aletlerle çalışmaya başlamıştır. Geçimini sağlamak üzere kırsal bölgelerden kente göç eden ve fabrikaların yakınlarında kötü barınma, beslenme koşullarında yaşamaya başlayan işçiler artan iş temposunun da etkisiyle iş kazalarına maruz kalmıştır. Bunun yanı sıra çalışanların olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıkların patlak vermesine neden olmuştur. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

16 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Sanayi devrimi sonrası; metalurji ve kimya sanayi alanındaki gelişmelere bağlı olarak bir çok kimyasal madde üretimde kullanılmaya başlamış, zararlı ve zehirli gaz ve dumanlara maruziyet sonucu; meslek hastalıklarına bağlı ölümler artmış, İngiltere’de saati bulan uzun çalışma süreleri çalışan sağlığının daha da bozulmasına neden olmuştur Sanayi devrimi sonrası, metalurji ve kimya sanayi alanındaki gelişmeler bir çok kimyasal madde üretimde kullanılmaya başlamıştır. Zararlı ve zehirli kimyasal maddelerin gaz ve dumanlara maruziyet sonucu meslek hastalıklarına bağlı ölümler artmıştır. İşyerindeki sağlıksız çalışma koşullarının yanı sıra, İngiltere’de saati bulan uzun çalışma süreleri çalışan sağlığını ileri derecede bozmuştur. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

17 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Diğer Avrupa ülkelerinde de özellikle dokuma sanayinde kadın ve çocuklara ödenen ücretlerin düşük olması nedeniyle; 8-10 yaşlarındaki çocuklar ile kadınların maden işletmelerinde ve fabrikalarda saat gibi çok kötü çalışma koşullarında çalıştırılmaları sonucu, genç yaşta ölümler çoğalmış, sakatlıklar artmıştır Grev, miting, gösterilerle ortaya çıkan işçi tepkileri 19. yy başlarından itibaren aydınların, hekimler, mühendisler ve bazı işverenlerin çalışma koşullarının düzeltilmesi için çaba göstermeye başlaması Diğer Avrupa ülkelerinde de özellikle dokuma sanayinde kadın ve çocuklara ödenen ücretlerin düşük olması nedeniyle kadın ve çocuklar sanayide çalıştırılmaya başlanmıştır. Bu dönemde 8-10 yaşlarındaki çocuklar ile kadınların maden işletmelerinde ve fabrikalarda saat gibi çok kötü çalışma koşullarında çalıştırılmaları sonucu, genç yaşta ölümler çoğalmış, sakatlıklar artmıştır. Ortaya çıkan bu önemli sağlık sorunları grev, miting, gösterilerle protesto edilmeye başlanmıştır. İşçi tepkileri 19. yy başlarından itibaren aydınların, hekimler, mühendisler ve bazı işverenlerin konuya duyarlılık kazanmasına neden olmuş, çalışma koşullarının düzeltilmesi için çeşitli girişimler başlatılmıştır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

18 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Dr. Thomas Percival’in genç işçilerin çalışma saat ve koşulları ile ilgili raporu bir işveren ve parlamenter olan Sir Robert Peel‘i etkilemiş ve parlamentoda girişimlerde bulunarak 1802’de “Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu’nun çıkarılmasını sağlamıştır Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu 1802 Dünya’da ilk 58 saat /hafta çalışma süresi Fabrikalar Kanunu-Denetim 1833 10 yaşından küçükler çalıştırılamaz, 18 Y. altı 12 h ten fazla çalıştırılamaz Çalışma yaşı 1847 En uzun çalışma süresi 10 saat Doktor raporu (işe giriş muayenesi) Dr. Thomas Percival’in ( ) genç işçilerin çalışma saat ve koşulları ile ilgili olarak hazırladığı rapor bir işveren ve parlamenter olan Sir Robert Peel'I etkilemiş ve parlamentoda girişimlerde bulunarak 1802’de “Çırakların Sağlığı ve Morali” (diğer adıyla Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu) adlı yasa İngiltere'de çalışma saatini günde 12 saat olarak sınırlamış, işyerlerinin havalandırılmasını öngörmüştür. Bu kanundan sonra 1833’te çıkarılan Fabrikalar Kanunu, işyerlerinin iş müfettişleriyle denetimini gündeme getirmiştir. Bu yasa ile fabrikaların denetimi için müfettiş atanması zorunlu kılınmış, 9 yaşın altındaki çocukların işe alınması ve 18 yaşından küçüklerin ise 12 saatten fazla çalıştırılmaları yasaklanmıştır. 1847’de çıkarılan “On Saat Yasası" ile günlük çalışma 10 saat ile sınırlandırılmıştır. 1895’de ise bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir. 1895’de ise bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

19 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
19 yy.da Amerika'da ise hızlı sanayileşmenin getirdiği olumsuz çalışma koşullarının önlenmesi için , önce eyaletlere verilen yetki daha sonra federal hükümet üzerine alınmıştır Massachusetts eyaletinde 1836’da çocuk işçiler ile ilgili bir yasa çıkarılmıştır 1867’de ise özel denetim yasasının uygulanmasını sağlayacak örgüt kurulmuş, istatistik veri toplama çalışmaları yoğunlaşmıştır 19 yüyılda Avrupa'da bu gelişmeler yaşanırken, Amerika'da ise hızlı sanayileşmenin getirdiği olumsuz çalışma koşullarının önlenmesi için önce eyalet hükümetleri yetkilendirilmiş, ancak daha sonra işyerlerinin sağlık ve güvenlik yönünden denetim sorumluluğu federal hükümet üzerine alınmıştır. İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına yönelik Massachusetts eyaletinde 1836’da çocuk işçiler ile ilgili bir yasa çıkarılmıştır. 1867’de ise özel denetim yasasının uygulanmasını sağlayacak örgüt kurulmuş, istatistik veri toplama çalışmaları yoğunlaşmıştır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

20 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
ABD'deki meslek hastalıkları konusunda bilimsel çalışmalar: Cornell Üniversitesi öğretim üyesi William GilmannThompson'ın “The Occupatonal Diseases" adındaki kitabını 1914’de yayınlaması C.Voegtlin 1926’da arseniğin etkisini, P.Muller, DDT ve bazı insektisitlerin zararları, G.Schrader orgonofosfat bileşiklerinin zararlı etkilerini araştırmıştır. ABD'deki meslek hastalıkları konusundaki çalışmalarının yoğunlaşması yirminci yüzyılın başında Cornell Üniversitesi öğretim üyesi GilmannThomon'ın “The Occupatonal Diseases" adındaki kitabını 1914’de yayınlaması ile başlamıştır. C.Voegtlin, 1926’da arseniğin etkisini incelemiş, P.Muller, DDT ve bazı insektisidleri, G.Schrader ise orgonofosfat bileşiklerinin zararlı etkilerini araştırmıştır ABD'deki meslek hastalıkları konusundaki çalışmalarının yoğunlaşması yirminci yüzyılın başında Cornell Üniversitesi öğretim üyesi GilmannThomon'ın “The Occupatonal Diseases" adındaki kitabını 1914’de yayınlaması ile başlamıştır. C.Voegtlin ise, 1926’da arseniğin etkisini, daha sonraları P.Muller, DDT ve bazı insektisidlerin, G.Schrader ise orgonofosfat bileşiklerinin zararlı etkilerini araştırmıştır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

21 İş Sağlığı ve Güvenliğinde Önemli Kuruluşlar ve Düzenlemeler
1913’de ABD’de Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC) kurulması 1918 Yılında, günde azami 8 saat çalışmanın kabulü 1970’de ABD’de Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kanunu (OSHA) ve daha sonra Ulusal Mesleki Sağlık ve Güvenlik Enstitüsü (NIOSH) ve Amerikan Güvenlik Mühendisleri Derneği’nin kurulması 1972 Yılında Dortmund’da İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kaza Araştırma Merkezi (Bundesanstalt für Arbeitsschutz Undfalforschung-BAU) kurulması 1974 Yılında, Wuppertall’de (Kuzey Rhne-Westphalia) İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yüksek mühendislik bölümünün açılması ABD’deki iş sağlığı ve güvenliğine yönelik önemli gelişmeler, 1913’de ABD’de Ulusal Güvenlik Konseyi’nin (NSC) kurulması 1918’de günde azami 8 saat çalışma kabul edilmesiyle başlamıştır. Yakın tarihte önemli bir yasal düzenlemelerden en önemlileri, 1970’de ABD’de Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kanunu’nun (OSHA) çıkarılması ve daha sonra da Ulusal Mesleki Sağlık ve Güvenlik Enstitüsü (NIOSH) ve Amerikan Güvenlik Mühendisleri Derneği kurulmasıdır. Avrupa’da ise 1972 Yılında Dortmund’da İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kaza Araştırma Merkezi (Bundesanstalt für Arbeitsschutz Undfalforschung-BAU) kurulmuştur Yılında ise Wuppertall’de (Kuzey Rhne-Westphalia) İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yüksek mühendislik bölümü açıldı Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

22 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
18. yy.da Avrupa'da gelişmeye başlayan sosyal güvenlik ilkelerinin 19. yy da yaygınlaşması, çeşitli sigorta kurumları kurulması ve iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası uygulamaları Dünyadaki meslek hastalıkları ve işkazalarının önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların rolü, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 1919’da kurulması ve 1946’da Birleşmiş Milletler ile imzalanan anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu olarak kabulü 18. yy.da Avrupa'da gelişmeye başlayan sosyal güvenlik ilkeleri 19. yy da yaygınlaşmış, çeşitli sigorta kurumları kurulmuş ve iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası uygulanmaya başlanmıştır. Dünyadaki meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların katkıları yanında, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 1919’da faaliyete başlamış, 1946’da Birleşmiş Milletler ile imzalanan anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu durumuna gelmiştir. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

23 Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi
Tanzimat öncesi Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi Cumhuriyet dönemi Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili gelişmelerin tarihçesi Tanzimat öncesi, Tanzimat sonrası ve Meşrutiyet dönemi ve Cumhuriyet dönemindeki özellikler ve düzenlemelerle ele alınacaktır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

24 Osmanlı İmparatorluğu Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği
Loncalar üzerinden; 16. ve 17. yy da Osmanlı İmparatorluğu'nda küçük zanaat ve atölye üretimine dayanan işyerlerinde usta, kalfa ve çırak olarak ücretle çalışanlarla işverenler arasındaki ilişkileri ve çalışma koşullarının kuralları ve geleneklerin belirlenmesi Ülkede iş yaşamını düzenleyen dini bir yasa olan Mecelle’de işçi işveren ilişkilerini kapsayan hükümler bulunmadığından, işçi işveren ilişkilerini yeni gelişmelere uygun olarak düzenlemek amacıyla değişik tarihlerde çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır 16. ve 17. yy da Osmanlı İmparatorluğu'nda küçük zanaat ve atölye üretimine dayanan işyerlerinde usta, kalfa ve çırak olarak ücretle çalışanlarla işverenler arasındaki ilişkileri ve çalışma koşullarını Lonca’ların kuralları ve gelenekleri belirlemiştir. Bunun dışında ülkede iş yaşamını düzenleyen dini bir yasa olan Mecelle’de işçi işveren ilişkilerini kapsayan hükümler bulunmadığından, çalışma yaşamındaki bu boşluğu doldurmak ve işçi işveren ilişkilerini yeni gelişmelere uygun olarak düzenlemek amacıyla değişik tarihlerde çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

25 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
II. Mahmut döneminde ( ), İlk sanayi kuruluşları savaş sanayi ile birlikte başlamış, Sinop, İzmit ve İstanbul tersanelerinde buharlı gemi imalatı kömüre gereksinim giderek artmıştır. Ülkenin ilk kömür havzası 1829’da işletmeye açılmıştır. Bu dönemde Mektep-i Adliye ve Mektep-i Tıbbiye-i Şahane kurulmuştur Osmanlı döneminde ilk sanayi kuruluşları II.Mahmut döneminde ( ) savaş sanayi ile birlikte başlamıştır. Bu dönemde Sinop, İzmit ve İstanbul tersanelerinde buharlı gemi yapılmış ve kömüre gereksinim giderek artmıştır. Ülkenin ilk kömür havzası 1829 yılında işletmeye açılmıştır. Bu dönemde Mektep-i Adliye ve Mektep-i Tıbbiye-i Şahane’nin kurulması önemli adımlardır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

26 Bu dönemde işçilere vakıf ve esnaf kuruluşları aracılığıyla yapılan yardımların yasal zorunlulukları yoktur ve bu durumla ilgili Tanzimat'tan sonra (1839) işçi yararına düzenlemeler yapılmıştır Ereğli Kömür İşletmeleri'nin Deniz Bakanlığı'na geçmesi ile kömür ocaklarında çalışan işçilerin çalışma koşullarını düzenleyen yasalar çıkarılmıştır Ancak 1820'lerde işçi sağlığının düzeltilmesi amacıyla başlayan mücadeleler 1850’de çıkarılan Polis Nizamnamesi ile engellenmiştir Bu dönemde işçilere vakıf ve esnaf kuruluşları aracılığıyla yapılan yardımlar yasal zorunluluklar olmaması nedeniyle süreklilik kazanamamıştır. Bu durumla ilgili Tanzimat'tan sonra (1839) işçi yararına düzenlemeler yapılmıştır. Bunlar özellikle Ereğli Kömür İşletmeleri'nin Deniz Bakanlığı'na geçmesi ile kömür ocaklarında çalışan işçilerin çalışma koşullarını düzenleyen yasalar olmuştur. Ancak, 1820'lerde işçi sağlığının düzeltilmesi amacıyla başlayan mücadeleler 1850’de çıkarılan Polis Nizamnamesi ile engellenmiştir.

27 II. Mahmut Döneminde İş sağlığıyla ilgili temel sorunlar:
16 saate varan ağır işlerde kadın ve çocukların çalıştırılması yaygınlaşmıştır Fransızlar tarafından işletilen Ereğli Havzası'ndaki kömür ocaklarında beslenme yetersizliğiyle ve sağlıksız barınaklarda yaşayan işçiler , kısa sürede meslek hastalıklarına yakalanmış ve üretim de düşmüştür Üretimi artırmak amacıyla 1865’de Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa’nın hazırladığı tüzükle çalışma koşullarına ilişkin bazı düzenlemeler getirilmiş ve kömür havzasında bir hekim bulundurulması hükme bağlanmıştır II. Mahmut döneminde iş sağlığıyla ilgili temel sorunlardan biri, 16 saate varan ağır işlerde kadın ve çocukların çalıştırılmasının yaygınlaşmasıdır. Fransızlar tarafından işletilen Ereğli Havzası'ndaki kömür ocaklarında beslenme yetersizliği içinde ve sağlıksız barınaklarda yaşayan işçiler , kısa sürede meslek hastalıklarına yakalanmış ve buna bağlı olarak üretim de düşmüştür. Üretimi artırmak amacıyla 1865’de Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa tarafından hazırlanan tüzük çalışma koşullarına ilişkin getirdiği düzenlemeler yanında, madende bir hekim bulundurulmasını da hükme bağlamıştır. Dilaver Paşa Nizamnamesi ile, kömür madenlerinde çok sık görülen iş kazalarına ilişkin olarak bir hüküm getirilmemiş olsa da 100 maddeden oluşan Nizamname, daha çok üretimin artırılmasına yönelik olsa da, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili ilk yasal belge olması açısından önemlidir.

28 Tanzimat'tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi (1869) hükümlerine göre; 
İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır. Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir. Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle olmuşsa, işveren ayrıca 15-20 altın tutarında daha fazla tazminat ödeyecektir. Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır. Tanzimat'tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi (1869) hükümlerine göre; İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır. Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir. Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle olmuşsa, işveren ayrıca 15-20 altın tutarında daha fazla tazminat ödeyecektir. Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır.

29 Bu dönemde çıkarılan diğer tüzükler;
Maadin Nizamnamesi de işverenler tarafından uygulanmamış ve hükümleri yaşama geçirilememiştir. Bu dönemde çıkarılan diğer tüzükler; Tersane-i Amiriye ve Mensip İşçilerin Emeklilikleri Hakkında Tüzük, Hicaz Demir Yolu Memur ve Hizmetlerine Hastalık Kaza Hallerinde Yardım Tüzüğü, Askeri Fabrikalar Tüzüğü (daha çok sosyal yardım amaçlı hükümler içermiştir) Dilaver Paşa Nizamnamesi'ne göre daha ileri ve kapsamlı hükümler getiren Maadin Nizamnamesi de işverenler tarafından uygulanmamış ve tüzük hükümleri yaşama geçirilememiştir. Bu dönemde çıkarılan diğer tüzükler; Tersane-i Amiriye ve Mensup İşçilerin Emeklilikleri Hakkında Tüzük, Hicaz Demir Yolu Memur ve Hizmetlerine Hastalık Kaza Hallerinde Yardım Tüzükleridir. Askeri Fabrikalar Tüzüğü daha çok sosyal yardım amaçlı hükümler içermişlerdir.

30 İşçi sendikalarının 1908’de kurulmasına izin vermesi ve iş sağlığı güvenliği sorunlarının gündeme gelmesine karşın somut gelişme sağlanamamış ve ağır çalışma koşulları düzeltilememiştir. 1913’de ve 1915 yılında kişinin çalıştığı gıda, toprak, deri, ağaç, dokuma, kırtasiye, kimya, madeni imalat gibi iş kollarında yoğunlaşan işletmelerde uzun savaş yılları boyunca işçilerin askere gitmesi nedeniyle büyük bir kısmı vasıfsız olan işçilerin ve kadın işçilerin çalıştırılması yaygınlaşmıştır Osmanlı döneminde, 1908’de yılında kurulmasına izin verilen sendikaların işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunlarını gündeme getirmelerine karşın somut olarak hiçbir ilerleme sağlanamamış ve ağır çalışma koşulları düzeltilememiştir. 1913’de ve 1915 yılında kişinin çalıştığı gıda, toprak, deri, ağaç, dokuma, kırtasiye, kimya, madeni imalat gibi iş kollarında yoğunlaşan işletmelerde uzun savaş yılları boyunca işçilerin askere gitmesi nedeniyle büyük bir kısmı vasıfsız olan işçilerin ve kadın işçilerin çalıştırılması yaygınlaşmıştır

31 Birinci Büyük Millet Meclisi Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği
İktisat Vekili Mahmut Celal Bey’in meclis kürsüsünde Zonguldak ve Ereğli Kömür İşletmelerindeki işçilerin çalışma koşullarını ortaya koyması işçilerin sağlık, sosyal ve ekonomik durumlarının düzeltilmesine yönelik bazı yasaların çıkarılmasına öncülük etmiştir Bu gelişmeler sonucu bu dönemde arka arkaya iki yasa çıkarılmıştır Birinci Büyük Millet Meclisi döneminde iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına yönelik İktisat Vekili Mahmut Celal Bey’in meclis kürsüsünde Zonguldak ve Ereğli Kömür İşletmelerindeki işçilerin çalışma koşullarını ortaya koyması işçilerin sağlık, sosyal ve ekonomik durumlarının düzeltilmesine yönelik bazı yasaların çıkarılmasına öncülük etmiştir. Bu gelişmeler sonucu bu dönemde arka arkaya iki yasa çıkarılmıştır.

32 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre; Kömür işçilerinin çalışma koşulları düzeltilecek, Yardımlaşma sandıkları kurulacak ve bunların Amele Birliği içinde birleştirilerek hastalık ve iş kazaları durumlarında gerekli yardımlar için kullanılması sağlanacak, İşveren yardım sandığına işçinin ücretinin %1'inden az olmamak kaydıyla yardımda bulunacak, İşveren hastalanan ve kaza geçiren işçileri tedavi ettirecektir Bu amaçla işveren işyerinde hekim çalıştıracak, hastane ve eczane açacaktır. Bu yasal düzenlemelerden biri 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre; Kömür işçilerinin çalışma koşulları düzeltilecek; yardımlaşma sandıkları kurulacak ve bunların Amele Birliği içinde birleştirilerek hastalık ve iş kazaları durumlarında gerekli yardımlar için kullanılması sağlanacak; İşveren yardım sandığına işçinin ücretinin %1'inden az olmamak kaydıyla yardımda bulunacak; İşveren hastalanan ve kazalanan işçileri tedavi ettirecektir. Bu amaçla işveren işyerinde hekim çalıştıracak, hastane ve eczane açacaktır.

33 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre; Kazada yaralanan ile ölenlerin yetimlerine mahkeme kararı ile tazminat ödenecektir. Eğer kaza işverenin yönetim veya denetim hatası ile oluşmuş ise ayrıca TL fazla tazminat ödenecektir Çalışma süresi günde sekiz saat olacak, fazla çalışma iki tarafın oluruna bağlı olup, iki kat ücret ödenecektir İşveren yeni işçilerin eğitiminden sorumlu olacaktır Bu yasa gereği Amele Birliği, İhtiyat ve Teavün Sandıkları kurulacaktır Aynı düzenlemeye göre; Kazada yaralanan ile ölenlerin yetimlerine mahkeme kararı ile tazminat ödenecektir. Eğer kaza işverenin yönetim veya denetim hatası ile oluşmuş ise ayrıca TL fazla tazminat ödenecektir. Çalışma süresi günde sekiz saat olacak, fazla çalışma iki tarafın oluruna bağlı olup, iki kat ücret ödenecektir. İşveren yeni işçilerin eğitiminden sorumlu olacaktır. Bu yasa gereği, Amele Birliği, İhtiyat ve Teavün Sandıkları kurulacaktır.

34 İktisat Kongresi- 4 Mart 1923
İzmir'de toplanan Kongre'de işçi delegeleri 30 maddelik bir öneri listesi sunmuştur Bu öneriler daha sonraları gerçekleşen yasaların çekirdeklerini oluşturmuştur 1923’te İzmir’de toplanan İktisat Kongresi’nde, İzmir'de toplanan Kongre'de işçi delegeleri 30 maddelik bir öneri listesi sunmuştur. Bu öneriler daha sonraları gerçekleşen yasaların çekirdeklerini oluşturmuştur.

35 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu (1930)
7. bölümü ”İşçiler hıfzıssıhhası” olup, inci maddelerini kapsamaktadır. Bu maddelere göre, endüstriyel kuruluşlarda 12 yaş çocuk ve kadınların çalıştırılma koşulları, işçiler için gece hizmetleri, gebe kadınların doğumdan önce ve sonra çalıştırılma koşulları, işyerlerindeki işçi yasağı konuları hükme bağlanmıştır. 179. madde işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunması amacıyla tüzükler çıkarılmasını, 180. madde ise işyerlerine sağlık hizmeti verecek işyeri hekiminin çalıştırılmasına, kurulacak revir, hastane gibi kuruluşlara ilişkin düzenlemeleri içermektedir. 1930’da çıkarılan 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 7. bülümü ”İşçiler hıfzıssıhhası” olup, inci maddelerini kapsamaktadır. Bu maddelere göre, endüstriyel kuruluşlarda, 12 yaşındaki çocuk ve kadınların çalıştırılma koşulları, işçiler için gece hizmetleri, gebe kadınların doğumdan önce ve sonra çalıştırılma koşulları, işyerlerindeki işçi yasağı konuları hükme bağlanmıştır. 179.ncu maddesi işçilerin çalıştırıldıkları sürece sağlık ve güvenliklerinin korunması amacıyla tüzükler çıkarılmasını öngörmüştür. 180.nci maddesi ise işyerlerine sağlık hizmeti verecek işyeri hekiminin çalıştırılması, kurulacak revir, hastane gibi kuruluşlara ilişkin düzenlemeleri içermektedir.

36 Özetle; I.Tanzimat öncesi 1766 Kütahya Fincancılar Sözleşmesi
Lonca (Orta Sandığı – Teavün Sandığı) II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi 1921 Havza-i Fahmiye Teamülnamesi 1869 Maadin Nizamnamesi 1871 Ameleperver Cemiyeti 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti III. Cumhuriyet dönemi Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun 1923 İktisat kongresi 1926 Borçlar Kanunu 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu ( m.)

37 Anayasa T.C. Anayasası’nın 18, 49, 50, 51, 52, 53, 54,55, 56, 60, 61, 62. maddeleri iş sağlığı ve güvenliğine yönelik temel hakları ifade eder; Madde 50: Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz Küçükler ve Kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar T.C. Anayasası’nın 18, 49, 50, 51, 52, 53, 54,55, 56, 60, 61, 62. maddeleri iş sağlığı ve güvenliğine yönelik temel hakları ifade eder; Örneğin Madde 50- Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz hükmü getirir. Aynı maddeye göre, küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.

38 3008 Sayılı İş Kanunu 1475 Sayılı 4857 Sayılı 6331 Sayılı
Çalışma Hayatının İlk Önemli Yasası tarihinde yürürlüğe girmiştir 3008 Sayılı İş Kanunu İSG yönünden bir çok tüzük ve yönetmelik uygulamaya konmuştur tarihinde yürürlüğe girmiştir 1475 Sayılı tarihinde yürürlüğe girmiştir yayınlanma tarihi 4857 Sayılı 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Türkiye’de çalışma hayatının düzenlenmesine yönelik çıkarılan temel yasalar; 1937’de çıkarılan 3008 sayılı, 1971’de çıkarılan 1475 sayılı ve 2003’te çıkarılan 4857 sayılı İş Kanunlarıdır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

39 6331 sayılı yasaya dayanan yönetmelikler de yayım tarihinden itibaren güncellenmeye başlanmıştır ve değiştirirlmeye devam etmektedir

40 6331’den Maddeler İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi MADDE 14 – (1) İşveren; a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.

41 a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.
6331’den Maddeler (2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur: a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde. (3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder. (4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.

42 6331’den Maddeler Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi MADDE 21 – (1) Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere Konsey kurulmuştur. (2) Konsey, Bakanlık Müsteşarının başkanlığında aşağıda belirtilen üyelerden oluşur: a) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma Genel Müdürü, İş Teftiş Kurulu Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından bir genel müdür. b) Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile Sağlık bakanlıklarından ilgili birer genel müdür.

43 6331’den Maddeler c) Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı. ç) İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi.

44 6331’den Maddeler d) İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Konseyin kararı ile belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla iki temsilci. (3) İkinci fıkranın (d) bendi kapsamında belirlenen Konsey üyeleri, iki yıl için seçilir ve üst üste iki olağan toplantıya katılmaz ise ilgili kurum veya kuruluşun üyeliği sona erer. (4) Konseyin sekretaryası, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce yürütülür. (5) Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği hâlinde başkanın oyu kararı belirler. Çekimser oy kullanılamaz. (6) Konsey yılda iki defa olağan toplanır. Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir. (7) Konseyin çalışma usul ve esasları Bakanlık tarafından belirlenir.

45 İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramlarında Değişim- 1950
Bütün mesleklerde çalışanlarının; Bedensel – Ruhsal – Sosyal yönden iyilik hallerinin En üstün düzeyde tutulması Sürdürülmesi Geliştirilmesi esastır DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ WHO ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ ILO 1950’den sonra Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği kavramlarında Uluslararası Çalışma Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü’nün çalışmaları sonucunda belirgin bir değişim yaşanmıştır. Bu değişim temelinde, bütün mesleklerde çalışanların Bedensel – Ruhsal – Sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi esastır. Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

46 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
İş Hekimliği Çalışma hayatı ile ilgili sağlık sorunlarının – hastalıkların tanı ve tedavisi ile bu hastalıklardan korunma konusundaki tıbbi etkinlikler İş Hijyeni İşyerlerinde bulunan sağlık risklerinin saptanması, ölçümler yapılması, bu risklerin ortadan kaldırılması amacı ile teknik düzenlemeler yapılması Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

47 İş Sağlığı ve Güvenliği
Çalışanların sağlıklarını; sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde sürdürmek Çalışma koşullarını; Sağlığa uygun hale getirmek için - Çalışanları zararlı etkilerden ve tehlikelerden koruyup daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak İşin ve çalışanın; birbirine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir bilim dalıdır Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

48 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Planlı Bilimsel Sürekli İSG’nin öncelikli hedefi; Çalışanları İş Kazası ve Meslek Hastalığından korumak ve işyerlerinde sağlığın geliştirilmesi çalışmalarını planlamaktır İSG, kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını ortadan kaldırmaya ve korunmaya yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalıdır Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

49 İş Sağlığı ve Güvenliği; Tıbbi Teknik Ekonomik Sosyal ve
Hukuki yönleri olan bir kavram olarak kısaca; “İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarının sağlanması” şeklinde tanımlanır 49

50 Farklı yapılar farklı riskler barındırır
2 İş Çalışma Ortamı Tehlike Çalışma Koşulu Risk 1 İş Çalışma Ortamı Tehlike Çalışma Koşulu Risk 3 İş Çalışma Ortamı Tehlike Çalışma Koşulu Farklı yapılar farklı riskler barındırır Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

51 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
İş riskleri Ortam riskleri Ürün riskleri Malzeme ve donanım riskleri Çalışma Koşulları Tehlikeler İnsan Faktörü İşveren İşyeri Devlet İşçi İş Kazaları Meslek Hastalıkları Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

52 Uluslararası Çalışma Örgütü 121 Sayılı Tavsiye Kararı (1964)
İşyeri ile ev arasında İşyeri ile işçinin yemek yediği yer arasında İşyeri ile işçinin ücretini aldığı yer arasında oluşan kazalar İş Kazası Planlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda sakatlanmaya ve zarara neden olan durumdur. Uluslararası Çalışma Örgütü 121 Sayılı Tavsiye Kararı (1964) Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

53 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
“İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır” Sigortalının; işyerinde bulunduğu sırada işveren tarafından yürütmekte olduğu işi dolayısıyla işveren tarafından başka bir yere görevli olarak gönderildiği sırada asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda işverence sağlanan bir araçla taşınması sırasında (emzikli kadın için) emzirme sırasında (gidiş dönüş dahil) 506 sayılı SSK yasası 11-A maddesi (1964) & 5510 sayılı yasa 13. madde (2006) Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

54 Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
Meslek Hastalıkları 11-B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir* MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir** 506 sayılı SSK yasası 11-B maddesi (1964) & 5510 sayılı yasa 14. madde (2006) Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

55 Tanımlar (ILO) Meslek hastalığı: Meslekle spesifik veya güçlü ilişki var. Genellikle tek nedensel etmen var İşle ilgili hastalık: İşyerinde birçok nedensel etmen var ve başka risk etmenleriyle birlikte rol oynuyorlar. Etiyoloji karmaşık. Meslek grubunu etkileyen hastalık: İşle nedensel ilişki yok, ancak mesleki zararlılarla alevleniyor.

56 SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü -1972
Madde 64 - "Meslek Hastalıkları Listesi» 5 grupta toplanmıştır A. Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları B. Mesleki cilt hastalıkları C. Pnömokonyozlar vd mesleki solunum sist. hastalıkları D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar E. Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları

57 Yükümlülük Süresi Maruziyet Süresi
Zararlı mesleksel etkinin sona ermesi ile hastalığın ortaya çıkması arasında geçebilecek, kabul edilebilir en uzun süre Yükümlülük Süresi Zararlı etkenin başlamasıyla hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için gereken en az süre Maruziyet Süresi Çalışma süresi boyunca hiçbir zaman ulaşılmaması veya aşılmaması gereken düzey. (Akut toksik etkili maddeler için) MAK Değeri Müsade Edilen Azami Konsantrasyon (Maximum Allowable Concentration) Günlük 8 saat veya haftalık 40 saat süren bir çalışma süresi boyunca değişik zamanlarda yapılan ölçümlerin ortalama değeri. (Kronik toksik etkili maddeler için) ESD Eşik Sınır Değeri (Treshold Limit Value - TLV) Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

58 İş Sağlığı ve Güvenliği;
İş yerlerindeki çalışma koşullarının sağlık ve güvenlik içinde olmasını temin eden ve sonucunda iş kazaları ile meslek hastalıklarını azaltan bir bilimdir Kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalıdır

59 Maddi ve manevi çıkarları nedeniyle, İşçiler;
İş Sağlığı ve Güvenliği İşverenler; Maddi ve manevi çıkarları nedeniyle, İşçiler; Doğrudan doğruya canları yanan kişiler olarak Devlet; Vatandaşın mutlu yaşamı ve sağlığını düşünmek zorunda olduğu için İSG ile yakından ilgilenmek durumundadır. 59

60 Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak
İş Sağlığı ve Güvenliği Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak Kaliteyi ve verimliliği artırmaktır İSG’NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ; Çalışanları iş kazası ve meslek hastalığından korumaktır !!!