Çukurova Üniversitesi Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Drama Tekniğinin Rolü Yrd.Doç.Dr. Gülden TÜM Çukurova Üniversitesi guldentum@gmail.com

Wessels (1987) dramayı “Drama yapmaktır” olarak tanımlarken dramanın aslında tamamen bir katılımdan ve deneyim yoluyla öğrenmeden ibaret olduğunu dile getirmektedir. Demirel (2007) ise dramayı öğrencilerin hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrenecekleri bir yol olarak tanımlamakta, problem çözme ve iletişim kurma yeteneğini geliştirdiğini ifade etmektedir.

Çoğunlukla eğlenceli ve oyun şeklinde sunulan bir etkinlik olarak görülen drama, öğrencilere kendilerini öğrenme deneyiminde bulacakları fırsatı sunarak öğrenim deneyimlerini geliştiren ve daha iyi kavramayı sağlayan öğrenci merkezli etkinliktir.

Bir Çin atasözü “Anlatırsanız unuturum, Gösterirseniz hatırlarım, Yaptırırsanız öğrenirim.” dramayı en iyi şekilde ifade ederek onun öğretici yönü ortaya çıkmaktadır.

Günümüzde Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili uygulamalara bakıldığında, genellikle dilbilgisinden başlanması gerektiği inancı yaygındır. Bu durum da Türkçenin temel olarak yapısı itibarıyla diğer dillerden farklı olduğuyla açıklanmaktadır. (Gözaydın, 2010:104)

Ancak, öğrencilerin dil becerilerini kazandıktan sonra uygulama safhasında ise en etkili ve dersin amacına en uygun uygulanan tekniklerden birisi dramadır.

Dilin doğru bir şekilde kullanılabilmesi ve başarılı bir iletişimin sağlanabilmesi için yabancı dil eğitiminin amacı sadece dilbilgisi, sözcük bilgisi ve iletişim yetisi değil, “kültürlerarası iletişim yetisi” kazandırmaktır. (Uysal, 2009: 96)

Çünkü kültürlerarası iletişim yetisi hedef dildeki kültürel bakış açılarını, düşünüş biçimlerini doğru bir şekilde anlayıp yorumlayabilmeyi; kendi toplumunda kimsenin farkında bile olmadığı varsayımları, değerleri ve gerçeklikleri sorgulayabilmeyi gerektirmektedir.

Yabancı dil öğretiminde kültürlerarası iletişim yetisine, özellikle dil kullanımı ve kültürel bağlam farkındalığının oluşturulması açısından mutlaka yer verilmelidir (Byram, 2003: akt, Uysal, 96).

Drama gibi farklı öğretme tekniklerinin kullanılması için dil öğretiminde iletişim gerekli ve “Ne söylemeliyim?”, “Ne zaman söylemeliyim?”, “Nasıl söylemeliyim?” gibi bireyler arasında iletişimin verimliliğini etkileyecek sorulara yanıt vermeyi gerektirir. Bu durumda iletişimsel etkinlik kazandıran drama tekniklerinin ana özellikleri aşağıdaki gibidir:

Amaçları belli ve öğrencileri yalnızca kural ve yapıdan oluşan dil öğretiminden uzak tutması, Etkinliklerin birçok bireyin yer aldığı grup tarafından gerçekleştirilmesi ve öğrencilerin daha fazla katılım sağlaması, Yaşamda karşılaştıkları ya da karşılaşma olasılıkları olan gerçek durumlar üzerinde konuşup tartışılarak etkinlikleri daha zevkli hale getirmesi, Bireyler arası iletişim kurulduğu için bilgi alışverişinin söz konusu olmasıdır.

Dil Öğreniminde Dramanın Olumlu Yönleri -Drama ile dil daha eğlenceli hale gelir. -Drama ile dil daha rahat ve günlük bir iletişim ortamında öğrenilir. -Drama ile sözcükler doğru telaffuz edilir ve doğru vurgulanır. -Drama ile öğrencilerin sözdizimsel ve söylemsel olarak dili kullanmada güveni artar.

-Drama ile öğrencilerin her ortamda doğru kelime kullanma ve ifade etme biçimleri gelişir. -Drama ile üst bilişsel beceriler gelişir ve metinlerin algılanmasını kolaylaşır. -Drama ile öğretmen öğrencilerin dil öğrenimini değerlendirir. -Drama kültür taşıyıcısıdır. -Drama öğrencileri gerçek yaşama hazırlar.

Yöntem Nitel araştırma yaklaşımlı yöntem. Araştırmanın Örneklemi Güz ve Bahar Yarıyıllarında Çukurova Üniversitesinde Türkçe dersine katılan Erasmus öğrencileridir. (Belçika, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya ve Romanya)

Verilerin Analizi Kontrol ve Deney gruplarının yazılı ve sözlü sınav sonuçları. Yazılı sınav; sözcük bilgisi, açık uçlu sorular, karşılıklı konuşma, çeviri ve metin ağırlıklı sorular. Sözlü sınav; doğaçlama yoluyla karşılıklı konuşma, sözcük, şiir ve şarkı ve kültürel ögeleri içeren sorular.

Bulgular Sözcük 34 52 Açık uçlu sorular 62 67 Boşluk doldurma 80 84 Kontrol ve Deney Grubu Final Sınavı Sonuçları Final sınavı içerikleri Kontrol Grubu Deney Grubu % % Sözcük 34 52 Açık uçlu sorular 62 67 Boşluk doldurma 80 84 Eşleştirme 85 88 Çeviri 26 72 Okuma 44 74 Paragraf yazma 38 69 Kültürel ögeleri yerinde ve doğru kullanma 12 37

Dramanın sınıf içi etkinliklere olan etkisi Deney G. Kontrol G. % Ölçek* Ölçek 6 Türkçe öğretmenim sınıfta rol yapmamı cesaretlendirmiyor. 31 3 62 2 7 Türkçe öğretmenim her zaman sınıfta aynı kitabı kullanıyor. 54 4 8 Öğretmen sınıfta rol yapmayı sağlayacak değişik materyaller kullanmalı. 46 9 Türkçe öğretmeni sadece kullandığı kitaptan ödevler veriyor. 43 10 Türkçe öğretmeni farklı materyallerde ödevler vermeli. 69 38 14 Derse gitmeden once mutlaka ödevlerimi yapıyorum. 15 Öğretmenim rol yapma ile ilgili bana ödev verirse mutlaka onu sınfta yapıyorum. 20a Sınıfta drama yapmak yapay bir etkinliktir. 22 Drama teknikleri türkçe dersinin monotonluğunu ortadan kaldırır. 25 Drama teknikleri öğrenci merkezli olduğu için sınıf önünde utanıyorum. 26 Kendimi rahat hissetmiyorum çünkü dramada deneyimim yok. 27 Sınıfta drama yaparken deneyimli olmamız gerekir. 30 Drama etkinlikleri benim ve arkadaşlarımın yaratıcılığını göstermemiz konusunda yardımcı olur. 61

Dramanın dil becerilerini geliştirmeye olan etkisi Deney Grubu Kontrol Gr. % Ölçek ö 4 Sınıfta ya da dışarda Türkçe konuşmak için kendimi güvende hissetmiyorum. 33 3 46 5 Dersteki Türkçe benim dilimi geliştirmeme ve akıcılık kazanmama fırsat vermiyor. 31 2 39 12 Dil becerilerimi geliştirmek için ev ödevi yapmak benim için yeterli. 69 13 Ev ödevi yapmayı seviyorum çünkü bunları gerçek yaşamda buluyorum. 38 17 Duygularımı drama etkinlikleri ile daha rahat aktarırım. 54 18 Drama ile Türkçe bilgimi geliştirebilirim. 19 Drama günlük yaşamda kullandığım dilde risk almamı sağlar. 20 Drama gerçek yaşamı yansıtmadığı için beni cesaretlendirmiyor. 21 Drama bilişsel ve sosyal ilişki arasındaki bağı kazanmamı sağlıyor. 42 28 Drama etkinlikleri dilin nasıl işlediği konusunda deneyim kazandırır. 29 Drama etkinlikleri durum ve metinde gizli olan dili kullanmamda beni isteklendirir. Drama yoluyla karakterlerin düşünce yapısını daha kolay anlarız. 32 Dramada duygudaşlık kurduğumuz için utanmayız. 61 İnsanların önünde drama yaparken utanırım. 23 37 Drama kendimi bireysel olarak ifade edebilmemi motive eder.

Dramanın hedef kültürü anlama ve iletişim kurmaya olan etkisi G Dramanın hedef kültürü anlama ve iletişim kurmaya olan etkisi Deney G. Kontrol G. % Ölçek 16 Dil öğrenmede duygu ve bilişsel yaklaşım birliktedir. 69 4 46 23 Drama teknikleri sosyal ihtiyaçlarımı gidermeme yardımcı olur. 38 5 30 3 24 Drama teknikleri öğrenci merkezlidir ve beni mutlu eder. 54 34 Drama bağımsız düşünmeyi sağlar ve kültürle ilgili değişik perspektifler kazanmamızı sağlar. 35 Drama farklı durumlardaki anlamları fark edip kullanmamızı sağlar. 36 Drama farklı durumlarda kullanılan sözcük dağarcığımı artırır. 31 Drama kültürün zenginliğini ve halkı anlamamı sağlar. 56 44 39 Drama kültürel standartları ve davranış modellerini anlamama yardımcı olur.

Sonuç Drama tekniği, öğrencilerin bilgileri uzun süreli hatırlamalarını, dili kullanımı konusunda güdülenmelerini ve bilişsel becerilerini geliştirmelerini sağlar. Öğretmenlerin de Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaştırmalı çalışmalarla kültürel farklılıklar konusunda bilinçlendirilerek kültürel normları öğrencilerine aktarabilecekleri yönünde eğitilmelidir. Öğretmenlerin tüm dil becerilerini birleştirerek dramanın kullanım özelliklerini çok iyi bilmesi ve uygulayabilecek olması gerekmektedir. Böylece, öğretmenler yöntem zenginliğine sahip olurken, öğrenciler de anlama, ilişki kurma, tahmin etme, çözümleme-bireşim yapma, bilgiyi keşfetme, kendini ifade etme, iletişim kurma gibi çeşitli zihinsel ve temel becerileri kazanırlar.

6 dakika kadar daha sabrınız var mı?

Öğrencilerin sınıf dışında hedef dilin kültürel boyutunu kullanarak iletişim kurabildiklerini gösterir belge….