ALTERNATİF ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Başarının kanıtı olarak neyi alacağınızı bile bilmiyorsanız, birisine “başarılıdır” damgasını vurmak oldukça şüpheli bir davranıştır... “ R. F. Mager ALTERNATİF ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Yeni Öğretim Programlarında Öğretme ve Öğrenme

Öğrenci Urun Dosyası (Portfolyo) Öğrenci urun dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını, harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren başarılarının koleksiyonudur. Öğrencinin gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin secimi sonucunda bir araya getirilip, yansıtılmasıyla oluşan öğrenci urun dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir

Öğrenci Urun Dosyasının Amacı Nedir? Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak, Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek, Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak, Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek, Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmak, Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek, Urun ve sureci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,

Öğrenci Urun Dosyası Neleri içerir? Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları) Araştırmalar, problemler ve stratejiler Diyagramlar, fotoğraflar, resimler Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler Grup ödevleri ve projeler Öğretmen anekdotları Öğrencilerin mektupları Öğretmen kontrol listeleri Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler Değerlendirme kağıtları

Öğrenci Urun Dosyasının içeriğini Seçmek için Stratejiler • Öğrencinin en iyi çalışması • Öğrencinin yeni öğrendiği çalışmalar • Öğrencinin çok ovunduğu şeyler • Oğretmen, öğrenci ve veli tarafından yapılan seçimler

Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni? Burada öğrenci kendisi ile ilgili görüşlerini belirtir. Her ürünle ilgili yansıtma ifadeleri yazılır. Bunu yazarken aşağıdaki sorulardan istenilenler öğrencilere verilerek cevaplaması istenir. Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade ediyor? Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun? Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir? Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin? Neden bu çalışmayı seçtin? Bu çalışmanda en çok neyi beğendin? Burada senin için önemli olan ne? Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir? Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?

Öğrenci Urun Dosyası Hazırlama Surecinde Öğretmenin Yapacakları Kazanımlardan hangilerini öğretmek istediğinizi, öğrencilerinize de hangilerini öğrenmek istediklerini belirleyiniz. Öğrenci urun dosyasını sınıfınıza tanıtınız. Varsa elinizde bir örnek bunu öğrencilerinize gösteriniz. Öğrenci urun dosyalarında nelerin bulunabileceğini söyleyiniz (sınavlar, projeler, değerlendirme ölçekleri, yazılar vb.). Dosyaya fazla urun koyarak öğrencilerin cesaretlerini kırmayınız (başlangıçta 4–5 madde). Her aşamanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız (öğrencilerinize puanlama ve dereceli puanlama anahtarıyla ilgili bilgi veriniz.). Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar kullanabilirsiniz.

h. Performans Değerlendirme Performans değerlendirme, öğrencilerin, öğrenme türleri gibi bireysel özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevler olarak tanımlanabilir.

Performans değerlendirme, öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister. Performans değerlendirme süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir. Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır. Performans değerlendirmeyle öğrenciler, sınav saatleriyle sınırlandırılmaksızın geniş bir zaman diliminde çalışma ve tekrar yapma, oluşturulan ölçütlere Gore yeterlik derecelerini ortaya koyma olanaklarına sahip olurlar. Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Ödevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans ödevi bir dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile eslestirilmelidir.

Hangi Tur Etkinlikler Performansa Dayalı Değerlendirme Surecinde Kullanılabilir? Ürünler: Kompozisyon, makale yazma, grafik çizme, deney düzeneği oluşturma vb. Gözlenebilir performanslar: Deney yapma, kroki, resim çizme, bir araç yapma vb. Alışkanlıklar ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum yapabilme vb.

1. Kavram Haritaları Kavram haritaları, bilgiyi organize etmek ve sunmak için yapılmış grafiksel araçlardır. Bu araçlar daire ya da bir çeşit kutu içine yazılmış olan kavramları içerir. Kavram haritalarında iki kavram arasındaki ilişki, üzerine ilişkiyi belirleyen ifadelerin yazıldığı doğrularla gösterilir. ilişkiyi belirleyen bağlantı ifadeleri ile iki kavram tamamlanarak anlamlı bir cümle oluşturur (Novak, 1998).

Ne amaçla kullanılır,? 1. Bir konunun öğretiminde, 2. Öğrenmeyi kolaylaştırmada, 3. Öğrenme surecini kontrol etmede ve kavram yanılgılarını ortaya çıkarmada, 4. Değerlendirme yapmada

KAVRAM HARİTALARINI DEĞERLENDİRMEK İÇİN KULLANILABİLECEK ÖLÇÜTLER 1. Kavramların uygun şekilde nitelendirilmesi Kavramlar, en fazla üç sözcükle temsil edilmelidir. Kavramların yerleşimi genelden özele doğru hiyerarşik olarak sıralanmalıdır. 2. Bağlama sözcüklerinin uygun şekilde nitelendirilmesi Haritada kavramlarla bağlantılar arasındaki ayrım belirgin olmalıdır. İki kavram arasındaki bağlantılar anlamlı olmalıdır. ilişkiyi doğru şekilde temsil etmelidir. 3. Kavramların çapraz bağlanması En iyi haritalar, kavramlar arasındaki çapraz bağlantıları yeterli ölçüde gösterenlerdir. Çapraz bağlantılar, öğrencinin, birbirine bağlı çok sayıda düşünceyi bildiğini gösterir. Çapraz bağlantılar, yaratıcılığı ortaya çıkarır.

i. V – Diyagramı (Vee Diagram) Öğrenme- öğretme surecinin başında, süreç esnasında ve süreç sonunda, bazı kritik soruları cevaplandırarak, bilişsel düzeyde, daha anlamlı, derin ve kalıcı öğrenmenin gerçekleşeceği varsayımına dayanan bir tekniktir. V – diyagramı, kendi basına bir etkinlik olmayıp sınıf içi veya sınıf dışı bir etkinliğin daha iyi özümsenmesi ve anlamlandırılması için yardımcı bir araç gibi düşünülmelidir.

YAPILANDIRILMIŞ GRİD Bu teknik uygulanırken; yasa ve seviyeye bağlı olarak dokuz ya da on iki kutucuktan oluşan bir tablo hazırlanır. Konu ile ilgili kavramlar, resimler, sayılar, eşitlikler, tanımlar veya formüller gelişigüzel kutucuklara yerleştirir. Kutucukların içeriğinin değiştirilebilmesi hem görsel hem de analitik düşünebilme olanağı sağlar. Öğrencilere konuyla ilgili değişik sorular verilir. Öğrencilerden, Her sorunun cevabı için uygun kutucukları bulmaları, Bu kutucuk numaralarını mantıksal veya işlevsel sıraya Gore dizmeleri istenir.

Yapılandırılmış Grid (Örnek etkinlik) 1- Örümcek 2- Balina 3- Kelebek 4- Yengeç 5- Sazan 6- Yılan 7- Kartal 8- Solucan 9- Kurbağa Soru 1: Yukarıdaki kutucuklardan hangisi omurgalı hayvanlar grubuna dahil olan canlıları içerir? a) Uygun kutucukları seçiniz. (Cevap: 2, 5, 6, 7, 9) b) Seçtiğiniz hayvanları balık – sürüngen – kurbağa – kuş – memeli doğrultusunda sıralayınız. (Cevap: 5, 6, 9, 7, 2) Soru 2: .......... Soru 3: ..........

Yapılandırılmış Grid Analiz Yöntemi (a) Her sorunun cevabı için uygun kutucukların seçilmesi Bu formüle göre öğrencilerin puanları –1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı on üzerinden değerlendirmek için önce negatifliği ortadan kaldırmak amacı ile 1 ile toplanır ve elde edilen sayı 5 ile çarpılır. C1 = Seçilen doğru kutucuk sayısı C2 = Toplam doğru kutucuk sayısı C3 = Seçilen yanlış kutucuk sayısı C4 = Toplam yanlış kutucuk sayısı A şıkkının değerlendirilmesi C1 C3 C2 C4

Yapılandırılmış Grid Puanlama (1) Öğrenci 5 kutucuk seçmiş, bunlardan 3’ü doğru, 2’si yanlış olsun. 3 2 5 4 = 0.60 – 0.50 = 0.10 Şimdi önce 1 eklenip sonra 5 ile çarpılsın. = 5 x 1.10 = 6.10 veya yuvarlak olarak 6 alabiliriz.

Yapılandırılmış Grid Puanlama (2) Bir başka öğrenci 7 kutucuk seçmiş, bunlardan 3’ü doğru, 4’ü yanlış olsun. 3 4 5 4 = 0.60 – 1 = - 0.40 Şimdi önce 1 eklenip sonra 5 ile çarpılsın. Bu örnekte bütün kutuları doğru bilen öğrenci 10 puan, bütün kutuları işaretleyen öğrenci de 0 puan alır. = 5 x (0.60) = 3

Yapılandırılmış Grid Analiz Yöntemi (b) Değerlendirmede ikinci aşama (mantıksal veya işlevsel sıraya koyma). Sorunun (b) şıkkının cevabı 5, 6, 9, 7 ve 2 idi. 5 numara 6’ dan önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? 6 numara 9’ dan önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? 9 numara 7’ den önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? 7 numara 2’ den önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? Varsayalım ki öğrencinin cevabı 5, 9, 6, 7, 1 şeklinde. (Evet/ Hayır) (Hayır/ Hayır) (Evet/Hayır) Her evet cevabı 1 puan, her hayır cevabı 0 puan ile değerlendirildiği için, bu öğrenci 8 üzerinden 2 puan almıştır.

Aşağıdaki numaralandırılmış kutucuklarda fotosentez sonucu çıkan ürünler verilmiştir. Tabloya göre aşağıda verilen soruları kutucuk numaralarını kullanarak cevaplayınız. 1 CO2 2 O2 3 CO 4 Su 5 Glikoz 6 Besin 7 ATP 8 NH3 9 Enerji

1)Yukarıdaki kutucuklarda hangisi/hangileri fotosentez sonucu çıkan ürünleri içerir? 2)Yukarıdaki kutucuklardan hangisi fotosentez sonucu çıkmayan ürünleri içerir? ETKİNLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 1.Soru için seçilmesi gereken doğru kutucuklar:2,5,6,7,9 Soru için yanlış kutucuklar ise: 1,3,4,8 Örneğin bir öğrenci bu soruyu tam olarak cevaplayarak 5 doğru ve 0 yanlış kutucuk seçti. Bir önceki sayfada verilen formül kullanılarak; 5/5 – 0/4= 1-0=1 sonucuna eklenerek 1+1=2 bulunur ve sonuç 5 ile çarpılarak 5x2= 10 bulunur. Örneğin başka bir öğrenci bu soru için 3 doğru ve 2 yanlış kutucuk seçti. Yukarıda verilen formül kullanılarak; 3/5 – 2/4= 0,60 – 0,50= 0,10 sonucuna 1 eklenerek 0,10+1=1,10 bulunur ve sonuç 5 ile çarpılarak 5x(1,10)= 5,50 veya bulunan sonuç yuvarlatılırsak 6 bulunur. 2. sorunun değerlendirilmesi 1.soruda olduğu gibidir.

TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ Belli bir konuda öğrencinin neleri öğrendiğini ve neleri öğrenemediğini belirlemek için kullanılabilir değerlendirme araçlarından biridir. Bu teknikte, temelden ayrıntıya giden bir sıraya Gore doğru ve yanlış ifadeler seçilerek öğrenciden doğru secimi yapması istenir. Böylece, 8 veya 16 seçimlik bir ifadeler listesi ile sonlanan bir dallanmış ağaç oluşturulur. Öğrenci seçtiği yollara ve ulaştığı son ifadeye göre değerlendirilir.

HAZIRLANMASI İlk olarak cevabı kesin doğru ya da kesin yanlış olarak hazırlanmış bir soru yazılır. Daha sonra doğru bu soruya doğru cevap veren öğrencilerin gideceği bir üst seviyeden aynı tipte bir soru yazılır. Eğer öğrenci ilk soruya yanlış cevap verdiyse ilk soru ile aynı seviyede olan bir soru yazılır ve öğrenci bu soruyu cevaplar.Böylece öğrenci seviyeleri belirlenmiş olur. Her bir sorunun bir sonraki soru ile bağlantılı olması ile verilen cevaplar bir sonraki sorunun cevabını etkiler. Puanlama seviye seviye hazırlanmış sorulara verilen cevaplara göre yapılır.Diğerlerine göre düşük seviyedeki sorular düşük,yüksek olanlar yüksek puan değeri alır.

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç D ifadesi d 1 => 2 puan (Doğru) d y 2 => 1 puan B ifadesi (Yanlış) y d 3 => 3 puan d E ifadesi (Doğru) y A ifadesi 4 => 2 puan (Doğru) F ifadesi d 5 => 1 puan y d (Yanlış) y 6 => 2 puan C ifadesi (Doğru) y d G ifadesi 7 => 0 puan (Yanlış) y 8 => 1 puan

Tuzlu su, sirke, limon suyu gibi sıvılar iletkenlere örnektir 1.ÇIKIŞ Tuzlu su, sirke, limon suyu gibi sıvılar iletkenlere örnektir D 2.ÇIKIŞ 3.ÇIKIŞ Yalıtkanlar elektrik enerjisini iletmeyen maddelerdir. Metal olmayan iyi iletkendir 4.ÇIKIŞ 5 Y İletkenlerin dirençleri büyüktür D 5.ÇIKIŞ 5 5 D Yalıtkan sıvılar yüksek elektrik enerjisinin etkisiyle iletkenlik kazanır. Direnç maddenin cinsine bağlıdır D 5 İletkenler elektrik enerjisinin taşınmasında kullanılır 6.ÇIKIŞ Y 7.ÇIKIŞ Bakır telin drenci büyüktür. Direnç elektrik akışına karşı gösterilen zorluktur Y 8.ÇIKIŞ Y 5 Plastik cam gibi maddeler yalıtkandır. 9.ÇIKIŞ Drencin birimi ohm dur D Y 10.ÇIKIŞ İnce tel kalın tele göre daha büyük dirence sahiptir. Direnç manometreyle ölçülür Y D 11.ÇIKIŞ Gazlar yalıtkan değildir. 12.ÇIKIŞ 5 Y

Dereceleme Ölçekleri (Rubrik) Dereceli puanlama anahtarı, performansı tanımlayan ölçütleri içeren puanlama rehberidir. Dereceli Puanlama Anahtarı Kullanmanın Nedenleri Öğretmen ve öğrenci için açık bir kalite tanımı verir. Öğrenciler derecelendirme ölçeği kullandıkça ürettikleri ürünün sorumluluğunu daha fazla duyarlar. Öğretmenlerin puanlama için harcadıkları zamanın azalmasına katkıda bulunur. Öğretmenin öğrenci çalışmalarını değerlendirmelerini basitleştirir.

HARİTA İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı: Burada önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını, sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur. HARİTA İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI PUAN İÇERİK 4 Haritadaki bütün işaretler doğru ve dikkatli bir şekilde yerleştirilmiş. Sınır çizgileri doğru ve özenle çizilmiş. 3 Bütün işaretler haritada var. Bunların çoğu da haritaya doğru yerleştirilmiş. 2 İşaretlerden bir kaçı haritada yok. Haritada olanların da bir kaçı doğru yerleştirilmemiş. 1 İşaretlerin çoğu haritada yok. Olanların çoğu da doğru yerleştirilmemiş. GÖRÜNÜMÜN YETERLİĞİ Haritanın görüntüsü temiz ve çok renkli. Haritadaki işaretler çok kolay okunuyor. Haritada birkaç renk var. Bazı işaretler kolay okunmuyor. Sınırlı sayıda renk kullanılmış. İşaretlerin ne olduğu haritadan zor okunuyor. Renkler ya hiç yok ya da çok az kullanılmış. İşaretler çok az kullanılmış. HARİTA ELEMANLARI Haritanın başlığı, yön oku, ölçeği, anahtar bölümü (lejant), kaynağı, enlem ve boylamları haritada bulunmaktadır. Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu var. Bunların çoğu da doğru ve kolay anlaşılmaktadır. Standart bir haritada olması gerekenlerin yarısı yok. Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu yok.

ÖĞRETİCİ METİN İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI Uyarlama: İndependent School District 196, Rosemount, Minnesota Çok iyi (3) İyi (2) Kabul edilebilir(1) Düzenleme Bilgiler açık, uygun ve doğru olarak düzenlenmiş. Bilgiler uygun bir şekilde düzenlenmiş fakat bazı bölümler açık değil ve tutarsızlıklar var. Tanımlar ve ayrıntılar ya yok ya da çok az. Düşünceler karışık, düzensiz ve ilgisiz. İçerik İçerik açık, ilgili, doğru ve özlü olarak verilmiş. İçerik uygun fakat amaçla bağlantısı eksik. Yeterli içerik göstergeleri çok az. Yazım Kuralları Okunabilirliği iyi Küçük hatalar var ama okumayı engelleyecek kadar değil. Doğru bir şekilde yazıldığının göstergeleri ya yok ya da çok az. Okunması ile ciddi sıkıntıları var. Araştırma ve Yorumlama Bilgiler doğru yorumlanmış. Araştırmaya dayalı olarak analiz yapılmış ve sonuçlar çıkarılmış. Bilgiler ve veriler doğru yorumlanmış fakat analizler ve sonuçlar araştırma ile desteklenmemiş. Analiz ve sonuç yok ya da çok az bilgiyle yanlış yorumlanmış. Kelime Seçimi Kelimeler uygun bir şekilde seçilmiş ve terimler konuyla ilgili. Bazı uygun olmayan kelimeler verilmiş ya da uygun kelimelerin kullanılışı sınırlı. Kelimeler uygun değil ve kullanım sınırlı.

ÖZ DEĞERLENDİRME Kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder. Performansının düzeyi hakkında karar vermek için kişisel ya da kişiler arası kriter koymada ve öğrencinin motivasyonunun yükselmesinde öğrencilere fırsat verir. Kendilerine dışardan bakma yetisi gelişir. Bu tür değerlendirmenin olumsuz yönleri de vardır. Genellikle kendi performanslarını değerlendirirken yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir. Başlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara neden olabilir. Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça aldıkları kararlar daha doğru olacaktır. Öğrencilere not verilmez. Sonuçlar öğrencinin gelişimine katkı sağlamak amacıyla kullanılır.

  Öz Değerlendirme Formu Bu form kendinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (x) işareti koyunuz. Adı ve Soyadı: Sınıfı : No:  Çok iyi İyi Orta Yetersiz Ödevlerimi planlı bir şekilde yapmak  Çalışmamı zamanında tamamlamak Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinlemek  Anlamadığım yerlerde sorular sormak    Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek olmak Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca kullanmak Anlamadığım yerlerde başkalarından yardım almak Öz Değerlendirme Formu Bu form kendinizi değerlendirebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (X) işareti koyunuz. Öğrencinin; Adı ve Soyadı: Sınıfı: No:   Öğrencilerin Değerlendireceği Davranışlar Dereceler Her zaman Bazen Hiçbir zaman 1. Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinledim. 2. Yönergeyi izledim. 3. Arkadaşlarımı incitmeden teşvik ettim.  4. Ödevlerimi tamamladım. 5. Anlamadığım yerlerde sorular sordum.  6. Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek oldum. 7. Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca kullandım. 8. Çalışmalarım sırasında değişik materyaller kullandım.

Akran değerlendirme Öğrencilerin, arkadaşlarının hazırladığı ödevler, araştırmalar, projeler, raporlar vb. çalışmalarını değerlendirmesidir. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri gelişir. Akran değerlendirmede, öğrencilerin yanlı davranışlarını önlemek için ölçütlerin öğrencilere verilmesi yararlı olur. Akran değerlendirme yapmak amacıyla açık uçlu sorular, sözel ifadeler ya da formlar kullanılabilir.