Matriks Organizasyon ve Amaçlara Göre Yönetim YÖNETİM VE ORGANİZASYON Matriks Organizasyon ve Amaçlara Göre Yönetim B Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

ÖĞRENME HEDEFLERİ Son zamanlar özellikle bazı endüstri kollarında önemi giderek artan proje organizasyon ve bu bağlamda matriks organizasyon yapısını anlayabilmek, Matriks organizasyon yapısının diğer yönetim teorilerinde yer alan organizasyon yapılarından farkını anlayabilmek, Amaçlara göre yönetim anlayışını kavrayabilmek Amaçlara Göre Yönetimin uygulanabilirliğini ve avantaj ve dezavantajlarını bilmektir M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

İÇİNDEKİLER Proje Yönetimi ve Matriks Organizasyon Proje Yönetimi Proje Organizasyonu Klasik Fonksiyonel Organizasyon Yapısı Saf (Pure) Proje Organizasyonu Matriks Organizasyon Yapısı Amaçlara Göre Yönetim Amaçlara Göre Yönetimin Gelişimi Amaçlara Göre Yönetim Süreci Amaçlara Göre Yönetimin Olumlu Ve Olumsuz Yönleri M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE YÖNETİMİ Kendine özgü nitelikleri olan yeni bir çalışma alanıdır. Proje yönetimi, proje adı altında toplanan ve proje anlayışı paralelinde ele alınabilecek işleri esas almakta ve işletmecilik, finans, mühendislik, psikoloji gibi birçok bilim dalından yararlanmaktadır. Proje bazlı çalışmalar uzay çalışmaları, bankacılık, kimya, elektronik, inşaat, hastane, perakendecilik ve ilaç gibi sektörlerde görülmektedir. Matriks organizasyon yapısı da daha çok proje bazlı çalışmanın olduğu bu sektörlerde yer almaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ İş grubu içinde yer alan faaliyetlerin belirli başlangıç ve bitiş noktalarının bulunması İş grubunun ve bunun içindeki faaliyetlerin çoğu kez bir defaya mahsus olmak üzere yapılması, yani geçici olması İş grubu içindeki bu faaliyetlerin tüm yönleri itibariyle her zaman tam olarak bilinmemesi, belirsizliklerin olması İş grubu içindeki bu faaliyetlerin birbirinden farklı disiplin, departman veya kişilerin işbirliği yapmasını zorunlu kılması, İşlerin zamanında bitirilememesinin işletme açısından önemli kayıplara neden olması, M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ İş grubu içinde yer alan her işin bitiş zamanı, maliyeti ve kalitesi açısından belirli standartların olması İşlerin ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesi sırasında, işlerle ve standartlarla ilgili sürekli değişikliklerin olması Faaliyetlerin gerektirdiği kaynakların miktarının zaman içinde çan eğrisi şeklinde dağılması İşletmelerin ele aldıkları iş projelerinin yapı ve iş grupları bakımından çoğu kez birbirinden farklı olması Projeyi gerçekleştiren işletme ile projenin sahibi arasında, çoğu kez, hukuki nitelikte bir kontratın bulunması. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE ORGANİZASYONU Proje türü işlerin yürütülmesi, kendine has özellikleri olan bir organizasyon yapısını da beraberinde getirmiştir. Böyle bir gelişme, proje altında toplanan işlerin tamamlanabilmesi için, değişik kişi, bilgi, kaynak ve gruplara değişik zamanlarda ihtiyaç hissedilmesinin sonucudur. Proje organizasyonu, farklı, tekdüze olmayan ve sık sık değişen ve farklı disiplin mensuplarını bir araya getiren bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE TİPİ ÖRGÜTLENMENİN YARARLARI Eşgüdüm kolaylaşır, Proje veren ve alan firmalar arasında karşılıklı ve etkili ilişkiler kurmada kolaylık getirir, İşletmede yürütülen projelerin daha iyi denetlenmesini sağlar, Mamul geliştirme veya projenin bitirilme süresi kısalır, Projenin kalite ve performans ölçütlerine uyum sağlanır, Maliyet sınırları içinde kalınır, İşletmenin kâr oranlan yükselir, Müşterilerle daha iyi ilişkiler kurulur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE TİPİ ÖRGÜTLENMENİN SAKINCALARI İşletme içindeki faaliyet ve işler karmaşıklaşır, İşgörenden yeterince yararlanılamaz, Atıl işgücü oluşur Yönetim güçleşir M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

PROJE ORGANİZASYONU Proje yönetimi ile ilgili uygulamalar, proje organizasyonu altında üç ayrı organizasyon yapısının ele almaktadır: Klasik fonksiyonel organizasyon yapısı Saf (Pure) proje organizasyonu Matriks organizasyon yapısı M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

KLASİK FONKSİYONEL ORGANİZASYON YAPISI Klasik fonksiyonel organizasyon yapısının aynı zamanda bir proje organizasyonu olarak kullanılmasına daha çok küçük nitelikteki projelerde rastlanmaktadır. Klasik Fonksiyonel yapı, organizasyon yapısının temel icrai fonksiyonlar (üretim, pazarlama, finansman, insan kaynakları vb.) üzerinde kurulduğu yapıdır. Bu yapının proje türü işlerde işleyişinde fazla bir fark yoktur. Fonksiyonel birimlerin içindeki personel, proje ile ilgili faaliyetler konusunda, kendi fonksiyonel yöneticisine karşı sorumludur. Proje ile ilgili işlerin nihai koordinasyonu, fonksiyonel birimlerin bağlı olduğu üst kademe yöneticidedir M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

KLASİK FONKSİYONEL ORGANİZASYON YAPISI ÜST YÖNETİCİ ÜRETİM YÖNETİCİSİ PAZARLAMA YÖNETİCİSİ MUHASEBE YÖNETİCİSİ SATINALMA YÖNETİCİSİ Klasik Fonksiyonel Organizasyon Yapısı M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

KLASİK FONKSİYONEL ORGANİZASYON YAPISI Sürekli ve rutin nitelikteki işlerin gerçekleştirilmesine çok uygun olan bu tür bir organizasyon yapısında, üst yönetici tüm faaliyetlerin koordinatörü durumundadır. Proje türü işlerde de üst yönetici Proje Yöneticisi durumundadır. Bu yapıda, fonksiyonel yöneticiler emir-komuta bağı ile üst yöneticiye bağlıdır. Projeye ilişkin işlerin tamamını gören üst yöneticidir. Fonksiyonel yöneticiler, üst yöneticinin emir ve komutasında, projenin kendi uzmanlıkları ile ilgili bölümlerini gerçekleştirmekten sorumludurlar M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

SAF (PURE) PROJE ORGANİZASYONU Bu yapıda, proje adı altında toplanan tüm işlerin gerçekleştirilmesinin sorumluğu ve bu sorumluluğu yerine getirebilmek için gerekli tüm kaynaklar bir proje yöneticisine verilir. Kaynaklar ve projede çalışacak elemanlar, organizasyonun ilgili diğer birimlerinden proje yöneticisine bağlı birime aktarılır. Proje yöneticisine bağlı olarak oluşturulan bu yapı geçici niteliktedir. Proje ile ilgili işler tamamlandığında proje yöneticisine bağlı tüm elemanlar organizasyondaki ilgili birimlere döner ve proje organizasyonu ortadan kalkar. Proje organizasyonu içinde yer alan birimler, proje yöneticisine emir komuta bağı ile bağlıdır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

SAF (PURE) PROJE ORGANİZASYONU ÜST YÖNETİCİ PAZARLAMA YÖNETİCİSİ ÜRETİM YÖNETİCİSİ X PROJE YÖNETİCİSİ SATINALMA YÖNETİCİSİ MUHASEBE YÖNETİCİSİ SATINALMA SORUMLUSU MUHASEBE SORUMLUSU ÜRETİM SORUMLUSU MÜHENDİSLİK SORUMLUSU Saf Proje Organizasyonu M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYON YAPISI Matriks organizasyon yapısı, dikey ve yatay olmak üzere iki ayrı tür ilişki üzerine kurulmuş bulunmaktadır. Diğer organizasyon yapılarında dikey ilişkiler, (emir-komuta ilişkileri) esastır, yatay ilişkiler istisnadır ve uygulanması özel şekilde tarif edilmiştir. Buna karşılık, matriks bir yapıda, hem dikey hem yatay ilişkiler aynı derecede öneme sahiptir ve biri diğerine üstün değildir. Matriks yapıların proje türü işlere uygun olmasının en önemli nedeni, bir projenin çok çeşitli dallara mensup kişilerin bilgi ve birlikte çalışmasına ihtiyaç göstermesidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYON YAPISI Matriks yapıda, hem uzmanlık dallarının proje ile ilgili işlere uygulanması (dikey ilişkiler), hem de bu uygulamanın belli bir koordinasyon ve zamanlama içinde (yatay ilişkiler) gerçekleşmesi gerekecektir. Bir proje organizasyonu olarak matriks yapı, bir yandan projenin gerçekleşmesi için çeşitli uzmanlık dallarından yararlanma, bir yandan da proje ile ilgili tüm işlerin tek sorumlusunun olması temeline dayanmaktadır. Matriks yapıda, projenin tamamlanması sorumluluğunu üstlenen proje yöneticisi, fonksiyonel bir yapı içindeki uzmanlık birimleri ile yatay bir ilişki içine girmektedir. Yani bu birimlerin, uzmanı oldukları konularda, projeye katkıda bulunmalarını sağlamaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYON YAPISI ÜST YÖNETİCİ MÜHENDİSLİK BÖLÜMÜ ÜRETİM BÖLÜMÜ MUHASEBE BÖLÜMÜ PROJE YÖNETİCİSİ PAZARLAMA BÖLÜMÜ   M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYON YAPISI Uzmanlık bölümleri içinde çalışan personel bir yandan uzmanlıkları nedeniyle ilgili bölümün yöneticisine (dikey ilişki); bir yandan da bu uzmanlıklarını belirli bir proje uyguladıkları için bu projenin yöneticisine (yatay ilişki) karşı sorumlu olacaklardır. İşte, matriks yapıyı diğerinden ayıran özellik budur. Bu yapıda, proje yöneticisi daha önceki yapılarda gördüğümüz emir-komuta yetkisine değil, fakat matriks yapının bir özelliği olan proje yetkisine sahiptir. Proje yetkisinin temelinde ise ikna etmek vardır. Ayrıca, proje yöneticisi ile uzmanlık bölümleri yöneticileri arasında astlık-üstlük ilişkisi yoktur. Ancak bu yöneticiler de, projenin gerçekleşmesi için birlikte çalışmak zorundadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYON YAPISI ÜST YÖNETİCİ X PROJE YÖNETİCİSİ MÜHENDİSLİK BÖLÜMÜ MUHASEBE BÖLÜMÜ SATINALMA SORUMLUSU ÜRETİM BÖLÜMÜ PROJE EKİBİ Y PROJE YÖNETİCİSİ  Proje ilişkisi FONKSİYONEL YÖNETİM Fonksiyon ilişkisi   OTAK ELEMAN YATAY İLİŞKİ DİKEY İLİŞKİ Matriks Organizasyon Yapısı M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Fizik Tedavi Uzman Doktor Ameliyat Hemşiresi Başhekim Başhekim Yardımcısı Dahili Hastalıklar Bölüm Şefi Cerrahi Hastalıklar Bölüm Şefi Laboratuvar Bölüm Şefi Ameliyathane Bölüm Şefi Tıbbi Bak. Hiz. Müd. Fizik Tedavi Uzman Doktor Ameliyat Hemşiresi Beyin Cerrahi Uzman Doktor Patoloji Uzman Doktor Anestezi Uzman Doktor (Proje yöneticisi ) Hastanın doktoru ya da hastanın ameliyatına karar veren ve ameliyat ekibinin başında yer alan ameliyatı yapacak doktor Fonksiyonel Bölüm Yöneticileri Tepe Yönetimi M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS YAPI İÇİNDE ROLLER 1. Proje yöneticisi, proje adı altında toplanan işlerin, belirlenen zaman, kalite ve maliyet sınırları içinde gerçekleştirilmesinden üst yönetime karşı sorumludur. Aşağıdaki konularda kararlar doğrudan proje yöneticisine aittir: Hangi işler yapılmalı? Bu işler ne zaman yapılmalı? Bu işler neden yapılmalı? Bu işler için ne kadar para harcanmalı? Bu işler hangi kalitede yapılmalı? Projenin genel gidiş hızı ne olmalı? Projedeki işler kime yaptırılmalı? M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Matriks Yapı İçinde Roller 2. Uzmanlık (Fonksiyonel) Bölümleri, Uzmanlık birimlerinin temel görevi, projedeki işlerin kendi alanlarına giren kısmına ait sorunlara çözüm bulmaktır. Örneğin, muhasebe bölümü, projenin muhasebe uygulamasına çözüm getirmek ve yönlendirmek durumundadır. Fonksiyonel bölümler, projenin kendi alanları ile ilgili sorunlarına çözüm bulmaktan üst yöneticiye karşı sorumludurlar. Fonksiyonel yönetici şu konularda karar verir: İşler nasıl gerçekleştirilecek? Hangi yöntem ve usuller kullanılacak? Bu işleri kim yapacak? Bu işler nerede yapılacak? Fonksiyonel uzmanlık ne ölçüde proje uygulamasına aktarılacak? M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS YAPI İÇİNDEKİ İLİŞKİLER Matriks yapı içinde, üç önemli ilişki türü bulunmaktadır: Proje yöneticisi ile fonksiyonel birim yöneticileri arasındaki ilişkiler. Bu iki grup arasında herhangi bir hiyerarşik bağ olmayışı, bu iki grubun sorunlarını birlikte tartışarak ve birbirlerini ikna ederek çözmeleri zaruretini getirmektedir. Bir uzmanlık departmanı içinde çalışan ve belli bir projeye dâhil olan kişilerle, uzmanlık bölümü yöneticileri arasındaki ilişkiler. Projeye katılan kişi, sahip olduğu teknik bilgi ve uzmanlık yeteneklerinin ilgili projeye uygulanma şekli ve sonuçlarından uzmanlık bölümü yöneticisine karşı sorumludur. Proje yöneticisi ile yukarıda belirli bir uzmanlık departmanına mensup olup da bu proje ekibi içinde yer alan eleman arasındaki ilişkiler. Proje ekibi içinde yer alan bu elemanlar, kendi uzmanlık alanına giren işlerin, belirli bir zaman, kalite ve maliyetle yapılmasından proje yöneticisine karşı sorumludur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS YAPININ BAŞLICA ÖZELLİKLERİ Projeyi oluşturan işlerin gerçekleştirilmesi sorumluluğunu fonksiyonel yöneticiler ve proje yöneticisi müştereken taşımaktadır. Proje yöneticisi ile fonksiyonel yönetici arasında hiyerarşik bağ yoktur. Dolayısıyla, birisi diğerine emir veremez. Proje ekibi içinde yer alan elemanlar, iki ayrı amire bağlıdırlar. Bunların birisi proje yöneticisi, diğeri uzmanlık birimi yöneticisidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS YAPININ BAŞLICA ÖZELLİKLERİ Matriks organizasyonda yetkinin kaynağı mevki veya pozisyon değil bilgi ve yetenektir. Organizasyon içi iletişim çok yönlüdür. Projenin gerçekleşmesi için planlama (ve koordinasyon son derece önemli hale gelmiştir. Projenin gerçekleşmesinden sonra, proje ekibi içinde yer alan uzman elemanlar, eğer devreye giren başka bir proje ekibine tayin edilmemişlerse, kendi uzmanlık bölümlerine dönerler. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN YARARLARI Proje grupları özel bilgilerle donatılmış kişilerden oluşur. Bu nedenle grup içinde karar verme hiyerarşik karar vermeye oranla daha katılmalı ve demokratiktir. Bu katılmalı ve demokratik ortam güdüleme ve bağlılığı artırır. Kaynaklar, bir dizi proje arasında paylaştırıldığı için daha etkin kullanılır. Dikey ve yatay bilgi akışı gelişir. Kurumsal faaliyetlerin çeşitlendirilmesine imkan hazırlar. Esnek bir yapıya sahip olduğu için çevre koşullarına kolayca uyum sağlar. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN YARARLARI Uzmanlaşmış bir grup tarafından yönetildiğinden, projenin yapılması sırasında karşılaşılan teknik sorunları kolaylıkla çözebilme imkanı sağlar. Projenin başarısı için ve farklı projeler için yeterli ve yetenekleri yönetici ve ekibin oluşturulmasına imkan tanır. Çapraz-işlevsel iletişim, üyelerine yeteneklerini geliştirme fırsatı sunar. Çalışanların yeteneklerinden yararlanılır. Çalışanlar maliyet ve kaliteye odaklanırlar. Proje yöneticilerinin projeye yoğunlaşarak maliyet ve personel dahil proje denetimi yapmalarını sağlar. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN YARARLARI Birimler arası beşeri ve fiziki kaynakların esnek bir şekilde kullanılmasını sağlar. Proje üyeleri, projedeki görevleriyle birlikte hiyerarşik olarak ana fonksiyonlarla da ilişki kurabilirler. Kurmay elemanların her türlü projeye katkıları sağlanabilir. Proje ihtiyaçlarına ve müşteri arzularına hızlı cevap verme olanağı sağlar. Örgüt çalışanlarının genel bir yönetim perspektifi geliştirmelerini sağlar. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN SAKINCALARI Karışıklık ve güç mücadelelerini teşvik etmeye eğilimlidir. İkili bir yapı oluşturduğundan proje ve hat yöneticileri arasında yetki ve görev uyuşmazlıkları ortaya çıkmaktadır. Bürokratik yapının eksikliği rol belirsizliği ve karmaşasına yol açar. Araştırmalar, matriks örgütte iletişim akışının hızlandığı fakat kalitesinin düştüğünü göstermektedir. Matriks proje örgütlerinde karar verme mekanizmasında tıkanma meydana gelebilir, kararlar gecikebilir, etkinlik kaybolabilir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN SAKINCALARI Kişiler arası yoğun ilişki, işleri aksatma noktasına getirebileceği gibi, iç ilişki yoğunluğu nedeniyle dış çevrede meydana gelebilecek değişmelerin gözden kaçırılması sonucunu doğurabilir. Matriks yapı emir komuta zinciri çift olduğundan yönetim maliyetlerini iki katına çıkarabilir. İki üstlü yöneticinin performansının değerlemesi sorun yaratmaktadır. Gerçekleşmeyen beklentiler yöneticilerin kontrolü artırmasına neden olur M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN SAKINCALARI Beşeri ilişkilerde oldukça fazla yeteneğe ihtiyaç göstermektedir. Matriks yapı içinde çalışan kişilerin belirsizliklere tahammül edebilen kişiler olması gerekir. Matriks organizasyon yapısı maliyet açısından pahalıdır. Proje yöneticileri yetkilerini artırmak istediğinde sorunlar ortaya çıkabilir. Proje bölümlerine yetkiden çok sorumluluk verildiğinde proje ve fonksiyonel bölümler arasında çatışmalar ortaya çıkabilir M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

MATRİKS ORGANİZASYONUN SORUNLARI Karışıklık ve düzensizliğe açıktır. İş ilişkilerinde açıklık ve sorun çözme yaklaşımını gerektirir. Kişilerin performansını değerlemede sorunlara sebep olabilir. Beşeri ilişkilerde yumuşaklık gerektirir. Tam bir iletişim zorunluluğu söz konusudur. Çatışmalara açıktır. Liderlik gerektirir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİM İnsan ilişkileri ve davranış bilimlerinin bir ürünü olan amaçlara göre yönetim (AGY) eski bir teknik olmakla birlikte özellikle 1990’lı yıllardan itibaren işletmeler tarafından daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. AGY, planlama kararlara katılma, yönetici geliştirme, personeli değerleme, motivasyon ve ödüllendirme gibi pek çok noktayı bünyesinde toplamaktadır ve uygulanması durumunda bu konuların hepsinde yöneticiye yardımcı olmaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİM AGY ilk kez Peter Drucker tarafından 1954 yılında ortaya atılmıştır. Peter Drucker’a göre AGY, örgütsel amaçlar arasında dengelemeyi ve faaliyetler arasında birleşmeyi sağlayan bir sistemdir. Bir başka tanıma göre ise AGY üst yöneticilerin hedefleri alt yöneticilerle birlikte belirlemesi, her birinin görev alanlarıyla kendilerinden beklenen sonuçlara göre sorumluluklarının saptanması sürecidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİM AGY, bir organizasyonda üst ve astların amaçlarını birlikte belirledikleri, sorumluluk alanlarını ve ulaşacakları sonuçları birlikte kararlaştırdıkları ve belirli aralıklarla gelinen noktayı birlikte inceledikleri bir süreçtir. AGY, yöneticiye işletme hedeflerini belirleme, hedefe ulaştıracak planları hazırlama, bu faaliyetler arasında koordinasyon sağlama, faaliyetleri değerleme ve elde edilen sonuçları değerlendirme sorumluluğunu veren bir yönetim tekniğidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİN ÖGELERİ AGY kavramı içerisinde dört öge yer almaktadır: Amaçlar: Amaçlar olması beklenen ve planlanmış başarılar ve olaylardır. Bunlar varılmak istenen iş ve örgütsel sonuçlardır. Satışları geliştirmek, düşük maliyet, yeni pazarlar bulmak birer amaçtır. Zaman Stratejisi: Zaman stratejisi, faaliyetlerin bir arada toplanmasını ve her yöneticinin kısa ve uzun süredeki hedef gruplarına varmak için yapacağı işlemleri gösteren bir çizelgedir. Toplam Yönetim: Toplu yönetim, resmi gücün ilgililik durumunu ve her bir yöneticinin ortak amacı olan katkılarını koordine etmeye dayanır. Bireysel Motivasyon: Bireysel motivasyon, amaçların belirlenmesi aşamasında kişisel ilgi ve katılımı belirler. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Amaçlara Göre Yönetimin Gelişimi AGY kavramının gelişmesi ve uygulanması üç evre içinde incelenebilir: Performans değerleme evresi: 1950'lerin sonları ile 1960 başlarında, AGY bir performans değerleme sistemi olarak dikkate alınmıştır. Birleştirme Evresi: Bu evrede örgüt amaçları ile bireylerin amaçlarını bütünleştirmek esastır. Böylece AGY, yönetim sürecinin bir parçası ve tepe yöneticinin kullandığı bir amaç haline geliştir. Stratejik Planlama Evresi: Asıl olan örgütün ve bireylerin uzun dönemli amaçlarını gerçekleştirmektir. AGY sürecinin uzun dönemli planlama sisteminin bir parçası olması arzulanmıştır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Amaçlara Göre Yönetimin Özellikleri AGY; bir inancı temsil eder. Bu inanç, yönetimde olayların ardından gitmek yerine geleceği kestirerek ve etkileyerek olaylara yön vermeyi öngörür. AGY, yönetime katılmaya imkân verir. AGY bir planlama ve kontrol aracıdır. AGY performans değerleme aracıdır. AGY personel ve örgüt geliştirme aracıdır. AGY, bir eğitim ve geliştirme aracıdır. AGY, bir motivasyon aracıdır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Amaçlara Göre Yönetim Süreci AGY, yönetim faaliyetlerini etkin duruma getirmeyi amaçlamakta ve birbiri ile ilişkisi olan dört evreden oluşan bir süreç şeklinde uygulanmaktadır. Amaçların belirlenmesi Faaliyetlerin planlaması Uygulama ve kendi kendini kontrol Periyodik değerlemeler M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Amaçlara Göre Yönetim Süreci AGY, yönetim faaliyetlerini etkin duruma getirmeyi amaçlamakta ve birbiri ile ilişkisi olan dört evreden oluşan bir süreç şeklinde uygulanmaktadır. Amaçların belirlenmesi Faaliyetlerin planlaması Uygulama ve kendi kendini kontrol Periyodik değerlemeler M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

Amaçlara Göre Yönetim Süreci Örgütsel ve kişisel Amaçların Belirlenmesi Uygulama ve kendi kendini kontrol Faaliyetlerin planlaması Periyodik değerlemeler Sorun çözme AGY Uygulaması M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

1. Amaçların Belirlenmesi Amaçlara göre yönetimin temelinde, temel faaliyet alanlarında açık, seçik ölçülebilir ve gerçekleştirilebilir amaçların belirlenmesi yatar. Burada önemli olan, belirli, ölçülebilir ve kantitatif amaçlardır. Amaçların belirlenmesi örgütün tepe yönetiminden başlanarak bir amaçlar hiyerarşisi şeklinde örgütün alt kademelerine doğru iner. Böylece örgüt bir bütün olarak ortak bir amaca yönelmektedir. Çünkü ana amaçlar, daha ayrıntılı alt amaçlar olarak örgütün alt kademelerine yönelir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

1. Amaçların Belirlenmesi Uzun dönemli amaçların belirlenmesi ve stratejik planlama: Amaçlara göre yönetimin birinci evresi olan uzun dönemli amaçların belirlenmesi tepe yönetim tarafından gerçekleştirilir. Amaçlar hiyerarşisinin kurulması tepe yönetimin işletme misyonunu belirlemesinden sonra söz konusu olacaktır. Uzun dönemli amaçların belirlenmesini stratejik planlama takip eder. Stratejik planlamayı öbür plan çeşitlerinden ayıran en önemli özellik, planın öngördüğü zaman süresinin uzun olması ve işletmeyi bir bütün olarak ele almasıdır. Zaten planın bu özelliğe sahip olması stratejik bir plan niteliği taşımasına yol açar. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

1. Amaçların Belirlenmesi Spesifik Örgütsel amaçlar ve departman amaçlarının belirlenmesi: stratejik planda belirlenen amaçlar faaliyet planlarına aktarılır. Belli bir zaman içinde tüm örgütten beklenen performans, faaliyetler ve sonuçlar belirlenir. Belirlenen amaçların kalitesi konusunda aşağıdaki noktalara dikkat etmek gerekir: Amaçlar ölçülebilir olmalıdır. Sonucu ölçmeye yarayan metod, amacın bir parçası olarak belirlenmelidir. Sonuçlara ulaşma konusunda gerekli zaman süreci belirlenmelidir. Amaçlar yazılı olmalıdır. Amaçlar gözden geçirilmelidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

1. Amaçların Belirlenmesi ANA AMAÇ(lar) I. Kademe Alt Amaçlar II. Kademe Alt Amaçlar III. Kademe Alt Amaçlar IV. Kademe Alt Amaçlar Yönetim Kurulu   M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

2. Faaliyet Planlaması AGY sürecinin ikinci ana evresini faaliyet planlaması oluşturur. Faaliyet planlaması, stratejik planda ortaya konan ve departman ve kişi düzeyine indirilen amaçların nasıl gerçekleştirileceğini belirlemeye çalışır. Faaliyet planlaması ile belirlenen amaçlara ulaşmada hangi faaliyetlerin nasıl, nerede, ne zaman ve kim tarafından yapılacağı karara bağlanır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

3. Uygulama ve Kendi Kendini Kontrol Bu evrede planları uygulamaya koymak ile amaçlara ulaşmak, arasında bir bağ kurulur. Yöneticiler planı uygulayıp sapmalarla ilgili tedbirleri almak zorundadır. Yöneticiler amaçlara ulaştırılacak kararları alarak uygulama sonuçlarını görüp kendi kendilerini de değerlendirebilmektedir. Sapmalar varsa bunların belirlenmesi ve gerekli tedbirlerle ilgili kararın yine birey tarafından alınması belli bir motivasyon yaratacaktır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

4. Periyodik Değerlemeler AGY sürecinin son evresi olan periyodik değerleme yapılan faaliyetlerle belirlenen amaçlara ne ölçüde ulaşıldığının belirlenmesi ve değerlenmesidir. Böylece bireylerin performansları değerlendirilecektir. Periyodik değerlemeler; amaçlara doğru gidişin değerlemesi ve performansın tüm olarak değerlemesi diye iki açıdan incelenebilir M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİNİ UYGULANABİLMESİ İÇİN GEREKLİŞARTLAR İşletmenin strateji ve taktik plânlarının hazırlanması ve belirli aralarla gözden geçirilerek gerekli olan değişikliklerin yapılması, İşletmenin genel amaçları doğrultusunda her yöneticinin erişmesi gerekli başarı ölçüsünün belirlenmesi, Her yöneticinin kendi bölümünün ve işletmenin temel amaçlarına erişebilmesi için gerçekleştireceği gelişme düzeyinin birlikte belirlenmesi, İşletmenin organizasyon yapısının ve haberleşme sisteminin belirlenen amaçlara ulaşılacak şekilde düzenlenmesi, M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİNİ UYGULANABİLMESİ İÇİN GEREKLİŞARTLAR Amaçlara doğru elde edilen sonuçlan görmek ve ölçmek için sistemli bir başarı kontrolü ve yöneticilerin gösterdikleri gelişmelerin gözden geçirilmesi, Yöneticilerin eksik yönlerini tamamlayan, başarılı yönlerini belirleyen, kendi kendilerini geliştiren ve sorumluluk yüklenme derecelerini yükseltmeye yarayan, yönetici geliştirme ve eğitim plânlarının geliştirilmesi ve uygulanması, Yöneticilerin seçimi, işletme içi ilerleme imkânları ve malî yararları bakımından etkin bir uygulama ile onları işe özendirmede gelişmeler sağlamak. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİN YARARLARI AGY, Tüm yönetsel etkinliklerde başarı sağlayarak, örgütsel performans düzeyini arttırır. AGY, hiyerarşik organizasyon yapısına bir canlılık getirir. AGY, planlama ve kontrol fonksiyonlarını daha işler hale getirir, denetim otoriter değildir. Yöneticilere kendi kendini kontrol imkanı sağlar. Yöneticiler için ölçülebilir performans standartları belirlemeye yardımcı olur. Belirli rol, sorumluluk ve kişisel yetkinin sınırlarını gösterir. Bu sayede: kontrol sürecini kolaylaştırır. Yönetici ve çalışanlar için kişisel kariyer geliştirme konusunda önemli fırsatlar sağlar. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİN YARARLARI Örgüt içi iletişimi iyileştirir Çatışmaları ve kişilerarası gerginliği azaltır. Muhtemel sorunlar daha önceden teşhis edilebilir. Örgütün değişim ve gelişme yeteneğini arttırır. Yetki devrini kolaylaştırır. Yenilik, esneklik ve takım çalışması arasında bir uyum sağlar. Yöneticileri motive eder. Daha adil bir ödüllendirme sistemi ve terfi planları geliştirmede yardımcı olur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİN KISITLARI Üst yönetimin karar alma ve uygulama sürecini uzatır. Yöneticinin ilgisini, önemli faaliyetlerden başka yöne yönlendirir. Dokümantasyona aşırı ihtiyaç doğurarak, yönetim sürecinde karışıklığa neden olur. Yazışma ve rapor alıp vermeyi arttırabilir Uzun dönem planlama üzerine odaklanarak, kısa dönemin kaçırılmasına neden olur. Dikey koordinasyon kolaylaşırken bölümler arası yatay koordinasyon güçleşir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

AMAÇLARA GÖRE YÖNETİMİN KISITLARI Bölümün ve çalışanın amaçları arasındaki uyumsuzluk dikey koordinasyonu da zorlaştırabilir. AGY’in başarısı büyük ölçüde üst yönetime bağlıdır. Amaçlar her zaman açıkça saptanamamaktadır. Bu nedenle AGY, yönetildiği her amaca eşit ölçüde hizmet etmeyebilir AGY, bazı örgütsel ve yönetimsel değişiklikleri öngörmektedir AGY, maddi ve manevi yönden pahalı bir sistemdir. AGY, tarafsız yönetilmediği zaman, ceza ve ödüllendirme açısından bir baskı aracı olabilir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları

SORULAR M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Yönetim ve Organizasyon Ders Notları