KALP-DAMAR HASTALIKLARINDA BESLENME ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Şubesi

BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ ? 1. KALP DAMAR HASTALIĞI NEDİR? 2. RİSK FAKTÖRLERİ 3. KOLESTEROL VE KALP DAMAR HASTALIKLARI 4. DİYET YAĞLARI VE KAN YAĞLARI ÜZERİNE ETKİLERİ 5. KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME

KALP DAMAR HASTALIĞI NEDİR ? Kalp Hastalıkları; kalp ve kan damarlarına ilişkin durumu tanımlamaktadır. Kalp krizi, Felçler, Yüksek kan basıncı (hipertansiyon) Angina (göğüs ağrısı) Kan dolaşımı bozukluğu Anormal Kalp Atışları başlıca kalp hastalıklarıdır.

KALP-DAMAR HASTALIKLARI Koroner kalp hastalıkları Serebrovasküler hastalıklar Hipertansiyon Periferal arter hastalığı Romatizmal kalp hastalıkları Konjetinal kalp hastalıkları Kalp yetmezliği Kardiyomiyopati Aterosklerozis Myokard Enfarktüsü Angina Pektoris

Dünyada ve Türkiye’de ölüm nedenleri arasında 1. sıradadır. Dünya nüfusunun % 25'i Kalp Damar Hastalıklarından etkilenir.

KORONER ARTER HASTALIKLARININ OLUŞUMUNDA RİSK FAKTÖRLERİ Erkek ≥45 yaş Kadın≥55 yaş veya erken menapoz Ailede kalp hastalığı öyküsü Sigara Yüksek kan basıncı Hiper kolesterolemi Düşük HDL seviyesi Diyabet Şişmanlık Stres Fiziksel aktivite azlığı Fazla alkol tüketimi Doğum kontrol hapı ( sigara kullananlarda )

KOLESTEROL VE KALP DAMAR HASTALIKLARI Kan kolesterol düzeyi yükseldikçe, kalp hastalığı oluşma riski artmaktadır.

KOLESTEROL NEDİR? Hayvansal kaynaklı besinlerde ve tüm hücrelerde bulunan mum yapısında yağ benzeri maddelerdir. Kan Kolesterolü: Kan dolaşımında bulunur. Kandaki kolesterolün çoğunu vücudunuz kendi üretirken geri kalan kısmı da besinlerle alınan kolesterol oluşturmaktadır. Diyet kolesterolü: Bitkisel kaynaklı besinler yağ içerseler bile kolesterol içermezler. Kolesterol yalnızca hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur.

İYİ KOLESTEROL / KÖTÜ KOLESTEROL NEDİR ? Kolesterol, kanda çözünebilmesi ve taşınması için karaciğerde lipoproteinlerle birleşir. Yani paket edilerek taşınır. Bu lipoproteinlerden: HDL kolesterol (iyi kolesterol): HDL dokulardaki kolesterolü toplayarak dışarı atılmasını sağladığı için iyi kolesterol olarak bilinir. Yalnızca vücutta bulunur, besinler içerisinde bulunmaz.

İYİ KOLESTEROL / KÖTÜ KOLESTEROL NEDİR ? LDL kolesterol (kötü kolesterol): Kolesterolü dokulara taşıyarak arter ve diğer kan damarlarının duvarlarında birikmesine neden olduğu için LDL, kötü kolesterol olarak da bilinir. LDL yalnızca vücutta bulunur, besinler içerisinde bulunmaz.

KAN KOLESTEROL DÜZEYİ NEDEN YÜKSELİR ? Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Kalıtım, Beslenme alışkanlıkları Şişmanlık Stres

KAN KOLESTEROL DÜZEYİ NEDEN YÜKSELİR ? Kolesterole duyarlı bazı insanlarda yüksek kolesterollü diyet, total kolesterol ve LDL kolesterol düzeylerini önemli derecede yükseltir. Fakat tüketilen toplam yağ miktarı, özellikle doymuş yağlar, birçoğumuz için çok önemli olan kolesterol yükseltici etkiye sahiptir

HDL KAN KOLESTEROL DÜZEYİNİN YÜKSELTİLMESİ En iyi yol; Fiziksel aktivitenin arttırılması Birey şişmansa, vücut ağırlığının azalması Diyette toplam yağ tüketiminin azaltılması Doymuş yağların yerine tekli doymamış yağların tercih HDL kolesterol düzeyinin artırılmasında önemli faktörlerdir.

LDL KAN KOLESTEROL DÜZEYİNİN AZALTILMASI Toplam diyet yağı azaltmak Doymuş yağlar yerine doymamış yağların tercih edilmesi Diyet posa miktarının arttırılması, Kolesterol miktarlarının orta düzeye indirilmesi Düzenli fiziksel aktivite ile vücut yağ oranının azaltılması LDL Kolesterol düzeyinin düşmesinde etkin başlıca etmenlerdir.

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Tekli doymamış yağ asitleri; Kanola, fındık yağı ve zeytinyağları bu yağ asitlerinden zengindir. HDL kolesterolünü artırıcı etkisi vardır. LDL kolesterol ve trigliseridler üzerindeki etkileri nötraldir.

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZRİNE ETKİLERİ Çoklu doymamış yağ asitleri ; Mısır, soya, deniz ürünleri ve ayçiçek yağlarının çoklu doymamış yağ asidi içerikleri yüksektir. LDL kolesterolün düşmesini sağlar. Çoklu doymamış yağ asitleri içinde iki ana grup vardır; Omega-3 ve Omega-6 yağ asitleri.

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Omega-6 yağ asitleri: Kaynakları; Mısır özü, ayçiçeği, soya fasülyesi yağlarıdır. Omega-3 yağ asitleri: Soğuk sularda yaşayan uskumru, ton, somon, gibi yağlı balıklarda. Keten tohumu ve yağında, kanola yağında, soya yağında, ceviz ve fındıkta bulunmaktadır.

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Omega-3 yağ asitleri; LDL kolesterol yapımını azaltır. Kan trigliserit düzeyini düşürmektedirler. Omega-3 yağ asitlerinin kalp koruyucu etkisi nedeni ile bu yağları tüketenlerde koroner kalp hastalığına bağlı ölümlerde düşüş görülmektedir.

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Omega-3 yağ asitlerinin kalp koruyucu etkisi nedeni ile haftada en az 2 kez balık yenilmesi (300 g) önerilmektedir.

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Doymuş yağ asitleri; Kırmızı et, tavuk (derili), tereyağı, süt ve süt ürünleri, hindistan ceviziyağı doymuş yağ asitlerinden zengindir. LDL kolesterol düzeylerini yükseltir

DİYET YAĞLARI VE KAN LİPİTLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Trans yağ asitleri; Trans yağ asitleri bitkisel sıvı yağların hidrojenize edilerek katılaştırılması sırasında açığa çıkmaktadır. Margarinler en önemli kaynağıdır. LDL kolesterolünü artırdığı HDL kolesterolünü azalttığı için; Kalp damar hastalıklarının oluşumunda önemli bir faktördür.

KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME 1. Beslenmenizde yağı azaltın. Yediğiniz tüm besinlerin yağ miktarını dikkate alın. Süt ve süt ürünlerinin az yağlı veya yağsız olanlarını tercih edin. Beslenmenizde balığa daha çok yer verin. Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketin.

KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME 1. Beslenmenizde yağı azaltın. Tam tahılları ve ürünlerini tercih edin. Yemeklerinizde katı yağları az kullanın. Satın aldığınız besinlerin etiketleri üzerindeki yağ miktarlarını kontrol edin. Atıştırmalarınızda (ara öğünlerde) yağ miktarı düşük besinleri tercih edin.

KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME 1. Beslenmenizde yağı azaltın. Beslenmenizde kuru baklagillere daha çok yer verin. Ev dışında yemek yediğiniz zaman yağsız/az yağlı yemekleri tercih edin. Uygun pişirme yöntemlerini seçerek yağ kullanımını azaltın yada yağ kullanmayın. Yağsız dana, koyun eti ile derisi alınmış kanatlı hayvan etlerini tercih edin.

KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME 2. Beslenmenizde doymuş yağları azaltın. 3. Doğmuş yağlar yerine doymamış yağlar tercih edin. 4. Diyetinizde kolesterolü sınırlayın. 5. Posa tüketimini arttırın.

KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME 6. Daha fazla sebze ve meyve tüketin. 7. İdeal vücut ağırlığında olun. 8. Fiziksel aktivitenizi arttırın. 9. Kan basıncınızı kontrol altında tutun.

KALP DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMADA BESLENME 10. Sigara içiyorsanız bırakın. 11. Alkol tüketiminden kaçının. 12. Stresi azaltın.

TEŞEKKÜRLER