UNV13107 TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI

İnternet, dünya üzerindeki tüm bilgisayarların birbiri ile haberleşmesine olanak sağlayan, çok büyük bir ağdır. İlk olarak Amerikan Ordusu’nun birlikleri arasında haberleşmeyi sağlamak üzere tasarlanmış, ardından üniversitelerin kendi aralarında haberleşmesi amacıyla kullanılmış ve sonrasında da dünya üzerindeki tüm bilgisayarlar arasında bilgi paylaşım ortamı olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Dünya çapında ağ anlamına gelen World Wide Web kelimelerinin baş harflerinden oluşan kavram, internetin daha küçük bir parçasını oluşturmaktadır ve internet üzerinden yazı, resim ve görüntü gibi çoklu ortam materyallerinin sunulmasına ilişkin kuralları yöneten servisin adıdır.

İnternet sitesi (web sitesi) kullanıcıların bir program aracılığıyla içeriğini görüntüleyebileceği, bir çok sayfadan oluşan ortamdır. Sitedeki sayfalar dosyalardan oluşur ve bu dosyalar bir sunucu bilgisayar üzerinde saklanır.

Her hangi bir web sitesini ziyaret edebilmek için o sitenin adresini bilmek veya bulmak gerekir. İnternet ortamında milyarlarca site olabileceği için sitelere ulaşabilmek amacıyla url(uniform resource locator) adı verilen bir adres yapısı geliştirilmiştir.

Url’nin yapısı: Servis: veriye erişim metodu Host: sitenin bulunduğu bilgisayarın adı İçerik: verinin tutulduğu dosyalar ServisHostİçerik

Kullanıcıların internete bağlanabilmeleri için bir servis sağlayıcıya ihtiyaç vardır. Servis sağlayıcılar, belirli bir ücret karşılığında, kullanıcılara internete bağlanabilmeleri için gerekli kullanıcı adı ve şifre bilgilerini sunarlar.

Türkiye’de hizmet veren hem ADSL hem fiber hem kablonet (kablolu internet) hem de cep telefonları, akıllı telefonlar gibi mobil internet hizmeti veren internet servis sağlayıcısı listesi aşağıda yer almaktadır. TTNET Turkcell Superonline Uydunet Turk.net

Türksat Millenicom Turkcell Avea Vodafone Pttcell Pocell Bimcell

Tarayıcı, internetteki yazı, resim ve görüntü vb. içeriklerin bilgisayarda görünmesini sağlayan yazılımdır. Internet Explorer, FireFox ve Google Chrome sıkça kullanılan tarayıcı yazılımlardır.

İnternette sürekli değişen içeriği, kullanıcıların bilgisayarına duyurmanın yollarından biri olan RSS (Really Simple Syndication) özel bir dosya formatı kullanır. Yeni eklenen içeriğin kolaylıkla takip edilmesini sağlayan bir web sayfası bildirimcisidir. Kullandığı dosya biçimleri.rss ve.xml'dir.

RSS kaynağı sağlayan internet sitelerinde genellikle şu simgeler bulunur:

Podcasting, çoğunlukla dizi halindeki dijital medya ürünlerinin (radyo programları, videolar vs.) internet üzerinden -genellikle feed (bildirim) yoluyla- bilgisayar ve taşınabilir cihazlara (cep telefonu, tablet vs.) indirilebilecek şekilde yayınlanması. Bu şekilde indirilmiş dosyalara ise podcast denir.

Internetin ilk zamanlarında sunulan içerik çoğunlukla metin ve resimden oluşmaktaydı. Ses ve görüntü ise fazla yaygın değildi. Fakat internet dünyasındaki hızlı gelişim, içeriği daha etkin sunma konusunda bir takım yenilikleri ortaya çıkarmıştır. Podcast kullanıcıların kayıt olmak suretiyle ses dosyalarını bilgisayarlarına otomatik olarak indirebilmelerine olanak sağlayan bir teknolojidir.

İnternette gezinebilmek için bir çok tarayıcı program vardır. Bunların yerine getirebileceği işlevler büyük bir ölçüde benzerlik göstermektedir. Dolayısıyla herhangi bir tarayıcı programı öğrenmek diğerlerini kullanmak için yeterlidir.

Bu nedenle bu kısımda, Windows işletim sistemi ile birlikte yüklü gelen Internet Explorer anlatılacaktır.

Internet Explorer ‘ın çalıştırılması için yollardan bir kaçı: 1. Başlat menüsündeki Arama kutusuna ‘İnternet’ yazılır. Bulunanlar arasından Internet Explorer tıklanır. 2. Masaüstündeki kısayolu kullanmak için simgesi tıklanır. (Bu simgeyi görebilmek için daha önceden kısayolun oluşturulmuş olması gerekir.)

Adres çubuğuna adres yazılır ve klavyeden Enter tuşuna basılır

Web sitelerinde gezinme esnasında sayfalar arasındaki geçişler linkler aracılığıyla sağlanır. Bir sayfaya link, yazı, resim, menü vb. elemanlar aracılığıyla verilebilir. Kullanıcı bir linkin üzerine fareyi konumlandırdığında, imleç genellikle şeklini alır.

Bu durumdayken fare tıklandığında tarayıcı hedef sayfaya yönlendirilmiş olur. Linke tıklama sonucunda hedef sayfa bazen aynı pencere içerisinde bazen de farklı pencerede görüntülenebilir. Linkin bu davranışı o sayfayı tasarlayan kişinin yapacağı ayarlamaya göre belirlenir.

Kullanıcılar da bazen web sitelerinde gezinirken, bazı sayfaları yeni bir pencerede veya aynı pencerede yeni bir sekmede açmak isteyebilir. Hedef sayfayı ayrı bir tarayıcı penceresinde açmak için; 1. Linkin üzerine sağ tıkla, 2. Yeni Pencerede Aç ‘a tıkla.

Hedef sayfayı aynı tarayıcı penceresinde ayrı bir sekmede açmak için; 1. Linkin üzerine sağ tıkla, 2. Yeni Sekmede Aç ‘a tıkla.

Web sitelerinde gezinirken tarayıcıda içeriği görüntülenen her sayfa, bilgisayara yüklenmektedir. İçeriği görüntülenecek sayfada ne kadar veri varsa, sayfanın bilgisayara yüklenmesi o kadar zaman alır. Bu gibi durumlarda bazen kullanıcı sayfanın içeriği yüklenmeden yükleme işlemini durdurmak isteyebilir. Bunun için adres çubuğunun en sağındaki kullanılır.

Sayfa içeriğinin fazla olması veya internet bağlantısının yavaş olması nedeniyle içeriği tam olarak yüklenemeyen sayfaların, tekrar yüklenebilmesi için adres çubuğunda bulunan Yenile butonu tıklanır.

Tarayıcı, içeriği görüntülenen sayfaların geçmişini tutabilme özelliğine sahiptir. Tarayıcı çalıştırıldıktan sonra, içeriği görüntülenen sayfalarda sırasıyla ileri ve geri gidebilmek için adres çubuğunda bulunan İleri ve Geri butonları kullanılır.

Tarayıcıda ana sayfa içeriğinin görüntülenmesi istenirse, Komut çubuğu üzerindeki Giriş Sayfası butonu tıklanır.

Tarayıcılar, ziyaret edilen sayfaları otomatik olarak kaydeder. Internet Explorer adres çubuğunda bulunan açılır liste sembolü tıklanarak, geçmişte ziyaret edilen sayfalar listelenebilir.

Internet Explorer ‘da yardım almak, diğer programlarda yardım alma ile aynıdır. F1 kısa yolu ile açılan pencereden arama için anahtar kelime yazılır.

Sık kullanılanlar listesine web sitesi ekleyerek, siteye, adres yazılmadan sadece adı tıklanarak girilebilir. Beğenilen bir sayfayı sık kullanılanlara eklemek: Tarayıcıda o an görüntülenen bir web sayfasını sıklıkla kullanılanlara eklemek için menü çubuğundan Sık Kullanılanlar-Sık Kullanılanlara Ekle tıklanır.

Sık kullanılanlara eklenen web sitelerinin sayısı arttığında, birbiriyle ilişkili olanları bir araya toplamak amacıyla, klasör oluşturulabilir.

Sık kullanılanlara eklenmiş olan sayfayı tarayıcıda görüntülemek için, Sık kullanılanlar menüsü tıklanır ve bu menüde görünen web sayfalarından istenen tıklanarak o sitenin içeriği görüntülenebilir.

Ana sayfayı değiştirme: Tarayıcı ilk açıldığında varsayılan olarak içeriği görüntülenen web sayfasına ana sayfa denir. Tarayıcının ana sayfa ayarları Araçlar-İnternet seçenekleri menüsünden ayarlanır.

Açılan pencerede, ana sayfa olarak istenen adres yazılır.

Internet Explorer ‘ın varsayılan ayarlarında, menü çubuğu görünmez şekilde gelir. Eğer menü çubuğu geçici olarak görüntülenmek istenirse klavyeden Alt tuşuna bir kez basılır.

Eğer menü çubuğu veya Komut Çubuğu vb. ekran bileşenleri, kalıcı olarak görüntülenmek/gizlenmek istenirse; Sekmelerin bulunduğu boş bir yerde farenin sağ tuşu tıklanıp açılan menüden görüntülenmek istenen bileşen seçilir.

Internet Explorer, kullanıcı web siteleri arasında gezinirken, bazı bilgileri daha sonra kullanmak üzere saklar. Geçmişte ziyaret edilen web sitelerinin adresleri, bu sitelerdeki sayfalarda yer alan bazı bilgiler, vb…

Bu bilgileri silmek için Araçlar-İnternet Seçenekleri tıklanır. Açılan bu pencerede Göz atma ç Geçmişi grubunda yer alan Sil f tıklanır.

Bazı web sitelerinde, genellikle reklam amaçlı olmak üzere açılır pencerelerle karşılaşılabilir. Açılır pencereler, sitede gezinirken kullanıcının isteği dışında, aynı pencerede açılır ve güvenlik açısından da tehlikeli durumlar yaratabilirler.

Bu yüzden birçok tarayıcı program varsayılan olarak açılan pencerelerin birçoğuna engel olurlar. Internet Explorer ‘da da durum benzerdir. Internet Explorer ‘ın açılan pencerelere karşı davranışını yönetmek için Araçlar-Açılır Pencere Engelleyicisi Ayarları tıklanır.

(ya da Araçlar  İnternet seçenekleri  Gizlilik  Açılır pencere engelleyicisini Aç

Ayrıca izin vermek istenen web sitesinin adresi aşağıda görülen menüdeki kutucuğa yazılıp Ekle butonuna basılarak, bilinen bir web sitesinin açılan pencerelerine izin verilebilir.

İnternette bilgi arama, kullanıcıların sıklıkla başvurduğu yöntemlerden biridir. Bunun için arama motoru adı verilen web sitelerini kullanırlar. İnternette arama motoru olarak hizmet veren birçok web sitesi bulunmaktadır. Alta Vista, Google, Yahoo, Bing, Ask, Yandex,…

Internet explorer kullanılarak arama yapılmak istenirse adres çubuğuna bir anahtar kelime yazılarak klavyeden enter tuşuna basılır. Bu işlem sonucunda IE, varsayılan olarak ayarlı arama motorunu kullanarak arama işlemini gerçekleştirir ve sonuçlar ekranda görüntülenir.

IE ‘da adres çubuğunda bulunan açılır liste sembolü tıklandığında

Arama sağlayıcıları ekle tıklandığında, IE’ın arama motorlarını listelediği web sayfası gelir. İstenen arama motoru seçilerek Internet Explorer’a eklenebilir.

Her bir arama motoru, kendine özgü kurallara göre, listeleyeceği sitelere belirli puanlar vererek, bu siteleri en yüksek puandan en düşük puana doğru sıralar. Bu kısımda en yaygın kullanılan arama motorlarından biri olan Google anlatılacaktır.

Google’dan arama yapabilmek için arama kutusuna anahtar kelimeler girmek gerekmektedir. Girilen anahtar kelimeler, aranan konuya en yakın sitelerin sonuçlarda görüntülenebilmesi açısından önem taşımaktadır. Örneğin ‘Bilgisayar Dersine’ ilişkin bir arama yapılmak istenirse, arama kutusuna sadece bilgisayar kelimesi girmek, gereksiz birçok sitenin sonuçlar listesinde yer almasını sağlayacaktır.

Sonuçların bilgisayar dersi ile daha yakından ilgili olması istenirse, arama bilgisayar dersi ile tekrar yapılabilir. İpucu: Google’da daha detaylı bir arama için ‘Gelişmiş arama’

İnternette sadece web siteleri değil, web sitelerinde sunulan dosyaları da aramak mümkündür. Bunun için yine gelişmiş arama kullanılabilir..pdf,.docx,.pptx,.xlsx,…

Web sayfasını dosya olarak kaydetmek için, 1. IE açılır. 2. Kaydedilmek istenen web sayfasına gidilir. 3. Menü çubuğunda Dosya/Farklı Kaydet tıklanır. 4. Web sayfasının kaydedilmek istendiği klasör seçilir. 5. Dosya adını değiştirmek için Dosya adı kutusuna yeni bir ad yazılır. 6. Kayıt türü kutusunda aşağıdakilerden birini yapmak mümkündür:

Grafikler, çerçeveler ve stil sayfaları dahil olmak üzere sayfayla ilişkili tüm dosyaları orijinal biçimlerinde kaydetmek için ‘Web sayfası, tam(*.htm,*.html)’ seçeneği tıklanır. Tüm bilgileri tek bir dosya olarak kaydetmek için ‘Web Arşivi, tek dosya(*.mht) seçeneği tıklanır.

Grafikler, sesler veya diğer dosyalar olmadan yalnızca geçerli HTML sayfasını kaydetmek için ‘Web sayfası, yalnızca HTML’ seçeneği tıklanır. Yalnızca geçerli web sayfasındaki metni kaydetmek için ‘Metin Dosyası’ seçeneği tıklanır. 7. Ardından Kaydet tıklanır.

İnternette bulunan dosyaların bilgisayara kaydedilmesi için, web sayfasında bu dosyaların linkinin verilmiş olması gerekir. Yani internette bulunan her dosya bilgisayara indirilemez. Web sayfasını tasarlayan kişi, kullanıcıların indirmesini istediği dosyalara linkler verir.

İnternetteki resimleri bilgisayara kaydetmek için de benzer işlemler yapılır. 1. Fare imleci resmin üzerindeyken sağ tıklanır. 2. Resmi farklı kaydet tıklanır. 3. Resmi kaydet iletişim kutusunda, resmin kaydedileceği adres seçilir ve Kaydet tıklanır.

Bir web sayfası yazdırıldığında, IE onu sayfanın kenar boşluklarına sığacak şekilde otomatik olarak ölçeklendirir. Bu bazen sayfanın boyutunun küçülmesine neden olur. Yazdırılan web sayfasının nasıl görüneceğine bakmak veya sayfa yönü, ölçeğini ve kenar boşluklarını ayarlamak için Baskı Önizleme kullanılabilir.

IE ‘da önizlemeyi açmak için Yazdır menüsünden Baskı önzileme tıklanır. Bu sekmelerden istenilen özellikler ayarlanır ve Belgeyi Yazdır tuşuna basılır. Yazdır iletişim kutusunda ilgili yazıcı seçilir, kopya sayısı, sayfa aralığı gibi özellikler ayarlanır.