FİZYOTERAPİDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER Antropometri: İnsan vücudunun nesnel özelliklerini belirli ölçme yöntemleri ve ilkeleriyle boyutlarına ve yapı özelliklerine göre sınıflandıran bir yöntemdir. Antropometri; canlı insan ve kadavra üzerinde yapılan ölçümler ve iskelet üzerinde yapılan ölçümler olmak üzere iki bölümde incelenir.

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER Canlı insan ve kadavra üzerinde yapılan ölçümler: Somatometri: Vücut ölçümleri Sefalometri: Baş ve yüz ölçümleri

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER İskelet üzerinde yapılan ölçümler: Osteometri: İskeletin değişik ölçümleri Kraniometri: Kafatası ölçümleri

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER Antropometrik ölçümler, büyüme ve gelişme, vücut kompozisyonu ve beslenme hakkında değerli bilgiler verir. Antropometrik ölçümlerin değerlendirilmesinde vücut yapısı ve kompozisyonunun belirlenmesi ile vücut kısımlarının birbirlerine oranları ve vücut ağırlığının belirlenmesi önem taşır.

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER Çevre ölçümü Uzunluk ölçümü Çap ölçümü Yağ dokusu ölçümü

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER Antropometrik ölçümlerde dikkat edilmesi gereken noktalar: 1)Kriter alınan noktalar doğru bir şekilde belirlenmelidir. 2)Kullanılan ölçüm cihazı hatasız ve kullanışı kolay olmalıdır. 3)Hasta uygun ve rahat pozisyonda olmalıdır.

ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER 4)Hatasız sonuç alabilmek için ölçüm sırasında maksimum dikkat edilmelidir. 5)Ölçümler amacına uygun seçilmelidir. 6)Ölçümlerin yapıldığı ortam sakin olmalıdır. 7)Ölçümü etkileyebilecek yara, ödem atrofi göz önünde bulundurulmalıdır. 8)Ölçümler anatomik pozisyonda yapılmalıdır.

BİR EKLEMİN VEYA KASIN ÇEVRE ÖLÇÜMÜ BİZİM İÇİN NEDEN ÖNEMLİDİR?

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ Çevre ölçümleri, büyüme ve beslenme ile vücut yağ dokusunun belirlenmesinde kullanılır. 6 yaşından küçük çocuklarda baş çevresi beyin gelişiminin göstergesidir ve baş çevresi ile göğüs çevresinin oranı da beslenmenin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ Çevre ölçümlerinde dikkat edilmesi gereken noktalar: 1)Bütün çevre ölçümlerinde katlanabilir, elastik olmayan 7 mm genişliğinde mezura kullanılmalıdır. 2)Bilek çevre ölçümlerinde mezura radius ve ulnanın stiloid çıkıntılarına tam uyum sağlamalı ve en dar bölgeden ölçüm yapılmalıdır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ 3)Mezura ölçüm sırasındaki gerilmelerden etkilenmemelidir. 4)Mezuranın “0” başlangıç kısmı sol elde diğer el ile ölçüm yapılacak bölge mezura ile sarılmalı ve “0” üzerine gelen rakam kaydedilmelidir. 5)Baş veya boyun çevre ölçümleri dışında mezura vücuda veya vücut kısımlarına dik olarak uygulanmalıdır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ 6)Göğüs, lumbal bölge, abdominal bölge, kalça, uyluk, ayak bileği, kol ve ön kol ölçümleri kişi ayakta dururken yere paralel olarak ölçülmelidir. 7)Baş çevre ölçümünde en geniş, boyun çevre ölçümünde en dar bölge alınmalıdır. 8)Mezura baş çevre ölçümlerinde yumuşa doku ve saçların bastırılması için hafifçe gerilmelidir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ 9)Göğüs, bacak ve kol çevre ölçümlerinde bazı bireylerde girintiler nedeniyle deri ile mezura arası boşluklar olabilir, fazla ise not alınmalıdır. 10)Ölçümler güvenilirlik için aynı birey tarafından yapılmalıdır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-BAŞ Bebeklerde baş çevre ölçümü anne kucağında, yetişkinlerde ise ayakta yapılmalıdır. Baş çevresi oksipital çıkıntı ile kaşların hemen üzerinde ölçülen en geniş bölgedir. Mezura başın her iki tarafında aynı noktadan geçmelidir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-BOYUN Boyun çevre ölçümü anatomik pozisyonda “tiroid kıkırdak”ın hemen altından en dar bölgeden yapılır. Mezura deri üzerine temas edecek şekilde gerilmeli ve 5 sn’den daha kısa sürede tamamlanmalıdır. Büyüme, gelişme, motor ve sportif performans ile obezite ve yaşlanma çalışmalarında kullanılabilir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-GÖĞÜS Ölçüm sırasında kişi ayakta, ayakları omuz genişliğinde açık, kollar hafif abdüksiyonda ve vücut ağırlığı her iki ayağa eşit olarak dağılmış olmalıdır. Ölçümler subkostal bölgeden, xiphoid çıkıntıdan ve aksillanın hemen altından normal solunum fazında yapılır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-GÖĞÜS Göğüs çevre ölçümü, bebeklerde ve çocuklarda beslenme yetersizliğinin gözlenmesine yardımcı olurken gençlerde vücut indeksi için kullanılabilir. Torakal kafes esnekliğini değerlendirmek için maksimum inspirasyon ve ekspirasyon sırasında yapılmalıdır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-BEL Bel çevre ölçümünde kollar yanlarda, ayaklar bitişik, abdomen gevşek pozisyonda olmalıdır. Ölçüm subkostal bölge ile krista iliaka arasındaki en dar bölgeden yapılır. Bel çevresi, kalça ve uyluk çevreleri ile oranlandığı zaman adipoz dokunun dağılımı hakkında bilgi verebilir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-ABDOMEN Bel çevre ölçümü ile aynı pozisyonda durulur ve ölçüm sırasında mezura yere paralel olmalıdır. Ölçüm umbilikus seviyesinden yapılır ve dokuların sıkıştırılmamasına dikkat edilmelidir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-KALÇA Ölçüm yapılacak kişinin pozisyonu bel ve abdomen ölçümlerindeki gibi olup mezura kalçanın en geniş bölgesine konularak ölçüm yapılır. Kalça çevresi ölçümü pelvisin dış ölçüsü ile bu bölgedeki adipoz doku miktarını yansıtır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-UYLUK Diz 90º fleksiyonda kişi otururken inguinal bölge ve patella proksimalinin orta noktası(10-15 cm üzeri) işaretlenerek kişi ayağa kaldırılıp ayaklar 10 cm açık ve vücut ağırlığı iki ayağa eşit dağıtılarak işaretlenen noktadan ölçüm yapılır. Uyluk çevre ölçümleri vücut yoğunluğunun, yağsız vücut ağırlığının ve yağ dokusunun tahmininde kullanılabilir. Ayrıca kas atrofisinin de göstergesidir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-BACAK Kişi bacakları masadan sarkacak şekilde otururken veya ayakta durma pozisyonunda ayakları arasındaki uzaklık 20 cm iken medial malleolün 10-15 cm üzerinden veya kasın en şişkin yerinden ölçüm yapılır. Bebeklerde ve yaşlılarda yatar pozisyonda yapılabilir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-AYAK BİLEĞİ Ölçüm ayakta, oturur pozisyonda ya da yatar pozisyonda çıplak ayak ile yapılmalıdır. Mezura malleollerin üst kısmına malleollerin en ince olduğu bölgeye konularak ölçüm yapılır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-OMUZ Ölçüm kişi ayakta dik duruş pozisyonunda, kollar yanda serbest dururken mezura akromionun altından deltoid kasının en şişkin olduğu yerden geçirilerek yapılır. Mezura ölçüm sırasında 2.kosta ile sternumun birleştiği yerden geçmelidir.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-OMUZ EKLEMİ Ölçüm kişi ayakta dik duruş pozisyonda, kollar hafif abdüksiyonda iken yapılır. Mezura akromion üzerinden aksiller bölgeyi çevreleyecek şekilde geçirilerek ölçüm yapılır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-KOL Ölçüm kişi ayaktayken, otururken veya yatarken yapılabilir ve kriter nokta humerusun medial epikondili olarak alınır. Bu noktanın 10-15 cm üzeri ya da kasın en şişkin bölgesi alınarak ölçüm yapılır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-ÖN KOL Kol çevre ölçümü ile aynı pozisyonda kriter nokta ulnanın stiloid çıkıntısı alınır. Bu noktanın 10-15 cm üzeri veya kasın en şişkin noktası işaretlenerek ölçüm yapılır.

ÇEVRE ÖLÇÜMLERİ-EL BİLEĞİ Mezura radius ve ulnanın stiloid çıkıntılarına temas edecek şekilde ölçüm yapılmalıdır. Bilek çevre ölçümleri büyüme ve gelişme ile ilgili çalışmalarda kullanılmaktadır.

UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ Boy uzunluğu; baş, boyun, gövde ve alt ekstremite uzunluklarının toplamına eşittir. Uzunluk ölçümleri; anatomik pozisyonda, oturma pozisyonunda ya da yatma pozisyonunda yapılır.

UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ Toplam üst ekstremite: Kişi anatomik pozisyonda kollar serbest gövde yanında iken akromion ile 3.parmağın uç noktası arasındaki uzaklıktır. Kol: Omuzlar ve kol gevşek, dirsekler fleksiyonda iken akromion ile olecranon arasındaki uzaklıktır. Önkol: Omuzlar ve kol gevşek, dirsekler fleksiyonda iken olekranon ile radiusun stiloid çıkıntısı arasındaki uzaklıktır.

UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ El: Önkol ve el düzgün bir çizgi üzerinde radiusun stiloid çıkıntısının distali ile 3.parmağın ucu arasındaki uzaklıktır. Kulaç: Sırt duvara dayalı, kollar yanlarda ve yere paralel, elin dorsali duvar ile temas halinde iken iki elin 3.parmaklarının uçları arasındaki uzaklıktır.

UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ Toplam alt ekstremite: Ayakta iken SIAS ile medial malleol arasındaki uzaklıktır. Ancak pelvik rotasyon, pelvik tilt vb problem olup olmadığının tespiti için SIAS-umbilikus arası bilateral uzaklık ölçümü yapılmalıdır. Problem varsa problem olan tarafa yükseklik konularak ölçüm yapılır. Uyluk: Bacaklar yatak kenarından sarkacak şekilde oturur pozisyonda patellanın proksimal kenarı ile inguinal bağ orta noktası arasındaki uzaklık ölçülür.

UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ Bacak; 1)Kişi ayakta dururken tibial plato ile yer arasındaki uzaklık ölçülür. 2)Kişi bacak bacak üstüne atarak otururken tibial plato ile medial malleol arası uzaklık ölçülür. Ayak: Kişi ayakta dururken topuk ile en uzun parmak arasındaki uzaklık lateralden ölçülür.

ÖDEV 18-25 yaş arasındaki 3 kişiye çevre ve uzunluk ölçümlerini yapınız.

TEŞEKKÜRLER ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK