FİNANSAL YÖNETİME GİRİŞ YRD.DOÇ.DR FATİH GÜMÜŞ SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İŞLETME FAKÜLTESİ Muhasebe-finansman bilim dalI

İŞLETME FONKSİYONLARI TEDARİK ÜRETİM PAZARLAMA FİNANS AR-GE

FİNANS-FİNANSMAN-FİNANSAL YÖNETİM Finans: Kişi yada kurumların faydalanabileceği para, fon yada sermaye anlamına gelir. Finansman : İşletmenin ihtiyacı olan fonları sağlamasıdır. Finansal Yönetim : İşletmenin ihtiyacı olan fonların sağlanarak gerekli yerlere harcanmasıdır.

FİNANS YÖNETİCİSİ NE İŞ YAPARDI? MUHASEBE KAYITLARINI TUTAR FİNANSAL RAPORLARI HAZIRLAR FON İHTİYAÇLARININ KARŞILANMASI

FİNANS YÖNETİCİSİ NE İŞ YAPAR? YATIRIM KARARLARI FİNANSMAN KARARLARI DİVİDANT KARARLARI

1.YATIRIM KARARLARI Finansal yöneticinin almak zorunda olduğu en önemli karardır. Çünkü; …..Risklidir….Uzun süre alır….Maliyetlidir. Sermaye bütçelemesi en önemli yönüdür. Sermaye bütçelemesi uzun süre kullanılacak, maliyetli varlıklara yatırımı ifade eder. Yani duran varlıklara yatırımı ifade eder. Bu varlıklara yatırımın mali, ekonomik ve teknik açıdan yapılabilirliğine ise fizibilite çalışmaları denilmektedir. Uzun vadeli yatırımlar işletme başarısında daha önemli yer tutar. Geri dönülmesi büyük zararlara neden olabilir. Titiz çalışma gerektirir.

CONCORDE UÇAKLARI 16 milyar $ harcandı. İlk 5 yılı araştırma; 8 yılı üretim; 2-3 yılı da deneme ile geçti... 100’lerce işçi onlarca bilim adamı çalıştı…ABD ilk başta hava sahasını açmadı…300 adet satmayı planladılar sadece 13 adet satabildiler.. Sonuç fiyasko… Daha kötüsü uçmayabilirdi de  16 milyar $ harcandı.

1.YATIRIM KARARLARI Yatırım kararları Dönen Varlıklara da yatırımı kapsar. Dönen varlıkların birbirine dönüşümü fazla ve hızlıdır. Yani stok nakde, nakit alacağa, alacak banka hesabındaki nakde hızlıca döner. Buna faaliyet döngüsü denir. Nakitten nakde dönme süresine faaliyet dönüşüm süresi denilmektedir. Ne miktarda kasada para bulundurulacak? Paranın cinsi ne olacak? ($ € TL) Duran varlıkların çalıştırılabilmesi için ne kadar stok bulundurmak lazım? Vadeli satışlar tüm satışların % kaçı olmalı? Diğer işletmelerle birleşme, satın alma, devir alma, daha fazla verim elde edecek şekilde varlıkları kullanmakta yatırım kararları arasında yer alır.

MADDİ – GAYRİ MADDİ VARLIKLAR Reel varlıklar: Makine, teçhizat, araç ve bina gibi varlıklara reel diğer adıyla maddi varlıklar denilmektedir. Finansal Varlıklar: Reel varlıklar üzerinden alacak yada ortaklık hakkı veren varlıklar. Bunların dışında teknik bilgi, patent hakkı, marka değeri gibi varlıklara da gayri maddi varlıklar denilmektedir. Şirketler her ikisine de yatırım yapabilmektedir.

2. FİNANSMAN KARARLARI Faaliyete geçebilmek, faaliyetleri devam ettirebilmek için fon gereklidir. Bunun için gerekli varlıklara ne kadar, nereden, nasıl, ne zaman ve hangi şartlarda fon sağlanacağının belirlenmesi Finansman Kararıdır. Öz sermayeden mi? Borçlanarak mı? Kısa vadeli mi yoksa Uzun mu? Hangisi daha avantajlı ki onu seçmeli????

2. FİNANSMAN KARARLARI Borçlanarak finansmanda faiz ve anapara geri ödemesi vardır. Faiz vergiden düşülebilir. Bankalardan yada ticaret erbabından borç alınabilir. Yada tahvil çıkarılarak da borç bulunabilir. Hisse senedi ile finansmanda faiz yada anapara ödemesi zorunluluğu yoktur. Bu yüzden riski düşüktür. Riski ve maliyetine göre karar verilir. Öz sermaye ile finansman şirket ortaklarından sağlanır. İtibar göstergesidir. Maliyeti düşüktür.

SERMAYE YAPISI VE BUNUETKİLEYEN FAKTÖRLER Özkaynak ve borç toplamı işletmenin toplam sermayesini, bu kaynakların bileşimi sermaye yapısını oluşturur. İŞLETMENİN; Varlık yapısı Karlılık durumu Büyüklüğü Risk derecesi Likidite derecesi Borçlanma maliyeti Vergi politikaları

SERMAYE YAPISI HAKKINDA GÖRÜŞLER Net Gelir Yaklaşımı : Borcun ve öz sermayenin maliyeti farklı borçlanma seviyelerinde değişmez. Borçlanma artırılmalıdır. Net Faaliyet Geliri Yaklaşımı : Borcun maliyeti farklı borçlanma seviyelerinde değişmez. Ancak artan borçlanma öz sermayenin maliyetini artıracağından sermaye maliyeti tüm bor-özsermaye bileşenlerinde aynıdır.

SERMAYE YAPISI HAKKINDA GÖRÜŞLER Geleneksel Yaklaşım : Belirli bir borç oranına kadar ortalama sermaye maliyeti düşebilir. Bir noktadan sonra ise artacaktır. Modigliani-Miller Yaklaşımı: İşletme değeri sermaye yapısından bağımsızdır. İşletme değerini sektörün riski ve gelecekte elde edilecek nakit akımları belirler.

3. DİVİDANT KARARLARI Yani kar payı dağıtımıdır. Elde edilen karın ne kadarı işletmede kalacak ne kadarı ortaklara dağıtılacak? Büyümenin finansmanında kullanılır. Eğer kar dağıtılmayacak ise ortaya çıkabilecek finansman açığı ne ile kapatılacak? Kar dağıtım kararını yasa gereği yönetim yada genel kurul alır. Tatmin edici kar dağıtan ve büyüyen işletmeler ideal işletmelerdir.

SİNYAL ETKİSİ VE DAVRANIŞÇI FİNANS Kar paylarının gelecekteki durumu hakkında oluşan beklenti ve algıya sinyal etkisi denir. Az yada çok kar payı dağıtımı piyasaları etkiler. Kişiler kararlarında tam rasyonel değildir varsayımı davranışçı finansın konusudur. Mesela kadınlar erkeklere göre daha az risk alırlar. Atılgan tipler daha sık finansal varlık alırlar.

Finans Yöneticisi İle Muhasebe Müdürünün Görevi - Banka İlişkileri - Mali Tabloların Hazırlanması Nakit Yönetimi - İç Denetim Finansman Muhasebe Kredi Yönetimi - Bordro İşlemleri - Dividant Ödemeleri - Kayıtların Korunması Sigorta - Bütçelerin Hazırlanması - Emeklilik Fonu Yönetimi - Vergiler

İşletmenin Genellikle Benimsenen Amaçları Mal ve hizmet üreterek refaha katkıda bulunmak ( Sosyal Amaç ) İstihdam sağlamak ( Sosyal Amaç ) İşletmenin sürekliliğini sağlamak ( Sosyal Amaç ) Üretimi ve satışları artırmak İşletmenin piyasa payını artırmak İşletmenin büyümesini sağlamak İşletmenin karını ve değerini maksimum yapmak

Kar Maksimizasyonu Amacı Klasik kar maksimizasyonu amacı yerine günümüzde işletme değerini yada hissedar servetini maksimum yapma amacı var. Sürdürülebilir kar günümüzde daha önemli. Kar maksimizasyonu hisse senedi sahiplerini her zaman memnun etmeyebilir. Ortak alarak karlılığı artırmak hisse başı karı düşürür. Kar maksimizasyonunda zaman ve risk faktörleri dikkate alınmaz. Kısa dönemli kar mı? Uzun dönemli mi? Muhasebe karı mı? Toplam karlılık mı? Karlılık oranı artışı mı?

MURAT 124 NEDEN UZUN SÜRE ZARARINA SATILDI?

KAR MAKSİMİZASYONU AMACI (ZAMAN FAKTÖRÜ) YILLAR Yatırım Alternatifleri 1 2 A 100 B - 210 Kar maksimizasyonuna göre hareket edilse B tercih edilir. Çünkü toplamda elde edilen kar daha fazladır. Paranın zaman değeri hesap edilip ilk yıl elde edilen 100 TL bankaya % 15 faizle yatırılırsa A projesinde elde edilen kar (100x1,15) + 100 = 215 TL olur. Dolayısıyla A tercih edilir.

KAR MAKSİMİZASYONU AMACI (RİSK FAKTÖRÜ) Yatırım Alternatifleri Ekonomik Gelişmeler Yıllar (K/Z) (TL) 1 2 C Genişleme 120 Normal Büyüme 100 Daralma 80 D 270 110 -50 Riski göze alan D yatırımını, almayan ise C yatırımını tercih eder. Risk ne kadar fazla ise kar yada zarar boyutu o kadar fazla olur.

İŞLETME PİYASA DEĞERİNİ MAKSİMUM YAPMA AMACI Eğer hisse senedi ihraç etmiş bir işletme ise hisse senedi değeri ile ölçülür. Hissesi talep edilen işletmeler değerli, elden çıkarılmak isteneler ise değersiz yada değeri düşen olarak görülür. Etik değerler dikkate alınarak işletme değeri yükseltilmelidir. Risk ve karlılık derecelerine göre karar alınır ve bu kararlar işletme değerini doğrudan etkiler.

TEMSİL MALİYETİ İşletmelerde sahiplik ve yönetimin birbirinden ayrılmasından doğan maliyet. Dolaylı Temsil Maliyeti: Karlı yatırım fırsatlarının kaçırılma ihtimali. Doğrudan Temsil Maliyeti: Yöneticilerin gereğinden fazla yatırım yapması ve aşırı denetim maliyetleri. Kurumsal yatırımcılar yatırım yaptıkları şirketlerin yönetimini etkileyebilir yada değiştirebilir. Kurumsal yatırımcılar sigorta yada yatırım şirketleri gibi blok yatırım yapan şirketlerdir.

FİNANSMANIN TARİHSEL GELİŞİMİ Finans yöneticisinin görevi önceleri kayıtların tutulması, raporların hazırlanması, nakit durumunun belirlenmesi gibi işleri kapsıyordu. 1930’lu yıllardaki ekonomik kriz nedeniyle pek çok şirket battı. 1950’lerde yeniden organize edildi ve finansal yönetimde yeni kantitatif teknikler geliştirildi. İstatistik ve optimizasyon teknikleri kullanılmaya başlandı. 1980’li yıllarda bilgisayar devreye girdi. Sermaye dolaşım hızı arttı. Teknolojik gelişme ve değişimler meydana geldi. Bu ve benzeri sebeplerden dolayı finansal yöneticinin işi arttı, çeşitlendi ve zorlaştı.

BİZDE FİNANSMANIN TARİHSEL GELİŞİMİ Bizde Galata bankerleri ile başlar. Bunlar devleti finanse ediyorlardı. Bu tip kuruluşlar gelişmiş ülkelerde şirketleri de finanse ettiler. Bizde kitle üretim olmadığı için yüklü miktarda nakde te ihtiyaç olmadı. Dolayısıyla para ve sermaye piyasaları geç gelişti. Örnek Adapazarı’nda mahalle isimleri: Semerciler, Küpçüler, Tığcılar vs.. Oysa yığın üretim gelişmiş ülkelerde borsaları doğurdu buda zenginliği artırdı ve sermaye tabanını genişletti.

FİNANS ÜZERİNDE ETKİLİ GELİŞMELER Büyük ölçekte faaliyet Çeşitli ürün ve piyasalar Ar-ge önemi Büyümeye verilen önem Birleşme ve satın almalar Teknolojik hız Rekabet ve daralan karlılık Ulaştırma ve iletişim Faiz ve döviz kurlarında dengesizlik Liberalleşme ile globalleşmenin artması Hukuki düzenlemelerde yakınlaşma Finansal krizler

FİNANSAL YÖNETİM VE MUHASEBE Finansal yönetici karar verirken muhasebe verilerinden faydalanır. Nakit akışlarının saptanması, işletmenin mali ve yatırım gücü muhasebe verilerinden elde edilebilir. Her zaman güvenilir değildir. Karlar cari seneye çekilebilir, borçlar gelecek senelere ertelenebilir, gerçek dışı karlılıklar gösterilebilir. Bankalar muhasebe verilerinden daha çok yararlanır.

FİNANSAL YÖNETİM VE İKTİSAT Mikro ekonomi işletmelerin bireylerin iktisadi kararları le ilgilenir. Makro ekonomi ekonomiye bir bütün olarak bakar. İşletmeler ve bireyler finansal karar alırken finansal piyasalara bağımlıdır. Devletlerin aldığı finansal ve siyasi kararlar finansal kararlar üzerinde doğrudan etkilidir. Merkez bankaları, borsalar, bankalar iktisadi hayatın bileşenleri olup finans üzerinde etkilidir.

İran’ın ses hızından 5 kat daha hızlı füze geliştirerek başarı ile denedikleri açıklaması finansal piyasaları edebilir. Bu bölgede tahmin edilemeyecek sıkıntılara neden olabilir. Petrol fiyatlarındaki muhtemel artış nedeniyle pek çok ürünün fiyatı artabilir. Otomotiv sektörüne yatırım kararı alan firmalar yatırım kararlarını gözden geçirmek zorunda kalabilirler.

FİNANSAL YÖNETİM VE İKTİSAT ABD merkez bankasının dolar basma kararı tüm finansal kararları etkiler. Çünkü en önemli ticari kabul edilebilir para cinsi dolardır. ABD merkez bankası para basar ve yıllarca emek sarf edilerek inşa edilen değerli tesisleri satın alabilir. Bunun maliyeti kağıt + mürekkeptir. Bir kasabada 50 kişi silsile halinde birbirine 1.000 TL borçlu olsa dışarıdan birinin bir kişiye 1.000 TL vermesi tüm borçları kapatır. Para bu sebeplerden dolayı önemlidir!

FİNANSAL YÖNETİM, PAZARLAMA,ÜRETİM VB. Üretim süreçleri yeni harcamalar gerektirir ve bu harcamalar finansal yöneticiyi ilgilendirir. Yeni üründen elde edilecek fon finansal yöneticinin her zaman ilgi alanındadır. Pazarlama olmazsa ürün istenilen düzey ve zamanda satılamaz. Bu yüzden pazarlama faaliyetleri direkt olarak fon sonuçludur ve fon bulmak finansal yöneticinin işidir. Pazarlama çok önemli bir dalıdır. Özellikle günümüzde daha fazla önem arz etmektedir. Ürünün olduğundan daha güçlü, estetik, faydalı göstermenin yoludur.

FİNANSAL YÖNETİM VE İŞLETMELERİN HUKUKİ YAPILARI BİREYSEL İŞLETMELER ( Şahıs) Tüzel kişilikleri yoktur. Üçüncü kişilere karşı ortaklar tüm varlıkları ile sorumludur. Yazılı bir sözleşmeye gerek duyulmaz Belirli bir sermaye tabanına ihtiyaç yoktur. Tüm kararlar tek kişi tarafından alınır. Tek kişi tarafından kurulur. İşletme sahibinin olanakları ile sınırlı olduğu için küçük işletme türüne girerler. Alacaklılar tüm kişisel varlık üzerinde hak sahibidirler.

ORTAKLIKLAR 1. ADİ ORTAKLIKLAR İki yada daha fazla kişi tarafından herhangi bir şekil şartına tabi olmaksızın sözlü bir anlaşma ile kurulur. Düşük maliyetle ve kolaylıkla kurulur. Ortaklar işletme borçları karşı bireysel işletmelerde olduğu gibi sınırsız sorumludur. İşletme yaşamı sınırlıdır. Ortaklık transferi zordur. Büyük miktarlarda kredi transferi zordur. Borçlar kanununa tabidir. Kar – zararın tümü eşit paylaşılır.

2. KOLLEKTİF ORTAKLIKLAR (Şahıs) Belirli bir şekil şartıyla belirli bir unvan altında kurulan ortaklık türüdür. Tüzel kişiliği vardır. Şirket borçlarına karşı ortaklar tüm varlıklarıyla müteselsilen sorumludur. Ortaklar alacaklılarına karşı sınırlandırılmamıştır. Alacaklı borcunu ortakların dilediğinden alır. Ortaklar tacir sıfatı alırlar. Kredi bulma imkanları ortakların tümünün gücü ile doğru orantılıdır.

3. ADİ KOMANDİT ORTAKLIKLAR(Şahıs) Ortaklardan bir kısmı sınırsız ve müteselsilen sorumluluk yüklenirken diğer bir kısmı ise şirkete koyduğu sermaye nispetinde borçlulara karşı sorumludur. Sorumluluğu sınırsız olanlar şirket yönetimindedir. Fon toplamak için sınırlı ortak sayısı artırılma yoluna gidilir. Sorumluluğu sınırsız ortaklara komandite, sınırlı olanlara ise komanditer denir. Komandite ortaklar gerçek kişi olabilirken, komanditer ortaklar arasında tüzel kişilik sahibi olanlar olabilir.

4. SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMİŞ KOMANDİT ORTAKLIKLAR(Şahıs) Adi komandit ortaklığa benzer. Farkı sınırlı sorumlu ortaklar olarak bir yada birkaç kişinin olmasıdır. Bu açıdan ortak bulmak kolaydır. Alacaklılara karşı ortakların bir kısmı kollektif şirket ortağı gibi, bir kısmı ise anonim şirket ortağı gibi yükümlüdürler.

5. LİMİTED ORTAKLIKLAR (Sermaye) 1 yada en fazla 50 kişi tarafından kurulur. Gerçek yada tüzel kişiler kurar. Ortakların sorumluluğu şirkete koydukları yada taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlıdır. Bu yüzden ortaklar tüm varlıklarını riske atmaz. Esas sermayesi belirlidir. Sermaye artırmak için oy birliği gereklidir. Hisse senedi ve tahvil ihraç edemezler. Yeni ortak alınması ve finans bulunması diğerlerine göre zordur. Sermaye paylara bölünmüştür. Şirket kurulması yada ortak alınması 7 gün içinde bağlı bulunan ticaret siciline bildirilir. Asgari sermaye 10.000 TL’dir. Sigortacılık yapabilirler. Ortak olmaksızın kardan pay alma senedi çıkarabilirler.

6. ANONİM ŞİRKETLER (Sermaye) Sermaye paylara bölünmüştür. Bu paylar kıymetli evrak hükmünde olan hisse senedi ile temsil edilirler. Örgütlenmiş sermaye piyasalarında bu hisse senetleri el değiştirebilir. Ani şekilde kurulanlarda ortak sayısı sınırlıdır. Tedricen kurulanlarda ise SPK’ya göre kurulur. Bunlara halka açık AŞ denir. Sorumluluk ve risk mal varlığı ile sınırlıdır.

6. ANONİM ŞİRKETLER (Sermaye) Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni ile kurulurlar. Bir payın itibari değeri en az 1 kuruştur. Ortaklık devri kolaydır. Ömrü uzundur. Küçük tasarrufların birikmesini sağlar. Esas sermaye 50.000 TL’den; başlangıç sermayesi 100.000 TL’den az olamaz. Kayıtlı sermaye sistemine geçebilirler.

7. HALKA AÇIK ORTAKLIKLAR ( Sermaye) Hisse senetleri halka arz edilmiş anonim şirketlerdir. Ana sözleşmede değişiklik yapılmadıkça esas sermaye değişmez. Şirketlerin ortak sayısı 250’den fazla ise H.A.A.O sayılırlar. Kayıtlı sermaye miktarının yükselebileceği tavan değeri yönetim Kurulu tespit eder

FİNANSAL YÖNETİMDE TEMEL İLKELER Risk – Getiri dengesi sağlanmalı Para zaman değerine sahiptir Kar değil nakit önemlidir. Nakit akışlarındaki artış dikkate alınmalıdır. Rekabet karı daraltır. Sermaye piyasalarının yapısı önemlidir. Temsil maliyeti dikkate alınmalıdır. Vergilerin etkisi unutulmamalıdır. Tüm riskler eşit değildir. Etik davranış çok önemlidir.