TÜRKİYE’DE TARIM POLİTİKALARINDA GELİŞMELER HAZIRLAYANLAR: ASLI AKBAŞ SÜMEYYE BİLECEN MERVE KÖKSAL ISPARTA 2015

İÇİNDEKİLER Tarım Politikası Tanımı Tarım Politikası Çalışma Konuları Tarım Politikası Amaçları Tarım Politikaları Kaça Ayrılır? Türkiye’de Tarım Politikaları Türkiye ve Avrupa Birliğinde Tarım Politikaları Tarımla İlgili Müzakere Fasılları ve Bunlar Kapsamındaki Mevzuat Ortak Tarım Politikasının Türkiye’ye Etkileri G-2O Zirvesinde Görüşülenler Kaynakça

Tarım Politikası :Üreticilerin gelirini artırmak, kırsal kesimin yaşam düzeyini iyileştirmek, gelir dağılımındaki dengesizliği gidermek, tüketicileri fiyat artışına karşı korumak amacı ile devletin uyguladığı önlemler bütünüdür.

Tarım Politikasının Çalışmaları Konuları 1.Üretim alanına yönelik düzenlemeler Tarımsal yapıya müdahale Üretim, miktar ve desenine müdahale 2.Pazar alanına yönelik düzenlemeler Girdi piyasaları Ürün piyasa 3.Kırsal nüfusa yönelik düzenlemeler Ekonomik düzenlemeler Sosyal düzenlemeler Altyapı düzenlemeleri

Tarım Politikasının Amaçları   1) Gelir amacı 2) Üretim amacı 3) Verimlilik amacı 4) Dışsatım amacı 5) Diğer amaçlar

TARIM POLİTİKALARI KAÇA AYRILIR?   Fiyat Politikası Sosyal Politika Yapısal Politika

Türkiye’de Tarım Politikaları Osmanlı Dönemi: Ekonomisi toprak ve tarımsal üretime dayanan Osmanlı İmparatorluğu'nda halkın ihtiyaçları, ordunun ihtiyaçları ve devletin gelirleri tarımsal üretime bağlılık arz etmiştir. Devletin en önemli gelir kaynağı olan tarımdan, çeşitli isimler altında vergi alınmıştır. Hububattan tahsil edilen Öşür ve Salariye, ordunun sefer sırasında ihtiyacını karşılamak üzere alınan Nüzül ve Sürsat vergileri çiftçilerden alınan vergi türleri olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğunun tarım ürünleri ile ilgili müdahalesi, sadece bu ürünlerin taşıma ve ticareti üzerinde olmamıştır. Esas amaç, gıda maddeleri fiyatlarını belli bir seviyede tutarak devletten maaş alan askeri personel ve memurların şikayetlerini ortadan kaldırmak olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğunun izlediği tarım politikası, tarımsal ürün üreticilerini korumaktan ziyade, tüketicilerin gıda ihtiyacını düşük fiyatlardan almasını garanti etmeyi amaçladığı şeklinde özetlenebilir. Bu doğrultuda piyasaya yapılan müdahaleler, tavan veya narh fiyatı şeklindedir. Bu politikaların en önemli amaçları, ordunun ihtiyaçlarının sağlanması, devlete gelir temin edilmesi ve büyük şehirlerin gıda ihtiyaçlarının karşılanması olmuştur.

CUMHURİYET DÖNEMİ Cumhuriyet Döneminin İlk Kırk Yılı (1923-1963) Cumhuriyet döneminin tarımla ilgili ilk önemli politikaları, 1925 yılında Aşar vergisinin kaldırılması ve 1926 yılında Medeni Kanunun kabulü ile çiftçilerin toprak mülkiyeti hakkının resmen gerçekleştirilmesi olmuştur. Bu iki politika da başlangıçta çiftçiler için yararlı politikalar olarak kabul edilmiştir. Fakat son yıllarda Medeni Kanunun,miras yoluyla arazilerin parçalanmasına ve dolayısıyla küçük ve ekonomik olmayan işletmelerin ortaya çıkmasına neden olması, sorunları ortaya çıkarmıştır.

CUMHURİYET DÖNEMİ 1932 yılında 2056 sayılı Buğday Koruma Kanunu çıkarılmıştır. Tüm dünyayı olumsuz etkileyen 1929 yılındaki ekonomik buhran Türkiye’yi de olumsuz etkilemiş hükümet, zor durumda kalan çiftçileri korumak için

CUMHURİYET DÖNEMİ İkinci Dünya Savaşının etkilerinin olduğu 1940’lı yıllarda, savaş şartlarının da etkisiyle tarımsal ürün fiyatları sürekli yükselme göstermiştir. Bu dönemde hükümetler, tarımsal ürün fiyatlarını düşürmeye çalışmış olduğundan bu yıllara narh uygulama yılları denilmiştir.

CUMHURİYET DÖNEMİ 1945 yılında 4753 sayı ile Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu çıkarılmıştır. 1950’li yıllarda ihracatta teşvik uygulamaları başlamıştır. Enflasyon sonucu dünya fiyatlarının ülke içindeki fiyatların altına düşmesi nedeniyle,

Planlı Dönem (1963-2005) Birinci beş yıllık kalkınma planında (1963-1967), fiyatlara müdahale yerine üretim girdilerinin desteklenmesi ön plana çıkmıştır. İkinci beş yıllık kalkınma planında (1968-1972), tarımın desteklenmesine ve tarımsal fiyat politikalarına daha az önem verildiği görülmektedir.

Planlı Dönem (1963-2005) Üçüncü beş yıllık kalkınma planında (1973-1977), tarımsal destekleme kapsamına alınan ürünlerde yüksek fiyat politikasının uygulanması ve bu dönem içinde, Toprak ve Tarım Reformu Kanunu 1973 tarih ve 1757 sayılı kanunla çıkarılmıştır.

Planlı Dönem (1963-2005) Dördüncü beş yıllık kalkınma planında (1979-1983), tarımsal üretim hedeflerine ulaşmak için dar ve orta gelirli üreticilerin destekleneceği, destekleme fiyatlarının ürünün özelliğine göre ekimden ve hasattan önce açıklanacağı, fiyat ve müdahale alımları yanında tarımsal eğitim, örgütlenme ve ucuz girdi teminine de önem verileceği belirtilmiştir. Beşinci beş yıllık kalkınma planında (1984-1989), tarımsal fiyat ve gelirlerde istikrarı sağlamak, pazarlamayı kolaylaştırmak, mevcut arazinin özelliklerine, iç ve dış talebe uygun bir üretim yapısıyla verimliliği artırmaya yardımcı olmak esas olarak kabul edilmiştir.

Planlı Dönem (1963-2005) Altıncı beş yıllık kalkınma planında (1990-1994), beşinci planda olduğu gibi istikrarı sağlayacak, pazarlamayı kolaylaştıracak ve ekilen araziye, iç ve dış talebe uygun bir üretim yapısıyla, verimliliğin artırılması esastır denilmiştir. Yedinci beş yıllık kalkınma planında (1996-2000) “Tarımsal Politikalar ile İlgili Yapısal Değişim Projesi” Sekizinci beş yıllık kalkınma planında (2001-2005) ise “Genel Tarım Politikaları” başlığı altında tarım sektörü ile ilgili ilkeler ve politikalar benzer bir şekilde ele alınmıştır.

2000’li YILLAR Türkiye’nin Tarım Politikaları, 2001 yılında başlatılan ve 2001 ile 2008 yılları arasında uygulanan Tarım Reformu Uygulama Projesi (TRUP) başlatılmıştır. 2004 yılında 2006-2010 yıllarını kapsayan Tarım Stratejisi çıkarılmıştır.

2000’li YILLAR  2006 yılında çıkartılan Tarım Kanunu ile Türkiye ilk defa bir Tarım Kanununa sahip olmuştu.

2000’li YILLAR 2010 yılında Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştır. Bu Kanunun amacı, sebze ve meyveler ile arz ve talep derinliğine göre belirlenecek diğer malların ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını, malların etkin şekilde tedarikini, dağıtımını ve satışını, üretici ve tüketicilerin hak ve menfaatlerinin korunmasını, meslek mensuplarının faaliyetlerinin düzenlenmesini, toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulmasını ve işletilmesini sağlamaktır.

2000’li YILLAR 2010 yılında Tarımda Doğrudan Gelir Desteği (DGB) Projesi sona erdirilip, Havza Bazlı Üretim ve Destekleme Modeli’ne geçilmiştir. Bu modelde Türkiye iklim, topografya ve toprak verileri dikkate alınarak 30 havzaya bölünmüştür. 2010 yılında ilk olarak arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çay, çeltik, kuru fasulye, kanola, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yulaf ve yağlık zeytin üreten çiftçiler havza bazlı desteklerden yararlanmıştır. Üreticiler, hangi havzada hangi ürünlerin desteklendiğine bakarak üretime karar vermişler. Bakanlık, 16 üründe 2010 yılından itibaren uygulanacak yeni destekleme modeli ile bir çok üründe daha az alanda daha yüksek oranda üretim yapılması, verimliliğin artırılmasını hedeflemiştir.

2000’li YILLAR 2014 yılında 5262 sayılı ORGANİK TARIM KANUNU çıkarılmıştır. Bu Kanunun amacı; tüketiciye güvenilir, kaliteli ürünler sunmak üzere organik ürün ve girdilerin üretiminin geliştirilmesini sağlamak için gerekli tedbirlerin alınmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TARIM POLİTİKALARI Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikaları AB’nin Ortak Tarım Politikası (OTP), üye ülkelerin pek çok farklı görüşlerine karşın 1962 yılında uygulanmaya başlamıştır. 2012 yılında 50. Yılını kutlayan ortak tarım politikası, üreticiler için yeterli bir gelir düzeyini sağlayacak fiyat düzeylerini sağlamaya yönelik politikaları, tüketiciler için ise farklı alternatifleri uygun bir fiyatla bulabilecekleri bir tarım sistemini hedeflemiştir. Bu hedeflere çok geçmeden ulaşılmış; hatta dünya tarım ürünleri ticaretinde önemli bir konuma gelinmiştir. (Gürlük ve Turan, 2013).

AMAÇLARI Üretim standartlarını ve tarım teknolojisini geliştirmek, Tarımda verimliliği artırmak, Ürün arzının güvenliğini sağlamak, Tarımsal üretim araçlarının etkili kullanımını sağlamak, İşgücünün verimliliğini sağlamak, Tarım sektöründe çalışanların gelirini artırmak, Tüketicilere daha gerçekçi ve uygun fiyatlar sunmak Piyasalarda istikrarı sağlamak Fiyatların üye ülkeler arasında haksız rekabete yol açmasının önüne geçmektir.

İLKELERİ AB’nin OTP’si tüm bunları karşılayabilmek için üç ilke üzerine oturtulmuştur. Tek Pazar İlkesi (Pazar Bütünlüğü) : Hedeflenen, malların üye devletler arasında serbest dolaşımının sağlanmasıdır. Topluluk Tercihi İlkesi: Topluluğun kendi üretimiyle ihtiyacının karşılanması ancak üretimin yetersiz olması durumunda ithalata başvurulması. Mali Dayanışma İlkesi: Tarım politikalarında gerekli harcamaları karşılayabilecek bir finansman kaynağının oluşturulmasını gerekli kılmıştır.

TARIMLA İLGİLİ MÜZAKERE FASILLARI VE BUNLAR KAPSAMINDAKİ MEVZUAT AB müktesebatı 35 başlık altında sınıflandırılmıştır. Tarımla ilgili olan fasıllar şunlardır: 11 no’lu Tarım ve Kırsal Kalkınma faslı ile 12 no’lu Gıda Güvenliği, Hayvan ve Bitki Sağlığı Politikası faslıdır. Türkiye’nin aksine AB’de balıkçılık ayrı bir politika alanı olduğu için, bu tebliğ kapsamında ele alınmamıştır. 14.12.2015 tarihinde Ekonomik ve Parasal Politikaları içeren 17. fasıl müzakereye açılmıştır.

Tarım ve Kırsal Kalkınma faslı OTP’nin temel olarak “Topluluk Tercihi” ve “Ortak Mali Sorumluluk“ ilkelerinin yansıtıldığı kuralları içermektedir. Bu fasıl kapsamında, esas itibarı ile değişik ürünler için geliştirilen ve çiftçilere ve sektörde yer alan ürün işleyicileri gibi aktörlere verilen destekler, bazı ürünlere yönelik üretimle ilgili kota düzenlemeleri, bu ürünlerin ithalatına yönelik kısıtlamalar, ek tarifeler gibi hususlar ile bunların uygulanmasına yönelik kontrol sistemleri yer almaktadır.

Gıda Güvenliği, Hayvan ve Bitki Sağlığı Politikası faslı, OTP’nin “Tek Pazar” ilkesi açısından önemli olan ve tarımsal ürünlerin ticaretine yönelik teknik tedbir farklılıklarının ortadan kaldırılmasını öngören düzenlemeleri içermektedir. Fasıl kapsamında yer alan mevzuatın temel amacı, çiftlikten sofraya kadarki tüm süreçlerde gıda güvenliğinin temini olduğundan fasıl, birbiri ile ilişkili çok sayıda mevzuattan oluşmaktadır.

Bitki Sağlığı alt-başlığı altında bitki ve bitkisel kökenli ürünlere zarar veren organizmaların kontrolü, iç ve dış karantina tedbirleri, zirai mücadele ilaçları, bitkisel kökenli ürünlerde zirai mücadele ilaçları kalıntıları, tohum ve fide kalitesi ve bu ürünlerin pazarlanmasına ilişkin kurallar yer almaktadır. Gıda Güvenliği ise, tüketicinin korunması, bilgilendirilmesine yönelik hijyen ve sunum kuralları, gıda güvenliğinin teminine yönelik mekanizmalar ve denetimlere yönelik düzenlemeleri içermektedir.

ORTAK TARIM POLİTİKASININ TÜRKİYE’YE ETKİLERİ Türk Tarım Politikası üzerine etkileri: Üyelikle birlikte Türkiye, AB’nin OTP destek araçlarını kullanmaya başlayacak, sektöre vereceği destekler tarıma ilişkin devlet yardımı kuralları ile uyumlu hale gelecektir. Türk tarım politikası üzerindeki önemli diğer bir etki ise, AB’dekine benzer biçimde, tarım ürünlerinin ithalata karşı korunması uygulamasının göreceli olarak azalmasıdır.

ORTAK TARIM POLİTİKASININ TÜRKİYE’YE ETKİLERİ Yapısal ve ekonomik etkiler: Türkiye’de kırsal nüfusun büyük bölümünün, geçimlik ve yarı-geçimlik tarım ile uğraşması nedeniyle, rekabet gücünü arttırıcı tedbirlerin yanında kırsal alanlara yönelik ekonomik kalkınma tedbirlerinin artırılması ve ürün çeşitliliği ile alternatif gelir kaynaklarının yaratılması büyük önem taşımaktadır.

ORTAK TARIM POLİTİKASININ TÜRKİYE’YE ETKİLERİ Hukuki ve kurumsal etkiler: Katılım öncesinde, mevzuatta yer alan prensipler ve uygulama mekanizmalarına uygun olarak, sağlanan yardımların etkin bir şekilde kullanılmasını temin edecek idari ve hukuki düzenlemelerin yapılması, ilgili sistemlerin kurulması gerekmektedir.

G-20 ZİRVESİNDE 15-16 Kasım tarihlerinde Antalya'nın Serik ilçesinin Belek mahallesinde düzenlendi. Kırsal alanda bulunan kadınlar ve gençlerin ihtiyaçlarına yönelik özel bir çalışma yapılması ve gıda israfı ile gıda kayıplarının küresel ölçekte azaltılmasının gerekliliğine vurgu yapıldı. Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın çalışmalarına da tam destek veren G-20 ülkeleri Türkiye’nin Avrupa ve Asya’ya daha fazla ürün ihraç etmesi için gerekli desteklerin verilmesini kararlaştırdılar.

KAYNAKÇA http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/987eff4a7c7b7e5_ek.pdf http://www.ab.gov.tr/files/rehber/07_rehber.pdf http://www.tarim.gov.tr/ http:// www.tarımsalhaber.com https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ http://www.tobb.org.tr/

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.