EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme; bir niteliğin gözlemlenip gözlem sonuçlarının sayı veya sembollerle ifade edilmesidir. Değerlendirme; gözlem sonuçlarının bir ölçütle kıyaslanıp bir karara varılması işidir.

Neden Ölçme ve Değerlendirme Yaparız? Öğrencilerin öğrenme durumlarını, ilgi ve yeteneklerini keşfetmeye yardımcı olur. Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir. Gelecekteki öğrenme süreçlerini planlamaya yardım eder.

Belli bir dönemde, öğrencilerin, ulaşması beklenen hedeflere ulaşma düzeylerini belirler. Öğretim programları ile öğretim yöntem ve tekniklerinin yeterliliğini belirlemede yardımcı olur. Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması, öğretmenlere, öğrencinin kendisine ve velilere öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.

Günümüz Öğretim Programında Değerlendirme: Değerlendirmeyi, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görür. Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de değerlendirir. Programda değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.

Öğrencinin gerçek yaşamla kendi bilgileri arasında ilişki kurması ve karşılaştığı problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesi için olanak yaratır. Öğrencilerin bilgi, beceri ve tutumlarını değerlendirmek için çoklu değerlendirme araçları kullanılmasını önerir. Klasik ölçme ve değerlendirmenin yanında alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanımını da önerir.

ÖLÇMENİN ÖĞELERİ ÖLÇME ARACI NİTELİK ÖLÇEN KİŞİ BİRİM

Bir ölçme aracında bulunması gereken nitelikler; GÜVENİRLİLİK GEÇERLİLİK KULLANIŞLILIK

GÜVENİRLİLİK Herhangi bir ölçme araç veya yönteminin ne derece tutarlı ölçüm yapabildiğidir. Bir ölçme aracının güvenirliği, uygulandığı kişinin uygulama sırasındaki fiziksel ve ruhsal durumuna ve o testin uygulandığı grubun ölçülen özellikler bakımından homojen veya heterojen olmasına bağlıdır.

GEÇERLİLİK Bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, başka herhangi bir özellikle karıştırmadan, doğru olarak ölçebilme derecesidir. Bir ölçme aracının geçerliliği, kullanılış amacına hizmet etme derecesiyle ilgilidir.

KULLANIŞLILIK Bir ölçme aracının veya yönteminin; geliştirilme, çoğaltılma, uygulanma ve puanlama yönünden kolaylık,nesnellik ve ekonomiklik özelliklerine sahip olmasıdır. Bir ölçme aracının kullanışlı olabilmesi için; Uygun bir yönergesinin olması, Hazırlanması, uygulanmasının kolay olması, Ekonomik olması, uygulama süresinin kısa olması, Ölçmeyi yapan kişiden istenen becerinin az olması, Puanlamanın pratik olması ve puanların yorumlanmasının kolay olması gerekir.

Eğitim ve öğretim sürecinin ayrılmaz bir parçası olan ölçme ve değerlendirme, belirlenen eğitim hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığına karar vermede kullanılır. Değerlendirmenin bir amacı da öğrencinin öğrenmesini geliştirmek ve desteklemektir. Duyarlı, doğru, uygun, destekleyici ölçme ve değerlendirme öğrenme için bir gerekliliktir.

Ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kalitesini artırmak amacıyla dikkate alınacak genel ilkeler şunlardır : Ölçme ve değerlendirme amaçlı olmalıdır. Bilginin uygulanması ve kullanılması üzerinde durulmalıdır. Öğrenci öğrenme sonuçlarının yanı sıra öğrenme sürecine de önem vermelidir. Ölçme yeterlilik, yetenek veya becerilere yönelik ölçüt veya standartlara dayanmalıdır. Öğrencinin araştırma ve gelişimini teşvik eden bir ortamda yapılmalıdır. Bütün öğrencilerin sürece aktif olarak katılmasını sağlamalıdır. Bireysel performansa olduğu gibi grup performansına da imkân sağlamalıdır. Ekonomik olmalıdır.

ÖLÇME-DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİ

Bilişsel alan Duyuşsal alan i Devinişsel alan Açık Uçlu Sorular Doğru-Yanlış Testleri Çoktan Seçmeli Testler Kısa Cevaplı Testler Eşleştirmeli Testler Sözlü Sınavlar Kavram Haritaları Performans Görevi Projeler Portfolyo (Öğrenci Ürün Dosyaları) İlgi Ölçekleri Tutum Ölçekleri Gözlem Tekniği Anahtarı Kontrol Listesi Çeteleme Aracı Derecelendirme Ölçekleri İş – Performans Testleri Dereceli Puanlama Ölçeği (Rubrik)

Açık uçlu sorular Öğrencilere duruma göre bir ya da birkaç soru sorulur. Öğrenciden sorunun cevabını düşünüp hatırlaması ve bulduğu cevabı yazılı olarak ifade etmesi beklenir. Klasik ve kompozisyon türü sorular açık uçludur. Örnek: Tarih insanlık için neden önemlidir?

Doğru yanlış soru türleri Doğru-yanlış türü sorularda verilen bir cümlenin, mevcut bilgilere bağlı olarak doğru mu yanlış mı olduğunun belirlenmesi istenir. Bu testlerde yalnız iki seçenek olduğundan cevaplayıcının doğru cevabı bulma olasılığı % 50’dir. Bu durum, doğru-yanlış testlerinden alınan puanların geçerliliğini ve güvenirliğini düşürür. Ancak hem cevaplama hem de puanlama kolaydır ve az zaman alır.

Eşleştirmeli soru türleri İki grup hâlinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi öğelerinin, belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesini gerektirir. “Kim?, Ne?, Nerede?” gibi soruların cevabını oluşturan olgusal bilgilerin ölçülmesinde daha kullanışlıdır. Örnek: Aşağıdaki sözcükleri eş anlamlıları ile eşleştiriniz. birey şüphe isim ad beyaz yarar kuşku kişi fayda ak

Kısa cevaplı soru türleri Bir kelime, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen soru türüne denir. Bu tür sorular bilgi basamağını ölçmek için uygundur. Öğrenci sorunun cevabını kendisi yazar. Kısa cevaplı sorular iki türlüdür. Birisi “soru cümlesi”, diğeri “eksik cümle” türündedir.

Çoktan seçmeli soru türleri Çoktan seçmeli testler bir sorunun cevabını, verilen seçenekler arasından cevaplamayı gerektiren test türüdür. Çoktan seçmeli sorulara “madde” de denir. Bir soru, “kök” ve “seçenekler” olmak üzere iki kısımdan oluşur. Kök, sorunun sorulduğu kısımdır. Seçenekler ise soru kökünde sorulan soruya verilen muhtemel cevaplardır. Seçeneklerden sadece bir tanesi en doğru cevaptır. Doğru cevap dışında kalan seçeneklere ise çeldirici denir. Örnek: Aşağıdaki sözcüklerden hangisi doğru yazılmıştır? a) kirbit b) sporcu c) piynir d) öretmen

PERFORMANS DEĞERLENDİRME Öğrencilerin bilgi ve becerilerini ortaya koyarak oluşturdukları çalışma, ürün ya da etkinliklerin değerlendirilmesi süreci, “performans değerlendirme” olarak ifade edilebilir. Performans değerlendirme, öğrencilerin gerçek yaşam problemlerine akademik bilgilerini uygulayabilme ve bunu problem üzerinde gösterebilmeleri ile ilgilenir, öğrencilerin öğrendiklerini gerçek durumlarda göstermelerini sağlar.

Performans Değerlendirme Sürecini Planlarken ve Uygularken Atılacak Adımlar Amacınızı belirleme. Performansın değerlendirileceği etkinliği belirleme. Kriterleri belirleme. Derecelendirme ölçeğini oluşturma.

Performans Değerlendirme Araçları Performans Görevleri Projeler Öğrenci Ürün Dosyaları Dereceli Puanlama Anahtarları Gözlem Formları Öz Değerlendirme Akran Değerlendirme

Performans değerlendirme ile Standart testler ile Performans değerlendirme ile Öğrenciler var olan bilgiyi hatırlar ve rutin problemleri çözebilirler. Öğrenciler performansa dayalı testler yoluyla öğrendikleri ile gerçek yaşam arasında ilişki kurarlar. Öğrenciler öğretmenden ya da ders kitaplarından alınan bilgileri yeniden üretirler. Öğrenciler bilgi, kavramsal anlayış ve uygulamalarını gösterebilirler. Özet bilgi ve sınırlı beceriler çoktan seçmeli testler, boşluk doldurma, doğru yanlış testleriyle değerlendirilirler. Öğrencilerin üst düzey düşünme, problem çözme becerileri, var olan ön bilgileri analiz edilir.

Performans ve Proje Görevleri Performans görevleri, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve becerileri günlük yasamla ilişkilendirerek ortaya koymasını gerektiren kısa dönemli çalışmalardır. Örnek konular: Bir ev planı çizme Bilimsel bir olayı sözel ve görsel olarak betimleme Bir dans sergileme

Projeler, geniş içerikli ve uzun süreli performans görevleridir. Proje çalışmaları,kazanımları kapsayan ayrıntılı ödevlerdir. Bireysel ya da grup olarak yapılabilir. Proje konusu, öğrenci tarafından veya öğretmenin hazırlayacağı listeden seçme yoluyla belirlenebilir. Öğrenci, projenin amacını, izlenecek yolları, kullanılacak malzemeleri ve karşılaşılabilecek durumları önceden planlar. Gerektiğinde öğretmeninden yardım alabilir. Örnek: Koleksiyon oluşturma Röportaj Tasarım yapma

Kavram Haritaları Kavram haritaları,temel bir kavram etrafında, bu temel kavramla ilişkili diğer kavramları ve bunların birbiriyle olan ilişkilerini gösteren grafiksel yapılardır. Bilginin, daha uzun süre hatırlanması ve daha verimli bir şekilde kullanılabilmesi için grafiklerle temsil edilmesi yöntemidir.

Besin zinciri konusunda bir kavram haritası

Öğrenci Ürün Dosyaları (Portfolyo) Ürün dosyası, öğrencinin çalışmalarının toplandığı bir dosyadır. Bu dosya,öğrencinin en iyi çalışmalarının bir yansımasıdır. Ürün dosyasına, öğrencinin haftalık veya günlük yaptığı çalışmalarının içinden seçilen örnekleri ve öğretmenin yaptığı sınav evrakları, resimler, fotoğraflar, boyama çalışmaları, ses veya görüntü kayıt kasetleri, proje çalışmaları, performans görevleri,kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları, velilerden gelen bilgiler, araştırma soruları, kavram haritaları, öğrenci görüşlerini yansıtan formlar vb. konulabilir. Ürünlerin seçiminde öğrencilerin katılımı sağlanmalıdır.

Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları Öğrenci ürün dosyasını hazırlamadan önce, hangi kazanıma yönelik çalışmak istediğinizi belirleyiniz. Öğrenci ürün dosyasını sınıfınıza tanıtınız. Varsa elinizde bir örnek bunu öğrencilerinize gösteriniz. Öğrencilerinize ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunu söyleyiniz. Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğini söyleyiniz (sınavlar, projeler, değerlendirme ölçekleri, yazılar vb.).

Dosyaya fazla ürün koydurarak öğrencilerin cesaretlerini kırmayınız (başlangıçta 4-5 madde). Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını eleştirmelerini isteyiniz. Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı veriniz. Her aşamanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız (Öğrencilerinize puanlama ve dereceleme ölçekleri konusunda bilgi veriniz.)

Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği Dosyanın “içindekiler” bölümü Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?) Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar. Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceleme ölçeği, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.

DERECELEME ÖLÇEKLERİ (RUBRİC) Öğrenci performansını tanımlayan kriterleri ve farklı seviyedeki performansı bu kriterlerle birlikte puanlamaya yarayan rehberdir. Dereceleme Ölçeklerinin kullanıldığı etkinlikler: Sözel projeler (sınıf tartışması, rol oynama, görüşme, sözel sunular, hikaye anlatma,münazara vb.) Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür hazırlama, poster hazırlama, gazete çıkarma vb.) Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup, dilekçe, hikaye, kompozisyon yazma) Sanatsal çalışmalar

1. Bütüncül dereceleme ölçekleri Bütüncül dereceleme ölçekleri, öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak, parçalarını dikkate almadan, puanlamasıdır. Öğrenme ürünleri toplam puan olarak değerlendirilmek istendiğinde kullanılır.

Bütüncül Dereceleme Ölçeği Örneği   Puan Ölçütler 4 Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. 3 Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi. 2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı. 1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler var.

2. Analitik dereceleme ölçekleri Analitik dereceleme ölçekleri, önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur.

Öz Değerlendirme Öğrencilerin kendi katılımlarını, süreçlerini ve ürünlerini değerlendirmeleridir. Öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl yaptıklarını değerlendirmelerini gerektirir.Örnek: Ölçütler Evet Hayır Konumu belirledim. Çalışma takvimi oluşturdum. Çeşitli kaynaklardan bilgi topladım. Çalışmamı yazılı rapor haline getirdim. Raporumu zamanında teslim ettim.

Konuşma Becerisi Gözlem Formu Evet Hayır Konuşmaya hazırlık yaptı Konuya uygun bir giriş yaptı Konuşmanın amacını belirtti Düşüncelerini organize bir biçimde ifade etti Düşüncelerini akıcı bir dille ifade etti Konuşma hızını ayarladı …

Grup Çalışması- Akran Değerlendirme Formu Grupta yer alan ….. adlı arkadaşım; Her zaman Genellikle Bazen Hiçbir zaman Grup üyelerinin düşüncelerini dinledi Grup üyeleriyle düşüncelerini paylaştı Grup içerisinde işbölümüne katıldı Grup içerisinde sorumluluk üstlendi Üstlendiği sorumlulukları yerine getirdi Grup çalışmalarına katılmaya istekli davrandı Bilgi kaynaklarını grup üyeleriyle paylaştı …