DIŞ POLİTİKAYI BELİRLEYEN ETMENLER HATİCE ÇAKAR

DEVLETLERİN DIŞ POLİTİKA AMAÇLARI 1-GÜÇ 2-EKONOMİK ETKENLER 3-COĞRAFİ ETKENLER 4-DEVLETLERİN YÖNETİM ŞEKLİ 5-DIŞ POLİTİKADA KARAR VERİCİLER 6-ULUSLARARASI HUKUK 7-ULUSAL VE DÜNYA KAMUOYU

1-GÜÇ Bir ülkede izlenen dış politika o devletin gücünü gösterir. Şu ana kadar yapılan güç tanımlamalarının ortak noktaları «SAHİP OLMA-ETKİLEME- KONTROL» dür. Güç somut ve soyut unsurlardan oluşur. Somut unsurlar ölçülebilirken soyut unsurlar ölçülemez.

 Bir ülkenin gücü askeri, ekonomik ve toplumsal kaynakların toplamıdır. Öte yandan devletlerin değişken gücü, devletlerin etkileme ve kontrol etme becerisidir. Gücün değişkenliği, devletlerin gücü uygun zaman ve ortamda kullanmasıyla ortaya çıkar.

Somut unsurlar Askeri kaynaklar başta gelir. Askeri kaynaklar: 1- Askeri gücün kapasitesi 2-Silahlı kuvvetlerin sahip olduğu personel 3-Silah donanımı 4-Personelin eğitim düzeyi 5- Askeri harcamalar

Uluslararası sahada «BÜYÜK GÜÇ» olmak askeri ve ekonomik güç olmakla mümkündür.Askeri güç yalnız başına yeterli olmaz. Son yıllarda askeri güç etkisini azaltmış olsa da önemi hala devam etmektedir. Güç, kullanılabilr ve karşı devlette etki uyandırabilir olmalıdır. Ayrıca gücün algılanma şekli de önemlidir.Bir ülkenin var olan güç kapasitesinin ne kadarının kullanılabileceği ve mevcut güç verilerinin ne kadarının doğru olduğu ıyi algılanamadığı durumlarda abartılı algılamalar ortaya çıkabilir.

2-EKONOMİK ETKENLER Ekonomik gücün unsurları: 1-Ülkenin toplam geliri 2-Kişi başına düşen milli gelir Ekonomik güç bazen endüstriyel güçle aynı anlamda kullanılır. Ayrıca nüfus miktarı ve çalışan nüfusun toplam nüfus içindeki payı da büyük önem taşır.

2-EKONOMİK ETKENLER Başlıca ekonomik etkenler: 1-Sanayi 2-Tarım 3-Ulaşım 4-Ticaret 5-Madenler ve enerji kaynakları 6-Turizm

3-COĞRAFİ ETKENLER Ülkeler, bulundukları coğrafi konumun kendilerine sağladığı fiziki avantajların ve sahip oldukları beşeri ve ekonomik potansiyele göre hareket ederler. Coğrafi özellikler, ülkelerin siyasi, askeri ve ekonomik yönden gelişmelerini ve bulundukları coğrafyada etkili olmalarını da sağlamıştır. Verimli tarım alanları, boğazlar, önemli ticaret yolları, su kaynakları, yeraltı zenginlik kaynakları, tarih boyunca ülkelere avantajlar sağlamıştır.

Dış politikayı etkileyen coğrafi etkenlerden fiziki etkenler: 1-Coğrafi Konum 2-Ülkelerin alan , biçim ve sınırları 3-Yerşekilleri ve iklim 4-Sular

COĞRAFİ KONUM 1- Bir ülkenin dünya üzerindeki yeri 2-Yüzölçümü 3-İklimi 4-Denizlere göre konumu 5-Önemli su yolları 6-Arazi yapısı 7-Yeraltı ve yerüstü kaynakları ülkelerin gelişimini ve politikalarını etkilemektedir.

SINIRLAR 1-Doğal su bölümü çizgileri 2-Akarsular 3- Ülkelerin sınır uzunluğu 4-Sınır komşusunun olup olmaması 5-Deniz ve kara sınırları

Yer şekilleri ve İklim 1- Yükselti 2-Dağların uzanışı 3- İklim ve iklim çeşitliliği 4- Bitki Örtüsü gibi unsurlar uluslararası ilişkilerde önemli güç kaynakları arasındadır. Nüfusun miktarı ve gelecekteki seyri de bir ülke için uluslararası arena da karar alma sürecinde önem taşır.

4-DEVLETLERİN YÖNETİM ŞEKLİ  Demokratik sistemlerde yasama, yürütme ve yargı erki birbirinden bağımsız ve birbirini denetleyecek konumdadır. Sistem halkın seçtiği temsilciler tarafından yürütülür. Temel hak ve özgürlüklerin bulunduğu, çok partili, serbest seçimlerin yapıldığı ve halka karşı sorumlu hisseden bir yönetim anlayışı vardır.

Demokratik olmayan sistemlerde askeri ve otoriter rejimler ile geleneksel monarşilerdir. Ülkenin dış politika dahil bütün kararları baskıcı bir kişi ve grup tarafından alınır.Halkın söz hakkı bulunmaz ve genellikle dış politikaya kapalı bir yönetim söz konusudur.

5-DIŞ POLİTİKADA KARAR VERİCİLER A-Hükümet(başbakan, dış işleri bakanı, bakanlar) B-Cumhurbaşkanlığı- devlet başkanlığı C-Meclis(dış ilişkiler komisyonu-meclis başkanlığı) D-Askeri ve sivil bürokrasi(savunma bakanlığı- genel kurmay başkanlığı-dış işleri bakanlığı bürokratları) Dış politikada liderlerin kişilik özellikleri, psikolojik durumları, hayat görüşleri oldukça etkilidir.

6-ULUSLARARASI HUKUK Devletler genellikle karşılıklı bağlayıcılık ilkesi çerçevesinde uluslararası kurallara uyma eğilimindedir.Bu ilke haklara egemenliklere saygı gösterme iç işlerine karışmadan başlamak üzere seyahat özgürlüğü ve ekonomik ilişkilere kadar pek çok alandaki ilişkileri düzenlemektedir. AHDE VEFA: Devletler katıldıkları uluslararası anlaşmalara devletler hukukuna göre uymak zorunda değildir. Gönüllü olarak katılırlar. Buna ahde vefa denir.

7-ULUSAL VE DÜNYA KAMUOYU Kamuoyu bir konu ile ilgili halkın genel düşüncesi ve kabulüdür. Ulusal kamuoyunun, dış politika yapım ve uygulama sürecine etkisi, halkın isteklerinin karar alıcılar tarafından dikkate alınması anlamına gelmektedir. Dış politikada kamuoyu, ancak XX.yy’da ortaya çıkmış, siyasal katılımın artması ve ülkelerin demokratikleşmesi ile gelişmiştir.

7-ULUSAL VE DÜNYA KAMUOYU Ani oluşan olaylarda ise kamuoyunun oluşması zaman alacağından risk karar alıcıların üzerinde olmaktadır. Kamuoyu oluşumunun basamakları: 1- Fikirlerin özgürce açıklanabilmesi 2-Fikirlerin açıklanıp başkalarına iletilmesi 3-Edinilen bilgi ve fikirler algılanır ve yorumlanır.

7-ULUSAL VE DÜNYA KAMUOYU Demokratik ülkelerde halk izlenen yanlış politikalara tepkilerini oylarıyla veya diğer zamanlarda sivil toplum örgütleri vb. yoluyla gösterebilmektedir. Kamuoyunun, demokratik ülkelerde bile dış politikaya ilgisizliğini göz ardı etmemek gerekir. Ancak gündelik hayatı etkileyen uluslararası olaylarda dış politikayla ilgilenme bilgilenme artmakta konunun çeşitli yönleriyle tartışılması gündeme gelmekte, konu irdelenmekte ve çatışmadan işbirliğine yönelmeler olacaktır.

7-ULUSAL VE DÜNYA KAMUOYU Kamuoyu tepkisi dış politikada karar vericileri etkiler. Kamuoyu oluşumunda üç temel grup: 1-Pasif halk 2-Aktif halk 3- Kamuoyu oluşturan halk

1-PASİF HALK(GENEL HALK KİTLESİ) Dış politikaya ilgisi ve bilgisi olmayan halk kişilerden oluşur.

1-AKTİF HALK Bir toplum içinde dış olaylara ilgi duyan kişilerden oluşur. Gelişmiş ülkelerde, belli bir mesleği olan bu kesim, halk içinde küçük bir azınlığı oluştursa da medyayı ve dış olayları takip eder, yorumları ile çevrelerini etkiler. Aktif halk, ülkede kamuoyu oluşturma sürecinde, doğrudan ve dolaylı etkili olduğundan kamuoyu oluşturanlar tarafından önemsenir.

1-KAMUOYU OLUŞTURAN HALK(Seçkinler-ulusal liderler-kamuoyu eliti) Sınırlı sayıdaki insanlardan olmasına rağmen bu kitlenin kamuoyunun oluşturulmasında ve harekete geçirilmesinde önemli rolü bulunmaktadır. Kısacası ulusal kamuoyu, dış politika konularında karar vericileri etkilemektedir. Karar vericileri, sadece kendi halklarından değil diğer ülkelerin halklarından da etkilenir.