Eğitimde Teknoloji Kullanımı Uz. Şenay KOCAKOYUN Distance Learning Center Near East University Nicosia, Northern Cyprus e-mail: senaykocakoyun@gmail.com Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi’ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders çeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır © 2014 Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi uzem.neu.edu.tr

Eğitimde Teknoloji Kullanımı 4. DERS Okullarda Teknoloji Entegrasyonu Teknoloji Liderliği Teknoloji Planmalası s.397

Bölümün Özeti; Okullarda teknoloji entegrasyonunun önemini, teknoloji liderliği ve teknoloji planlaması açısından değerlendirmektir. Hızla gelişen teknolojinin bankacılık, sağlık, sanayi vb. pek çok alanda kullanıldığı gibi eğitim süreçlerinde de etkili olarak kullanılması kaçınılmazdır. Teknolojileri eğitim süreçlerine entegre etmek ve etkili kullanmak teknoloji liderlerinin sorumlulukları arasındadır. Okullarda teknoloji entegrasyonu için önemli etkenlerden olan okul yöneticilerinin ve bilişim teknolojileri öğretmenlerinin teknoloji liderleri olarak özellikleri incelenmiştir. Gelişen teknolojileri okullara entegre edebilmek için teknoloji planlamasının önemi ve bunun özellikleri açıklanmıştır.

Giriş: Teknoloji; bir çok eğitimci, öğretmen ve araştırmacı tarafından eğitimde yüksek kalitenin göstergesi olarak görülmektedir. Dolayısı ile bilgiye ulaşan ve bunu kullanan bireyler yetiştirebilmek için öğretmenlerin teknolojik araç gereçleri etkili bir biçimde kullanabilmesi ve bu yeteneklere sahip olması gerekmektedir. Öğretmenlerin teknolojiyi sınıflarında kullanmaları için pek çok sebep bulunmaktadır.

Roblyer ve Edward’ın (2005) öğretmenlerinin eğitimde teknolojiyi kullanmaları için sundukları nedenleri aşağıda verilmiştir. Motivasyon Eğitici Yetenek, Öğretmenlerin daha yüksek verimliliği, Bilgi çağındaki gerekli yetenekler, Yeni öğretim tekniklerini desteklemek,

Teknoloji entegrasyonunun önemli olduğunu vurgulayan araştırmacılar okullarda teknoloji entegrasyonunun kesin bir tanımının olmamasına rağmen, öğretmenlerin sınıflarda öğrenci başarısını artırmak için her türlü teknoloji kullanması olarak değerlendirebileceğini ifade etmişlerdir (Hew ve Brush, 2007).

2001’de yapılan bir çalışmaya göre, öğrenciler okullarda internette araştırma gibi sadece basit kullanımları yaparlarsa bunun düşük seviyede teknoloji entegrasyonu olduğu, öğrenciler çoklu ortam sunumları yapar, projeler için veri toplar ve açıklarlarsa yüksek seviye teknoloji entegrasyonu olduğu anlamına gelmektedir.

Okul müfredatına teknolojinin entegre edilmesi için; öğrencilerin ihtiyaçları, kaynakların mevcutluğu, teknolojiye yönelik öğretimsel ihtiyaçların ve teknoloji tasarımının belirlenmesi ve öğretmenler için teknoloji kullanımında rehberlik ve teknik sağlanması gibi unsurlara dikkat etmek gerekir (Cakir ve Yıldırım, 2009; Cradler, 1996).

Teknoloji entegrasyonu konusunda çalışmalar yapan Melmed (1995) bir sınıfa teknoloji entegrasyonu gerçekleştirmeden önce aşağıdakilerin düşünülmesini önermiştir. Yer alması gereken faktörler teknolojinin etkili kullanımını desteklemelidir, Kaynaklar öğrenci başarısında olumlu etkisi olan teknoloji planına göre kullanılmalıdır, Okullarda teknolojinin kullanımı öğrenci başarısının garanti etmelidir.

Teknolojinin öğrenci başarısını olumlu yönde etkilemesi birçok ülke yönetiminin okullarda teknoloji entegrasyonu sağlamak için projeler üretmesine yol açmıştır. Örneğin ABD’de okul yönetimleri 2003-2004 ders yılı sırasında teknoloji bütünlüğü için 8 milyar dolar harcamıştır. Bu tarz projelerde ilköğretim okullarındaki öğrencilerin ve öğretmenlerin eğitim teknolojisini etkili bir biçimde kullanmalarına olanak sağlanmaktadır.

Türkiye’de MEB okullarında teknolojinin etkili bir şekilde kullanılacağı ve bu sayede eğitimin kalitesini arttıracağı düşüncesi ile çeşitli projeler yürülmektedir. FATİH projesi bunlara örnek verilebilir. Yapılan bütün projeler teknolojik araç gereç odaklı olup bilişim teknolojilerinin okullara entegre edilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. FATİH projesi kapsamında eğitim ve öğretimde fırsat eşitliğini sağlamak ve okullarda teknolojiyi iyleştirmek amacıyla Bilişim Teknolojileri araçlarının öğrenme-öğretme sürecinde daha fazla duyu organına hitap edecek şekilde, derslerde etki kullanımı için; okulöncesi, ilköğretim ile ortaöğretim düzeyindeki tüm okulların sınıflarında tablet bilgisayarlar ve etkileşimli tahta ve internet ağ altyapısı sağlanması düşünülmektedir.

Bunun yanında öğretimi desteklemek amacıyla etkileşimli e-kitap, animasyon, video, interaktif haritalar ve türlerde e-içerikler olacağı belirtilmiştir.

Liderlik Eğitim liderliği eğitim-öğretim süreçlerinde dikkat çekici kavramlardan biri olmuştur. Eğitim liderliğinin asıl amacı öğretim uygulamasını ve performansını geliştirmektir. Liderler öğretim için net beklenti odaklı ortamların oluşturulmasını sağlamalıdır.

Elmore (2000, 20-21) eğitim liderlerinin özelliklerini şu şekilde sıralamaktadır; Öğretim gelişimi hem bireysel hem de sosyal etkinlik olarak sürekli öğrenme gerektirir. Liderler uygulamalarının ve fikirlerinin meslektaşları tarafından incelenmesini isteyen bireylerin bulunduğu ortamlar oluşturmalıdırlar. Öğrenme modelleme gerektirir. Liderler ortak çıkarları temsil eden değer ve davranışları modellemelidir. Liderlik rolleri ve etkinlikleri öğretimin formal diktelerinden değil, öğrenme ve gelişim için gerekli uzmanlıktan geçer. Liderler öğrenmenin formal otoritedeki farklılıklardan ziyade uzmanlıkta bulunan farklılıklar dışında geliştiğini anlamalıdırlar.

Öğretmen liderliği sınıfta öğretme stratejilerine model oluşturmak, takımlarda veya bölümlerde formal liderlik almak , Ortak karar komitelerine katılmak gibi okulda bulunan ve liderlik gerektiren bazı etkinliklere katılan öğretmenler olarak tanımlanabilir.

Öğretmen liderliği için gerekli dört beceri aşağıdaki gibi belirtilmiştir (Whitaker, 1997): Liderlerin kaynak sağlayıcı olmaları gerekir. Öğretmenlerin ihtiyaç duydukları durumlarda sahip oldukları kaynakları ve bilgileri onlarla paylaşmalıdırlar. Liderlerin öğretim kaynağı olmaları gerekir. Öğretim liderleri öğretim programları etkin pedagojik stratejiler ve değerlendirmeyle ilgili konulara yönelmelidirler. Liderlerin iyi birer iletişimci olmaları gerekir. Liderlerin görünür bir tavır oluşturmaları gerekir. Öğrenme hedeflerine odaklanmayı, öğrenme davranışlarına model olmayı ve öğretimde programlar ve etkinlikler tasarlamarını içerir.

Teknoloji Liderliği Liderlik? Vizyon sahibi geleceği öngörebilme yeteneğine sahip olan ve kitleleri etkileyen kişi olarak kitleleri belirlediği hedeflere ulaşmak için yönlendirmektir. Teknoloji Lideri? Teknoloji becerilerine sahip olan, yeni teknolojik gelişmeleri takip edip uygulamasında öncülük eden, bu konuda öğretmenleri, öğrencileri ve diğer insanları etkileyen teknolojiyi kullanmalarını sağlayan ve teknolojiyi diğer alanlarla birleştirebilen kişi olarak tanımlanmaktadır.

ISTE Uluslararası Eğitim Teknolojisi Topluluğu Teknoloji lideri olarak okul yöneticilerinin sahip olması gereken özellikleri belirlemek için çeşitli çalışmalar yapılmış ve bu konuda standartlar belirlenmeye çalışılmıştır. ABD’de de eğitim teknolojisinin okullarda başarılı bir şekilde nasıl kullanılacağına ilişkin ulusal standartlar yayımlanmıştır.

ISTE Uluslar arası Eğitim Teknolojisi Topluluğu ISTE standartlarına göre okul yöneticileri: Vizyoner Lider Dijital Çağ öğrenme kültürü Mesleki uygulamada mükemmellik Sistematik değişim Dijital vatandaşlık

ISTE standartlarına göre bir öğretmenin sahip olması gereken özellikler: Öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştırmak ve yaratıcılıklarını teşvik etmek, Bilgi çağının gereklerine uygun öğrenme yaşantıları ve değerlendirme etkinlikleri tasarlamak ve geliştirmek, Bireyleri dijital toplum üyesi bir bireyin taşıması gereken sorumluluklarla ilgili olarak teşvik etmek ve onlara çalışma ve öğrenme konusunda model olmak. Mesleki gelişim ve liderlik etkinliklerine katılmak

ISTE tarafından belirlenen teknoloji liderlerinin özellikleri şu şekilde özetlenmiştir: Vizyoner liderlik Öğretme, öğrenme ve değerlendirmer Dijital çağın öğrenme ortamları Mesleki gelişim ve program değerlendirme Dijital vatandaşlık İçerik bilgisi ve mesleki gelişme.

Teknoloji Liderlerinden Beklentiler Okullarda hem öğrencilerin hem de öğretmenlerin teknoloji liderlerinden pek çok beklentileri bulunmaktadır. Okullarda teknoloji liderleri olarak görev yapan bilişim teknolojileri öğretmenleri okullarında her konuda anlayan birer uzman ve teknik servis elemanı gibi görülmektedir ( Göktaş ve Topu, 2012).

Teknoloji Liderlerinden Beklentiler Seferoğlu (2009) yaptığı çalışmada teknoloji lideri olan bilişim teknolojileri öğretmenlerinden beklentileri sınıflandırmıştır: Ders materyali hazırlama, Öğrenci notlarını ve resmi belgeleri bilgisayar ortamına aktarma, Hizmet içi eğitim kursları düzenleme Okulun web sayfasını hazırlama ve güncelleme yapma, Okul bilgisayarlarına program kurma, tamir etme ve kurum içi yerel ağ kurma, Okul çalışanlarınınn kişisel bilgisayarlarını tamir etme ve bu bilgisayarlara program yükleme,

Teknoloji Liderleri Teknolojiyi Takip Etmek İçin Neler Yapmalı Öncelikle teknolojileri benimsemeleri ve üzerlerindeki sorumluklarının farkında olmaları gerekmektedir. Öğretmenler teknolojik gelişmelere ayak uydurabilmek için sürekli kendilerini güncellemeleri gerekmektedir. Yapılan araştırmalarda teknoloji entegrasyonundaki son gelişmeler incelenebilir, benzer çalışmaları kendi ortamlarında uygulayabilirler. Ulusal ve uluslar arası makalelerin listelerini görmek için TUBİTAK ULAKBİLİM internet sayfası incelenebilir. YÖK ulusal tez merkezinden www.tez2.yok.gov.tr yüksek lisans ve doktora tezlerini inceleyebilirler. Eğitimsel İletişimler ve Teknoloji Derneği AECT www.aect.org Uluslar arası Eğitim Teknolojisi Topluluğu ISTE www.iste.org

Teknoloji Planlaması Çoğu kez teknolojinin kullanımının öğrenme ve öğretmeyi nasıl etkileyeceği konusunda iyi düşünülmüş bir plan hazırlanmamıştır. Teknoloji kullanımı sadece donanım, internet bağlantısı vb. özelliklere sahip olmak değildir. Önemli olan teknolojinin öğretim programına nasıl entegre edildiğidir. Teknolojilerin takip edilmesi, gerekenleri okula alınması için öncülük yapılması, bunların eğitimi, kullanılması, güncellenmesi ve sisteme entegre edilmesi gibi işlerin sürekli yapılası sonucunu doğurmaktadır. Bu da okulların teknoloji planı yapmalarını zorunlu hale getirmektedir.

Teknoloji Planı; bir okulun teknoloji ihtiyaçlarını ve politikalarını somut eylemlere dönüştüren bir süreçtir. Sınırlı kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasına ve öğrencilerin başarılarının artmasına yol açar.

Teknoloji liderlerinin planlarını hazırlarken göz önünde bulundurmaları gereken rehber soru; “Öğrenciler teknolojiyi akademik içeriğin anlayışını derinleştirecek ve kendi dünyalarının bilgisini geliştirecek şekilde kullanıyorlar mı?” sorusudur (Bannet, 2011).

Araştırmacılar okullara uygun teknolojinin entegre edilmesi ve kullanılması için teknoloji planı modelleri geliştirmişlerdir. Bu modellerden bazıları; Planlama Modeli (McNabb ve arkadaşları, 1999) Apple Bilgisayar firmasının (2005) geliştirdiği planlama modeli Stratejik Planlama Modeli (Jones, 2005)

Yedi-Kategorili Teknoloji Planma Modeli (Knuth, Hopey ve Rocap, 1996)

Okulların teknolojiyi etkin şekilde kullanmasına yardım eden teknoloji planları aşağıda verilmiştir. Vizyon Oluşturması: Okullar 3-5 yıllık teknoloji planlarını ortaya koymalıdır. Bütün Paydaşların dahil edilmesi: Öğretmenler, yöneticiler, diğer çalışanlar, veliler bu sürece dahil edilmelidir. Verilerin Toplanması: Mevcut durumu ortaya koymak için mümkün olduğunca çok veri toplanması gerekir. Araştırmaların gözden geçirilmesi: Alan yazın taramasıı yapılmalı. Müfredatın teknoloji ile birleştirilmesi: müfredata paralel teknolojik yatırımlar yapılmalı. Mesleki gelişime önem verilmesi: teknoloji planında öğretmenlerin gösterebilecekleri yeteliliklere de yer verilmelidir.

7. Sağlam alt yapı oluşturulması: alt yapının öğrencilerin özelliklerine uygun, yeterli olması ve düzgün çalışması gerekmektedir. 8. Uygun finansman ve bütçenin yapılması: bütçe okulun mali kaynakları ile uyumlu olmalıdır. 9. Sürekli izleme ve değerlendirme süreçlerine yer verilmesi: yapılan değerlendirmelerde teknolojinin etkili bir şekilde kullanılıp kullanılmadığı nelerin eksik olduğu belirlenmelidir. 10. Gelecek için hazırlık olunması: yeni ortaya çıkan uygulamalar ve teknolojiler göz önünde bulundurulmalıdır.

Sonuç: Eldeki mevcut imkanlar en iyi şekilde değerlendirilip öğrenci ve öğretmenlerin kullanımına sunulmalıdır. Okullarda teknoloji planının yapılması kaynakların etkili ve verimli bir şekilde kullanılması ve geleceğe yapılan yatırımların öngörülmesi bakımından önemlidir