Dr Pınar Pazarlı Göğüs Hastalıkları ve TB uzmanı Sakarya Üniversitesi SİGARA BIRAKMA SÜRECİ Dr Pınar Pazarlı Göğüs Hastalıkları ve TB uzmanı Sakarya Üniversitesi

SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ SAÜ SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ 2006

Bağlasan Durur mu? Fotoğraf: FİTNAT ÇİMŞİT

SAÜ Tütün Kontrolü Koordinasyon Kurulu’nun projeleri ve ülkemizdeki tütün kontrolü çalışmalarına katkısı 9.4.2009 Saat: 09:00 -09:30 Salon 6

Transtheoretical Model Sigara Bırakma Süreci Sigarayı bırakmak = Davranış değişikliği Transtheoretical Model Bu modele göre; sigara içen bireyler, sigara bırakma öncesi, sırası ve sonrasında davranışsal yönden farklı 5 evre içinde geçiş yaparlar. Prochaska ve DiClemente

Davranış Değişikliği Evreleri Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri Bırakmayı düşünmeme (pre-contemplation) Bırakmayı düşünme (contemplation) Bırakmaya hazırlanma (preparation for action) Bırakmayı deneme (action) Bırakmayı sürdürme (maintenance)

Transtheoretical Model Kişinin gereksinimini karşılayacak uygun müdahaleler Evreler arası geçiş = Niyet

Değişim evrelerine göre yaklaşım Yaklaşımın etkinliği; Olgunun doğru tanımlanmasına Doğru stratejilerin uygulanmasına bağlıdır Hekimin başarısı; - Birey hangi evrede? - Evreler arası geçişi sağlamak için ne yapılabilir?

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri Sürdürme Deneme Hazırlanma Düşünme AKTİF İÇİCİ Düşünmeme BIRAKMA GÜNÜ

Bırakmayı düşünmeme evresi Gelecekte (en az 6 aylık sürede) sigara ile ilgili davranış değişikliği düşünmez. Sigara alışkanlığının sonuçları hakkında yeterli bilgisi yoktur ve bilgiyi almaktan kaçınır ya da direnç gösterir. İçiciliğin yarattığı hastalık risklerini göz ardı etme, bunun yerine nikotinden edindiği faydaları düşünme eğilimindedir. Önceki başarısız deneme sonuçlarını, bırakma konusunda yetersizlik ya da iradesizlik olarak yorumlar. Başarabileceğine inanmaz, bırakma konusunda isteği ve kendine güveni yoktur.

Haziran 2007 – Polikliniğimizin 1. yıldönümü

38 yıl X 3 paket/gün sigara anamnezi mevcut ~ 2 yıldır sigara içmiyor Orhan Bey 1950 doğumlu 38 yıl X 3 paket/gün sigara anamnezi mevcut ~ 2 yıldır sigara içmiyor

Bırakma denemesi için isteksiz bireyler 5R UYGULAMASI Relevance (ilgilen) Risks (riskler) Rewards (kazançlar) Roadblocks (engeller) Repetition (tekrarla)

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri Sürdürme Deneme Hazırlanma Düşünme AKTİF İÇİCİ Düşünmeme BIRAKMA GÜNÜ

Bırakmayı düşünme evresi Gelecek 6 ay içinde bırakmayı düşünmektedir Bırakmak için gün belirleme eğilimi yoktur, bırakmayı erteleten gerekçeleri hep ön plandadır Sigarayla ilgili zıt düşünceler neredeyse eşittir Düşünme evresinde sıkışmış kalmıştır

Haziran 2007 – Polikliniğimizin 1. yıldönümü

İsmail Bey 1973 doğumlu – Güvenlik Şube Müdürü 17 X 1 paket/yıl sigara anamnezi mevcut ~ 2 yıldır sigara içmiyor

Bırakma denemesi için istekli bireyler 5A UYGULAMASI Ask (sor) Advice (öner) Assess (değerlendir) Asist (destekle) Arrange (izle)

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri Sürdürme Deneme Hazırlanma İÇMEYEN Düşünme Düşünmeme AKTİF İÇİCİ BIRAKMA GÜNÜ

Hazırlanma Evresi İçici, gelecek 1 ay içinde bırakmayı planlamıştır. İlk adım “bırakma günü”nün tespitidir. İçicinin bırakma gününe dek edineceği, bağımlılıkla mücadelesini kolaylaştıracak her türlü donanım deneme evresindeki başarısını arttıracaktır.

İçicinin sigara kullanma şekli ve içmesini tetikleyen faktörler hakkında farkındalığını arttırmak Deneme döneminde yaşayacağı “ani içme isteği” ile kişisel başetme yöntemleri geliştirmesini sağlamak

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri Sürdürme Deneme Hazırlanma İÇMEYEN Düşünme Düşünmeme AKTİF İÇİCİ BIRAKMA GÜNÜ

Bırakmayı deneme evresi Sigarayı bırakma adımını atmıştır. Henüz 6 aylık süre dolmamıştır. Bu evre nükslerin en sık yaşandığı dönemdir. Nüks, %50 oranında ilk 2-3 haftada görülür. Nüks riski azalarak devam eder.

Bırakmayı sürdürme evresi 6 aydan daha uzun süredir sigara içmiyordur. Nükslerden kaçınmaya çalışmaktadır. Kendine güveni artmıştır. Nüks riski devam etmektedir.

Davranış değişikliği evreleri Deneme Kalıcı değişiklik Hazırlanma Sürdürme Düşünme Nüks Düşünmeme

Pratik Yaklaşım Bırakma denemesi için isteksiz bireyler Bırakma denemesi için istekli bireyler %40’ının sigara bırakma sürecinin 1. evresinde %40’ının sigara bırakma sürecinin 2. evresinde 5R hizmetler ve araştırmalar %20’si sigara bırakma sürecinin 3. evresinde %1’i Sigara Bırakma Polikliniği Prochaska JO. Population treatment for addictions. Curr Dir Psychol Sci 2004; 13(6): 242-6

Herbir evredeki içici için gerçekçi hedefler belirleme stratejisinin, tüm içicileri hemen bırakma denemesi için zorlamaktan daha etkin sonuçlar doğurduğu bilinmektedir. İçicinin yalnızca bir sonraki evreye geçişine yolaçan açık ve net müdahaleler, içicilerin sigarasız kalma oranını %75 arttırır.

İstek, sabır, özveri, inanç, kararlılık… Sigara bırakma süreci, sigara içen kadar ona yardım etmeye çalışan hekim için de zorlu bir süreçtir. İstek, sabır, özveri, inanç, kararlılık…