20 Maddede 1.Dünya Savaşı Berat Köse

1) 1.Dünya Savaşı Birinci Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914’te başlayan ve 11 Kasım 1918'de sona eren Avrupa merkezli küresel savaştır. Zamanın ’’Büyük Güçleri ’’ iki tarafa ayrılarak savaşta yer almışlardır: İtilaf Devletleri İttifak Devletleri

2) Savaşın Kuvvetleri Tüm ülkelerden 65.038.810 askerin katıldığı savaş, arkasında resmi rakamlara göre toplam 8.556.315 ölü, 21.219.452 yaralı ve 7.750.945 kayıp veya esir bırakmıştır.

3) İttifak Devletleri İttifak Devletleri, başlangıçta Almanya , Avusturya-Macaristan ve İtalya’dan oluşan devletler grubudur. İtalya 1915’te İtilaf Devletleri’ne katılmıştır. İttifak Devletleri Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı'dan oluşmaktadır.

4) İtilaf Devletleri İtilaf Devletleri ya da Müttefikler, başlangıçta İngiltere, Fransa ve Rusya'dan oluşan devletler grubudur. İtilaf Devletleri İngiltere, Fransa, Rusya, Japonya, ABD, Yunanistan, Romanya, Portekiz ve İtalya'dan oluşmaktadır.

5) Savaş öncesi Avrupa Savaş başlamadan önce dünyada bir kargaşa hakimdir. Uluslararası gerginlik en üst düzeye çıkmıştır. Özellikle Avrupa'da gerginlik en üst raddelere ulaşmıştır.

6) Britanya İmparatorluğu İngiltere 20. yy.'a gelindiğinde dünyanın en büyük gücü konumundaydı. Bu gücü sömürgeler, deniz yolları hakimiyeti, küresel şirketler aracılığıyla askeri ve siyasi anlamda da sağlamayı başarabilmiştir. 1871'ten itibaren Alman İmparatorluğu'nu kendi etkinliğine karşı en önemli tehdit olarak algılamıştır. Çünkü güçlü bir Almanya, İngiltere için en büyük tehdit olacaktır.

7) 3. Fransa Cumhuriyeti Fransa, İngiltere'den sonra ikinci büyük sömürge imparatorluğuydu. Fransa ve Almanya, 1871 yılından itibaren birbirlerini tehdit olarak görmüşlerdir. .Çünkü Fransız gücünün temeli sömürgeler üzerine kuruluydu ve Almanlar sömürgelerini ele geçirirse devletin ekonomisi bozulacaktı.

8) Rus İmparatorluğu Ekonomisi yeterli olmayan Rusya askeri açıdan çok güçlü bir devletti ve Osmanlı boğazlarını ele geçirmek istiyordu ve bu nedenlerle Rusya, İtilaf Devletleri safında yer almıştır.

9) Alman İmparatorluğu Alman İmparatorluğu siyasi birliğini geç oluşturması nedeniyle sömürgecilik yarışında geri kalmıştır. Fransa, Birleşik Krallık ve Rusya İmparatorluğu Almanya’ya düşmandı.

10) Avusturya-Macaristan 1867 yılında da Macaristan'la birleşen Avusturya-Macaristan,milliyetçilik akımları 19. yüzyıl'da yüzünden zayıflamıştır.Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun karşısındaki en büyük tehdit Rusya idi.Almanlardan gördüğü destek ve Rus düşmanlığı İttifak Devletleri'ne katılmasına neden oldu.

11) İtalya Krallığı 1886'da ancak güçlenebildi.Savaş başlamadan önce İttifak Devletleri ile iken savaş başladığında vaat edilen topraklar için İtilaf Devletleri’ne katılmıştır.

12) Osmanlı Devleti Gücünü büyük ölçüde kaybetmiş haldeydi. Eğer savaşta kazanan tarafta olursa tekrar gücüne ve kaybettiği topraklarına kavuşacağını düşünmüştür. İngiltere ve Fransa ile uzlaşmaya çalışmıştır. İtilaf Devletleri Osmanlı'yı istemeyince Almanya'nın yanında savaşa girmiştir.

13) Savaşın Görünür Nedeni Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahdı Franz Ferdinand ve eşi , 28 Haziran 1914 günü Saraybosna'yı ziyaretinde bir Sırp tarafından öldürüldü.Avusturya Hükümeti'nin tepkisi çok sert oldu. Fakat Rusya'yı tek başına karşısına almaya çekinen Avusturya, öncelikle Almanya'ya danıştı. Almanya'nın verdiği üstü kapalı desteğin ardından, Avusturya Sırbistan'a bağımsız bir devletin kabul edemeyeceği ağır bir nota verdi. Sırbistan bu notayı kabul etmeyince Avusturya-Macaristan, Sırbistan'a savaş açtı.

14) Savaşın Başlaması Bunun üzerine Rusya 31 Temmuz'da genel seferberlik ilan etti. Daha önceden Rus Seferberliği'ni savaş ilanı kabul edeceğini açıklamış bulunan Almanya 1 Ağustos'ta Rusya'ya, 3 Ağustos'ta da Fransa'ya savaş ilan etti. Almanya 4 Ağustos 1914 tarihinde Belçika'ya saldırdı. İngiltere de Almanya'ya savaş açtı.

15) Cepheler 1-Balkan Cephesi: I. Dünya Savaşı dahilinde Balkanlar'da meydana gelen savaşlardır. Cephedeki ilk çatışmalar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Sırbistan arasında gerçekleşmiştir. Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasında yaşanan savaşlara Almanya, Osmanlı, Bulgaristan, İtalya ve Rusya da katıldı. Cephede yapılan savaşların sonunda Bulgaristan savaştan çekilmiştir ve cepheyi İtilaf Devletleri kazanmıştır.

16) Batıda Durum 2- Batı Cephesi: Almanya'nın batısında kalan Avrupa topraklarında, esas olarak Belçika, Hollanda ve Fransa’yı içine alan cephedir. Batı Cephesi savaşları 4 Ağustos 1914 tarihinde Alman ordularının Belçika’ya saldırmasıyla başlamıştır. Cephede çok kanlı savaşların sonunda Alman birlikleri geri çekilmiştir ve İtilaf Devletleri cephede üstünlüğü ele geçirmiştir.

17) Doğuda Durum 3- Doğu Cephesi: I. Dünya Savaşı'nda Orta Avrupa ve Doğu Avrupa’daki cephedir. Balkan Devletleri, Rusya, Osmanlı, Avusturya-Macaristan arasında geçen savaş cephesidir. Çoğunluğu Rusya'ya karşı yapılan savaşlarda Rusya'ya yardım gitmemesi sonucu Rusya savaştan çekilmiştir ve İttifak Devletleri cephede üstünlük elde etmiştir.

18) Çanakkale Savaşı Çanakkale Savaşı: 1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir. İtilaf Devletleri; Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti konumundaki İstanbul'u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek ve Rusya’ya yardım yollamak için, başkent İstanbul'u ele geçirmek için Çanakkale Boğazı'nı seçmişlerdir. Ancak saldırıları başarısız olmuş ve geri çekilmek zorunda kalmışlardır. Kara ve deniz savaşı sonucunda iki taraf da çok ağır kayıplar vermiştir. Mustafa Kemal adını dünyaya duyurmuştur. Savaşta Mustafa Kemal'in askeri dehası ve Türk milletinin fedakarlıkları sonucu cephe kazanılmıştır. Cephenin kazanılması ile İtilaf Devletleri'ne ağır bir darbe vurulmuştur.

19) Savaşın Gidişatı Savaşın ortalarına doğru İtilaf Devletleri de İttifak Devletleri de ağır kayıplar vermiştir. Savaşta İtilaf Devletleri çok güç kaybetmiştir ancak Asya, Pasifik ve Afrika'da üstünlük elde etmiştir. Avrupa'da ise İttifak Devletleri üstünlüğü ele geçirmiştir. Rusya'nın savaştan çekilmesiyle İttifak Devletleri savaşı kazanmaya yaklaşsa da taze bir güç olan ABD'nin savaşa girmesiyle savaş İtilaf Devletleri lehine dönmüştür.

20) Savaşın Sonları Savaşın sonlarına doğru İttifak Devletleri çöküşe yaklaşmıştır. Neredeyse her yer İtilaf Devletleri'nin eline geçmiştir. ABD Başkanı Woodrow Wilson ünlü Wilson İlkeleri'ni yayınlamıştır. Bu ilkelere güvenen İttifak Devletleri savaştan çekilmiştir.

SON