Yardımlaşmayı Nasıl Artırabiliriz? HANGİ ANA BAŞLIKLARI İŞLEYECEĞİZ : Neden Yardım Ederiz? Ne Zaman Yardım Ederiz? Kimler Yardım Eder? Yardımlaşmayı Nasıl Artırabiliriz?

Sosyal psikologlar, yardım etme eylemini inceleyebilmek için insanların yardımlaşacağı durumları saptarlar. Deney bulgularına bakmadan önce yardımlaşmayı nelerin motive edebileceğini düşünelim.

Yardım etme davranışını üç kuram açıklar : Sosyal değiş-tokuş kuramı, yardım etmeyi, diğer sosyal davranışlar gibi (içsel ya da dışsal) ödülleri maksimuma çıkarma isteğinin motive ettiğini varsayar.

Üzgün insanlar da yardımsever olmaya meyillidir. Son olarak, dikkat çekici bir etki de iyi hisset-iyilik yap etkisidir: Mutlu insanlar yardımsever insanlardır.

Sosyal Değiş-tokuş Kuramı İnsan etkileşimlerinin kişinin ödülleri en üst düzeye çıkarmayı ve maliyetlerini en aza indirmeyi hedeflediği işlemler olduğunu öne süren kuram.

Bencillik (Egoism) Tüm davranışların altında yattığı varsayılan, kişinin kendi refahını artırma güdüsü. Başkalarının refahını artırmayı hedefleyen özgeciliğin tersi.

Sosyal bir ağ tarafından sağlanan karşılıklı destek ve işbirliği. Karşılıklılık Normu İnsanların kendilerine yardım eden insanlara yardım edeceği, onlara zarar vermeyeceği beklentisi. Sosyal Sermaye Sosyal bir ağ tarafından sağlanan karşılıklı destek ve işbirliği.

Toplumsal Sorumluluk Normu İnsanların yardıma ihtiyacı olanlara yardım edeceği beklentisi.

Akraba Seçimi Evrimin, yakın akrabalar arasında yardımlaşmayı artırarak ortak genlerin hayatta kalması ihtimalini artırdığı fikri. Duygudaşlık (Empati) Diğerlerinin duygularının dolaylı olarak deneyimlenmesi; kendini onun yerine koyma.

Hangi durumlar insanları yardım etmeye iter ya da etmemelerine neden olur? Yardım etme diğer seyircilerin sayısı ve davranışından ya da duygu durumundan, kişilik özelliklerinden ve değerlerden nasıl ve neden etkilenir?

İnsanların yardım etme ihtimali ne zaman yüksek düzeydedir İnsanların yardım etme ihtimali ne zaman yüksek düzeydedir? Durumlardan biri, başkasının yardım ettiğini gördükleri zaman. Yardım etmeyi artıran diğer durum ise en azından biraz boş zamanın olmasıdır; acelesi olanların yardım etme ihtimali daha azdır.

Kendimize benzettiğimiz kişilere yardım etme eğilimimiz vardır.

Kendimize benzettiğimiz kişilere de yardım etme eğilimimiz vardır. İzleyici Etkisi Bir kişinin ortamda başkaları varken yardım etme olasılığının daha az olduğuna dair bulgu. Kendimize benzettiğimiz kişilere de yardım etme eğilimimiz vardır.

Yardım etme kararını almada iç etkileri (suçluluk ve ruh hâli gibi) ve dış etkileri (sosyal kurallar, seyirci sayısı, zaman baskısı ve benzerlik gibi) değerlendirdik.

Bunların yanı sıra yardım edenlerin eğilimlerini de (örneğin kişilik özelliklerini ve dinî değerlerini) hesaba katmalıyız.

Kişiliğin ya da cinsiyetin etkisi duruma bağlı olarak değişebilir Kişiliğin ya da cinsiyetin etkisi duruma bağlı olarak değişebilir. Örneğin erkekler daha tehlikeli durumlarda yardım ederken, kadınlarınsa gönüllü olarak yardım ettiği gözlendi.

Dinî inanç, gönüllülük ve hayırsever katkılar olarak kendini gösteren uzun vadeli özgeciliği öngörür.

Yardımlaşmayı artırmak için, yardım etmeyi engelleyen faktörleri tersine çevirebilir miyiz? Ya da insanlara yardım etmenin ilkelerini öğretebilir ve yardımseverliği insanların kendilerini yardımsever olarak görebilecekleri şekilde toplumsal hâle getirebilir miyiz?

Kapıyı Yüzüne Çarpma Tekniği Bir taviz alma stratejisi. Büyük bir talep geri çevrildikten sonra (yüze kapı çarpma) aynı kişi daha makul bir talep sunar.

Manevi Dışlama Bir kişinin ahlaki değerlerini ve adalet kurallarını uyguladığı alanın sınırlarının dışında olarak algıladığı kişiler veya gruplar. Ahlaki dışlama, kişinin diğerlerini ahlaki çemberinin dışında görmesidir.

Fazladan (Aşırı) Gerekçelendirme Etkisi İnsanlara hâlihazırda yapmaktan hoşlandıkları bir şeyi yapmaları için rüşvet verilmesi; insanlar zamanla eylemlerini içsel istekleri yerine dışsal gerekçelere bağlamaya başlarlar.