Sporda Grup Dinamiği ve Liderlik

Grup nedir? Ortak bir amaçla bir araya gelmiş insan topluluğu. Bir araya gelmiş bireylerin birbirleriyle etkileşim kurmaları. Görev bağlılığı, ve çekiciliğin bir arada olduğu insan topluluğu. - Ortak görev, kriz ya da başarı anında hep bir gayretle mücadele eden topluluk.

- Serbestçe konuşabilme Grubun Özellikleri: Herhangi bir nedenle bir araya gelmiş kişileri birbirinden ayıran 10 Özellik olduğu öne sürülmektedir. - Serbestçe konuşabilme - Bir bütün olarak topluluğun iyiliği ile ilgilenmek - Üyelerin birbirlerine yardımcı olduğu ile ilgili bir duygu - Üyelerin birbirlerine yardım etmeye çalışması - Kendi grubunu “biz”,diğer grupları“onlar” şeklinde sunma - Grup etkinliklerine severek katılma - Temelde bireysel başarılarla ilgilenmeme - Gruptaki diğer üyelerin etkinlikleriyle ilgilenme - Grubun diğer üyelerini rakip olarak görmeme - Grupta sık sık bulunmamazlık yapmama.

Grup Çalışması Karmaşık problemler çözülür, Daha iyi kararlar alınır, Daha yaratıcı fikirler ortaya çıkar, Grup üyeleri tarafından daha çok benimsenme olur, Beceriler kazanılır.

Gruplarda gözlenmesi gereken hususlar -    İletişim ve katılım, -    Karar verme şekli, -    Liderlik, -    Amaçlar ve roller, -   Grup kuralları, -  Problem çözme şekli, - Grubun havası ve ses tonları.

Grup olmada geçirilmesi gereken dört aşama: Keşfetme, teşhis etme ya da biçimlenme safhası Grup üyelerinin birbirlerini tanımaları Liderlerini tanımaları Koçun ve grubun diğer üyelerinin kişiliğini değerlendirme Yetenekleri ve becerileri değerlendirme Atmosferin, iklimin belirginleşmesi - Kişiler arası ilişkiler oluşturulması ve sınanması.

2. Geçiş, fırtına ya da norm oluşturma safhası: Grup içindeki çatışmaların görülmesi Liderin grup içerisindeki rolleri belirlemesi Lidere karşı baş kaldırış ve dedikodu Çalışmalara katılmama Sporcuların zayıf ve kuvvetli yönlerinin belirlenmesi ve bu sayede belirsizliklerin ortadan kaldırılması - Sporcularının kaygısının azalması

3.Uygulama, çalışma ya da eylem safhası: Dayanışma ve işbirliği Çatışmaları doğuran sebepler üzerine tartışmalar Bireyler arasında ilgi artması ve dayanışma Amacın, takım başarısı olduğu düşüncesi - Grup üyelerinde birliktelik.

4. Sonlanma ya da bitim safhası: Belirlenen hedef ve amaçlara ne kadar ulaşıldığının açıklanması Grubun gelişimi ile ilgili gözlemler Üyelerde birbirlerine ilişkin geri bildirimin paylaşılması Liderin grubu sonlandırması

Grup dinamiğinin konularını şu başlıklar altında sıralayabiliriz: Grubun oluşumu Grup bağlılığı Grubun görevleri Grup motivasyonu Grup gelişimi Grup liderliği Grup kompozisyonu Grup uyumu Grup büyüklüğü Grupta karar verme

Steiner’in Grup verimliliği kuramı Gerçek verimlilik = Potansiyel verimlilik – Süreç Kayıpları En iyi performans Potansiyel verimlilik En yetenekli sporcu Koordinasyon kayıpları Süreç kayıpları Motivasyonel kayıplar

Grup ortamı Grup yapısı Grup bağlılığı Grup süreçleri Bireysel verim Üyelerin nitelikleri Grup ortamı Grup yapısı Grup bağlılığı Grup süreçleri Grup verimi Bireysel verim

Grubun Büyüklüğü Grup büyüdükçe grup verimliliği azalmaktadır. Grubun büyüklüğüne katılan yeni bireyler verimliliği azaltır. Aynı işi yapabilecek eleman verimi azaltır. İletişim ve etkileşimde güçlükler yaşanır. Grup üyelerini koordine etmek ve plan yapmak güçleşir. - Karar verme ve motivasyon azalmaktadır.

Toplumsal Kaytarıcılığın Nedenleri Yerini belirleme stratejisi 2. Olabildiğince çabayı azaltma stratejisi 3. Serbest binici stratejisi 4.Emici etki stratejisi

Toplumsal kaytarıcılık için lider ne yapabilir? - Bireysel katkının önemi üzerinde durmak Tanınabilirliği arttırmak - İyi bir etkileşim ve tartışma ortamı yaratmak

Grup bağlılığı -Grupta kalması için bireyler üzerine etkiyen güçlerin tamamı, -Grup çekiciliği, -Fırsatları kontrol, -Grubun bozucu etkilere karşı direnci, -Ortak amaçları başarmak için dinamik süreç

Grup bağlılığı Durumsal ( çevresel ) faktörler Kişisel faktörler Carron’un grup bağlılığının gelişimine katkıda bulunan 4 faktör Durumsal ( çevresel ) faktörler Kişisel faktörler Liderlik faktörleri Takım faktörleri

ÇEVRESEL FAKRÖRLER Sözleşme ile ilgili sorunlar Organizasyonel yönelim LİDERLİK FAKTÖRLERİ Liderlik davranışı Lider tipi Koç-sporcu ilişkisi Koç- takım ilişkisi KİŞİSEL FAKTÖRLER Bireysel yönelim Haz Bireysel farklılıklar TAKIM FAKTÖRLERİ Grup görevi Grup başarısını isteme Grup yönelimi Grup verimliliği normu Takımın yeteneği Takımın istikrarı BAĞLILIK Görev bağlılığı Toplumsal bağlılık BİREYSEL SONUÇLAR Davranışsal sonuçlar Mutlak performans etkinliği Göreli performans etkinliği Haz GRUP SONUÇLARI Takımın istikrarı Mutlak performans etkinliği Göreli preformans etkinliği

BAĞLILIĞIN NEDEN OLDUĞU PERFORMANS BAŞARISI 1. ZAMAN DİLİMİ 2. ZAMAN DİLİMİ Sezon öncesi bağlılık 1.Zaman Sezon içi bağlılık 2. Zaman Sezon sonu bağlılık 3. Zaman Sezon öncesi takım Performans ( 1. zaman) Sezon içi takım Performansı (2. zaman) Sezon sonu takım Performansı (3. zaman)

liderlik Liderlik, grubu etkileyebilme ve peşinden sürükleyebilme gücüdür. Lider, Grubu etkileyen ve arkasından sürükleyen kişidir. Lider, takımda hedeflerin belirlenmesi bu hedeflere nasıl ulaşılabileceğinin gösterilmesi takımdaki herkesin sorumluluklarının ve rollerinin belirlenmesidir

LİDERLİK Grup sürecinin fonksiyonudur Kişiliktir Önder olmaya ikna edilendir İnandırmanın bir şeklidir Eylemlerin ya da davranışların bir oluşumudur Güçlü bir ilişkidir Başarıya ulaşmak için bir araçtır Etkileşimin etkisidir Ayırt edici rol üstlenmiştir.

Liderliğe Kuramsal Yaklaşım Treyt Yaklaşımı Bu kurama göre, kişilik kişinin sahip olduğu özelliklerin belirlediği bir yapıdır. Kişinin temel özellikleri bilinirse, kişiliği de öğrenilebilir. Bu özelliklere sevimlilik, dürüstlük, çekingenlik örnek verilebilir. Bu kuram niceliksel ve uygulamalıdır. Kişiliğin, belli psikolojik özelliklere göre ölçülmesine önem verir.

Davranışsal Yaklaşımı Bu yaklaşım lider olmayı isteyen bir bireyin etkin lider davranışını öğrenerek lider olabileceğini öne sürer. Yaklaşıma göre lider yaratılır, doğmaz. Bu yaklaşıma göre liderler, otoriter, demokrat ve liberal olarak sınıflandırılır.

Bu yaklaşımda lider , grup üyelerine; ne yapacakları Otokratik Liderlik Yaklaşımı : Bu yaklaşımda lider , grup üyelerine; ne yapacakları nasıl yapacakları, nerede yapacakları ve ne zaman yapacakları grup lideri tarafından söylenir. Grubun performansının en üst düzeye çıkarmayı amaçlarlar. Otokratik liderlik modelinin en önemli sakıncası, liderin aşırı ölçüde bencil davranması, örgüt üyelerinin inanç ve duygularını hiç dikkate almamasıdır. Bu durum zamanla yönetime karşı nefret, moral bozukluğu, grup içi çatışma ve anlaşmazlığı gündeme getirir; yaratıcılık ve yenilik faaliyetleri azalır. Liderin doğal otoritesi zamanla kaybolur.

Demokratik Liderlik Yaklaşımı: Üyeleri dinlemek, çabalarını takdir etmek ve birbirleri ile ilişkilerinin yönlendirilmesi üzerinde duruldu. Grubun performansını en üst düzeye çıkarabilmek için grup üyelerinin morallerinin en üst düzeye çıkarılması gerektiğine inanılır. Astlarına danışarak karar alır. Kriz dönem-leri hariç, örgüt amaçları grubun kararlarına göre yönlenir. Astların planlama, karar alma ve örgütleme faaliyetlerine katılmalarını teşvik eder. Astlar kendi inisiyatiflerinin riskini taşırlar. Kararlar daha sağlıklı olur. Elemanlara daha nazik muamelede bulunur ve onlara değer verir. Cezadan daha çok, ödül sistemi uygulanmaktadır.

Liberal Liderlik Yaklaşımı: grup üyelerini tamamen serbest bırakan bir liderlik modelidir. Güçten kaçınır. Liderin rolü diğer grup üyelerinki gibidir. Lider sadece örgüt dışından bilgi ve kaynak sağlamak bakımından katkıda bulu-nur. Tamamen otokontrol sistemi hakimdir. Bu model çok kullanılan liderlik modelidir. Üyeler birbirine karşı farklı nitelikte amaçlar geliştirebilir. Bu durum özellikle kriz dönemlerinde örgütün dağılmasına neden olabilir.

Etkileşimsel yaklaşım Kişilik özelliklerinin yapısı başarılı bir liderliği sağlamaz. Araştırmalar büyük liderlerin, liderlik rollerine uygun genel kişilik özelliklerine sahip olduklarını göstermektedir. Etkin liderlik özel durumlara uymaktır. Etkin bir liderlik yapamadığı için atılan koçlar, başka takımlara gittiğinde başarılı olmaktadır. bu koçlar liderlik tiplerinin değiştirmemektedir. Aslında yeni ortam onların liderlik tipleri ve davranışlarına uymaktadır. Liderlik şekil ya da tip değiştirebilir. Gerçektende koçlar ya da diğer liderler davranışlarını durumun özelliklerine göre değiştirebilmektedirler.

Liderin Uygulamaları   1-     Lider grubun amacı ve görevini tam olarak bilmeli, 2-     Bu amaç ve göreve göre grubun gelişim aşamalarından hangisinde olduğunu doğru teşhis edebilmeli, 3-     Grubun içinde bulunduğu gelişim aşamasına en uygun liderlik yaklaşımının hangisi olacağına doğru karar verebilmeli,  

- Bir liderin grupla çalışırken geliştirmesi gereken yetenekleri; Grup liderlerinin, grubun gelişimine yardımcı olacağı görevler: -     Bir liderin grupla çalışırken geliştirmesi gereken yetenekleri;   -     Grubun hangi gelişim aşamasında olduğunu teşhis etmek, -     Liderlik yaklaşımını bu aşamalara göre değiştirmek, - Grubu başkana bağımlılıktan kurtarıp kendi kendini kontrol etmeye yönlendirmektir.  

Spor liderliğinin çok boyutlu modeli Chelladurrai’nin spor liderliğine ilişkin çok boyutlu modeli temel bir yapı olarak ele alınmıştır. Bunun 3 nedeni vardır: Chelladurrai’nin modeli spor ortamı için geliştirilmiştir. Chelladurrai’nin modelinin bir çok yönü spor ortamında test edilmiştir ve lider etkinliğini test etmede yaralıdır. - Karşılaştırmalı bir yöntemdir.

Chelladurai’nin Modeli Önceller Lider davranışı Sonuçlar Durumsal özellikler 4. Zorunlu davranış 2. Lider özellikleri 5. Gerçek davranış 7. Performans + haz 3. Üyelerin özellikleri 6. Tercih edilen davranış

Lider davranışları Zorunlu lider davranışı: liderin üstlendiği görev gereği yerine getirmesi gereken davranışlardır. Tercih edilen lider davranışı:. Sporcuların liderden bekledikleri davranış şeklidir Gerçek lider davranışı: Liderin sahip olduğu davranışları anlatır. Performans ve haz:daha iyi performans daha fazla haz, daha fazla haz daha fazla performansı sağlar. Dairesel bir döngüdür.

sorular