İşletmeye Giriş Konu 2: İşletme Kurulması ve Türleri Yrd.Doç.Dr. Yıldırım Osman Çetmeli Yaşar Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü

İşletme Türleri Büyüklüğüne göre Faaliyet koluna göre Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ’ler) Büyük işletmeler Faaliyet koluna göre Üretim işletmeleri Hizmet işletmeleri Pazarlama ve satış işletmeleri Sermaye sahipliğine göre Yerel işletmeler Özel işletmeler Kamu işletmeleri Karma işletmeler Yabancı işletmeler

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ’ler) Türkiyede KOBİ Tanımı: İşçi sayısı 250 veya daha az olan, Yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 25 milyon YTL veya daha az olan, Yukarıdaki ilk iki ölçütten büyük bir şirketler grubunda bağlı işletme olarak yer almayan, işletmeler KOBİ olarak tanımlanırlar. Türkiyede KOBİ tanımına giren işletmelerin toplam işletmeler içindeki oranı: %99,89

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ’ler) KOBİ Sınıflandırılması: Mikro İşletmeler: İşçi sayısı 10 veya küçük; Yıllık satış cirosu/Yıllık bilanço değeri 1 milyon YTL veya daha az olan işletmeler. Küçük Ölçekli İşletmeler: İşçi sayısı 50 veya küçük; Yıllık satış cirosu/Yıllık bilanço değeri 5 milyon YTL veya daha az olan işletmeler. Orta Ölçekli İşletmeler: İşçi sayısı 250 veya küçük; Yıllık satış cirosu/Yıllık bilanço değeri 25 milyon YTL veya daha az olan işletmeler. Koşullar: Bağlı işletme olarak bir şirketler grubu içinde yer almamak Veya ilk ölçütteki koşulları taşıyan bir şirketler grubu içinde bağlı işletme olarak yer almak

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ’ler) Avantajları Kurulması kolaydır Maliyetleri düşüktür Göz ardı edilmiş nişleri kapsayabilir Patron-çalışan ilişkileri yakındır Müşteri hizmetlerinde etkilidir Esnektir Yenilikçi ve yaratıcıdır Dezavantajları Büyük şirketlerle rekabet etmekte zayıftır Büyümesi zor ve kısıtlı olabilir Finansmanı kısıtlıdır Yönetim becerileri yetersiz olabilir

Büyük İşletmeler Türkiye'de Büyük İşletme Tanımı: 250 üstünde işçi çalıştıran, ve yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 25 milyon YTL den fazla olan işletmeler. Avantajları AR&GE için ayrılan yüksek bütçe Büyük satın alımlar nedeniyle maliyet verimliliği İşbaşı / işdışı eğitim Finansal güç Etkin yönetim Verimli üretim Dezavantajları Yönetim yanlışları toplumda bunalımlara neden olabilir Aşırı politik güç kazanma Esnek olamama

İşletme Türleri Büyüklüğüne göre Faaliyet koluna göre Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ’ler) Büyük işletmeler Faaliyet koluna göre Üretim işletmeleri Hizmet işletmeleri Pazarlama ve satış işletmeleri Sermaye sahipliğine göre Yerel işletmeler Özel işletmeler Kamu işletmeleri Karma işletmeler Yabancı işletmeler

Özel İşletmelerin Hukuki Yapıları Şahıs İşletmeleri Ortaklıklar Sermaye İşletmeleri Kooperatifler (Tek kişi işletmenin sahibidir) Adi Ort. Kollektif Ortaklık Komandit Ortaklık Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Ortaklık Limited Ortaklık Anonim Ortaklık (Bir ortaklık veya şirket değil, üyelerine yardım ve destek sağlamak için kurulmuş, tüzel kişiliğe sahip organizasyon)

Şahıs İşletmeleri ve Ortaklıklar Sorumluluk sınırsızdır ve tüm kişisel mal varlığını kapsar Sorumluluk Sınırsızdır ve Tüm Kişisel Mal Varlığını Kapsar ŞAHIS İŞLETMELERİ ORTAKLIKLAR (Tek kişi işletmenin sahibidir) ADİ ORT. KOLLEKTİF ORT. KOMANDİT ORT. Komandite ortak Komanditer ortak SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ORT.

Sermaye İşletmeleri ANONİM ORTAKLIKLAR LİMİTED ORTAKLIKLAR 5 veya daha fazla kişi tarafından kurulur Sermayesi paylara (hisselere) bölünmüştür Paylar(hisseler) kurumda ortaklığı belirler Paylara sahip olan ve elinde tutan kişiler (pay sahipleri), kurumun ortakları gibi davranabilirler ve hak ve söz sahibidirler Paylar satıldığında, yeni sahip şirkette hak ve söz sahibi olur Sorumluluğu toplam sermaye ile sınırlıdır. Pay sahiplerinin koydukları sermayeden başka bir sorumlulukları yoktur. Hisse sahipleri kendilerini temsil etmek üzere bir yönetim kurulu seçerler Yönetim kurulu tepe yönetimini atar Sorumluluk konulan sermaye ile sınırlıdır …..Kişisel mal varlığını kapsamaz… Sorumluluk Konulan Sermaye ile Sınırlıdır …..Kişisel Mal Varlığını Kapsamaz… LİMİTED ORTAKLIKLAR 2-50 kişi tarafından kurulur Ortaklar ayni zamanda sahiplerdir Ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır Ortaklar yönetici de olabilir

Ortaklar gerçek kişilerdir Anonim Ort. Adi Ort. Koll.Ort. Kom.Ort. Ortaklar, belirli sermaye payını temsil eden Paylardır Adi Ort. Koll.Ort. Kom.Ort. Ser.Pay.Kom.Ort Limited Ort Payları elinde tutan malikler Pay sahipleridir Ortaklar gerçek kişilerdir

Sermaye İşletmelerinde Yönetim Limited Ortaklıklar Ortaklar yöneticileri seçer Yöneticiler işletmeyi yönetir Anonim Ortaklıklar Pay sahipleri kendi aralarından bir yönetim kurulu seçer Yönetim kurulu işletmenin tepe yönetimini atar Yönetim kurulu (stratejik ve önemli faaliyetler) ve tepe yönetim (gündelik faaliyetler) şirketi yönetir

Anonim Ortaklıklarda Yönetim Kurulunun Temel Görevleri Uzun vadeli strateji ve politikaları belirlemek Üst yönetim kadrolarını (CEO ve/veya Genel Müdür) seçmek, görevlendirmek Üst yönetimin günlük yönetsel faaliyetlerini izlemek ve denetlemek

Vekalet (Temsilcilik) İlişkileri Pay Sahipleri İşletmenin Sahipleri Yönetim Kurulu İşletme sahiplerinin seçtiği temsilciler Yönetim kurulunun seçtiği Üst Yöneticiler Vekalet (Temsilcilik) İlişkileri Üst Yönetimin seçtiği Orta Yöneticiler Orta Yöneticilerin seçtiği Alt Yöneticiler Anonim Şirketlerde Yönetim

Kooperatifler Kooperatifler bir ortaklık veya işletme biçimi değildir. Bireyler, devlet kurumları, belediyeler ve dernekler karşılıklı destek yardımlaşma ve güvenceyle belirli bir amaçla bir araya gelmiş üyelerinin çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak ve onlara yarar sağlamak üzere, kar amacı gütmeyen türden bir ortaklık oluşturabilirler. Kooperatifler bir ortaklık veya işletme biçimi değildir. Demokratik yönetim tarzları, Gönüllülüğe dayalı üyelik prosedürleri, Kar amacı taşımadan alım satım yapmaları, Her türlü ayrımcılıktan kaçınmaları ile Diğer ticari ortaklık ve kuruluşlardan ayrılırlar.

İŞLETME KAR AMAÇLI KAR AMAÇLI OLMAYAN

İşletmelerin İşbirlikleri ve Birleşmeler Yolu ile Yeni Oluşum Kurma Nedenleri Riskleri azaltmak için Yeni alanlara girebilmek için Finansal güç kazanmak için Pazarda güç kazanmak için Ticaret engellerini aşmak için

Stratejik İşbirlikleri C Ortak Girişim İşbirlikleri Ortak Girişimler (Joint Ventures) İki ya da daha fazla işletme belirli bir amaç için, yeni bir kimlik altında ortaklık kurarlar Ortak olan işletmeler kendi kimliklerini muhafaza ederler İşbirlikleri (Alliances) İki veya daha fazla işletme, belirli bir amacı gerçekleştirmek için, başka bir kimlik altında ortaklık kurmadan, sadece işbirliği yaparlar

Birleşme ve Satın Almalar (Mergers and Acquisitions) Birleşmeler (Mergers) İki işletme kaynaklarını birleştirir. Yeni bir girişim kurulur, İşletmeler eski kimliklerini kaybeder. Dikey birleşme (Aynı sektörde farklı dağıtım kademelerindeki işletmelerin birleşmesi) Yatay birleşme (Aynı sektörde birbirine rakip veya birbirini tamamlayan, benzer işletmelerin birleşmesi) İlişkisiz birleşme (Farklı sektörlerde yer alan işletmelerin birleşmesi) Satın Almalar (Acquisitions) Bir işletme diğerinin tüm hisselerini veya kontrolü sağlayacak miktarda hissesini satın alır. Satın alan işletme ana işletme, satın alınan işletme bağlı işletme olarak adlandırılır. İşletmeler eski kimliklerini muhafaza ederler. Dikey satın alma (Aynı) Yatay satın alma (Aynı İlişkisiz satın alma

SATINALMA(Acquisition) B A B C BİRLEŞME(Merger) SATINALMA(Acquisition)

Birleşme ve Satın Almalar Dikey Birleşme/Satın Alma Yatay Birleşme/Satın Alma İlişkisiz Birleşme/Satın Alma

Holding Portföyündeki bir veya birden çok işletmenin hisse sahipliği ve kontrolünü elinde bulunduran işletme Çok Katlı Holdingler Zincirleme sahiplik yoluyla minimum seviyede sermaye ile birkaç işletmeyi birden kontrol eden işletmelerdir.

Holding A B F E C D

Çok Katlı Holding 12300 SERMAYE A 1000 B 1800 A B C D B C 3500 C D D 6000 12300

İşletmeye Giriş Konu 2: İşletme Kurulması ve Türleri Yrd.Doç.Dr. Yıldırım Osman Çetmeli Yaşar Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü