Bölümün Amacı Bu bölüm, örgütlemeyle ilgili en güncel eğilimlerden olan ve giderek yoğunluğu artan örgütler arasındaki ilişki ağını incelemektedir. Firmalar, diğer örgütlere tedarik, materyal ve bilgi akışı bakımından daima bağımlıdır. Buradaki soru, bu ilişkilerin nasıl yönetilmesi gerektiğidir.

ÖRGÜTSEL EKOSİSTEMLER Bir örgütsel ekosistem, örgüt toplulukları ve çevreleri arasındaki etkileşim sonucunda oluşmaktadır. Bir ekosistem, geleneksel endüstri sınırlarını ortadan kaldırmaktadır.4 Bir firma da kendi ekosistemini oluşturabilir..

Rekabet Sona mı Erdi? Bir firmanın, tek bir iş alanında var olan diğer firmalarla yaşamını devam ettirmek ve üstünlük sağlamak için rekabet ettiğini varsayan geleneksel rekabet anlayışı artık mevcut değildir. Çünkü her örgüt, başarılı olabilmek ve varlığını devam ettirebilmek için diğerlerini hem destekler hem de onlara bağımlıdır.

Yönetimin Değişen Rolü Eski yönetim anlayışı, neredeyse tamamen örgütün sınırlarının savunulması ve kaynaklar üzerindeki doğrudan denetimin korunmasını sağlayan faaliyetsel (operasyonel) rollere dayanmaktaydı. Günümüzde, başarılı olmak için işbirliği temelli roller daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Oluşturulan ittifaklar başarısız olduğunda, bunun nedeni, genellikle katı iş planı veya strateji eksikliği yerine tarafların birbirleri arasında güven ve işbirliğine dayalı ilişkileri tesis edememeleridir.

Örgütler Arası Çerçeve Kaynak Bağımlılığı Popülasyon Ekolojisi Kurumsallaşma İşbirliksel Ağ BenzemeyenBenzer Rekabetçi İşbirlikçi ÖRGÜT YAPISI ÖRGÜTSEL İLİŞKİ Şekil 4.2. Örgütler Arası İlişkilere Yönelik Bir Çerçeve*

KAYNAK BAĞIMLILIĞI Kaynak bağımlılığı kuramı, örgütlerin önemli kaynakların tedarik edilmesi için diğer örgütlere olan bağımlıklarını azaltmaya çabaladıklarını ve kaynak elde edebilmek için çevreyi etkilemeye çalıştıklarını ileri sürmektedir.

Tedarik Zinciri İlişkileri ŞEKİL 4.3 Temel Bir Tedarik Zinciri Modeli

Güçle İlgili Uygulamalar Çalkantılı ekonomide faaliyet gösteren büyük firmaların teknoloji harcamalarını kısıtlamaları, teknoloji pazarlayan firmalar arasındaki rekabeti arttırmış ve onlara, kurumsal müşterilerine taleplerde bulunmalarını sağlayacak büyük bir güç kazandırmıştır.

İŞBİRLİĞİ TEMELLİ AĞLAR İşbirliği temelli ağlar, kaynak bağımlılığı kuramının alternatifi olarak ortaya çıkan bir bakış açısıdır. Firmalar daha rekabetçi olabilmek ve kıt kaynakları paylaşabilmek adına bir araya gelirler.

Neden İşbirliği? Örgütler arası ilişkiler, uzun dönemli yatırım ve risk paylaşımı için bir tür güvenlik önlemi sağlamaktadır. Örgütler, düşmanca zihniyetten, ortaklık zihniyetine geçmeyi öğrendikçe yüksek düzeylerde yenilikçilik ve performans beklentilerine ulaşabilirler.

Rakiplerden Ortaklara Sınırları ortadan kaldırarak, adil anlaşma ve iki tarafa da değer katma tutumuyla girişilen ortaklıklar ile günümüz firmaları, bir örgütü oluşturan kavramsal anlayışı dönüştürmektedir. Bombardier tarafından örneği ortaya konan işbirliği temelli ağ, aynı zamanda sayıları giderek artan otomotiv firmaları tarafından da uyarlanmaya başlanmıştır.

POPÜLASYON EKOLOJİSİ Bir popülasyon, benzer faaliyetlerle uğraşan, benzer kaynak kullanımı ve çıktı örüntülerine sahip örgütler kümesidir. Bir popülasyon içerisindeki örgütler, Seattle Bölgesi’ndeki finansal kuruluşlar veya Houston’daki araba satıcıları gibi benzer kaynaklar ve benzer müşteriler için rekabet etmektedir.

Örgütsel Form ve Niş Popülasyon ekolojisi modeli örgütsel formlarla ilgilenir. Örgütsel form, çevre tarafından seçilebilen ya da reddedilebilen bir örgütün özel teknolojisi, yapısı, ürünleri, amaçları ve personelidir.

Ekolojik Değişim Süreci Çeşitlenme Örgüt popülasyonunda çok sayıda çeşitlenme olur. Bazı örgütler bir niş bularak hayatlarını devam ettirir. Az sayıda örgüt büyür ve çevre içerisinde kurumsal hâle gelir. SeçilmeTutunma ŞEKİL 4.5 Popülasyon Ekolojisi Modeli İçindeki Unsurlar

Hayatta Kalma Stratejileri Popülasyon ekolojisi bakış açısında örgütsel formların yaşam mücadelesi stratejileri, genelci ve özelci olarak ikiye ayrılır. Geniş bir ürün ya da hizmet yelpazesi sunan veya büyük bir pazara hizmet veren geniş bir faaliyet alanına ya da nişe sahip örgütler genelcidir. Daha dar bir ürün ya da hizmet aralığına veya daha dar bir pazara hizmet verenler özelcidir.

KURUMSALLAŞMA Kurumsal bakış açısı, örgütlerin çevrenin beklentileriyle aralarındaki uyumu sağlayarak nasıl hayatta kalabileceklerini ve başarılı olabileceklerini açıklamaktadır. Kurumsal çevre, paydaşların (müşteriler, yatırımcılar, dernekler, yönetim kurulları, diğer örgütler, hükûmet, toplum vs.) kattığı norm ve değerlerden oluşmaktadır.

Kurumsal Bakış Açısı ve Örgütsel Tasarım Örgütler kültürel normlardan, mesleki kuruluşlardan, finansman kuruluşlarından ve müşterilerden kaynaklanan talep ve beklentilerle uyumlu olduklarının işaretlerini göstererek çevrelerine uyum sağlarlar.

Kurumsal Benzerlik Akademik yazında kurumsal eşbiçimlilik olarak adlandırılan kurumsal benzerlik, aynı alandaki örgütler arasında ortak bir yapının tezahür etmesidir. Eşbiçimlilik aynı çevresel koşul kümesiyle karşı karşıya kalan bir birimin diğerlerine benzeşmesi sürecidir.

KONUNUN ESASLARI Bu bölümde kitap içeriğinde yer alan tüm esaslardan sadece 2 tanesine yer verilmiştir.  Bu bölüm, örgütler arası ilişkilerde görülen evrim ile ilgiliydi. Bir zamanlar örgütler kendilerini bağımsız ve ayrı olarak görerek diğer firmalara üstün gelmeye çalışmaktaydı. Günümüzde daha fazla sayıda örgüt kendilerini bir ekosistemin parçası olarak görmektedir. Örgütler, çoğu endüstriye yayılabilir ve diğer firmalarla beraber yoğun bir ilişki ağının içerisinde çekilebilir. Gerçekten de örgütler, konuma ve duruma bağlı olarak aynı anda hem yarışıp hem de işbirliği yapabilirler. İşletme ekosisteminde, yönetimin rolü diğer örgütlerle yatay ilişkilerin geliştirilmesini de içerecek şekilde değişmektedir.

 İşbirliği temelli ağ bakış açısı, kaynak bağımlılığına alternatif olan bir anlayıştır. Örgütler karşılıklı değer katabilmek amacıyla diğerleriyle karşılıklı bağımlılık ve işbirliğine olumlu yaklaşırlar. Çoğu yönetici, zihniyetini, bağımsız hareket etmekten, daha önceki kurumsal rakipleriyle işbirliği yapmaya doğru dönüştürmektedir. Bu yeni ortaklık zihniyeti, ilişkide olan tüm taraflar için güven, adil anlaşma ve kâr elde etmeyi vurgulamaktadır.