DOLAŞIM SİSTEM (Systema circulatorium) Prof. Dr. Nihat Ekinci

ANA BAŞLIKLAR giriş kalbin boyutları kalbin ekseni kalbin yeri ve komşulukları pericardium kalbin (cor) anatomisi kalbin içindeki boşlukların yapısı atrium’ların genel yapısı ventriküllerin yapısı kalpteki kapakların projeksiyonları kapakların dinleme noktaları kalbin fibröz iskeleti kalbin kas tabakası (myocardium) kalbin çalışması kalpte uyartı merkezleri kalbin iletim sistemi kalbin sinirleri yansıyan ağrı büyük ve küçük dolaşım kalbin beslenmesi koroner venler Kalbin lenf dolaşımı fötal dolaşım arteriel dolaşım, venöz dolaşım büyük dolaşım, küçük dolaşım portal dolaşım klinik bilgiler

KALP: Cor Dolaşım sisteminin temel organı olan kalp pericardium denilen bir kese içerisinde bulunur. Şekli: Tabanı yukarıda, tepesi aşağıda koni şeklinde bir organdır. Pericardium’un sağında ve solunda akciğerler, önünde sternum ve 3.-6. kıkırdak kaburgalar, altında diaphragma, arkasında ise oesophagus, aorta thoracica ve n. vagus bulunur. Kalbin 2/3’ü orta hattın solunda, 1/3’ü orta hattın sağında yerleşmiştir. Kalp ortalama olarak 12 cm boyunda, 9 cm genişliğinde ve 6 cm kalınlığındadır. Ortalama ağırlığı erkeklerde 300 gr, kadınlarda 250 gr, hacmi ise 500-700 cc kadardır.

absolüt matite sahası Kalbin göğüs ön duvarındaki iz düşümü İkisi sternum’un sağ tarafında İkisi de solunda olmak üzere 4 noktadır I.nokta: orta hattın 2 cm sağ tarafında, sağ III. kıkırdak kaburganın üst kenarı II.nokta: orta hattın 2 cm sağ tarafında ve VI. kıkırdak kaburgada III.nokta: orta hattın 7-9 cm sol tarafında ve 5. interkostal aralıkta IV.nokta: orta hattın 3 cm sol tarafında ve II. kıkırdak kaburganın üst kenarı. rölatif matite sahası absolüt matite sahası

KALPTEKİ KAPAKLARIN BULUNDUĞU YER Kalbin dört deliği de, sol III. Kıkırdak kaburgayı sağ VI. kıkırdak kaburgaya birleştiren oblik bir hat üzerinde bulunur. Ostium aortae: 3. Kıkırdak kaburgaların alt kenarı hizasında ve sternumun sol yarısının arkasındadır Ostium atrioventriculare dextrum: Sağ ve sol 5. kostaları birleştiren çizginin ortası Ostium atrioventriculare sinistrum: Sol 4. kıkırdak kaburganın sternuma tutunma yeri Ostium trunci pulmonalis: Sol 3. Kıkırdak Kaburganın sternuma tutunma yeri ostium trunci pulmonalis Ostium aortae Ostium atrioventric. sinistrum Ostium atrioventric. dextrum

Dış yüzü Kalbin tepesine apex cordis denir. Burası sol meme başının altında (5. intercostal aralıkta orta hattan 8-10 cm dışta) bulunur. Kalbin tabanına basis cordis denir. Arkaya, sağa ve yukarı doğru bakar. Kalbin ön yüzüne facies sternocostalis, diaphragma ile komşu olan yüzüne (alt yüz) facies diaphragmatica denir.

Kenarları: Kalbin 4 kenarı vardır. Bunlardan sağ kenar (margo dexter) atrium dextrum tarafından, üst kenar (margo superior) atrium sinistrum tarafından, keskin kenar (margo acutus) ventriculus dexter tarafından, künt kenar (margo optusus) ventriculus sinister tarafından oluşturulur.

Kalp boşlukları Kalp 4 boşluktan ibarettir. ventriculus dexter / ventriculus sinister tabana yakın olanlarına atrium atrium dextrum ve atrium sinistrum İki ventrikülü birbirinden ayıran bölmeye septum interventriculare, iki atriumu birbirinden ayıran bölmeye septum interatriale denir. Atriumların öne doğru yaptıkları cep şeklindeki çıkıntılara auricula auricula dextra ve sinistra sağ kalp ve sol kalp Doğum öncesi sağ atrium ile sol atrium arasında kan geçişini sağlayan foramen ovale adında bir delik bulunur

Atrium dextrum V. cava superior Limbus fossa ovalis Tuberculum intervenosum Fossa ovalis V. cava inferior Ostium sinus coronari Valva venae cavae inferioris Valva sinus coronari Atrium dextrum

Kalbin boşlukları ve iç yüzü Atrium sinistrum Ventriculus sinister

Kalbin Kapakları Sağ atrium ile sağ ventrikül arasında ostium atrioventriculare dextrum denilen bir delik bulunur. Bu delikte valva atrioventriculare dextra (triküspit kapak) denilen üç parçalı bir kapak vardır. Cuspis anterior Cuspis poterior Cuspis septalis Sol atrium ile sol ventrikül arasında ostium atrioventriculare sinistrum denilen bir delik bulunur. Bu delikte valva atrioventriculare sinistra (biküspit kapak: mitral kapak) denilen iki parçalı bir kapak bulunur. Cuspis anterior Cuspis poterior

Bu kapakların her ikisi de üçer adet semilunar kapakçık ihtiva eder. Ostium trunci pulmonalis’te valva trunci pulmonalis bulunur ve üç kapakçığa sahiptir. valva semilunaris anterior valva semilunaris dextra valva semilunaris sinistra Ostium aortae’da valva aortae bulunur ve üç kapakçık vardır. valva semilunaris posterior

Kalbe giren ve kalpten çıkan damarlar Kalpten kan götüren damarlara arter, kalbe kan getiren damarlara ven denir. Kalbe -v. cava superior, kan -v. cava inferior ve getiten -sinus coronarius -v. pulmonalis Kalpten - truncus pulmonalis kan (a. pulmonalis) götüren -aorta

Kalbin yapısı Trigonum fibrosum sinistrum Trigonum fibrosum dextrum

Kalbin tabakaları Endocardium (iç) Miyocardium (orta-kas) Epicardium (dış)

Kalbin arterleri A. coronaria dextra (r. interventricularis posterior) coronaria sinistra (r. interventricularis anterior ve r. circumflexus)

A.coronaria dextra R. interventricularis posterior R. marginalis dexter R.coni arteriosi Rr. Atriales Rr.atriales intermedius Rr. Atrioventriculares R.nodi atrioventriculares

A.coronaria sinistra R. interventricularis anterior R.coni arteriosi R. lateralis Rr. interventriculares septales R.circumflexus R.atriales anastomoticus R. atrioventriculares R.marginalis sinister R.atriales intermedius Rr. atriales R.nodi atrioventriculares R.nodi sinuatriales R.posterior ventriculi sinistri

Kalbin venleri 1-V. interventricularis anterior (v. cordis magna) -V. coronaria sinistra 2-V. coronaria dextra (v. cordis parva) 3-V. interventricularis posterior (v. cordis media) 1 2 3

Kalbin ileti sistemi -Nodus sinoatrialis V. cava superior’un sağ atriuma açıldığı yerde, üst duvarda bulunur. dakikada 70-80 uyartı oluşturarak -Nodus atrioventricularis Sinus coronarius’un sağ atriuma açıldığı delik yakınında septum interatriale’de bulunur. Buradan başlayan lifler (fasciculus atrioventricularis: His huzmesi) septum interventriculere’ye ulaşır. Burada sağ ve sol iki bacağa (crus dextrum ve sinistrum) ayrılan lifler kalp kasına uyartıyı dağıtırlar.

Pericardium Kalp ve büyük damarların başlangıç kısımlarını saran iki tabakalı bir kesedir. Dış tabakasına pericardium fibrosum, iç tabakasına pericardium serosum denir. Dış tabaka kalın ve sağlam liflerden oluşur. Tabanı diaphragma üzerine oturur ve onunla kaynaşır. İç tabaka ise ince ve seröz bir zardan ibarettir. Bu zar lamina visceralis ve lamina parietalis olmak üzere iki tabakadan oluşur. Lamina visceralis kalbin üzerini örter ve epicardium adını alır. Lamina parietalis ise fibröz perikardın iç yüzünü örter. Lamina visceralis ve lamina parietalis arasında meydana gelen boşluğa cavitas pericardiaca denir. Bu boşlukta bulunan sıvıya liquor pericardii denir.

Embriyonal Dolaşım Placentae v. umbilicalis v. cava inferior kalp (sağ atrium) Kalp (sol atrium) aortae a.iliaca interna a. umbilicalis placentae

Küçük dolaşım Büyük dolaşım

Başarılar dileği ile