Öğr.Gör.SEDA AKIN GÜRDAL Girişimcilik Öğr.Gör.SEDA AKIN GÜRDAL

Hukuki Yapıları Bakımından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Kamu İşletmeleri Yabancı Sermayeli İşletmeler * Döner Sermayeli işletmeler *Katma Bütçeli İşletmeler *Yerel Yönetim İşletmeleri *Kamu İktisadi Teşebbüsleri *Tek Kişı İşletmeleri *Şirketler (ortaklıklar) *Adi Şirketler *Ticari Şirketler *Şahıs Şirketleri *Kollektif Şirketler *Komandit Şirketler * Sermaye Şirketleri *Anonim Şirketler *Limitet Şirket *Sermayesi Paylara bölünmüş komandit Şirket *Kooperatifler *Dernek ve Vakıfların İşl. *Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununa güre Kurulan İşletmeler *Petrol Kanununa Güre *İki ve Çok Taraflı Uluslar arası Anl. Göre Kurulan İşletmeler *Türk Parasının kıymetini koruma kanununa göre kurulan işletmeler 2

Özel İşletmeler Tek Kişi İşletmeleri Dernek ve Vakıfların İşletmeleri Şirketler (Ortaklıklar) Kooperatifler

Hukuki Yapılarına Göre İşletmelerin Sınıflandırılması Tek Kişi İşletmeleri En eski, en basit ve en çok görülen işletme tipidir. İşletmenin sahibi, aynı zamanda tek yetkili ve sorumlu kişidir. Tüm kar ve risk kendisine aittir. İşletmenin tüzel kişiliği yoktur. Az sermaye gerektiren küçük işletmeler için en uygun hukuki şekildir.

Tek Kişi İşletmelerinin Üstünlükleri Kurmak kolaydır İşletmenin sahibi yöneticisi aynı kişi olduğu için yetkiler bir kişide toplanır. İşletmenin sorunları ve alınan kararlar gizli kalır. Karın bölünmesi söz konusu değildir. İşletme örgütü esnektir. Değişen iş kollarına yeniliklere ve alıcının isteklerine kolayca uyabilir Alacaklılarına karşı bütün varlığıyla sorumlu olduğu için kredi alması kolaydır. Kişi kendisinin patronu olduğu için manevi tatmin duyar. 5

Tek Kişi İşletmelerinin Sakıncaları Büyüklüğü sınırlıdır Başkalarının yardımına ihtiyaç duyabilir Yaşam süresi sınırlı kalabilir İşletme sahibi borçlulara karşı kendi özvarlıklarıyla sorumludur 6

Ortaklıklar Şirket: Birden fazla kimsenin ekonomik bir faaliyetten elde edilecek kârı paylaşmak ve zarara katlanmak için emek ve sermayelerini bir araya getirdikleri birliktelik Şirketin unsurları: Birden fazla kurucu kişi Ortak bir amaç Bu amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir anlaşma Sermaye, emek, vs.

ŞİRKETLERİN SINIFLANDIRILMASI Adi Şirketler Ticaret Şirketleri Şahıs Şirketleri: Kollektif şirketler Komandit Şirketler Sermaye Şirketleri: Anonim Şirketler Limited Şirketler Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler

B.K. Madde 520 Adi ortaklık; iki veya daha fazla kişinin müşterek bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul ettikleri bir sözleşmedir. 9

Adi Şirketler Adi şirket, kanunen yasak olmayan her türlü amaç ve konu için kurulabilir. Borçlar Kanunu’nca kuruluşu özel bir şekle bağlanmıştır. Adi şirketin tüzel kişiliği yoktur. Ortaklar, şirket borçlarından tüm malvarlıkları ile sınırsız sorumludurlar. Adi şirketin ortakları gerçek veya tüzel kişiler olabilir. Kâr ve zararın paylaşılması konusunda sözleşmede bir hüküm yoksa paylaşım eşit olarak gerçekleşir. Yönetim, bütün ortaklara aittir.

Şirketler (Ortaklıklar) Adi Şirketler Ticaret Şirketleri Şahıs Şirketleri Sermaye Şirketleri Kollektif Şirketler Komandit Şirketler Limited Şirketler Anonim Şirketler Sermayesi paylara Bölünmüş komandit şirketler 11

Kollektif Şirketler En az iki gerçek kişi arasında kurulabilir. Tüzel kişiler kollektif şirkete ortak olamaz. Şirket ortakları şirket borçlarından dolayı tüm malvarlıklarıyla ikinci derecede, sınırsız ve ortaklaşa sorumludurlar.

Kollektif Şirketler Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek şahıslar arasında kurulan ve ortaklarından hiçbirisinin sorumluluğu, şirketin alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan şirket, kollektif şirkettir. (TTK md.153) 13

Komandit Şirketler Kollektif şirkete gibi kişi ortaklığıdır. Tüzel kişiliği vardır. Farkı, ortakların sorumlulukları noktasında ortaya çıkar. Komandite ortaklar, kollektif şirket ortağı gibi gerçek kişi olmak zorundadır ve üçüncü kişiler karşı sorumlulukları sınırsızdır. Komanditer ortaklar, gerçek veya tüzel kişi olabilir, üçüncü kişilere karşı koyduğu sermaye ile sınırlı sorumluluğa sahiptir.

Komandit Şirketler (Adi Komandit Şirketler) Ticari bir işletmeyi bir ticaret ünvanı altında işletmek amacı ile kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket, kollektif şirkettir. (TTK mg.243) 15

Komandit Şirketlerde iki farklı ortak vardır Komanditer Ortak (Sorumlulukları koydukları sermaye oranında sınırlıdır) Komandite Ortak (Sorumlulukları sınırsızdır)

Anonim Şirketler Sermaye şirketlerinin en tipik örneğidir. Anonim şirketler kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi amaç için kurulabilirler. Hukukumuzda bazı faaliyet konularında ticari işletme işletmek ancak Anonim Şirket şeklinde örgütlenmiş olmakla mümkündür. Örneğin: Bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama (leasing), aracı kurumlar, döviz büroları, holdingler, Radyo ve TV şirketleri vb. Anonim şirketin tüzel kişiliği vardır. Sermayenin tabana yayılmasına hizmet ederler.

Anonim Şirketler Bir unvana sahip esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlardan dolayı yalnız tüm mal varlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. (TTK md.269) 18

Anonim Şirketler Sermayesi belirli ve paylara bölünmüştür. En az 50.000 TL ile kurulabilir. Gerçek veya tüzel kişilerden oluşabilir. Ülkemizde yalnızca Anonim Şirketler “hisse senedi” çıkarabilirler. Anonim şirketler borçlarından dolayı sadece kendi malvarlığı ile sorumludur. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.

Limited Şirketler Limited şirketler asgari 10.000.-TL. sermaye ve asgari 1 ortakla kurulmalıdır Gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulabilir. Limited şirketler bankacılık ve sigortacılıkla uğraşamazlar. Her ortağın bir payı var. Sermayesi paylara bölünmüştür. Ortaklar tarafından konulan sermaye için hisse senedi çıkarılamaz.

Alacaklılara karşı sorumlu olan, şirketin tüzel kişiliğidir Alacaklılara karşı sorumlu olan, şirketin tüzel kişiliğidir. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez. Limited Şirketler hisse senedi ve benzeri menkul kıymetler çıkaramazlar. Limited şirketler halka açılamazlar. Ortak sayısına getirilen üst sınır dolayısıyla büyüme kapasiteleri sınırlıdır.

Limited Şirketler İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup ortaklarının sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirlenmiş şirketlere denir. (TTK.Md.503) 22

Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket , diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.

Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklarına karşı bir kollektif şirket, diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir. (TTK Md.475) 24

Kollektif Şirket ortağı gibi sorumlu olanlara KOMANDİTE ORTAK, Anonim Şirket ortağı gibi sorumlu olanlara KOMANDİTER ORTAK denir. 25

KOOPERATİFLER Ortakların iktisadi çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım ve dayanışma yoluyla sağlamak ve korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip ortaklıklardır. Temel amaç, ortakların gereksinimlerini hep birlikte daha kolay ve ucuza sağlamaktır. Temel amaç “kar etmek” değildir. Türlerine göre ev sahibi olmak (yapı kooperatifleri), tüketim maddelerini toptancıdan temin etmek (tüketim kooperatifleri), ürünleri pazarlarda doğrudan doğruya satmak (pazarlama kooperatifleri), üretim faktörlerini almak (üretim kooperatifleri) gibi konularda ortakların ekonomik çıkarlarını korumak için kurulurlar. En az 7 ortak tarafından kurulurlar. 26

Kooperatif Uluslararası Kooperatifler Birliği’ne göre: Kooperatif, kişilerin ortak ekonomik, sosyal ve kültürel gereksinim ve özlemlerini müştereken sahip olunan ve demokratik kurullarla yönetilen bir işletme aracılığı ile karşılamak için gönüllü olarak oluşturdukları özerk bir örgüttür. 27

Kooperatifçiliğin İlkeleri Gönüllü ve Açık Ortaklık(Serbest Giriş) Demokratik Ortak Kontrolü Ortağın Ekonomik Katılımı Özerklik ve Bağımsızlık Eğitim, Öğretim ve Bilgi Kooperatifler Arasında İşbirliği Toplumla İlgilenme(Toplumsal Sorumluluk) 28

DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİ Kural olarak dernekler işletme kurup işletemezler. Ancak, Medeni Kanun’umuz derneklerin asıl amaçları iktisadi olmayan işletmeler kurabilmelerine imkan vermiştir. Dernekler ve vakıflar, sadece manevi amaçlar için kurulabilirler. Ancak denek ya da vakıf, bu manevi amacın gerçekleştirilmesi için bir ticari işletme işletmek durumunda kalabilir. Örneğin, mali kaynak sağlamak üzere lüks bir otel işletebilir. 29

Yasak olan kar elde etmek amacına sahip olmak değil; elde edilen karı üyeler arasında paylaştırmaktır. Elde edilen karın, kazanç paylaşmak dışındaki amaç için kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur. Örneğin Kızılay derneği, Kristal Kar Oteli, Kızılay Doğal Kaynak Suyu, Kızılay Mineralli Su ve Kızılay Çadır Üretim İşletmesini işletmektedir. Bu işletmelerden elde edilen gelir, Kızılay derneğinin esas amacı doğrultusunda harcanmak durumundadır.