4NCÜ BÖLÜM HAVA KAİDELERİ (RULES OF THE AIR -ANNEX 2)  

Tanımlar (ANNEX 2 )  Meydan Trafik Bölgesi: Meydan trafiğini korumak amacıyla meydan çevresinde kurulan, sınırları tanımlanmış bir hava sahasıdır.   Hava Trafik Kontrol Müsaadesi: Bir uçağa, bir hava trafik kontrol birimi tarafından belirtilen şartlar altında uçması için verilen yetkidir. NOT : Uygun yerlerde kullanıldığında “hava trafik kontrol müsaadesi'' terimi yerine ''müsaade'' terimi kullanılır.Müsaade'' teriminin başına,''taksi'', ''kalkış'', ''yol'', ''yaklaşma'' veya ''iniş'' kelimeleri gelebilir.

Hava Trafik Hizmet Hava Sahaları: Hava trafik hizmetleri ve harekat kuralları kesinlikle belirlenmiş ve içinde özel tip uçuşların yapılabildiği, alfabetik olarak isimlendirilmiş ve boyutları tanımlanmış hava sahalarıdır.   Hava çarpışmalarından Kaçınma Sistemi (ACAS) : Pilotlara transponderla donatılmış uçaklarla olası bir çarpışmayı ikaz eden, yer cihazlarından bağımsız olarak çalışan SSR transponder sinyallerinden yararlanan bir uçak sistemidir.

Yedek Meydan: Tasarlanan iniş meydanına iniş tavsiye edilmediği takdirde uçağın gidebileceği uçuş planında belirtilen bir meydandır.   Kalkış Yedek Meydanı: İlk kalkış meydanını tekrar kullanılması mümkün olmadığı hallerde, gerektiğinde uçağı kalkıştan kısa bir süre sonra iniş yapabileceği yedek meydandır.

Yedek Yol Meydanı: Uçuş sırasında acil bir durum veya anormallik yaşanması halinde uçağın inebileceği bir meydandır.   Varış Yedek Meydanı: İniş için önceden planlanmış, inişin mümkün olmadığı veya tavsiye edilmediği hallerde uçakların kullanabileceği meydandır. NOT: Kalkışın yapıldığı meydan aynı zamanda yedek yol veya varış meydanı olabilir.

Saha Kontrol Hizmeti: Kontrol sahaları içersindeki kontrollü uçuşlar için verilen hava trafik kontrol hizmetidir. ATS Yolu: Hava trafik hizmetlerinin verilmesi amacıyla trafik akışının kanalize edilmesine tahsis edilmiş belirli yoldur. NOT : ''ATS yolu'' terimi, kontrollü hava yolu, tavsiyeli yol, kontrollü veya kontrolsüz yol, geliş veya kalkış yolu vs.. olmak üzere değişik anlamlarda kullanılmaktadır.

Tavan: 20000 feet'in (6000 m) altında ve gökyüzünün yarısından fazlasının kaplayan bulutları en alt tabakasının tabanın yeryüzü ve su yüzeyi üzerinden yüksekliğidir. Müsaade Limiti: Bir uçağa verilen hava trafik kontrol müsaadesinin geçerli olduğu noktadır. Kontrollü Meydan: Meydan trafiği için hava trafik kontrol hizmetinin sağlandığı bir meydandır.

Seyir Tırmanışı: Uçak ağırlığındaki azalmadan dolayı, irtifada net bir yükselmeyle sonuçlanan tırmanma tekniğidir. Seyir Seviyesi: Bir uçuşun belirli bir kısmında muhafaza edilen bir seviyedir. Geçerli Uçuş Planı: Müteakip müsaadelerle yapılan değişiklikleri de içine alan uçuş planıdır. Tehlikeli Saha: İçerisinde, belirli zamanlarda hava taşıtlarına tehlike oluşturacak faaliyetlerin mevcut bulunduğu sınırları belirli bir hava sahasıdır.

Tahmini Varış Zamanı: Aletli uçuşlar için; S/S yardımcılarından referans alınarak tanımlanmış aletli yaklaşma prosedürünün uygulanmasına karar verildiği belirlenmiş nokta üzerine uçağın varışının tahmin edildiği zamandır.Gidilen havaalanında ilgili hiçbir S/S yardımcısı yoksa uçağın meydan üzerinde olacağı tahmini zaman olarak kabul edilir. VFR şartlarda ise; tahmini varış zamanı olarak uçağın meydan üzerinde olacağı tahmin edilen zamandır. Muhtemel Yaklaşma Zamanı: Gelen bir uçağın yaklaşmasını tamamlamak ve inişe gelmek üzere gecikmeyi takiben bekleme noktasını terk edeceği ATC tarafından tahmin edilen zamandır.

Doldurulmuş Uçuş Planı: Pilot veya görevlendirilmiş temsilci tarafından bir ATC ünitesinde doldurulmuş, müteakip değişiklikleri içermeyen uçuş planıdır.   Uçuş Mürettebat Üyesi: Uçuş esnasında bir uçağın hareketı için gerekli görevleri üstlenmiş lisanslı bir mürettebat üyesidir. Uçuş Görüşü: Uçuştaki bir uçağın pilot mahallinden ileriye doğru görüş mesafesidir.

Yer Görüşü: Bir meydanda yetkili bir rasatçı tarafından bildirilen görüş mesafesidir.   Aletli Yaklaşma Usulü: İlk yaklaşma fixindeki ya da tanımlanmış geliş yolunun başlangıcından inişin tamamlanacağı bir noktaya, eğer iniş tamamlanmamışsa bekleme ya da yol mânia müsaadesi kıstaslarına uygun bir pozisyona, tespit edilmiş mânialardan korunması için uçuş aletleri yardımıyla götüren önceden tespit edilmiş bir seri manevradır.

Aletli Uçuş Meteorolojik Şartları: Görerek uçuş meteorolojik şartları (VMC) için tespit edilen asgari değerlerden daha aşağı olan görüş, bulutlardan olan mesafe ve tavan olarak ifade edilen meteorolojik şartlardır.   İniş Sahası: Harekât sahasının, uçakların inişi ve kalkışları için kullanılan kısmıdır.

Basınç İrtifası (Pressure Altitude) : Standart atmosfer basıncına karşılık gelen irtifa terimlerinde ifade edilen atmosferik basınca denir. Yasak Saha ( LTP ) : Bir devletin toprakları ve karasuları içerisinde bulunan ve üzerinde uçuş yapılması yasak olan ve sınırları belirli bir hava sahasıdır.

Sürekli Uçuş Planı (Repetitive Flight Plan -RPL) : Sık sık tekrarlanan, düzenli olarak yapılan, temel bazı özellikleri benzer olan belirli uçuşlara ait bir uçuş planıdır. Görevli tarafından plan, ATS birimlerince muhafaza edilmesi ve düzenli olarak kullanılması için sunulur.  Tehditli Saha ( LTR ): İçinde uçakların uçuşlarının belirlenen şartlara göre sınırlandırılmış ülke karasuları ve toprakları üzerindeki boyutları tanımlanmış hava sahasıdır. İşaret Sahası: Bir havaalanında, yer işaretlerinin belirlenmesi için kullanılan bir sahadır.

Taksi Yolu: Kara meydanlarında, meydanın bir yerinden diğer bir yerine bağlantıyı sağlamak amacıyla tahsis edilen belirlenmiş yoldur. 1.Uçak park taksi yolu: Apronun, uçak park yerine geçişini sağlayan taksi yolu olarak ayrılmış bölümüdür. 2.Apron taksi yolu: Apronun üzerinde, aprona geçiş için kullanılan taksi yolu sisteminin bir kısmıdır. 3.Hızlı çıkış taksi yolu: İnen uçakların, piste dar bir açıyla bağlanan ve diğer çıkış taksi yollarından daha yüksek hızlarla iniş yapılmasını sağlayan, böylece pistin meşgul edilme süresini azaltan taksi yoludur.

Trafik Önleme Tavsiyesi: Bir ATS Ünitesi tarafından, belirlenen manevralarla herhangi bir çarpışmayı önlemek amacıyla pilota yardımcı olmak üzere yapılan tavsiyedir.   Trafik Bilgisi: Bir hava trafik hizmet ünitesi tarafından pilotları pozisyonlarının yakınındaki veya uçuş yollarının üzerindeki bilinen veya izlenen uçaklar hakkında uyarmak ve pilotların çarpışmalardan sakınmalarına yardımcı olmak amacıyla hizmet verilen bilgilerdir.

İntikal İrtifası: Uçakların dikey pozisyonlarının irtifa bilgisi esas alınarak kontrol edildiği irtifa veya altıdır.   Görüş: Atmosferik şartlara göre tayin olunan ve mesafe birimleri ile ifade edilen, gündüzleri ışıklandırılmamış ve geceleri ışıklandırılmış belirli cisimleri görüp teşhis etme kabiliyetidir.

Kaptan Pilotun Hava Kuralarına uyma Sorumluluğu Bir uçağın kaptan pilotu, kumandalar elinde bulunsun bulunmasın uçağın harekatını hava kurallarına uygun olarak yerine getirmekten sorumludur. Ancak,güvenlik gerekçesiyle gerekli görüldüğü hallerde bu kuralların dışına çıkabilir.   Uçuş Öncesi Hazırlığı: Bir meydanın civarından daha uzun mesafelere yapılacak uçuşlar ile, IFR uçuşlara başlamadan önce, bir uçağın kaptan pilotu tasarlanan uçuş ile ilgili mevcut bütün bilgileri öğrenecektir (Uçuş öncesi hazırlığı; hava durumu, TAF, METAR, NOTAM ve uçuşunun planlandığı şekilde tamamlanmaması gibi).

Alkollü İçki, Uyuşturucu Madde veya İlaçların Kullanılması: Hiçbir kişi alkollü içki, uyuşturucu madde veya ilaçların etkisi altında bulunduğu sürece hareket edebilme kabiliyetinin azalması nedeni ile bir uçakta pilotluk yapmayacak veya uçuş mürettebatı olarak görev almayacaktır.

Genel Kuralar (Annex 2)   Canın ve Malın Korunması: İniş kalkış veya ilgili otoriteden izin alınması hali hariç, uçaklar; Bir emergency halinde, yerdeki şahısların mal ve canına zarar vermeden bu sahaların dışına iniş yapabilmeyi sağlayacak bir yükseklikte olmadıkça, şehir ve kasabaların yoğun bölgeleri ve açık hava toplulukları üzerinde uçmayacaktır.

Hava Sahası Tehditleri: Uçaklar, tahdidin şartlarına uyma ve tahdidi koyan devletin ilgili otoritesi tarafından müsaade verilmesi dışında, uçuş tehditleri belirtilmiş ve detayları ilan edilen hava sahası içerisinde uçurulmayacaktır.   Yakınlık: Bir uçak hiçbir zaman diğer bir uçak ile çarpışma tehlikesi yaratacak bir şekilde yakın uçurulmayacaktır.

a) Aksi İstikametlerden Karşılıklı Yaklaşma:   Yol Hakkı: Yol hakkına sahip olan uçak, istikametini ve süratini muhafaza edecektir.   a) Aksi İstikametlerden Karşılıklı Yaklaşma: İki uçak aksi istikametlerden birbirine karşılıklı olarak yaklaşırken , her iki uçak da pusula başını sağa döndürerek diğerine yol verecektir.  b) Birbirini Kat Etme: Aşağıdaki haller dışında iki uçak aynı irtifada birbirlerini kat ederlerken, diğerini sağında gören uçak yol verecektir. .

c) Arkadan Gelip Öne Geçiş: Arkadan gelip öne geçen uçak, sonraki uçağın simetri düzlemi ile 70 dereceden daha az bir açı meydana getiren bir hat üzerine diğerine arkadan yanaşan uçaktır. Yani diğer uçağa nazaran öyle bir durumdadır ki geceleyin, öndeki uçağın seyrüsefer ışıklarının hiçbirini görmesi mümkün olmayacaktır. Önüne geçilen uçak yol hakkına sahiptir ve öne geçen uçak ister tırmanır veya alçalır durumda olsun, ister düz uçuşta bulunsun pusula başını sağa döndürmek suretiyle diğer uçağa yol verecek ve iki uçağın birbirine nazaran durumlarında oluşabilecek değişiklik durumunda, öne geçen uçak geçiş tamamlanana kadar (diğerini tamamen geçene kadar) kontrolü devam ettirecektir.

Uçağın Yüzeydeki Hareketi: Harekât sırasında taksi yapan iki uçak arasındaki çarpışma tehlikesine karşı aşağıdaki kuralar uygulanacaktır; İki uçak karşı karşıya yakınlaştığı zaman veya buna yaklaşık pozisyonda ise, her ikisi de duracak veya mümkünse her ikisi de birbirine tehlike yaratmayacak şekilde rotalarını sağa çevireceklerdir. İki uçak dönüş rotasında karşılaştıklarında ise sağında diğerini gören uçak yol verecektir, Başka bir uçak tarafından geçilen bir uçak yol hakkında sahip olacak ve geçen uçak diğer uçaktan uzak kalacaktır.  

a) Birbirini Kat Etme: Diğer bir uçağı veya vasıtayı sağında gören bir uçak, diğeri tamamen geçene kadar yol verecektir.   b) Aksi İstikametlerden Karşılıklı Yaklaşma: Bir uçak diğer bir uçağa veya vasıtaya aksi istikametten yaklaşırken veya takriben buna yakın bir durumda iken yol vermek için pusula başını sağa döndürecektir.

Uçaklar Tarafından Yakılacak Işıklar: Gün batımından gün doğumuna veya ilgili otorite tarafından tanımlanabilecek başka bir süre içinde uçuştaki tüm uçaklar;   Uçakların dikkati çekmek amacıyla tasarlanmış çarpışmayı önleyici (anti-collision) ışıklarını yakacaktır. İzleyen, uçağın rotasını belirtmek için S/S ışıkları yakılacaktır. 

Benzetilmiş Alet Uçuşları: Aşağıda belirtilen şartlar yerine getirilmedikçe hiçbir uçak benzetilmiş alet uçuşu yapmayacaktır; 1)Uçakta tamamıyla çalışır durumda bulunan çift kumanda donanımı mevcut olacak, 2)Benzetilmiş Alet Uçuş şartlarında uçan pilotun yanında, uçuş emniyeti nedeniyle bir pilot daha bulunacaktır.

Bir meydan veya civarındaki hareket: Bir meydanda veya civarında hareket eden bir uçak, meydan trafik bölgesi içerisinde bulunsun veya bulunmasın aşağıdaki hususlara uyulacaktır; Çarpışmayı önlemek amacıyla diğer meydan trafiğini takip edecektir, Diğer uçaklar tarafından takip edilen trafik patenine uyacak veya bu paternden kaçınacaktır, Emniyet, pist durumu veya trafik durumu değişik bir yönün tercihini gerektirmedikçe iniş ve kalkışlar rüzgâr içine yapılacaktır, Yapılacak uçuş veya uçuşun bir bölümüne ait bilgi, hava trafik hizmeti birimine uçuş plan formu şeklinde sunulacaktır.

Hava Trafik Kontrol Hizmetleri: a) Hava Trafik Kontrol Müsaadeleri Kontrollü bir uçuşa veya uçuşun kontrollü bir bölümüne başlamadan önce hava trafik kontrol müsaadesi alınacaktır. Böyle bir müsaade, bir hava trafik kontrol ünitesine uçuş planı sunulmak suretiyle talep edilecektir.   NOT 1: Bir uçuş planı, uçuşun bir bölümünü veya trafik kontrolüne tabi manevraları belirtmek amacıyla, gerektiği şekilde sadece uçuşun bir bölümünü kapsayabilir. Bir müsaade, müsaade kleransında belirtildiği şekilde taksi yapmak, iniş veya kalkış gibi standart manevralarla ilgili olarak bir uçuşun sadece bir bölümünü içerebilir.

NOT 2: Şayet bir uçağın kaptan pilotu, kendisine verilen hava trafik kontrol müsaadesini yeterli bulmazsa düzeltilmiş bir müsaade talep edebilir ve mümkünse müsaade, pilota düzeltilmiş olarak verilecektir. b) Uçuş Planına Riayet Uçuş planında yapılaması istenen değişiklik talebi, ilgili hava trafik kontrol birimine bildirmedikçe ve bu değişiklik için müsaade alınmadıkça veya uçak tarafından acil bir değişikliği gerektiren acil bir durum meydana gelmedikçe, uçak pilotu, uçuş planına ve kontrollü bir uçuş için sunulan uçuş planının ilgili bölümüne riayet edecektir.

İstenilmeyerek Yapılan Değişiklikler: Yoldan ayrılma: Şayet uçak yol dışına çıkmışsa, tekrar yola mümkün olduğu kadar çabuk inmeyi sağlamak üzere, uçağın pusula başının gerektirdiği şekilde düzeltmek için derhal önlem alınacaktır.   Hakiki hava süratinde değişiklik: Eğer seyir seviyesindeki ortalama hakiki hava süratinde rapor noktaları arasında değişiklik olursa veya uçuş planında belirtilmiş olan hakiki hava süratinde artı veya eksi %5 nispetinde değişme bekleniyorsa ilgili hava trafik kontrol hizmeti birimine durum nedeniyle bilgi verilecektir.

Tahmin edilen zamanlardaki değişiklik: İlgili otorite ve bölge seyrüsefer anlaşmaları ile başka bir zaman aralığı bildirilmemişse, uygun olan bir sonraki rapor noktasına, uçuş malumat bölgesi sınırına veya iniş meydanına (hangisi önce ise) hesap edilerek hava, trafik servislerine bildirilmiş tahmini zamanlarda eğer 3 dakikayı aşan bir zaman hatası bulunursa, ilgili hava trafik servis birimine düzeltilmiş bir, tahmini varış mümkün olan en kısa zamanda bildirilmiş olacaktır.

  Geçerli uçuş planına göre kontrollü VFR uçuş yapan bir uçak VMC uçuşu sağlayamayacaksa aşağıda gösterildiği şekilde hareket edecektir; a)Uçak yeni düzeltilmiş bir izin talep ederek VMC şartlarda varış veya yedek meydana doğru uçuşuna devam edecek veya bir ATC müsaadesinin gerektiği hava sahasından ayrılacaktır. b)Eğer a) şıkkındaki müsaade alınmamışsa, ilgili ATC birimine, hava sahasının terk edilmesi veya en yakın ve en uygun meydana iniş yapılması vb tercihlerden biri seçilip, bildirecektir. c)Eğer bir kontrol bölgesi içinde uçuluyorsa bir özel VFR uçuş talep edecek, aletli uçuş kurallarına göre uçuş için müsaade isteyecektir.

Mevki Raporları Bir kontrollü uçak, ilgili hava sahası içinde belirtilmiş her mecburi rapor noktasını veya rapor hattını geçişte mümkün olan en kısa zamanda istenilen diğer bilgilerle birlikte ilgili ATS birimine rapor edilecektir. İlgili ATS birimi tarafından ilave rapor noktaları veya rapor hatlarının rapor edilmesi istenildiğinde mevki raporları gibi aynen rapor edilecektir. İlgili hava sahası içerisinde belirtilmiş rapor noktaları veya rapor hatlarının olmaması halinde mevki raporları hava trafik hizmetlerinden sorumlu devlet veya belirtilmiş ilgili ATS birimi tarafından belirlenmiş aralıklarla verilecektir.

Görerek Uçuş Kuralları (Visual Flight Rules) (Annex 2) Özel VFR uçuşlar hariç, VFR uçuşlar aşağıda verilen tabloda bulutlara olan mesafe ve görüş şartlarına eşit veya daha büyük şartlarda uçağın uçmasını sağlayacak şekilde gerçekleştirilmelidir. Hava trafik kontrol ünitesinden alınacak müsaade halinde, VFR uçuşlar aşağıdaki şartlarda kontrol sahası içindeki bir havaalanında iniş veya kalkış veyahut havaalanı trafik sahası veya trafik paternine giriş yapamaz.   Bulut tavanı 450 m (1500 ft) 'den daha az veya, Yer görüşü 5 km ' den daha az olduğunda.

İlgili ATS otoritesi tarafından böyle tavsiye edildiğinde;   a) Uçuş görüşü 1500 m' ye düştüğünde uçuşların devamı için müsaade edilebilir. 1.Hâkim olan görüş içinde, diğer uçakları veya mâniaları görebilecek ve kaçınma fırsatı bulabilecek hızlarda veya 2.Trafik yoğunluğunun az olduğu ve düşük irtifa hava çalışmalarının yapıldığı sahalardaki diğer trafiklerle karşılaşma ihtimalinin az olduğu durumlarda, b) Helikopterler, diğer trafik ve herhangi bir mânia ile çarpışmayı engelleyecek uygun hızda hareket ederse 1500 m ' den düşük uçuş görüşünde harekatlarına müsaade edilebilir.

İlgili ATS otoritesinin izni olmaksızın, VFR uçuşlar; 1.FL 200'ün üzerinde, 2.Transonik ve süpersonik hızlarda gerçekleştirilmez. FL 290'ın üzerinde yapılacak VFR uçuşlar için, dikey ayırmanın 300 m (1000 ft) olarak gerçekleştirildiği sahalarda onay verilmez.

İniş veya kalkışın gerekli olduğu durumlar veya ilgili otoritenin müsaade etmesi haricinde aşağıdaki durumlarda;   1.Uçaktan 600 m yarıçaplı saha içinde en yüksek mâniadan 300 m (1000 ft) üzerinden daha düşük yükseklikte, şehir, kasaba ve yerleşim bölgelerinin veya insanların açık hava toplantısı üzerinde, 2.Yukarıdaki madde de belirtilen yerlerin dışında, yerden veya su üzerinden 150 m (500 ft)'den daha düşük yükseklikte VFR uçuşlar gerçekleştirilemez.

İlgili ATS otoritesinin belirlediği sahalar içinde gerçekleştirilecek VFR uçuşlarda, ilgili haberleşme kanalında sürekli olarak hava-yer sesli iletişimi sağlanacak ve uçuş bilgi hizmeti sağlayan hava trafik servislerine pozisyon raporu verilecektir.  Görerek uçuş kaidelerine göre işletilen bir hava aracı, aletli uçuş kurallarına geçmek istediğinde; 1.Eğer uçuş planı sunulmuşsa, geçerli uçuş planını etkileyecek değişiklikleri bildirmeli, 2.İlgili hava trafik birimine gerekli uçuş planını sunmalı ve kontrollü hava sahasında, IFR'ı uygulaması için gerekli müsaadeyi almalıdır.

İşaretler (Signals)-Tehlike İşaretlari Aşağıdaki işaretler ;tehlikeli bir durumu ve acil yardım istendiğini ifade eder.   1.Radyo telgraf veya herhangi bir işaret gönderme metoduyla gönderilen SOS (Mors kodunda), 2.Radyo telefon ile gönderilen MAYDAY şeklinde ifade edilen bir kelime, 3.Data hatlarıyla gönderilen MAYDAY kelimesi, 4.Kısa aralıklarla birer birer ateşlenen ve kırmızı ışık veren fişek ve mermiler, 5.Kırmızı ışık saçan paraşütlü işaret fişeği;

3268 Radyotelgraf alarm sinyali; Bir dakikada gönderilen 12 hat serisinden oluşur ve her hattın süresi 4 saniyedir. Takip eden hat arasındaki sürede 1 saniyedir.   3270 Radyotelefon alarm sinyali; Alternatif olarak iki temel sinüzoidaI işitilebilir frekans tonlarından oluşur. Birinci frekans tonu; 200 Hz diğerinin frekansı 1300 Hz olacaktır. Her tonun süresi 220 milisaniyedir. 3271 Radyotelefon alarm sinyali; Otomatik araçlarla yapıldığı zaman 1 dakikayı geçmeyecek şekilde sürekli olarak en az 30 saniyelik periyotlarla gönderilecektir.

Meydan Trafiği için İşaretler IŞIK MEYDAN KONTROLDEN HAVADAKİ UÇAĞA YERDEKİ UÇAĞA Devamlı Yeşil İnişe serbestsiniz. Kalkışa serbestsiniz. Devamlı Kırmızı Diğer uçağa yol ver ve meydan turuna devam et. Dur Kesik Kesik Yeşil İniş için geri dön. Taksiye serbestsiniz. Kesik Kesik Beyaz Bu meydana inin ve aprona gidin. Taksi ve başlangıç noktasına dönün. Kırmızı İşaret Fişeği Daha önce verilmiş talimatlara rağmen şimdilik inmeyin.

İŞARETLERİN UÇAK TARAFINDAN ANLAŞILMASI:   Uçuş sırasında; 1) Gündüz saatlerinde: Uçağın kanatlarını sallaması, 2) Hava Kararmasında: Uçağın iniş ışıklarını iki defa kapatıp açarak flaş yapması ya da iniş yoksa S/S ışıklarını iki defa açıp kapaması: Yerde iken: Gündüz saatlerinde: Uçağın kanatçıklarının ya da istikamet dümenini hareket ettirmesi.

İŞARET SAHALARINDAKİ İŞARETLER Ufki yatırılmış jimnastik güllesi şeklindeki beyaz renkli bir işaret, işaret sahasında görüldüğünde, iniş kalkış ve taksi için sadece pistin ve taksi yollarının kullanılacağını belirtir. Ufki yatırılmış jimnastik güllesi şeklindeki beyaz renkte olan fakat her iki yuvarlağın üzerinde dik olarak siyah çizgi bulunan işaret, işaret sahasında görüldüğünde iniş ve kalkışların sadece piste yapılacağını diğer manevralar için pist ve taksi yollarının tehditli olmadığını belirtir.

İşaret sahasında ya da kullanılan iniş şeridi yada pistin sonuna ufki olarak yerleştirilmiş göze çarpan bir renkte olan sağa dönük ok, inişten önce ve kalkıştan sonra dönüşün sağa doğru olacağını gösterir. Ufki yatılmış kırmızı renkli bir kare üzerinde sarı çapraz işaret yaklaşmada veya inişte özel önlemlerin alınması gerektiğini belirtir.

Ufki yatılmış kırmızı renkli bir kare üzerinde iki sarı çapraz çizgi bulunan bir işaret, inişlerin yasaklandığını ve bu yasağı uzatma ihtimali olduğunu belirtir. Sarı bir yüzey üzerinde siyah renkte yerleştirilmiş “C” harfi hava trafik hizmetleri bildirim ofisinin yerini gösterir.

Sivil Uçağın Önlenmesi (Attachment A) Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması gereğince ICAO üye devletleri, devlet uçaklarına ait kuralları belirlerken sivil uçakların S/S 'ini emniyet altına almayı dikkate alacaklardır. Sivil uçakların önlenmesi her durumda potansiyel tehlike olduğundan, ICAO konseyi üye devletlere aşağıdaki tavsiyeleri belirlemiştir.  Sivil uçakların ve içindekilerin emniyetinin zorunlu olduğudur. Sivil uçakların önlenmesinden sakınılmalı ve yalnızca son çare olarak düşünülmelidir. Önleme, uçağın tanıtmasının belirlenmesi için limitte tutulmalıdır. Uçağı önlemenin amacı ulusal hava sahasının sınırlarının ötesinde yönlendirmek, yasak, tehditli veya tehlikeli sahalarından uzaklaştırmak için kılavuz etmek veya iniş için tasarlanmış meydanın mevkisine doğru yönlendirmek olmalıdır. Pratikte sivil uçakların önlenmesi düşünülemez.

Önlenmiş uçak tarafından yapılacak hareketler Başka uçak tarafından önlenmiş bir uçak derhal; 1.Önlenen uçak tarafından verilen talimatları, görsel sinyalleri değerlendirerek ve cevap vererek takip eder. 2.Mümkün olursa ilgili ATS birimine bildirir. 3.İlgili ATS birimi tarafından başka bir şekilde yönlendirilmemişse transponder'dan Mod A seçilir ve kod 7700 bağlanır.