T.C. Yükseköğretim Kurulu BOLOGNA SÜRECİ VE TÜRKİYE UYGULAMASI KIRGIZİSTAN NİSAN 2011

Yüksek öğretime yoğun talep Bilgi ve iletişim teknolojileri ile birlikte çeşitlenen eğitim ortamları Hareketliliğin artması Küreselleşme Yüksek öğretim kurumlarının çeşitliliği Azalan kamu kaynakları Eğitim-öğretim ve araştırmanın yanında toplumsal katkının öneminin artması İş bulmanın giderek zorlaşması Yükseköğretim Alanındaki Eğilimler

Yüksek Öğretim Sisteminde Küresel Değişim [Geleneksel] Öğreten (Öğretmen) merkezli yaklaşım Öğrenen (Öğrenci) merkezli yaklaşım Bu değişim; Program geliştirme Öğretim Öğrenmenin ölçülmesi ve değerlendirilmesi Kalite güvencesi kavram ve işlemlerinin yeniden ele alınmasını gerektirmektedir. Öğrenme kazanımlarına dayalı sistemde

Dünyada Yükseköğretim Sistemleri Dünyada Yükseköğretim Sistemleri Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak (saydamlık) Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma) Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik)

Bologna Süreci Yükseköğretimin son on yılda en hızlı ve en kapsamlı yapılanması 1998 tarihinde 4 ülkenin (İngiltere, Almanya, Fransa,İtalya) bir araya gelerek başlattığı 2010 yılında 47 ülkenin üye olduğu bir yükseköğretim reform süreci

Bologna Süreci Nedir? Üye Ülkelerde karşılaştırılabilir, şeffaf bir yükseköğretim alanı oluşturmayı hedefler.

Süreç Nasıl İşliyor? Her iki yılda bir üye ülkelerin Yükseköğretimden sorumlu Bakanları bir araya gelmekte, yeni hedefler belirlenmekte. Bu hedefler her ülke Bologna izleme grup temsilcileri tarafından uygulanmakta izlenmekte, raporlaştırılmakta ve değerlendirilmekte.

Bologna süreci, 1999 HEDEFLER –Avrupa topluluğunun ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı oluşturmak, –Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır ve ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek, –Yükseköğretim kurumları arasında işbirliğini, hareketliliği ve mezunların istihdam edilebilirliğini arttırmak – Bilgi toplumu ve Bilgi ekonomi temelli Yükseköğretim kurumları oluşturmak

Düzeyler Profil Diploma Düzey Tanımlayıcıları Öğrenme Kazanımları Öğrenci İş Yükü Krediler(AKTS) YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Amaçlar: Şeffaflık, Tanınma, Hareketlilik KALİTE GÜVENCESİ

Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi ve temel olarak 2-3 kademeli yükseköğretim sistemi (L, YL, D) Ortak bir kredi sistemi (AKTS) Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği Kalite güvencesi konusunda işbirliği Yükseköğrenimde Avrupa boyutu Yaşam boyu öğrenme Öğrencilerin süreçlere katılımı Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA)’nın çekiciliğinin arttırılması Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma Alanı (ERA) arasındaki sinerjinin oluşturulması SÜRE: 2010 yılına kadar ÇALIŞMA ALANLARI

YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLERİ AVRUPA KREDİ TRANSFER SİSTEMİ (AKTS) VE AKADEMİK TANINMA YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ ÖĞRENCİLER VE SOSYAL BOYUT

I. ADIM: YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİNİ OLUŞTURMA 12

Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme kazanımlarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. 13

Yeterlilikler Çerçeveleri Eğitim-öğretim düzeyleri arasında yatay ve dikey geçişleri anlaşılabilir hale getirir ve kolaylaştırır. Seçilen dersler ve programlar tamamlandığında hangi yeterliliklere sahip olunacağının, yani nelerin bilineceğinin, nelerin yapılabilir hale gelineceğinin ve ne gibi yetkinlikler kazanılacağının önceden bilinmesini sağlar. Öğrencilerin eğitim programlarını ve derslerini bilinçli seçmelerine yardımcı olur. Öğrencilerin öğrenim programları dışındaki faaliyetlerde öğreneceklerinin de anlaşılır olmasına yardım eder.

Ders Öğrenme Kazanımları (Kazanılan Bilgi, Beceri ve Yetkinlikler) Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana Özgü Yeterlilikler Program Yeterlilikleri

AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (EQF) TÜRKİYE YÜKSEK ÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Öğrenme Kazanımları Öğrenci İş Yükü AKTS Kredisi Program Kazanımları (Program Yeterlilikleri) Program Kazanımları (Program Yeterlilikleri) Program Kazanımları (Program Yeterlilikleri) Program Kazanımları (Program Yeterlilikleri) Ders Öğrenme Kazanımları Öğrenci İş Yükü AKTS Kredisi Öğrenci İş Yükü AKTS Kredisi Öğrenci İş Yükü AKTS Kredisi Ders

1. DÖNEM FAALİYETLERİ: İlk Tanıtım Dönemi 2 Ulusal “Bologna Konferansı” 10 Bölge Toplantısı Bologna web sitesi ve tanıtım dökümanların hazırlanması Bologna Süreci’nin hedefleri ve ana çalışma alanları tanıtılması 1606 kişilik bir gruba ulaşıldı Sunumlar

2. DÖNEM FAALİYETLERİ: Kapsamlı Tanıtım Dönemi 36 il Toplantısı – 5893 katılımcıya ulaşıldı 4 Ulusal Toplantı (MEB, Meslek Odaları, STK, Ulusal Öğrenci Konseyi Temsilcileri) Bologna Süreci Ulusal Değerlendirme Konferansı Sunumlar Çalıştaylar

3. DÖNEM FAALİYETLERİ: Bölgesel ve Kurumsal Tanıtım Dönemi 12 Bölge Konferansı 5 üniversiteyi yerinde ziyaret 4 Ulusal Konferans (MEB, DPT,Maliye Bakanlığı, 38 STK ve Ulusal Öğrenci Konseyi Temsilcilerinin katılımı ile) Bologna Süreci Ulusal Değerlendirme Konferansı Sunumlar Çalıştaylar

Faaliyetin Türü Üniversitelerde Bologna Eşgüdüm Komisyonu kuruldu AKTS / DE etiket başvuruları için kurumlara destek verildi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesinin hazırlanmasına katkı sağlandı Program yeterlilikleri konusunda çalıştaylar yapıldı AKTS/DS, hareketlilik ve tanınma problemlerine katkı yapıldı Öğrenme kazanımlarının yazımı üzerine çalıştaylar yapıldı Kalite güvencesine yönelik çalıştaylar düzenlendi Uluslararası seminerlere katılım sağlandı Kurum ziyaretleri yapıldı GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER (ÖZET)

SÜREÇ : 7 Temmuz 2008 Ankara toplantısında tartışılmaya başlandı, Bologna Çalışma Grubu olarak düşünüldü. Sonra Eşgüdüm Komisyonu olarak değiştirildi, Bologna Eşgüdüm Komisyonu (BEK) için taslak yönerge Prof. Dr. Nejat Erk ve Prof. Dr. Kerim Edinsel tarafından hazırlandı ve grup tarafından tartışıldı 1 Ocak 2009 tarihinde YÖK tarafından yayınlanarak yürürlüğe girdi

AMAÇ Bologna Süreci çalışma alanları doğrultusunda yükseköğretim kurumlarının yeniden yapılandırılmasını ve sürdürülebilir gelişmesini yönlendirmek KURULDA KİMLER VAR ? Eğitim ve Uluslararası ilişkilerden sorumlu rektör yardımcısı ADEK başkanı Bologna uzmanı (var ise) AKTS / DE ve Erasmus koordinatörü Öğrenci İşleri Daire Başkanı Öğrenci Konseyi Başkanı Rektörün uygun gördüğü diğer üyeler BEK başkanı, üyeler arasından Rektör tarafından seçilir. BEK başkanın çağrısı üzerine toplanır ve her akademik yarıyılda en az bir kez değerlendirme toplantısı yapar

GÖREVLERİ Bologna sürecinin faaliyet alanlarına giren ve YÖK tarafından çerçevesi belirlenmiş olan konularda kurumun “Yıllık Eylem Planı”nı hazırlamak, uygulanmasını sağlamak; Kurum Raporu’nu hazırlanacak yılık ulusal raporu veri oluşturmak üzere, her yılın en geç Mayıs ayı sonuna kadar Yükseköğretim Kurulu’na göndermek, Bologna Süreci’nin ana çalışma alanlarında, iç ve dış paydaşlara ilgili mevzuat ve uygulama konularında sistematik olarak hizmet içi eğitim seminerlerinin düzenlenmesini sağlamak. Kurum ve birimlerin akademik kurullarında Bologna Süreci uygulamalarının yerleşmesi için gerekli önlemler almak, Yapılan çalışmaları değerlendirip yeni dönem uygulamaları için strateji belirlemek Bologna Süreci’yle ilgili, Yükseköğretim Kurulu’nun, Avrupa Yükseköğretim Alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların (EUA, ENQA, ESU, EURASHE vb.) etkinliklerini izlemek, katılmak ve bu doğrultuda kurum içi hazırlıklara öncülük etmek

ŞU ANA KADAR NE YAPILDI? Yüksek öğretim kurumlarının yıllık BEK raporuna zemin oluşturacak doküman hazırlandı Yüksek öğretim kurumlarının 1 Haziran 2009 tarihine kadar BEK raporunu YÖK’e göndermesi istendi BEK RAPORU İÇERİĞİ 1.Öğrenci ve öğretim elemanı sayıları (7 SORU ) 2.Yüksek Öğretim Kurumlarında Araştırma (3 soru) 3.Öğrencilerin İstihdam edilebilirliği (6 soru) 4.Üniversitelerde Kalite Güvencesi (10 soru) 5.Diploma Eki ve Kredi Sistemleri (21 soru) 6.Yaşam Boyu Öğrenme (8 soru) 7.Ortak Dereceler (5 soru) 8.Hareketliliğin Özendirilmesi (25 soru) 9.Bologna Sürecinde Öğrenciler ve Sosyal Boyut (8 soru) TOPLAM 83 soru

9-10 Ekim 2008, Adana Toplantısı ve 2-3 Nisan, Kayseri Toplantısı: Prof. Dr. Süheyda Atalay AKTS / DE ve Tanınma grubu koordinatörü olarak belirlendi AKTS / DE etiket başvurularında dikkat edilmesi gereken noktalar üzerine sunumlar Öğrenci iş yükü hesabı ve tanınma problemleri üzerine çalıştaylar 7-8 Kasım 2008, Sakarya Toplantısı: AKTS / DE ve Tanınma çalıştayı Katılımcılar: Üniversitelerin konu ile ilgili yöneticileri Tartışma Konuları Neden (Tanınma, Hareketlilik, Uyumluluk/karşılaştırılabilirlik, Şeffaflık) Kapsam ( Program yeterlilikleri, Öğrenme kazanımları) Nasıl (Hazırlık süreci, Öğrenci iş yükü, Paydaşlar, Uygulama süreci, İzleme ve iyileştirme süreci, Dış değerlendirme = DE / AKTS etiketi) Yüksek öğretim kurumları, AKTS / DE etiket başvuruları konusunda bilgilendirildi

DERECE SİSTEMİNİN UYGULANMASI (4.33) LEUVEN İkili sistemin uygulama düzeyi 5 2. Bir sonraki dereceye geçiş 5 3. Ulusal Yeterlikler Çerçevesi Uygulamaları 3 AYA’DA KALİTE GÜVENCESİ İÇİN STANDARTLAR VE KILAVUZ İLKELERİN ULUSAL DÜZEYDE UYGULANMASI (4) 4. Dış Kalite Güvencesi Sistemi Gelişmelerindeki Durum 3 5. Kalite Güvencesinde Öğrenci Katılımı 5 6. Kalite Güvencesinde Uluslararası Katılım 4 TANIMA (3.25) 7. Diploma Eki Uygulaması 4 8. Lizbon Tanıma Sözleşmesinin Uygulanması 5 9. ECTS Uygulamaları Yaşam Boyu Öğrenme Önceki Öğrenimin Tanınması 1 GENEL ORTALAMA 3.70

EQF Kademe 1 EQF Kademe 2 EQF Kademe 3 EQF Kademe 4 EQF Kademe 5 EQF Kademe 6 EQF Kademe 7 EQF Kademe 8 EQF-LLL Yükseköğretim Kademeleri İlk Ve Orta Öğretim Kademeleri AKTS Kısa Kademe (Önlisans) Birinci Kademe (Lisans) İkinci Kademe (Yüksek Lisans) Üçüncü Kademe (Doktora) QF-EHEA Kazanılması gereken yeterlilikleri tanımlayan Dublin Tanımlayıcıları Şemsiye Çerçeve Bologna Süreci-Bergen Kararı Avrupa Birliği Tavsiye Kararı 22 Nisan 2008 AP ve AB Konseyi Başkanları imzası 2010’da ulusal yeterliliklerin, 2012’de sertifika ve diplomaların EQF’e uyumu kararı

28 TYYÇ Oluşturma Aşamaları Tamamlama Tarihi 1Süreci başlatmak için karar alınması Nisan Çalışma takviminin oluşturulması Sürecin organizasyonu Çerçevenin tasarımı Kasım Paydaşlardan görüş alınması Ocak Çerçevenin onaylanması - Kısmen Mayıs Tamamen Ocak İdari organizasyon Şubat Çerçevenin yükseköğretim programları düzeyinde uygulanması - Pilot düzeyde uygulama Aralık Tüm kurumlarda uygulama Aralık Yeterliliklerin TYYÇ’ye dahil edilmesi Çerçevenin Avrupa Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi TYYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması2010 Tablo 1. TYYÇ’nin Oluşturulma Aşamaları ve Tamamlanma Tarihleri

Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Uluslararası alanda o ülkenin yüksek öğretim sisteminin  Şeffaflığı  tanınması  öğrenenler ve mezunlarının hareketliliği ve  yükseköğretim kurumlarının uluslararası çekiciliğini artırmak için bir araçtır. Türkiye Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 21 Mayıs 2009 tarihinde onaylanmış ve gereği yapılmak üzere 30 Haziran 2009 tarihinde yüksek öğretim kurumlarına gönderilmiştir.

30 TYYÇ Düzeyleri Yeterlilik Profilleri 1. Lisans programları içerisinde veya lisans programları ile ilişkilendirilmiş bilgi ağırlıklı önlisans eğitim ve öğretim programları 2. Lisans programları içerisinde veya lisans programları ile ilişkilendirilmiş uygulama ağırlıklı önlisans eğitim ve öğretim programları 3. Meslek yüksekokulları uygulama ağırlıklı önlisans eğitim ve öğretim programları 4. Bilgi ağırlıklı lisans programları 5. Uygulama ağırlıklı lisans programları 6. Bilgi ağırlıklı tezli veya tezsiz yükseklisans programları 7. Uygulama ağırlıklı tezli veya tezsiz yükseklisans programları 8. Doktora programları

31 TYYÇ Düzeyleri için Toplam Kredi (AKTS) ve Öğrenci Çalışma Yükü Aralıkları* TYYÇ DÜZEYLERİ SÜRE (Yıl) TOPLAM AKTS KREDİSİ (Yıl x 60 AKTS) TOPLAM ÖĞRENCİ ÇALIŞMA YÜKÜ (Saat) (1 AKTS= saat) 8. DÜZEY (DOKTORA) DÜZEY (YÜKSEK LİSANS) 1, DÜZEY (LİSANS) DÜZEY (ÖN LİSANS) * Bir akademik eğitim- ö ğretim yılı 60 AKTS ve saat iş y ü k ü esas alınarak hesaplanmıştır.

32 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Uygulamalı BECERİLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 5 ÖN LİSANS _____ EQF-LLL: 5. Düzey _____ QF-EHEA: Kısa Düzey -Ortaöğretim düzeyinde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç- gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri aynı alanda bir ileri eğitim düzeyinde veya aynı düzeydeki bir alanda kullanabilme becerileri kazanma. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak, verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili temel düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri yürütebilme. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve karşılayabilme. - Öğrenimini aynı alanda bir ileri eğitim düzeyine veya aynı düzeydeki bir mesleğe yönlendirebilme. - Yaşamboyu öğrenme bilinci kazanmış olma. - Alanı ile ilgili konularda sahip olduğu temel bilgi ve beceriler düzeyinde düşüncelerini yazılı ve sözlü iletişim yoluyla aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü A2 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere sahip olma. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite ve kültürel değerler ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

33 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Uygulamalı BECERİLER -Kavramsal/Biliş sel -Uygulamalı YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey _____ QF-EHEA: 1. Düzey -Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç- gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebil me, - Öğrenme gereksinimleri ni belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendirebil me. -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. - Alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. -Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilme ve bunları uygulayabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

34 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Uygulamalı BECERİLER -Kavramsal/Bil işsel -Uygulamalı YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 7 YÜKSEK LİSANS _____ EQF-LLL: 7. Düzey _____ QF-EHEA: 2. Düzey - Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. - Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme. - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebil me ve öğrenmesini yönlendirebil me. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi’nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme. - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme.

35 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Uygulamalı BECERİLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 8 DOKTORA _____ EQF-LLL: 8. Düzey _____ QF-EHEA: 3. Düzey - Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirebilme, derinleştirebilme ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşabilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşabilme. -Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendirebilme ve kullanabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, tasarlayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme. -Yeni ve karmaşık düşüncelerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilme. - Alanı ile ilgili çalışmalarda araştırma yöntemlerini kullanabilmede üst düzey beceriler kazanmış olma. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulanabilme. - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak ve/veya özgün bir yapıt üreterek ya da yorumlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilme. - Özgün ve disiplinlerarası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirebilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilme. - Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunabilme ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyi’nde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilme ve tartışabilme. - Alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı toplumun bilgi toplumu olma ve bunu sürdürebilme sürecine katkıda bulunabilme. - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilme. - Alanı ile ilgili konularda karşılaşılan toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunların çözümüne katkıda bulunabilme ve bu değerlerin gelişimini destekleyebilme.

II. ADIM: ALAN YETERLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ 36

Yükseköğretim yeterlilikleri göz önünde bulundurularak, Toplumsal,kültürel ve ekonomik ihtiyaçlar, Öğrencilerin gereksinimleri, Herhangi bir temel alanda, alanın ilgili programları göz önünde tutularak, İlgili paydaşların görüşleri alınarak belirlenir. Yükseköğretimde oluşturulan çekirdek gruplarla alan yeterlilikleri belirlenmiştir. ISCED temel alındı. Yükseköğretimde oluşturulan çekirdek gruplarla alan yeterlilikleri belirlenmiştir. ISCED temel alındı. 37

ISCED EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLAR ISCED TEMEL ALAN KODU EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI 1Eğitim14Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri 2Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 22Beşeri Bilimler 3Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31Sosyal ve Davranış Bilimleri 32Gazetecilik ve Enformasyon 34İşletme ve Yönetim Bilimleri 38Hukuk 4Bilim 42Yaşam Bilimleri 44Doğa Bilimleri 46Matematik ve İstatistik 48Bilgisayar 5Mühendislik, Üretim ve İnşaat 52Mühendislik 54Üretim ve İşleme 58Mimarlık ve Yapı 6Tarım 62Tarım, Ormancılık, Hayvancılık ve Su Ürünleri 64Veterinerlik 7Sağlık ve Refah 72Sağlık 76Sosyal Hizmetler 8Hizmetler 81Kişisel Hizmetler 84Ulaştırma Hizmetleri 85Çevre Koruma 86Güvenlik Hizmetleri 38

ISCED NEDİR? UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu) tarafından geliştirilen ISCED (International Standard Classification of Education), eğitim istatistiklerinin ve karşılaştırılabilir göstergelerin toplanması, derlenmesi ve bunların gerek ulusal gerek uluslararası düzeyde sunumu için uygun bir araç olarak tasarlanmıştır. ISCED standart kavram, tanım ve sınıflamaları sunmaktadır. UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu) tarafından geliştirilen ISCED (International Standard Classification of Education), eğitim istatistiklerinin ve karşılaştırılabilir göstergelerin toplanması, derlenmesi ve bunların gerek ulusal gerek uluslararası düzeyde sunumu için uygun bir araç olarak tasarlanmıştır. ISCED standart kavram, tanım ve sınıflamaları sunmaktadır. 39

40 TYYÇ Sanat Temel Alanı Yeterlilikleri (Akademik Ağırlıklı) 6. Düzey (LİSANS Eğitimi) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Olgusal BECERİLER -Bilişsel -Uygulamalı YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliğiİletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey _____ QF-EHEA: 1. Düzey 1-Sanat kültürü ve estetik konularına ilişkin bilgiye sahiptir. 2-İlgili sanat alanına özgü sanat tarihi konusunda bilgi sahibidir. 3-Sanat ve tasarım materyalleri bilgisine sahiptir. 4-Sanat ve tasarım yöntem ve teknikleri konusunda bilgi sahibidir. 5-İlgili sanat alanındaki yasal düzenlemeler ve işlemler konusunda bilgi sahibidir. 6-İlgili sanat alanının ilişkili olduğu disiplinlerarası etkileşim konusunda bilgi sahibidir. 7-Araştırma yöntemleri konusunda bilgi sahibidir. 8-Sanatsal eleştiri yöntemleri konusunda bilgi sahibidir. 9-Sanat ve bilim etiği konusunda bilgi sahibidir. 1-Kuram ve uygulama bütünlüğü sağlar. 2-İlgili sanat alanına ilişkin yöntem ve teknikleri kullanır. 3-İlgili sanat alanının içindeki alt disiplinlerin etkileşimini değerlendirir. 4-Çözümlemeye dayalı yorum becerisine sahiptir. 5-Çok boyutlu algılayabilme, düşünebilme, tasarlayabilme, uygulayabilme becerisini geliştirir. 6-Duyusal algıyı somutlaştırır. 1-Tek başına, bağımsız olarak ve/veya grup içinde uyumlu ve üretken olarak çalışır. 2-Proje süreçleri içinde etkin olarak yer alır. 3-Alanıyla ilgili özgün yapıtlarını toplumla paylaşır ve sonuçlarını değerlendirir. 1-Kendi çalışmalarını sorgular. 2-Çözümleyici ve eleştirel düşünür. 3-Yaşam boyu öğrenme kavramını özümser. 1-Hedef kitlesini tanımlayarak alanı ile ilgili çalışmaları paylaşır. 2-Çalışmalarını topluma anlatabilecek iletişim becerisine sahiptir. 3-Alanı ile ilgili konuları uzman ya da uzman olmayan kişilere görsel, yazılı ve sözlü iletişim yöntemlerini kullanarak etkin ve doğru olarak aktarır. 4-Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izler ve meslektaşları ile iletişim kurar (Avrupa Dil Portföyü Genel Düzeyi : B1 Düzeyi). 5-Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır. 1-Sanat ve tasarım konusunda ulusal ve uluslararası değerlerin farkındadır. 2-Soyut ve somut kavramları; yaratıcı düşünceye, yenilikçi ve özgün yapıtlara dönüştürebilir. 3-Alanında başarıyla iş yürütebilecek duyarlılığa sahiptir. 4-Estetik farkındalığa sahiptir. Alan Yeterliliklerine Örnek (

TYYÇ Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri (Akademik Ağırlıklı) 6. Düzey (LİSANS Eğitimi) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Olgusal BECERİLER -Bilişsel -Uygulamalı YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliğiİletişim ve Sosyal YetkinlikAlana Özgü Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey _____ QF-EHEA: 1. Düzey 1-Ortaöğretimde kazandığı yeterliliklere dayalı olarak; alanıyla ilgili kavramları ve kavramlar arası ilişkileri kavrar. 2-Bilginin doğası kaynağı, sınırları, doğruluğu, güvenirliliği ve geçerliliğinin değerlendirilmesi konusunda bilgi sahibidir. 3-Bilimsel bilginin üretimiyle ilgili yöntemleri tartışır. 4-Alanı ile ilgili öğretim programları, öğretim strateji, yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme bilgisine sahiptir. 5-Öğrencilerin gelişim, öğrenme özellikleri ve güçlüklerinin bilgisine sahiptir. 6-Ulusal ve uluslararası kültürleri tanır. 1-Alanıyla ilgili ileri düzeyde bilgi kaynaklarını kullanır. 2-Alanıyla ilgili olay ve olguları kavramsallaştırır, bilimsel yöntem ve tekniklerle inceler, verileri yorumlar ve değerlendirir. 3-Alanıyla ilgili sorunları tanımlar, analiz eder, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirir. 4-Öğrencilerin gelişim özelliklerini, bireysel farklılıklarını; konu alanının özelliklerini ve kazanımlarını dikkate alarak en uygun öğretim strateji, yöntem ve tekniklerini uygular. 5-Konu alanına ve öğrencinin gereksinimlerine uygun materyal geliştirir. 6-Öğrencinin kazanımlarını farklı yöntemler kullanarak çok yönlü değerlendirir. 1-Bireysel ve grup çalışmalarında sorumluluk alır ve alınan görevi etkin bir şekilde yerine getirir. 2-Kendini bir birey olarak tanır; yaratıcı ve güçlü yönlerini kullanır ve zayıf yönlerini geliştirir. 3-Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alır. 1-Edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir. 2-Öğrenme gereksinimlerini belirler ve öğrenmesini yönlendirir. 3-Yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu bir tutum geliştirir. 4-Bilgiye ulaşma yollarını etkin bir şekilde kullanır. 1-Sanatsal ve kültürel etkinliklere etkin olarak katılır. 2-Toplumun ve dünyanın gündemindeki olaylara/gelişmelere duyarlı olduğunu gösterir ve ve bu gelişmeleri izler. 3-Toplumsal sorumluluk bilinciyle yaşadığı sosyal çevre için mesleki proje ve etkinlikler planlar ve uygular. 4-Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirir. 5-Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşır. 6-Bir yabancı dili en az Avrupa Dil portföyü B1 düzeyinde kullanarak alanındaki bilgileri izler ve meslektaşları ile iletişim kurar. 7-Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansının ileri düzeyinde bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır. 8-Farklı kültürlerde yaşar ve sosyal yaşama uyum sağlar. 1-Dış görünüm, tutum, tavır ve davranışları ile topluma örnek olur. 2-Demokrasi, insan hakları, toplumsal, bilimsel ve mesleki etik değerlere uygun davranır. 3-Kalite yönetimi ve süreçlerine uygun davranır ve katılır. 4-Güvenli okul ortamının oluşturulması ve sürdürülebilmesi amacıyla kişisel ve kurumsal etkileşim kurar. 5-Çevre koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahiptir. 6-Milli Eğitim Temel Kanunu'nda ifade edilen ulusal ve evrensel duyarlıkların bilincindedir. 7-Birey olarak ve alanıyla ilgili görev, hak ve sorumluluklarına ilişkin yasa yönetmelik ve mevzuata uygun davranır. Alan Yeterliliklerine Örnek (

Ulusal yeterliliklerin genel çerçevesi hazırlandı, incelenmesi ve görüş belirtmeleri için üniversitelere gönderildi. Alana özgü yeterlilikler çalışmaları tamamlandı.???  Program yeterliliklerini belirlemek veya güncellemek için ne yapabiliriz?  Program yeterliliklerini, programı oluşturan modüllerin/derslerin öğrenme kazanımları ile nasıl ilişkilendirebiliriz?

III. ADIM: PROGRAM YETERLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ 43

Program Yeterliliği Nedir? Öğrencilerin bir programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir. Nasıl belirlenir? Alanın yeterlilikleri Eğitim amaçlarını karşılayan program yeterlilikleri, ve programda yer alan derslerin;  amaç ve hedefleri  öğrenme kazanımları gözönüne alınarak belirlenir. 44

Öğrenciler ve mezunlar program yeterliliklerinin belirlenmesinde en önemli paydaşlardır.  Öğrencilerin ders değerlendirme sonuçları,  öğrencilere ve mezunlara uygulanan anketler,  öğrenci başarıları,  sınıfta kalma oranları,  benzer kurumlarla karşılaştırmalar,  programın analizi,  derslerin AKTS hesaplamasına katılan öğrenciler katkı sağlayabilir. 45

1.Formel programın, programı öğretenlerden oluşmayan başka bir kurul tarafından gerçekleştirilen onay prosedürleri 2.Programların, dış katılımcıları da kapsayan panellerle, düzenli aralıklarla gözden geçirilmesi 3.Planlanan öğrenme çıktılarının ve diğer program hedeflerinin öğrencilerin başarısını ölçecek şekilde tasarlanmış olması 4.Programdaki dersler/modüller için şeffaf ve net olarak hedeflenmiş ve ölçülebilir öğrenme çıktılarının geliştirilmesi ve yayınlanması 5.Notlandırmada şeffaf ve yayınlanmış kriterler 6.Öğretim elemanlarının kalite güvencesi 7.Öğretim elemanları ve öğrenme kazanımları ile ilgili öğrencilerden düzenli olarak geri bildirim alınması 8.Öğrencilerin ilerleme ve başarısının izlenmesi 9.Mezunların kazandığı yeterlilikler ile ilgili, mezunlardan, işverenlerden, iş piyasası temsilcileri ve diğer ilgili kuruluşlardan düzenli olarak geri bildirim alınması 10.Öğrenme kazanımlarını sürekli iyileştirmeye özen ve dikkat

Dış paydaş görüşleri Mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri, danışma kurulu İç paydaş görüşleri Öğretim üye ve elemanları, bölüm personeli, öğrenciler

IV. ADIM: ÖĞRENME KAZANIMLARININ BELİRLENMESİ 48

“Öğrenme kazanımı bir öğrencinin öğrenme dönemi sonunda o derse ilişkin ne bilmesini, ne anlamasını ve /veya yapabilmesinin belirlendiği ifadelerdir.” ( Donnelli ve Fitznaurice 2005), Bilgi, beceri ve tutum olarak ifade edilir. Öğrenme kazanımları, öğretilen konunun içeriğinden çok öğrencilerin neleri başardığına odaklanır. Öğrenme kazanımları öğrenme aktivitesi sonunda öğrencinin neyi yapabileceğine odaklanır. Öğrenme kazanımlarının yazılmasında Bloom’un taksonomisinden yararlanılır. ÖĞRENME KAZANIMI NE DEMEKTİR? 49

 Öğrenme kazanımları yazılırken; Öğretim süreçleri (kazanımların nasıl kazandırılacağı, öğrencilerin etkileşimde bulunacakları öğretim aktiviteleri ne olacak?) ile Ölçme ve değerlendirme ( yazılı sınavlar, proje çalışması, testler, performans çalışması, yansıtıcı günlükler vb…) Arasında ilişki kurulmalıdır.  Öğrenme kazanımlarının hepsi kesinlikle ölçülebilir olmalı, bir başka deyişle öğrencinin öğrenmesinin test edilebileceği şekilde yazılmalıdır. 50

V.Adım; ÖĞRENME KAZANIMLARININ PROGRAM YETERLİLİKLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 51

PY 1 PY 2 PY 3 PY 4 PY 5 PY 6 PY 7 PY 8 PY 9 PY 10 PY 11 PY 12 PY 13 PY 14 PY 15 PY 16 PY 17 PY 18 PY 19 PY 20 PY 21 D1XXXXXXX D2XXXXX D3 D4 D5 D6 D1: Fen ve Teknoloji Öğretimi I D2: Eğitim Bilimine Giriş D3: Temel Matematik D4: Sınıf Yönetimi D5: Bilimsel Araştırma Yöntemleri D6: Türk Eğitim Tarihi  Ders kazanımlarını program yeterlikleri ile karşılaştırmak için dereceleme sistemi oluşturulabilir. PROGRAM YETERLİKLERİ ve DERS KAZANIMLARININ İLİŞKİLENDİRİLMESİ 52

VI. Adım;ÖĞRENCİ İŞ YÜKÜNÜN HESAPLANMASI 53

Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) bağlamında öğrencilerin aldıkları derslerin iş yüklerinin hesaplanması gerekir. AKTS Öğretim etkinliklerinde Avrupa kapsamında bütünlük sağlama çalışmalarıdır. Bu sistemle farklı ülkelerde öğrenim gören öğrencilerin değişim programları çerçevesinde eğitim kurumlarında aldıkları derslerin denkliğinin sağlanması amaçlanır. AKTS ülkelerin eğitim sistemlerini tek tipleştirme çalışması değil, akademik tanınma için kullanılan bir araçtır. 54

AKTS Nasıl Hesaplanır?  Bir öğrencinin bir yıllık tahmini iş yükü saat aralığında değişmektedir.  Bu iş yükü öğrencilerin derse katılımlarından, ders içi ve dışı etkinliklere, projelere, birlikte ve bireysel çalışmalara, sınavlara, ödev, staj, arazi çalışmasına, kütüphane çalışmalarına kadar tüm etkinlikleri kapsar.  Bir yarıyıl 30 AKTS kredisi saat  Bir yıl 60 AKTS kredisi saat  Bir AKTS kredisi=25-30 saatlik iş yüküne karşılık gelir.  Öğrenciler AKTS’lerin belirlenmesinde öğretim elemanına katkı sağlar.  Bir akademik yılı oluşturan tüm dersler için AKTS kredisi hesaplanırken, öğrencinin söz konusu ders için belirlenen öğrenme kazanımlarına ulaşabilmesi için yaklaşık iş yükünün gerçekçi bir bakış açısı ve öğrencilerin görüşleri de alınarak dayanaklarıyla belirlenmesi gerekir. 55

 Dersin saati ile AKTS kredisi arasında doğrudan bir ilişki yoktur.Örneğin bir saatlik teorik ders öğrencinin ayrıca 3 saat bireysel çalışmasını gerektirirken, iki saatlik seminer için öğrencinin bir hafta çalışması gerekebilir. Bu takdirde seminerin AKTS kredisi daha yüksek olur.  İş yükü söz konusu ders için gerekli görülen tüm çalışmalar (dersin teorik süresi, uygulamaları, ödevler, projeler, araştırmaları proje çalışmaları, bireysel ve grup çalışmaları, sınavlar, internet taramaları, gerekli görülen süreler) dikkate alınarak hesaplanır. –Örneğin tüm bu çalışma sürelerinin toplamı 150 saatlik bir iş yükünü içeriyorsa bu dersin AKTS kredisi 150/30= 5 AKTS’ dir. 56

SÜREKLİ KALİTE İYİLEŞTİRME MODELİ HEDEFLER VERİ TOPLAMA VE ANALİZ BULGULARIN YORUMLANMASI SÜREKLİ İYİLEŞTİRME İçin GERİ BESLEME İSTENEN ÇIKTILAR STRATEJİLER ULUSAL ÖNCELİKLER İÇ VE DIŞ PAYDAŞLAR BOLOGNA SÜRECİ VİZYON VE MİSYON (STRATEJİK PLAN)

HEDEFLERİ BAŞARMAK İÇİN GEREKLİ ÖĞRENİM KAZANIMLARINI BELİRLE KAZANIMLARIN NASIL SAĞLANACAĞINI BELİRLE KAZANIMLARIN NASIL ÖLÇÜLECEĞİNİ BELİRLE HEDEFLERE ULAŞILDIĞINI KANITLAYACAK GÖSTERGELER BELİRLE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME PAYDAŞLARI BİLGİLENDİR, ÖNLEM AL, İYİLEŞTİR ÖĞRENME HEDEFLERİNİ BELİRLE ULUSAL ÖNCELİKLER PAYDAŞ GEREKSİNİMLERİ BOLOGNA SÜRECİ YENİ ÖĞRENCİLERİN NİTELİKLERİNİ BELİRLE

Sosyal Boyut: Eşit Erişim Yükseköğretimin sosyal niteliğinin önemi vurgulanıyor ve kaliteli eğitime erişimde fırsat eşitliğinin sağlanması hedefleniyor. Temsil edilmeyen gruplara ait öğrencilerin, imkanlarının teşvik edilmesi ve eğitimlerini tamamlamaları için elverişli koşulların sağlanması yolu ile yükseköğretime erişim genişletilmelidir. Bu da, öğrenme çevrelerinin iyileştirilmesi, eğitimin önündeki tüm engellerin kaldırılması ve öğrencilerin her seviyede eğitim imkanlarından faydalanabilmesi için uygun ekonomik koşulların sağlanması ile mümkün olacaktır. Her katılımcı ülke, yükseköğretime katılımın genişletilmesi ve temsil edilmeyen gruplara ait öğrencilerin yükseköğretime katılımlarının arttırılması için önümüzdeki on yılın sonunda gerçekleşecek ölçülebilir hedefler belirleyecektir. Yükseköğretimde eşitliğin sağlanması için harcanan çabalar, eğitim sisteminin diğer alanlarında gerçekleştirilecek eylemler ile de desteklenmelidir. Sunuş Planı

Sosyal Boyut: Nihai Hedef Üniversiteler sadece meslek kazandıran kurumlar değildir! Kişisel ve sosyal becerilerin geliştirilmesi Sosyal sorumluluk sahibi vatandaşlar yetişmesi Üniversite sonrası yaşama hazırlık Sunuş Planı

Sosyal Boyut…. Toplum içerisinde sosyal uyumun güçlendirilmesi, eşitsizliklerin azaltılması, bilgi, beceri ve yetkinliklerin artırılması açısından; “Öğrencilerin sosyal, ekonomik ve dezavantajlı durumlarından kaynaklanan herhangi bir engelle karşılaşmaksızın eğitimlerini tamamlamaları sağlanmalıdır. Sosyal boyut, dünya yüksek öğretim piyasasında, Avrupa Yüksek Öğretim Alanını çekici ve rekabetçi yapmanın bir parçasıdır (dış boyut). Sosyal boyut, esas olarak hareketlilik ile ilişkilidir. Sunuş Planı

İletişim Prof. Dr. A. Gönül Akçamete Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dekanı Tel: Faks: Elmek: Teşekkür Ederim… 62