ATIK KAHVE TELVELERİNİN BOYAMA ÖZELLİĞİNDEN YARARLANILARAK YÜNLERİN BOYANMASI GİRİŞ DENEYSEL TARTIŞMA -SONUÇ Akar, D., (2006), Doğu Akdeniz Bölgesinde Yayılış Gösteren Bazı Isatıs (Çivit otu) Türlerinin Boyama Özelliklerinin ve Boyarmadde İçeriklerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş. Anonim 1, Bitkilerle Tekstil Materyali (Yün-İpek-Pamuk) Boyama. Anonim 2, Boyama Hakkında Genel Bilgiler. Anonim 5, Keçe-Yünleri Boyama. Etikan, S.,Arlı, M., (2001),Sergil (Plumbago europaea) Bitkisinden Elde Edilen Renkler ve Bu Renklerin Yün Halı İplikleri Üzerindeki Işık ve Sürtünme Haslıkları, Tarım Bilimleri Dergisi, 7(4), sayfa Kılıçarslan, H., Arlı, M., (2011), Köknar (Abies) Kozalaklarından Elde Edilen Renklerin Yün Halı İplikleri Üzerindeki Haslık Değerleri, Türk Sanatları Araştırmaları Dergisi, 1(2), sayfa Kızıl, S., Kayabaşı, N., (2005), Muhabbet Çiçeğinin (Reseda lutea L.) Boyama Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2), sayfa Tutak, M.,Benli, H., (2008), Bazı Bitkilerden Elde Edilen Doğal Boyar Maddelerin Yünü Boyama Özelliğinin İncelenmesi, BAÜ FBE Dergisi, 10(2), sayfa Doğal boyar madde özütlerinin elde edilmesi Evde içtiğimiz ve ticari olarak satılan paketlenmiş ürün olan kahvelerden elde edilen telvelerle ve kahve makinelerinin filtrelerinden alınan kahve telveleri °C sıcaklıkta yaklaşık olarak 4 saat fırında kurutulmuştur. 100 gram kahve telvesi 300 mL su içerisine konularak hazırlanan karışım, 15 dakika kaynatılarak bir gün süre beklemeye bırakılmıştır. Bekleme sonunda karışım adi süzgeç kağıdı kullanılarak süzülerek karışım telvelerden ayrılarak boyama yapacağımız özütler elde edilmiştir. Proje çalışmamızın konusu; atık kahve telvelerinden elde edilen doğal boyar maddelerin mordan maddeleri katkısı ile yünleri boyaması. Bizim çalışmamızda; atık olarak değerlendirilebilen kahve telvesinden doğal boyar maddenin, alüminyum potasyum sülfat, potasyum bitartarat, potasyum dikromat, demir (II) sülfat, bakır (II) sülfat ve sodyum sülfat mordan maddeleri ile birlikte mordanlama yapılarak yünlerin boyanmasıdır. KAYNAKLAR PROJENİN AMACI: Bazı meyve ve bitkilerden elde edilen doğal boyar madde ile yün lifinden üretilmiş iplik formundaki tekstil ürününün, altı farklı mordan maddesi ile boyanması. Mordan maddeleri ile birlikte mordanlama yapılması Çile haline getirilmiş 10 gram yün ipliği için KAl(SO 4 ) 2.12H 2 O, KHC 4 H 4 O 6, K 2 Cr 2 O 7, FeSO 4.7H 2 O, CuSO 4.5H 2 O ve Na 2 SO 4 kimyasallarından 0,3 gram tartım alınarak 300’er mL su içerisine eklenmiştir. Boyama yapılacak yün iplikleri önceden nemlendirilerek, hazırlanan mordan çözeltisine elde edilen kahve özütüyle beraber alüminyum kapta °C sıcaklıkta her 10 dakikada bir karıştırılarak 1 saat kaynatılmıştır. Su soğuyana kadar bekletilip sonra bol su ile durulanma sonrasında asılarak oda sıcaklığında kurutulmuştur. Kahve telvelerinden elde edilen doğal boyar maddesinin; KAl(SO 4 ) 2.12H 2 O, KHC 4 H 4 O 6, K 2 Cr 2 O 7, FeSO 4.7H 2 O, CuSO 4.5H 2 O ve Na 2 SO 4 mordan maddeleriyle birlikte mordanlama yapılarak, yün ipliği üzerinde sütlü kahve, açık kahve ve koyu gri renkleri elde edilmesi avantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. Her bir mordan maddesi boyar madde molekülü ile kompleks oluşturduğu için renk değişmektedir. Bu durum renk çeşitliliği açısından avantajlı bir durumdur. Ülkemizdeki gelişmiş tekstil sektöründe yapılan sentetik boyama işleminin yanında bir miktar tekstil ürününün, yaptığımız çalışma ile alternatif doğal boyar maddesinin yün ipliklerine verdiği renkler değerlendirildiğinde ve sentetik boyalardan daha sağlıklı olması ve çevreye zarar vermemeleri nedeniyle ihracata dayalı üretim yapan firmalar için cazip olacaktır. Tekstil ürünlerinin insan ile doğrudan temasta olduğu için, sağlık ve hijyenik konularına duyarlılığın artmasıyla, kahve telvesi doğal boyar maddesinin çeşitli renk tonlarında ortaya koyduğu renkleri değerlendirildiğinde tekstil ürünleri boyanmasında farklı mordanlar ile kullanılabileceğini önerebiliriz. Doğal boyamacılığın değerli ve otantik yapıda ürünlerin dış piyasalarda alıcı bulması açısından ülke ekonomisine ve kültürel değerlerimizin tanıtılmasına da büyük yararlar sağlayacaktır.