ÖĞR. GÖR. ELİF ÜNALAN ÖZÇELİK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE EPİDEMİYOLOJİ UYGULAMALARI VE MESLEKSEL EPİDEMİYOLOJİ ÖĞR. GÖR. ELİF ÜNALAN ÖZÇELİK

EPİDEMİYOLOJİ

Epidemiyoloji, toplumlarda sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır.

Epidemiyolojinin iş sağlığı alanındaki uygulamaları ise çalışanların bütün sağlık sorunlarının değişik gruplarda tanımlanması ile başlar. Çalışanlardaki hastalıkların ve ölümlerin nedenleri aydınlatılmaya çalışılır.

Bir bilim olarak epidemiyoloji günümüzden 150 yıl kadar önce Londra da ki kolera salgının incelenmesi şeklindeki çalışmalarla ortaya çıkmıştır.

İş sağlığı alanında kullanılan başlıca sağlık ölçütleri İnsidans hızı Prevalans hızı Mortalite hızı İş kazası sıklık hızı İş kazası ağırlık hızı

İnsidans hızı Bir sağlık olayının toplumdaki görülme sıklığına işaret eden en temel göstergelerden biri insidans hızıdır. Büyüklüğü bilinen bir grupta belirli bir sürede ortaya çıkan hastalık sayısına işaret eder. Hastalık veya benzeri bir sağlık olayı sayısının grubun nüfusuna bölümü şeklinde hesaplanır ve incelenen olayın sıklığına göre yüz veya bin gibi sayı ile çarpılmak suretiyle yüzde veya binde şeklinde ifade edilir.

Örneğin, 200 kişinin çalıştığı bir işyerinde bir yıl içinde 20 kişide solunum sistemi enfeksiyonu görülmüş olsa, bu gruptaki solunum sistemi enfeksiyonu insidans hızı (20/200) yüzde 10 olarak bulunur.

İnsidans hızı bir yıllık süre için hesaplanabileceği gibi daha uzun veya daha kısa süreler içinde hesaplanabilir.

Prevalans hızı Belirli bir toplulukta her hangi bir zamanda yeni bulunan hastaların yanı sıra eskiden beri var olan hastaları da içine alan alan bir değerdir. Prevalans= İnsidans X Süre

Mortalite Hızı Epidemiyolojik çalışmalar hastalık sıklığına ilişkin ölçütlerden önce ölümlerle ilgili ölçütler kullanılmıştır. Ölümlerle ilgili olarak en sık kullanılan ölçüt mortalite hızıdır.

İş kazası sıklık hızı Bir işletmede iş kazası görülme olasılığı belirten değerdir. Örneğin 250 işçinin çalışmakta olduğu bir işletmede bir yılda 5 tane iş kazası meydana gelmiş olsa, iş kazası sıklık hızı yüzde 2 (5/250) olarak hesaplanır.

İş kazası ağırlık hızı İş kazalarının görülme sıklığının yanı sıra, kazanın sonucu da önemlidir.

Epidemiyolojide veri kaynakları Genel amaçlı resmi kayıtlar Nüfus Sayımı Bilgileri Ulusal ölüm kayıtları Ölümlerle ilgili diğer bilgiler Ulusal hastalık kayıtları Hastalıklarla ilgili diğer bilgiler B) Çalışma hayatı ile ilgili kayıtlar İş yeri sağlık güvenlik biriminde tutulan kayıtlar

Epidemiyolojide araştırma yöntemleri Tanımlayıcı araştırmalar Kesitsel araştırmalar Kohort araştırmaları Vaka-kontrol araştrmaları

Epidemiyolojinin iş sağlığı alanında kullanım amaçları Çalışanların genel sağlık sorunlarının değerlendirilmesi Normal değerlerin saptanması Neden sonuç ilişkileri konusunda hipotez geliştirilmesi Nedensel ilişkilerin araştırılması Doz-cevap (maruziyet-etki) ilişkisinin değerlendirilmesi Sağlığı geliştirici faktörlerin tanımlanması Koruyucu yöntemlerin değerlendirilmesi İşyeri sağlık biriminin çalışmalarının değerlendirilmesi