Otizmin tarihsel gelişimi, tanımı ve sınıflandırılması ZEE 307 – OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU Arş. Gör. Ahmet FİDAN

İlk yazılar Adı konulmadan önce otizme ait bilgiler ve örnekler çok sınırlı sayıdadır.

İlk yazılar Martin Luther’in (1483 - 1546) konuşma metinlerinden birinde 12 yaşında bir erkek çocuğundan söz edilmektedir. Bu çocuğun ileri derecede otizmli olabileceği düşünülmektedir. Luther’in katiplerinden Mathesius’a göre, Luther bu çocuğun şeytan tarafından ele geçirildiğini, ruhu olmayan bir et yığını olduğunu düşünmekte ve boğulmasını önermekteydi.

İlk yazılar Averon’un vahşi çocuğu Victor da (1798) otizmin bazı işaretlerini göstermekteydi. Tıp öğrencisi Jean Itard sosyal ilişkileri ve taklit yoluyla konuşmayı davranışsal bir program ile öğreterek onu iyileştirmeye çalışmıştı.

Güncel yazılar İsviçreli psikiyatr Eugen Bleuler 1910 yılında şizofreninin belirtilerini adlandırırken için ilk defa Latince “autismus” İngilizce “autism” sözcüğünü kullanmıştır. Yunanca’daki “kendi kendine” anlamına gelen “otos” sözcüğünden esinlenerek “kendine dönme/yönelme/çekilme” gibi anlamlar yüklemiştir.

Güncel kullanım Otizm sözcüğünün günümüzdeki anlamıyla kullanımı (otistik psikopati) ilk defa Viyana Üniversitesi Hastanesi’nde Hans Asperger tarafından kullanılmıştır. Hans Asperger otizm spektrum bozukluğunun 1981 yılına kadar ayrı bir tanı olarak kabul edilmeyen, ancak bundan sonra Asperger Sendromu adı verilen bir biçimi üzerinde çalışıyordu.

Güncel kullanım Johns Hopkins Hastanesindeki ve Amerika’nın ilk çocuk psikiyatrı olan Leo Kanner 1943 yılında bir makale yayımlar. Bu makalede kendi hastası olan 11 çocuğun özelliklerini açıklar. Kanner bu çocuklardan söz ederken “aşırı otistik yalnızlık” gösterdiklerini belirtir.

Leo Kanner Kanner bu çocuklardan söz ederken “aşırı otistik yalnızlık” gösterdiklerini belirtir. Fiziksel olarak akranlarından farklı değil, ancak davranışsal olarak çok farklıdırlar. Ayrıca Kanner’ın sıraladığı takıntılı davranışlar, iletişim sorunları ve aynılıkta ısrar gibi özellikler günümüzde otizmin tanılama ölçütleri içinde sayılmaktadır.

Bozdolabı anneler Kanner’ın “çocukluk şizofrenisi” gibi karmaşık bir terminoloji kullanması çocuk psikiyatrlarını annelerin davranışlarına yönelmesine neden olmuştur. 1900’lerin ortalarında annelerin çocuklarıyla yeteri kadar ilgilenmemesine atfen “bozdolabı anneler” tabirinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Annelerin tepkileri 1960’lı yıllarda anneler kendi aralarında örgütlenmeye başlamışlardır. Bu örgütlenmenin en temel nedeni “buzdolabı anne” tabirinden duydukları rahatsızlıktır. Bernard Rimland bu hareketin öncüsü olarak bilinmektedir. Rimland’ın kendisinin de otistik özellikler gösteren bir oğlu vardır. 1965 yılında Amerikan Otizm Cemiyeti Kurulur. Otizmin nörolojik kökenliolabileceği ile ilgili ilk çalışma yine Rimland’a aittir.

Kapsamlı eğitim programları 1969 yılında Lovaas tarafından uygulamalı davranış analizine dayalı eğitim çalışmalarının ilk ürünü olan makale yayımlanmıştır. 1971’de Eric schopler tarafından Kuzey Karoline Üniversitesi’nde TEACCH programı geliştirilmiştir.

Tanılama 1980 – DSM III – Yaygın gelişimsel bozukluk şemsiyesi altında ayrı bir psikiyatrik bozukluk olarak “bebeklik otizmi” adıyla yer almıştır. 1987 – DSM III-R – “bebeklik otizmi” terimi değiştirilerek “otistik bozukluk” terimi kullanılmıştır. Tanılamaya ilişkin 16 ölçüte yer verilmiştir. 1988 – Eric Schopler ve arkadaşları tarafından Çocukluk Otizmi Dereceleme Ölçeği (CARS) geliştirilmiştir.

Tanılama 1993 – ICD-10 ve 1994 – DSM-IV kılavuzlarında otistik bozuklukların tanılanmasına ilişkin ölçütler netleştirilmiştir.

Nedenler 1990’lı yıllarda otizmin nedenlerine ilişkin biyomedikal çalışmaların arttığı yıllardır. Ayrıca bu çalışmalar için araştırma merkezleri, sosyal birlikler ve fonlar oluşturulmaktadır. Günümüzde bu çalışmalar çok farklı disiplinlerden araştırmacıların çabaları ile sürmektedir.

Farkındalık Son yıllarda otizme ilişkin dikkat çekici farkındalık çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar ile otizmin önlenmesi, otizmli kişilere karşı olumlu tutumların oluşturulması ve gerekli hizmetlerin sağlanması vb. hedeflenmektedir.

Bilimsel dayanaklı uygulamalar