1 SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİMİZDE KADIN SİGORTALILARA YÖNELİK ÖNEMLİ DÜZENLEMELER Aysel DEMİRELLİ Berna Gökçen AYAN

2  GELİR VERGİSİNDEN MUAF İSTEĞE BAĞLI KADIN SİGORTALILAR 5510 sayılı Kanunun geçici 16. maddesi üçüncü fıkrasından yararlanmak amacıyla Kurumumuza müracaat eden kadın sigortalıların gelir vergisinden muaf olarak evinde örgü, dantel, nakış, erişte, mantı vb. bir işi kazanç getirici olarak yapmaya başladığını ve bu işi sürekli ve kazanç getirici olarak da yapmaya devam edeceğini vergi dairesinden alacakları belge ile, Kurumumuza müracaat edenlerden 2013 yılı için brüt asgari ücretin 20 katı oranında prim ve takip eden her yıl 1’er gün arttırılmak suretiyle alınacaktır. İsteğe bağlı sigortalı olan bir kadın halen 283,68 TL prim öderken vergiden muaf olan kadın sigortalımız ise 2012 yılının ilk 6 ayı için 179,66 TL ödemektedir.

3 Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalılara, emeklilik veya yaşlılık aylığı talebinde bulunmaları halinde, 5510 Sayılı Kanunun yürürlük tarihinden ( ) sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte birinin;  Toplam prim ödeme gün sayısına eklenmesi,  Eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden indirilmesi, Uygulaması ile erken emekli olma imkanı sağlanmıştır.  SÜREKLİ BAKIMA MUHTAÇ MALUL ÇOCUĞU BULUNAN KADIN SİGORTALI

4 ÇOCUĞUN DOĞUM TARİHİ ÖLMESİ HALİNDE ÖLÜM TARİHİ BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL OLDUĞU DURUMUN TESPİT TARİHİ ÇOCUĞUN EVLİ OLUP OLMADIĞI KADIN SİGORTALI BOŞANMIŞ İSE VELAYETİ ALIP ALMADIĞI EVLAT EDİNİLİP EDİNİLMEDİĞİ MALUL ÇOCUĞU BİRDEN FAZLA OLUP OLMADIĞI SHÇEK KAPSAMINDA OLUP OLMADIĞI ÖNEMLİDİR.  SÜREKLİ BAKIMA MUHTAÇ MALUL ÇOCUĞU BULUNAN KADIN SİGORTALI

TARİHİNDEN ÖNCE TEVKİFAT KESİNTİSİ OLMASINA RAĞMEN İLGİLİ TARİH İTİBARİYLE GERİYE DÖNÜK TESCİL YAPILAMAYAN KADIN SİGORTALILARIMIZIN TALEP ETMELERİ VE TEVKİFAT MAKBUZU İBRAZ ETMELERİ HALİNDE TESCİL İŞLEMLERİ YAPILABİLECEKTİR 5

6 TARIM İŞÇİSİ OLARAK ÇALIŞAN KADIN SİGORTALILAR Kanunun Ek 5 inci maddesine göre tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışan sigortalılarımız, Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara ait Giriş Bildirgesini sürekli ikametlerinin bağlı bulunduğu muhtarlık ile ikamet ettikleri veya çalıştıkları il yada ilçede bulunan tarım müdürlüklerine onaylatıp, bağlı oldukları Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine müracaat etmeleri halinde, aynı gün itibariyle sigortalılıkları başlatılacaktır.

7  YURT DIŞINDA EV KADINI OLARAK GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANMASI Yurtdışında ev kadını olarak geçen süreler, medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurtdışında bulundukları süreleri, borçlanma talebinde bulunmaları halinde; yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerinin diledikleri kadarını borçlanabileceklerdir. Ancak borçlanma yapacak kişilerin borçlanma yaptıkları dönemde Türk vatandaşı olması gerekmektedir. Ev kadını olarak geçen sürelere ait belgeler Ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılmasında, ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi, ayrıca aşağıda belirtilen belgelerden biri ile teyit edilecektir. 1) İkamet belgesinin Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi. 2) Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge. 3) Yukarıdaki 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen belgeler temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi.

8  YURT DIŞINDA EV KADINI OLARAK GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANMASI Kanuna göre yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerin pasaport fotokopisi veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile borçlanılması halinde, sadece yurtdışında bulunulan süreler borçlandırılacak, pasaport fotokopisi veya yurda giriş-çıkış çizelgesinden ülkemizde bulunulduğu tespit edilen süreler hiçbir şekilde borçlandırılmayacaktır. 2. Borçlanma için başvurulacak kurum ve birim Ev kadını olarak geçen sürelerine ait borçlanma işlemleri Kurumumuzca yürütülecektir. Borç miktarının ödenmesi Tahakkuk ettirilen borç tutarının tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenmesi gerekmektedir. İlgili süre içerisinde ödeme yapılmaz ise yeniden başvuru şartı aranmaktadır.

9  YURT DIŞINDA EV KADINI OLARAK GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANMASI Borçlanılan süreler ; Türkiye’de borçlanma yapmadan önce hangi sigortalılık haline göre hizmeti varsa o statüde Türkiye’de sigortalılığı bulunmuyorsa 4/b (Bağ- Kur) kapsamında değerlendirilir. Borçlanılan süreler emeklilik şartlarını sağlamıyorsa geri iadesi alınması mümkündür.

10  DOĞUM BORÇLANMASI  5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bendi kapsamındaki kadın sigortalılara: - Doğumdan önce 4(a)tescilli olması, - Çocuğunun sağ olarak doğması, - İki doğumu aşmaması, şartlarıyla her doğumdan sonra sigortalı olarak çalışmadığı iki yıllık süreyi borçlanma imkanı sağlanmıştır.  Doğumdan sonra iki yıllık sürenin bir bölümünde çalışmış olan kadın sigortalının kısmi borçlanma hakkı da bulunmaktadır.

11  DOĞUM BORÇLANMASI  DOĞUM BORÇLANMASI YAPAN KADIN SİGORTALILARIMIZ BORÇLANMA TALEBİNDEN İTİTBAREN 1 AY İÇİNDE ÖDEME YAPMASI GEREKİYOR. BORCUN BİİR KISMINI ÖDEMESİ HALİNDE ÖDEDİĞİ KADAR KISMI HİZMET OLARAK SAYILIYOR.  ÖDEMEDİĞİ KISIM İÇİN TEKRAR BORÇLANMA TALEBİNDE BULUNURAK ÖDEME YAPMA HAKKI BULUNMAKTADIR.

GEBELİĞİN BAŞLADIĞI TARİHTEN İTİBAREN DOĞUMDAN SONRAKİ İLK SEKİZ HAFTALIK ÇOĞUL GEBELİK HALİNDE İLK ON HAFTALIK SÜRE ANALIK HALİ OLARAK KABUL EDİLİR. KADINLARIMIZN ANALIK HALİ NEDENİYLE SAĞLIK HİZMET SUNUCULARINA BASVURMALARI HALİNDE PRİM BORCU YADA SOSYAL GÜVENCESİ OLUP OLMADIĞI DİKKATE ALINMADAN ANALIK HALİNE İLİSKİN SAĞLIK HİZMETLERİNDEN FAYDALANABİLİR 12

13  ÇALIŞAN KADIN SİGORTALILARA ANALIK HALİNDE GEÇİÇİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ VERİLMESİ Çalışan kadın sigortalının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla,  Doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede,  Çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek, çalışılmayan her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

14  EMZİRME ÖDENEĞİ Analık sigortasından sağlanan diğer bir hak emzirme ödeneğidir. Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe; 120 gün kısa vadeli sigorta primi ödemiş olması durumunda 2012 yılının ilk yarısında doğan çocuklar için 89 TL emzirme ödeneği ödenir. Sigortalılığı sona eren kadın sigortalımız veya erkek sigortalımızın çalışmayan eşinin son 15 ay içerisinde 120 gün prim ödemiş olması ve sigortalılığın sona ermesinden sonra 300 gün içerisinde doğum yapması halinde yine emzirme ödeneği ödenir.

15  EMZİREN KADIN SİGORTALI 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki kadın sigortalıların, İş Kanunu kapsamında çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda uğrayabileceği kazalar, iş kazası olarak sayılmıştır. Buna göre, emziren kadın sigortalıya, çalışamadığı bu dönemde geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmaktadır.

16  EVLENME ÖDENEĞİ Kurumumuzdan yetim aylığı almakta olan kız çocuklarına, evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği adı altında peşin olarak ödenmektedir. Evlenme ödeneği alan kız çocuğunun iki yıl içerisinde aylık veya gelir yönünden yeniden hak sahibi olması halinde, kendilerine iki yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanamasa da, bu süre zarfında genel sağlık sigortalısı sayılmaları sağlanmıştır.

Evli olmakla birlikte çocuk sahibi olamayan genel sağlık sigortalısı kadın ise kendisinin, erkek ise karısının; yapılan tıbbi tedaviler sonrasında normal tıbbi yöntemlerle çocuk sahibi olamadığının ve ancak yardımcı üreme yöntemi ile çocuk sahibi olabileceğinin Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben mümkün görülmesi, 23 yaşından büyük, 39 yaşından küçük olması, son üç yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamamış olduğunun belgelenmesi halinde en fazla iki deneme ile sınırlı olmak kaydı ile genel sağlık sigortası kapsamında Kurumca karşılanmaktadır. Ancak bu yardımlardan yararlanılabilmesi için en beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olunması ve 900 gün GSS prim gün sayılı bulunması gerekmektedir. 17

4447 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 10 UNCU MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ  Yasal Dayanak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun geçici 10 uncu maddesi  Uygulama başlangıcı 1/3/2011 tarihinde uygulanmaya başlamıştır.  Uygulamanın sona erme tarihi 31/12/2015 tarihinde uygulama sona erecektir. (Bakanlar Kurulu uygulama süresini 5 yıl süreyle uzatmaya yetkilidir.)  İkincil Mevzuat 2011/45 sayılı Genelge

SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 10 UNCU MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ Teşvik ile sağlanan fayda İşveren tarafından ödenmekte olan prim oranının prime esas kazanç üst sınırına kadar olmak üzere 19,5 puanı İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanmaktadır. İşverenin işsizlik sigortası hariç sigorta prim yükünün %33,5 ila %39 arasında olduğu dikkate alındığında, işverenin toplam sigorta prim yükünde %58 ila %50 oranında prim azalması sağlanmaktadır.

SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 10 UNCU MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ Genel Şartlar 1/3/2011 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar özel sektör işverenlerince işe alınması ve fiilen çalıştırılması, Alındıkları tarihten önceki altı aya ilişkin SGK’ya verilen Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması,(4/a ve 4/c kapsamında sigortalı olmamaları) İşe alındıkları tarihten önceki son altı aydaki ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması, gerekmektedir.

SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 10 UNCU MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlardan; Mesleki yeterlik belgesi sahipleri için 48 AY* Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler için 36 AY* Yukarıda sayılan belge ve niteliklere sahip olmayanlar için 24 AY* * Bu kapsama girenlerin Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde ilave olarak altı ay süre eklenir.

SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 10 UNCU MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ ÖRNEK Prime esas kazanç : 837 TL Ödenmesi gereken sigorta primi (%33,5)* : 280,40 İşsizlik Sigortası tarafından karşılanacak tutar (%19,5) : 163,22 Teşvik uygulaması sonrasında işverenin ödemesi gereken toplam tutar : 117,18 *Kısa vadeli sigorta prim oranı %1 olarak alınmıştır.

BAĞ-KUR’A TABİ EŞİ OLAN VE BORCU BULUNMASI NEDENİYLE EŞİNDEN DOLAYI SAĞLIK HİZMETİNDEN FAYDALANAMAYAN KADIN SİGORTALILARINIZ GELİR TESTİ YAPTIRARAK EN AZ 35,46 EN FAZLA 212,50 TL ÖDEYEREK GENEL SAGLIK SİGORTASINA BASVURABİLİRLER. 23

24 Teşekkür Ederiz...