Edgar Dale’in Yaşantı Konisi
Dale, yaşantılarla kavramların oluşumu arasındaki ilişkilerden yararlanarak, hedeflere eriştirecek öğretme durumlarının seçiminde, öğretmen ve eğitimcilere yardımcı olmak üzere "yaşantı konisi" adını verdiği esnek bir model geliştirmiştir.
Dale’in yaşantı konisi, öğretim durum, araç ve materyallerinin tasarlanmasında dikkate alınmaktadır.
Dale’in yaşantı konisi şöyledir:
Soyut Öğrenme Yaşantısı Sözel Semboller ve Metinle Görsel Semboller ve Resimlerle Ses Kayıtları ve Fotoğraflar Yoluyla Hareketli Resimler Yoluyla Sergiler Yoluyla Geziler Yoluyla Gösteriler Yoluyla Rol Yapma Yoluyla Model ve Örneklerle Doğrudan Soyut Öğrenme Yaşantısı Somut Öğrenme Yaşantısı
Yaşantı konisi şu şekilde sadeleştirilebilir:
İmgesel Öğrenme Yaşantıları Simgelsel Öğrenme Yaşantıları (Sembolleştirerek) İmgesel Öğrenme Yaşantıları (İzleyerek) Doğrudan Öğrenme Yaşantıları (Yaparak)
Dale' in konisinde; Bütün duyu organlarıyla edinilebilecek somut yaşantılar koninin tabanına, daha az sayıda duyu organıyla edinilebilecek daha soyut yaşantılar daha yukarılara yerleştirilmiştir. Bireylerin doğrudan, yaparak yaşayarak deneyimleceği yaşantılar koninin tabanına, araçlar ve semboller yardımıyla deneyimleyeceği yaşantılar ise daha yukarılara konulmuştur.
Yaşantı Konisinin dayandığı ilkeler şöyle sıralanabilir: Koninin alt tarafında daha somut öğrenme yaşantıları, üst tarafında ise daha soyut öğrenme yaşantıları bulunmaktadır. Koninin basamakları arasında zorluk ilişkisi yoktur. Koninin alt tarafındaki yaşantılarda daha fazla duyu organı kullanılmaktadır.
Yaşantı konisini yorumlarken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: Öğretimin koninin altında bulunan basamaklardan üstündeki basamaklara doğru tasarlanması zorunluluğu yoktur. Bir basamak diğerinden daha üstün ya da önemli değildir. Koni esnektir, basamaklar arası geçişler olabilir. Koninin alt basamakları küçük yaştaki, üst basamakları ise daha ileri yaştaki öğrenenler içindir anlayışı yanlıştır. Koninin alt basamaklarını üst düzey düşünme, üst basamaklarını ise alt düzey düşünme ile ilişkilendirmek yanlıştır.