MURAT YURDAKÖK Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı 1981- The Turkish Journal of Pediatrics Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi Katkı Pediatri Dergisi

BİLİM; ARAŞTIRMA BULGULARI YAYINLANMADIKÇA İLERLEYEMEZ

KLİNİK ARAŞTIRMALARIN YAZILMASI Vancouver Grubu 1978’de kuruldu, kararları 1979’da yayınlandı SORT (Standarts of Reporting Trials) 1993’de ve Asilomar (Kalifornia’da bir şehir) 1994’de kuruldu; daha sonra birleşerek aldıkları kararları CONSORT (Consolidated Standarts of Reporting Trials) adı altında yayınladılar Saygın tıp dergileri bu kuralları 1997’den beri uyguluyor

KLİNİK ARAŞTIRMALARIN YAZILMASI İÇERİK SUNUM ve YAPI

İÇERİK Ne yaptınız? Neden yaptınız? Nasıl yaptınız? Bulgularınız ne? Bulgularınızı nasıl değerlendiriyorsunuz? Yorumunuz ne?

İÇERİK ORİJİNALLİK Çalışmanın bilime katkısı nedir? Önceki çalışmaların desteklenmesi de orijinaldir Özellikle farklı laboratuvar yöntemleri ile

İÇERİK ÖNEMLİLİK Nispi ve kısmen subjektiftir Temel dallarda bütün bulgular orijinaldir Klinik çalışmalarda “uygulanabilirliği” önemlidir: Örn.: “Ankara’da Marfan sendromu sıklığı”

MAKALENİN YAPISI - BÖLÜMLERİ Başlık sayfası Özet ve anahtar kelimeler Giriş Materyal ve Metot Bulgular Tartışma Kaynaklar Tablolar Şekil altı yazıları

BAŞLIK “Makalenin Etiketi” Çoğu kişi yalnız başlığı, bazıları Özet’i, çok az kişi makalenin tümünü okur Uzun olmamalı; kısa, özlü, anlaşılır olmalı Tanımlayıcı olmalı; açıklayıcı değil İlgi çekici olmalı; sansasyonel değil Yalnız konuyu içermeli; amacı, içeriği, sonuçları değil Yorum yapmak tehlikeli: Örn.: “Rotaviruses causes necrotising enterocolitis” Kontrollu bir klinik çalışma ise başlıkta belirtilmeli Kısaltma kullanılmamalı

YAZARLAR Aşağıdakilerden yalnız birinin yapılması “yazar olmayı gerektirmez”: Fikir vermek veya planlamak Hastaları veya gerekli örnekleri göndermek Laboratuvarın veya cihazların kullanılmasına izin vermek Verilerin değerlendirilmesinde yol göstermek İstatiksel değerlendirmelerini yapmak Makale yazılırken bilimsel katkılardan bulunmak Makaleyi yazmak

YAZARLAR Yazar sayısı az olmalı (et al. !) “İlk Yazar” ve “Önemli Yazar” sorunu Yazarların sayısı ve sırası çalışmaya başlanmadan belirlenmeli Her yazar Onay Formu’nu imzalamalı Editör Hakemler’e yazarların adlarını açık gönderebilir Yazarların şimdiki adresleri verilmeli

Makalenin vitrini: ÖZET “Başlıktan sonra en çok okunan bölümdür” “En son yazılmalı” Dört bölümü içermeli: “Mini-Makale” Niye yapıldı ? Ne yapıldı ? Ne bulundu ? Ne sonuç çıkarıldı ? Kısa-Özlü olmalı: yaklaşık 200 kelime (150-300 kelime) Giriş veya Tartışma’nın başındaki cümle ile başlamamalı Önemli bulgular verilmeli; ayrıntılarla boğulmamalı Sonuçlar derli-toplu verilmeli; tartışmaya açmamalı Kaynak gösterilmemeli Kısaltmalardan kaçınmalı

GİRİŞ “Bir şey nasıl başlarsa, öyle gider” Çarpıcı veya ilgi çekici cümle ile başlanmalı Klasik bilgilerle başlanmamalı (genel ve uzmanlık dergilerinde farklı Giriş gerekir) Araştırılan problemin niteliği ve kapsamı belirtilmeli Birkaç cümlelik kaynak taraması verilmesi yeterlidir Kaynaklardaki bilgilerin ayrıntılı değerlendirilmesi Tartışma’ya bırakılmalı Ancak yayınların eleştirisi çalışmanın amacını destekliyorsa Giriş’te belirtilebilir

GİRİŞ Çalışmanın amacı ve önemi belirtilmeli Çalışmanın öncekilerden neden daha iyi olduğu belirtilmeli Kısa olmalı Sonunda bir cümle ile çalışma tanımlanmalı Çalışmada elde edilen en önemli bulgu(lar) Tartışma’nın sonuna saklanmamalı, Giriş’in sonunda belirtilmeli Giriş kısmını yazmaya “son cümlesi"nden başlanmalıdır

MATERYAL ve METOT Protokolun tanıtımı Ne zaman ve nerede yapıldı ? Merkezin özellikleri ? Vakalar nasıl toplandı ? Çalışmaya alınma ve alınmama ölçütleri nelerdi ? Deney hayvanları ve bakteri sujları çok iyi tanımlanmalı Etik sorunlar nasıl çözüldü ? İnsan ve hayvan hakları ! Uygulanan tedavilerin ayrıntıları İlaç adları, solüsyonların hazırlanması belirtilmeli

MATERYAL ve METOT Protokolun tanıtımı (devam) Etkinin nasıl ölçüldüğü belirtilmeli Her yeni yöntem ayrıntılı belirtilmeli, daha önce yapılmışsa kaynak gösterilmeli Az bilinen aygıtlar tanıtılmalı (Firma adı) Yapılan ölçümlerin hassasiyetleri belirtilmeli

MATERYAL ve METOT Grupların oluşturulması Gruplar nasıl oluşturuldu Vaka sayıları nasıl belirlendi Rasgele örnekleme nasıl yapıldı Gruplar arasında hangi farklar arandı Hasta ve doktorlardan tedavinin “maskelenmesi” (kör-çalışma) nasıl yapıldı

MATERYAL ve METOT Verilerin değerlendirilmesi Hangi yöntem neden kullanıldığı belirtilmeli İstatistiksel yöntemlerden yaygın kullanılanlar yorumsuz ve kaynaksız; ileri veya az kullanılanlar yorumlu ve kaynaklı verilmeli Kullanılan program değil, testin adı belirtilmeli “We analyzed the results using Easistat” değil; “We analyzed the results using Student’s t test”

BULGULAR “Girişteki soruların cevaplandırıldığı bölümdür” Önce çalışmayı özetleyen bir şema sunulmalı: hastaların çalışmaya alınma şekilleri, çalışmadan ayrılanlar ve ayrılma nedenleri belirtilmeli Tüm veriler yorumsuz olarak sunulmalı; her türlü yorum Tartışma’ya bırakılmalı Bulgular basit ve anlaşılabilir bir şekilde verilmeli; anlamsız bulgu yığını şeklinde olmamalı. “Makale tez değildir” M-M kısmında tanımlanmayan ölçümler verilmemeli

BULGULAR Fazla sayı içeren bulgular Tablo veya Şekiller halinde verilmeli Metin, Tablolar ve Şekiller birbirlerini tamamlamalı “Bulgular Tablolarda ve Şekilde görülmektedir” ifadesini kesinlikle kullanılmamalı Tablolardaki veriler gereksiz yere metinde tekrarlanmamalı Metinde Tablo ve Şekillere uygun şekilde atıf yapılmalı: “kullanılan ilacın boy kısalığına yol açtığı Tablo I’de görülmektedir” değil, “kullanılan ilacın boy kısalığına neden olduğu görüldü (Tablo I)”

BULGULAR Veriler eksiksiz ve istedikleri takdirde okuyucuların farklı istatistiksel yöntem kullanarak sonuçları değerlendirebilecekleri şekilde verilmeli Sonuçlar mutlak sayı olarak ifade edilmeli Örn.: %50 değil, 20’sinden 10’unda Çalışmaya alınan tüm hastalar değerlendirmeye alınmalı; istenmeyen yan etkiler / sonuçlar da verilmeli Sonuçlar “güven aralıkları” (confidence interval) ile verilmeli Sapmalar varsa nedenleri açıklanmalı

BULGULAR Grupların karşılaştırılabilir olduğu belirtilmeli Ortalama değerler SD veya SEM (dağılım), Varyans analizi SD ve F, korelasyon r ve p ile verilmeli Ölçümlerde aşırıya kaçmamalı. Örn: ağırlığı 3680.7 gr “Gruplar arasında fark yoktu” ifadesinden sakınılmalı; “Gruplar arasında istatistiksel farklılık bulunamadı” ifadesi kullanılmalı: Hiç fark yok değil, fark küçük, bu nedenle istatistiksel farklılık bulunamadı

TABLOLAR Her Tablo ayrı bir birimdir; metin okunmadan anlaşılabilmeli Gereksiz yere ve fazla sayıda Tablo hazırlanmamalı; bütün veriler için Tablo hazırlanmamalı, “Makale tez değildir” Başlık kısa, anlaşılır ve tek cümle olmalı İnsanların sağdan-sola okuma alışkanlığı olduğundan değişmeyen parametreler “yatay”, değişen parametreler “dikey” olmalı Kısaltmalar ve semboller Tablo altında verilmeli Derginin yazım kurallarına uygun hazırlanmalı

ŞEKİLLER İnsanlar Şekilleri kelimelerden daha iyi anlar Güzel çizilmiş Şekiller, Tablo ve Metinden iyidir “Zamana göre değişim” şekli yararlı; ancak “iki ortalama için histogram anlamsız” Apsis ve ordinat dışında çizgi, çerçeve koymamalıdır Tek bir eğri için Şekil’e gerek olmayabilir Eğrilerde Şekil üzerine veya altına regresyon eğrisi formülü verilmelidir İnsanlar sütun grafiklerini “yükseklik” olarak değil, “hacim” olarak algılarlar

ŞEKİLLER Büyütme veya küçültme yapılmadan basılabilmeli Şekil üzerindeki yazılar küçültmede okunmayabilir Şekiller kaliteli çizilmeli (EKG kağıdı olmaz) Fotoğraflar net olmalı (her işlemde %10 netlik kaybı olur) Şekil altı yazısı ayrı bir sayfada verilmeli Şekil altı yazısında Şekilde kullanılan semboller açıklanmalı

VAKA TAKDİMİ Orijinal olmalı; değişik bulgu veya tedavi Seyrek görülmesi, yayınlanması için neden değildir Yazar sayısı az olmalı Giriş’te hastalığın tanımlanması yapılmalı ve neden bu vakanın takdim edildiği belirtilmeli Hastanın bulguları ve tedavisi açık yazılmalı Önemli bulgulara öncelik verilmeli, ayrıntıya girilmemeli Hastanın mahremiyetine dikkat edilmeli (fotoğraflarda yüz, radyolojik incelemelerde ad) Tartışma gereksiz yere uzatılmamalı

TARTIŞMA “Yazılması en zor bölüm” Ana metnin (Özet ve Kaynaklar hariç) üçte birini geçmemeli Önce ana bulgular 2-3 cümlede özetlenmeli Ancak veriler Bulgular’ın tekrarı şeklinde olmamalı; ana hatlarıyla ve ilişkileriyle belirtilmeli Kısa bir literatür özeti verilmeli; literatürdeki çalışmalar anlamsız bir şekilde alt alta sıralanmamalı Bulgular önceki yayınlarla karşılaştırılmalı; “aşırıya kaçılmamalı, her şeyin tartışılmasına gerek olmadığı unutulmamalı”

TARTIŞMA Bulgularda verilmeyen veriler tartışılmamalı Bulguların ne anlama geldiği tartışılmalı Yöntemlerden kaynaklanan sorunlar tartışılmalı Bulguların bilimsel (teorik) ve klinik (pratik) önemliliği ve uygulanabilirliği tartışılmalı Bu bulgularla ileride hangi araştırmaların yapılmasına gerek duyulduğu belirtilmeli

TARTIŞMA Literatüre uyumlu ve uyumsuz yönleri belirtilmeli Çalışmanın kuvvetli ve zayıf yönleri belirtilmeli Çalışmanın zayıf yönleri belirtilirken “mazeret” bildirilmemeli. Örn.: “Time constraints did not allow us to study more patients” Tartışma çalışmanın önemini belirten kısa bir özet ve sonuçla bitirilmeli

TARTIŞMA Son cümlede “dikkat”: “We concluded that further research is needed” “We concluded that our findings are the final say in this matter. No further research is needded” “ Teşekkür” gerekiyorsa ihmal edilmemeli

KAYNAKLAR “Yazılırken en çok hata yapılan bölüm” Sayısı değil, niteliği önemli Metinde isim ve yıl vermek gerekli mi? Metinde ve Kaynaklar’da isimlerin yazılışı aynı olmalı İsim veriliyorsa isimden sonra; metinde cümle sonuna veya ayrıntı gereken yerlere Orijinal makale görülmeden kaynak olarak verilmemeli Kaynaklarda “yazar adları” ve “dergi adı” “impact factor” hesabında önemlidir Yazarlar. Makale adı. Yıl; Cilt: Sayfa başı-Sayfa Sonu (Suppl. değilse sayı no. verilmez)

“Vancouver Sistemi” Kaynaklar metinde geçiş sırasına göre verilir Metinde ad olarak verilmişse kaynak 2 veya 3 yazarlı ise hepsi, daha fazla ise “ve arkadaşları” şeklinde verilir “collagues” >> “et al.” “Harvard Sistemi” Kaynaklar alfabetik sırada verilir Metinde (Yazar, Yıl) verilir: Tarih sırası, Aynı tarihte ise a, b Kaynak 2 yazarlı ise, Metinde her yerde 2 isimli; daha fazla ise ilk yerde hepsi, sonra et al. şeklinde verilir

Kaynakların Doğru Yazılması Acta Paediatr, Arch Dis Child, J Pediatr, Pediatrics Minör hatalar % 27.7 Yazar adları % 62.0 Başlık % 35.6 Majör hatalar % 2.0 Cilt no % 37.5 Yıl % 25.0 İlk sayfa % 37.5 Arch Dis Child 85: 497, 2001

KAYNAKLAR “Özel görüşme - Personal communication” ile “Yayınlanmamış gözlemler - Unpublished observations” Kaynaklar kısmında verilmez. “Yayınlanmaya gönderildi - Submitted for publication” “Yayınlanmamış gözlem” sayılır “Baskıda - In press” Kaynaklarda verilebilir (yıl, cilt) “Basıma kabul edildi - Accepted for publication” “Baskıda” sayılabilir

İFADE Okuyucu için bilimsel içerikten önemlidir

EYLEMLERDE ZAMAN Sunulan çalışma “geçmiş zaman” da (“-di”), Daha önce yapılmış olanlar “geniş zaman” da yazılır Buna göre Özet - “geçmiş zaman” da Giriş - “geniş zaman” da MM, Bulgular, Vaka Takdimi - “geçmiş zaman” da Tartışma - “geçmiş veya gelecek zaman” da Tartışma’da ad veriliyorsa - “geçmiş” veya “dolaylı geçmiş zaman” da (“-mişti”) yazılır

CÜMLELER Cümleler kısa olmalı Makale konuşma şeklinde, Vaka Takdimleri epikriz şeklinde yazılmamalı Dil Bilgisi ve İmlâ Kuralları‘na uyulmalı Kısaltmalardan, deyimlerden, argo ifadelerden kaçınmalı “Etken cümle” mi, “Edilgen cümle” mi? “Buldum / Bulundu” veya “Ben / Biz”

KISALTMALAR Metinde çok sayıda ( > 4) kullanılmalı Gereksiz kısaltma kullanılmamalı. Örn.: Ün., Fak. Kısaltma üretilmemeli Kısaltmalarda araya nokta konmamalı. Örn.: RDS Başlıkta asla kısaltma kullanılmamalı; zamanla değişebilir. Örn.: DPN ve NAD Özet’te mümkün olduğu kadar kullanılmamalı Metinde ilk geçtiği yerde parantez içinde açıklanmalı

KISALTMALAR Herkezin bildiği kısaltmalar açıklama yapılmadan kullanılabilir. Örn.: DNA, EKG Kısaltmalar sözcüklerin arasına girmemeli. Örn.: “respiratuar distres sendromu (RDS) unda” değil, “respiratuar distres sendromu’nda (RDS)” Kısaltmaların sonuna gelen eklerin yazılışı, kısa okunuşlarına göre olur. Örn.: “RDS’nun” değil, “RDS’nin”. Ancak yerleşik kısaltmalarda farklı. Örn.: “BOS”un Tablolarda SD, SE, SEM, approx., vs., wk, yr açıklanmadan kullanılabilir

LATİNCE KISALTMALAR ad lib ad libitum istediği kadar bid bis in due günde 2 kez ea each her biri e.g. exemplia gratia örneğin et al. et alii ve diğerleri etc. et cetera ve bunun gibi ibid ibidem Aynı kaynak i.e. id est Yani op. cit. opere citation Kaynak … da vs. versus (Buna) karşın

SAYILAR Tek basamaklı sayılar “yazı“ ile, çok basamaklı sayılar “rakamla” yazılır Büyük sayılar hem rakamla hem yazı ile yazılır. Ör.: 40 milyon Birim taşıyanlar rakamla yazılır. Ör.: 3 ml Her sayı ayrı yazılır. Ör.: yüz bin lira Rakamların sonuna gelen ekler, kesme imiyle ayrılır. Ör.: 1995’de, 42’si

SAYILAR Cümle başında rakamla yazılmaz (yıl hariç) Tablolar dışında küçük kesirli sayılar yazı ile yazılır. Ör.: “vakaların 2/3’ü” veya “2/3 vakada” değil “vakaların üçte ikisi” Cümle başında % sembolle değil, yazı ile yazılır “%10 vakada” değil, “vakaların %10’unda”

BİRİMLER Metrik sistem kullanılır; SI ünitleri (international system of units) yaygın değildir “Dakika” ve “saat” Tablo dışında kısaltılmaz “Saat”, “gün” ve “hafta” hiçbir yerde kısaltılmaz Birimler Türkçeleştirilmemelidir. “mEk/L” değil, “mEq/L” Birimler rakamla birlikte ise kısaltılır, değilse kısaltılmaz

ADLARIN YAZIMI Kurumlar: Hepsinin ilk harfi büyüktür, arada “,” yoktur Hastaların ilk başvurdukları kurumun adı yazılmamalıdır Hastaların adları yazılmamalıdır, “no.” yeterlidir İlaçların jenerik (özelliği varsa ticari) adları yazılır İlaçlardan herkesce bilinenler Türkçe, yenileri orijinal şekli ile “….” şeklinde yazılmalıdır İlaç dozları reçete gibi yazılmamalıdır: “günde 4 X 250 mg” değil, “günde dört kez 250 mg” İlaçların veriliş yolları (IV, IM) tablolar dışında kısaltılmamalıdır

BAKTERİ ADLARININ YAZIMI İlk geçtikleri yerde “cins” (ilk harfi büyük) ve “tür” (ilk harfi küçük) adlarıyla yazılmalıdır. Örn.: Escherichia coli Sonra “cins” adları kısaltılarak yazılır. Ör.: E. coli Böylece karışıklık olmaz. Ör.: S. aureus ve S. typhi Metinde kısa adları kullanılabilir. Ör.: pnömokok Kısaltılmış adlar “isimse büyük”, “sıfatsa küçük” yazılır. Örn.: “gastroenteritin etkeni Salmonella” – “salmonella gastroenteriti” Çoğul isimler Türkçe yazılır. Örn. “streptococci-streptokoklar” Virus adları için yaygın kural yok. Sık kullanılanlar Türkçe yazılır. Ör.: herpesvirus, sitomegalovirus

YABANCI TERİMLERİN YAZIMI Anlamsız Türkçeleştirmelerden sakınmalıdır. Örn.: “emme” = “aspirasyon”, “suction”, “absorpsiyon” “minican” = “mini” Latince, “can” Farsça “doğumsal” = “doğuştan” (konjenital), “doğumla ilgili” Terim niteliği kazanmış özel isimler küçük yazılır. Örn.: “gram-negatif”, ama “Gram boyası” Uluslararası nitelik kazanmış, benimsenmiş, ancak henüz Türkçe karşılıkları bulunmamış olanların İngilizce şekilleri “ödünç” alınarak tırnak içinde yazılır. Örn.: “immunoadherence”, “wheezing”, “voiding”

TÜRKÇELEŞTİRİLEN TERİMLER Fransızca’ları Türkçe okunduğu gibi yazılır; yarısı İngilizce, yarısı Fransızca olmaz. Ör.: “infeksiyon” değil, “enfeksiyon” Ortak görüş sağlanamamış çok sayıda terim vardır. Ör.: Plasma - Plazma Astma - Astım Teniasis - Tenyaz Virüs - Virus Toksoplasmosis - Toksoplazmozis

OSMANLICA’DAN TÜRKÇELEŞTİRİLENLER Vaka (hasta, case) - Olgu (vakıa, hadise, olay, süreç, event). “Vaka takdim edilir (sunulur)”, ama bununla ilgili “olgular”dan söz edilebilir. Olasılık (olabilirlik, muhtemel, ihtimal; probable) - Olanaklı (olabilir, mümkün, imkan; possible) “Saptamak” bir “Çanta Sözcük” tür. Beş anlamı vardır: “Tespit etmek”, “Müşahade etmek”, “Görmek”, “Gözlemek”, “Belirlemek”

TÜRKÇELEŞTİRİLEN TERİMLER Mide-barsak - Gastrointestinal Yoğunluk - Dansite Süt çocuğu - İnfant Dışkı - Gaita (Osmanlıca) İshal - Diare Kabızlık - Konstipasyon Sıtma - Malarya Kanama - Hemoraji Yaygın - Diffüz Darlık - Stenoz Pıhtılaşma - Koagülasyon Kasılma – Kontraksiyon Ergenlik - Puberte

ANLAMLARI KARIŞTIRILANLAR “Fizik inceleme / bakı” değil, “fizik muayene” (examination); ama “laboratuvar incelemesi” (investigation) “intrauterin gelişme geriliği” değil, “intrauterin büyüme geriliği” Persentil ve yüzde aynı değildir; persentil yazı ile yazılır “Vücut ısısı 37.8 C” veya “hasta ateşli idi (37.8 C) “Hasta toksik” denmez; “hastada toksik reaksiyon” görülür Etiyoloji, muhtemel nedenlerin hepsini kapsar

ANLAMLARI KARIŞTIRILANLAR Bulgular, EKG normal /anormal, Testler pozitif / negatif olur; kültürlerde üreme olur / olmaz “Tedavi rejimi” denmez, “tedavi protokolu” denir “Doz” bir seferde / toplam miktarı gösterir, “dozaj” bir zaman biriminde dozların düzenli verilmesidir Ör.: “50 mg’lık ilk dozdan sonra, dozaj günde üç kez 25 mg” “Biyopsi” alınır; “biyopsi örneği incelenir” “Otopsi” yerine “postmortem inceleme” kullanılır

Argo deyim Kullanılacak deyim % mg mg/dl 4+ proteinüri proteinüri (4+) kan şekeri kan glukoz düzeyi klinik materyal çalışmadaki hastalar konjenital kalp konjenital kalp hastalığı patoloji yok patolojik bulgu saptanmadı seroloji negatif serolojik bulgular normal ağır semptomatoloji ağır semptomlar üriner enfeksiyon üriner sistem enfeksiyonu periferik kan incelemesi periferik kan yaymasının hemoglobini hemoglobin düzeyi

“Jargon” deyim Kullanılacak deyim use utilize do perform start initiate end finalize, terminate make fabricate first initial last ultimate before prior after subsequent to now at this point in time

BAŞVURU MEKTUBU Resmi yazı niteliğindedir Konunun önemi ve Neden bu derginin seçildiği belirtilmeli Derginin yazım kurallarına titizlikle uyulmalı Ayrıca Yayın hakkı Yazarların onay formu Yazışma adresi Eklerin sayısı (metin, şekil vd.)

Reddedilme Oranı Reddetme oranları: Genel tıp dergilerinde % 85-90 Uzmanlık dergilerinde % 60-75 Paralı dergilerde % 5-15 2001 yılında işlemleri tamamlanan yazılarda Orijinal Vaka Turk J Pediatr 58/102 % 57 45/89 % 51 ÇSHD 25/52 % 48 12/34 % 35

Yayın Sayısı “nicelik olarak” Kişinin kredisi: “Yayınla ya da yok ol” (publish or perish) sendromu Akademik promosyon Kurumun kredisi Sponsörün dileği Sonrası için fon bulma kolaylığı Çok fazla yayın merakı (redandunt publication)

Bazı İlginç Makale Adları Kleist E, Moi H. Transmission of gonorrhoea through an inflatable doll. Geniturin Med 1993; 69: 322 Baerheim A, Sandvik H. Effect of ale, garlic, and soured cream ingestion on the appetite of leeches. BMJ 1994; 309: 1689. Jella SA, Shannahoff-Khasa DS. The effects of unilateral forced nostril breathing on the cognitive performance. Int J Neurosci 1993; 73: 61-68. Watanabe S, Sakamoto J, Wakita M. Pigeons’ discrimination of paintings by Monet and Picasso. Journal of Experimental Analysis of Behaviour 1995; 63: 165-174. Dart RC, Gustafson RA. Failurte of electric shock treatment for rattlesnake envenomation. Ann Emerg Med 1991; 20: 659-661. Schultz WW, van Andel P, Sabelis I, Mooyaart E. Magnbetic resonance imaging of male and female genitals during coitus and female sexual arousal. BMJ 1999; 319: 1596-1600

Yayın Sayısı “nitelik olarak” Amaç yayın üretmek değil, bilgi üretmektir Yayın Özgün Güncel Bilimsel ve Etik olmalıdır

Akademik Promosyon amaçlı yayın sayısını artırma çabaları Yayın Sayısı / Araştırma Süresi Yayın Hızı > Üretim Hızı

Akademik Promosyon amaçlı yayın sayısını artırma çabaları Kendi çalışmasıyla ilgili - 1 Dublikasyon (“Yinelenen Yayın”) Aynı makaleyi veya çevirisini aynı anda farklı dergilere göndermek “Tesadüfen aynı danışmana gidebilir” Not: Basım öncesi veya sonrası kongrelerde sunulması dublikasyon değildir

Akademik Promosyon amaçlı yayın sayısını artırma çabaları Kendi çalışmasıyla ilgili - 2 “Salamlama” – “Salam dilimleme” (“Salami science” – “Salami slicing”) Makaleyi parçalara bölmek LPU: “Least Publishable Unit”

Akademik Promosyon amaçlı yayın sayısını artırma çabaları Yapmadığı çalışmalarla ilgili Armağan yazarlık (“gift authorship”) Fabrication (“uydurmacılık) Falsification (“düzmececilik”) Plagiarism (“aşırmacılık”)

Bilimsel Yanıltma ve Saptırma Scientific misconduct Scientific deception Araştırmanın amaçlanması, tasarımı, iletilmesi veya bildirilmesinde genel olarak kabul edilen kurallardan sapma Bilimsel uygunsuz ya da kusurlu davranışlar

Bilimsel uygunsuz ya da kusurlu davranışlar Farkında olmadan yapılan yanlışlıklar Disiplinsiz (dikkatsiz, özensiz) çalışma sonucu yapılan yanlışlıklar “Cryptamnesia” Ben yaptım yanılsaması, “Ben bunu bir yerde okumadım, aklımda vardı, yaptım” Kasıtlı yapılan yalancılık,, bilimsel ahlaksızlık (“fraud”)

Disiplinsiz Çalışma “sloppy research” Yazar deneyimsizdir: Ne yaptığını, nasıl yazacağını bilmiyor Amaç, yöntem, istatistik, yorum yanlış veya , yetersiz Bilmeden yapılır: “niyet iyi, sonuç kötü” Çoğunlukla düzeltilebilir

Kasıtlı Yanıltma Bilimsel Ahlaksızlık Fabrication (“uydurmacılık) Falsification (“düzmececilik”) Plagiarism (“aşırmacılık”) Belirlenmesi güç olabilir

Fabrication “uydurmacacılık” Kuru laboratuvarcılık (“dry labbing”) “Deney yok, sonuç bol” Masa başı araştırmacılık (“desk research”)

Falcification “sahtecilik, düzmece, yalan beyan, tahrif etme, değiştirme” Verilerde değişiklik yapma; verilerin en uygunlarını alma, olmayan verileri, varmış gibi gösterme Başkalarının bulgularını bilerek gözardı etme

Saptırma - Yanlılık “bias” Önleme yolları Seçmede Rastgelleme (randomization) Değerlendirmede Körleme / İkili Körleme Yayında Pozitif sonuçları bildirme, negatif sonuçları bildirmeme eğilimi

Plagiarism “aşırmacılık”, “intihal” Başkasına ait bir “orijinal” fikrin, buluşun, araştırma sonuçlarının veya araştırma ürünlerinin bir bölümünün ya da tamamının, kaynak gösterilmeksizin, istemli olarak kopya ya da tercüme edilip, başka birisi tarafından kendisininmiş gibi göstermesidir

Taklit Hezel – Tehzîl (latife tarzında taklit) İktibas (aktarma) İntihal

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 21.2.2001 / 4630 Koruma süresi eser sahibinin yaşadığı müddetçe ve ölümünden itibaren 70 yıl devam eder (Madde 27) Yayımlanmış musikî, ilim ve edebiyat eserlerinden ... Maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde iktibaslar yapılmak suretiyle, hâl ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler vücuda getirmek serbesttir ... (Madde 34).

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 21.2.2001 / 4630 Alenîleşmiş bir eserin bazı cümle ve fıkralarının müstakil bir ilim ... Eserine alınması ... Alenîleşmiş güzel sanat eserlerinin ve yayımlanmış diğer eserlerin, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderecatını aydınlatmak maksadıyla bir ilim eserine konması ... (durumunda iktibas serbesttir) ... İktibasın belli olacak şekilde yapılması lâzımdır. İlim eserlerinde, iktibas hususunda kullnılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer belirtilir (Madde 35).

YAZAR BİLİMSEL EDİTÖR HAKEMLER (2+1) TEKNİK EDİTÖR Dil ve yazım birliği Yabancı dil editörü Kaynakların kontrolu BASIM Provaların okunması YAYIN DAĞITIM