MADDENİN DEĞİŞİMİ

DOĞAL MADDELER

» Doğada bulunan; » Kendiliğinden oluşan, » İnsan emeğiyle değiştirilebilen, » İşlenilmemiş maddelere doğal maddeler denir. Örneğin; topraktan çıkarılan madenler, süt, tuz gölünde tortulaşan tuz, ağaçtan elde edilen tahta doğal maddelerdir.

Doğal maddeler çeşitli ürünler elde edilirken ham madde olarak kullanılır. Giysilerimizde pamuk, yün ve keten ham madde olarak kullanılır. Zeytin yağının ham maddesi zeytin, ekmeğin ham maddesi buğday, benzin ve mazotun ham maddesi petroldür.

DOĞAL MADDE: *Doğal maddeler bazı ürünlerin yapımında ham madde olarak kullanılır. ÜZÜM PESTİL

DOĞAL MADDE SÜT PEYNİR

DOĞAL MADDE

İŞLENMİŞ MADDELER

Doğal maddeler kesme, parçalama ve eritme gibi yöntemlerle işlenmiş maddeler elde edilir. Örneğin; topraktan çıkan demir fabrikalarda işlenerek tren rayı elde edilir. Tuz gölünden çıkarılan doğal tuz, işlenerek mutfak tuzuna dönüşür. Süt işlenerek süt ürünleri olan yoğurt, tereyağı gibi işlenmiş maddelere dönüşür. Tahta işlenerek mobilyalar üretilir.

MADDE İŞLENMİŞMADDE

DERİ İŞLENİYOR AYAKKABI OLUYOR

Doğal maddelerin işlenmesi ile elde edilen maddeler gene doğal maddelerdir. UN-EKMEK BUĞDAY

ZEYTİN YAĞ-SABUN-ZEYTİN Doğal maddelerin işlenmesi ile elde edilen maddeler gene doğal maddelerdir. ZEYTİN YAĞ-SABUN-ZEYTİN

YAPAY MADDELER

Doğal ya da işlenmiş maddelerin insanlar tarafından karıştırılıp birleştirilmesi ile elde edilen maddelere yapay maddeler denir. Örneğin; » Tutkal ve talaş kullanılarak elde edilen yapay tahta (sunta), » Petrol ürünleri kullanılarak yapılan plastik (naylon) maddeler insanlar tarafından birden fazla maddenin birleştirilmesi sonucu elde edilmiş yapay maddelerdir.

YAPAY MADDELER

DOĞAL OLAYLARININ MADDELERE ETKİSİ Doğa olaylarından; » Rüzgar, » Akarsu, » Yağmur, » Sıcaklık değişimi gibi olaylar maddeyi değiştirir.

RÜZGAR » Maddelerin yerlerini değiştirir, » Aşınmasına, ufalanmasına ve şekillerinin değişmesine neden olur. » Ekilebilen verimli toprakların sürüklenerek yok olmasına (erozyon) neden olur.

AKARSU Akarsular kayaları ve toprakları aşındırarak uzun yıllar sonra vadileri oluşturur. Ayrıca beraberinde taşıdıkları kum, toprak, çakıl vb. maddelerle deniz ve göl kenarlarında delta oluşturur.

YAĞMUR Şiddetli yağmur eriyen kar suları sele dönüşerek; » Toprak ve kayaları aşındırarak şekillerini değiştirir. » Tarım alanlarına zarar verir. » Yolları, köprüleri, evleri vb. yıkar, mal ve can kaybına neden olur. » Tarihi eserler ve eski yapılara zarar verir. » Hava kirliliği durumunda, asit yağmurları oluşturarak, tarım alanına, ormanlara ve tüm canlılara zarar verir. Yağmur suları ve rüzgarın aşındırma etkisiyle bazı bölgelerde mantara benzer ilginç yapılar oluşmuştur. Örneğin: Peri bacaları.

SICAKLIK DEĞİŞİMİ Yüksek sıcakta ve ya ortam sıcaklığının gece ile gündüz arasında büyük farklılık gösterdiği yerlerde: Doğal ve yapay maddelerin yapıları değişir, bozulmaya uğrarlar. Örneğin; kayaçların arasında biriken su donar. Donan su kaynaçların parçalanmasına neden olur. Kaynaçlar rüzgarın ve suyun aşırması sonucu toprağa dönüşür.

DOĞAL KAYNAKLARIN KORUNMASI

Doğada kendiliğin bulunan maddelere doğal kaynak denir Doğada kendiliğin bulunan maddelere doğal kaynak denir. Doğal kaynaklar çok uzun zaman sürecinde oluşmuştur. Doğal kaynaklar sınırlı olduğu için değerlidir. İhtiyacımız için kullandığımız tüm maddeler (doğal, yapay ve işlenmiş) doğal kaynakların birer ürünüdür. Doğal kaynakların bilinçli kullanılması, onların tüketilmesini geciktirir. Ayrıca doğal kaynakların hızlı tüketilmesi sadece insanlar için değil tüm canlılar için tehlike oluşturur.

Örneğin; petrol ve madenler enerji ihtiyacındaki hızlı artış nedeniyle bilinçsizce tüketilmektedir. Bunun sonucu olarak doğal kaynaklar gelecek nesillere kalmamaktadır. Hava, toprak ve su hızla kirlenmektedir. Su, toprak, ormanlar, hava, doğal kaynaklarımızdan bazılarıdır.

Hava, toprak ve su kirliliği; » Canlı türlerinin azalmasına, » Tarımsal verimliliğin düşmesine, » Su kaynaklarının yetersizleşmesine, » Çevre sorunlarına neden olur.

Ormanlar yok edildiğinde toprak aşınır, hava kirlenir ve yağış dengesi bozulur. Bu yüzden; » Bilinçli bir tüketici olmalı, » Kağıt, cam ve plastik gibi tekrar kullanılabilen atıkları geri dönüşümle üretime kazandırmalıyız.