HUKUK İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARABULUCULUK DAİRE BAŞKANLIĞI

ARABULUCULUK GENEL GÖRÜNÜMÜ 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 22.06.2012 tarihli ve 28331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın ve Arabuluculuk Kurulu’nun kuruluş, teşkilat ve görevlerini düzenleyen 28 ila 32 inci maddeleri kanunun yayımı tarihinde, diğer hükümler ise 22.06.2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun yönetmeliği de kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 22.06.2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 22 Haziran 2012 tarihinde Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Arabuluculuk Daire Başkanlığı kurulmuştur.

EĞİTİMDE GELİNEN DURUM Mevcut durumda eğitim izni verilen 50 eğitim kuruluşu bulunmaktadır. Bu eğitim kuruluşlarında yaklaşık 5000 kişiye arabuluculuk eğitimi verilmiştir. Henüz hazırlanmış bir eğitim modülü bulunmamaktadır. Dolayısıyla ülkemizde arabuluculukta belirli konularda uzmanlaşma da bulunmamaktadır. Mevcut durumda 58 ilde arabulucular siciline kayıtlı 1613 arabulucu bulunmaktadır.

ARABULUCULUK SINAVLARI Arabuluculuk Yazılı ve Uygulamalı Sınavlarına Başvuran Sayıları  SINAV Yazılı Sözlü Uygulamalı 1 1638 1569 2 1741 1529 3 644 525 4 311 Henüz Yapılmadı Toplam 4334 3623

Arabuluculuk Yazılı ve Uygulamalı Sınavlarında Başarılı Olanlar  SINAV Yazılı Sözlü Uygulamalı 1 1580 1457 2 1579 1244 3 535 478 4 242 Henüz Yapılmadı Toplam 3936 3179

ADLİYELERDEKİ DURUM 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu gereğince hakimler tarafları arabuluculuğa teşvik etmek zorundadır. Bununla birlikte mevcut durumda hakimler arabuluculuğa teşvik konusunda yeterli çabayı göstermediği anlaşılmaktadır. Mevzuatsal değişiklikle adliyelerdeki hakimlerin de arabulucu olması sağlanabilir. Ayrıca hakimlerin arabuluculuğa yönlendirmesi konusunda teşvik edici maddeler gerekmektedir.

PROJE FAALİYETLERİ VE GÖSTERGELER Mevzuatın iyileştirilmesi Türkiye’deki özel hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuğun etkin şekilde uygulanmasını sağlayacak yasama ortamının oluşturulmasının desteklenmesi; Arabuluculuk Pilot Uygulamaları ve Değerlendirmesi Hukuk uyuşmazlıklarındaki etkili arabuluculuk pilot uygulamalarına dayalı olarak Türkiye için uygulanabilir bir modelin geliştirilmesi; arabuluculuk pilotları altyapısının oluşturulması, araçların sağlanması ve gözlemlerin sunulması; Arabuluculuk Eğitimi Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulmuş olan Arabuluculuk Dairesinin kurumsal ve eğitim kapasitesinin güçlendirilmesi Farkındalık Yaratılması Hâkimler, avukatlar, sivil toplum ve kamu bireyleri arasında arabuluculuk işlevi konusunda farkındalığın artırılmasıdır.

Mevcut Durum Proje Bileşeni 3 - Uygulamalar Uyuşmazlıkların konulara göre dağılımına baktığımızda %77'sinin işçi-işveren uyuşmazlığı, %5.7'sinin maddi manevi tazminat ve %4.3'ünün nafaka ile ilgili olduğunu görmekteyiz.

Mevcut Durum Proje Bileşeni-3 Uygulamalar Hakimler Arabuluculuk yöntemini kullanmıyor Mahkeme içi arabuluculuk yönteminin uygulanması Yeni proje ile 5 pilot adliyede 30 mahkemede arabuluculuk uygulamarının geliştirilmesi hedeflenmekte. Pilot adliye önerileri İstanbul 10 (2 Asliye Hukuk, 4 Asliye Ticaret, 2 Tüketici Mahkemesi, 2 Fikri ve Sinai Haklar) İzmir 7(4 Asliye Ticaret, 2 Asliye Hukuk, 1 Aile Mahkemesi Bursa 5 (3 İş Mahkemesi, 1 ticaret mahkemesi, 1 asliye hukuk mahkemesi) Kayseri 4 (2 İş, 1 asliye ticaret, 1 asliye hukuk mahkemesi) Mersin 4 (2 Aile, 1 Asliye Hukuk, 1 İş Mahkemesi)

Barolarla İşbirliği Mevcut durumda 10 tane ilin baro başkanı arabulucudur. Aksaray Levent BOZKURT Konya Fevzi KAYACAN Manisa Zeynel BALKIZ Mardin Azat YILDIRIM Rize Yunus ÇORUH Samsun Kerami GÜRBÜZ Siirt Mehmet Cemal ACAR Şanlıurfa Hikmet DELEBE Van Murat TİMUR Yozgat Mehmet ŞİMŞEK Bu güne kadar barolar ile işbirliği içerisinde arabuluculuk konulu seminerler gerçekleştirilmiştir. Bazı baroların içerisinde arabuluculuk komisyonları kurulmuştur. Arabuluculuk sayesinde Adalet Bakanlığı ile avukatlar arasında bir köprü kurulmuştur.

Mevcut Durum Proje Bileşeni 4- İletişim Stratejisi ve Farkındalık Kampanyaları Adalet Bakanlığı 2013-2015 UNDP –Faz I UYAP SMS Sistemine Kayıtlı 730.000 Davacı ve Davalıya Arabuluculuk İle İlgili Bilgi Verici SMS Gönderilmiştir. 3 Yerli Dizide (Çocuklar Duymasın, Seksenler ve Zengin Kız Fakir Oğlan) Arabuluculuk Konusu İşlenmiştir. 1 Yerli Dizide Daha Arabuluculuk Konusu İşlenmesi İçin Görüşmeler Sürmektedir. 20.000 Adet Arabuluculuk Afişi ve 310.000 Adet Arabuluculuk Broşürü Hazırlanarak Tüm Adliyeler, Barolar, Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf ve Sanatkarlar Odalarına Gönderilmiştir. 8500 adet Arabuluculuk Mevzuat Kitapçığı bastırılarak ilgili hukuk mahkemeleri, başsavcılıklar, komisyonlar ve bölge idare mahkemelerine gönderilmiştir. Baro lar (10) Sivil Toplum Kuruluşları (6) Üniversiteler (11) Hakimler (7) TOBB-TESK (28) Toplam 62 toplantı ve işbirliği görüşmesi gerçekleştirildi. Çeşitli Bölgesel ve Yerel Toplantılar 100,000 kişiye ulaşım Kampanya Stratejisi

Kampanya ve İletişim Stratejisi Problem Tespiti: Stratejinin Çalışma Konuları Hedef Gruplara Mesajlar Arabuluculuk seçeneği konusunda kamuoyunun yeterli farkındalığa sahip olmaması Adalet sistemi mensuplarının arabuluculuk hakkında yeterli bilgi ve anlayışa sahip olmaması Farklı paydaşlar arasında yeterli işbirliği olmaması ve usule ilişkin uygulamaların etkili olmaması (özellikle arabuluculuğun ilk önerildiği aşamada) Genel kamuoyuna: Arabuluculuk mahkeme sürecine göre ihtiyaçlara çok daha iyi cevap veren bir yöntemdir. Arabuluculuk mahkemede harcanan süreye göre çok daha kısa süreli bir işlemdir. Arabuluculuk uyuşmazlıkları fiilen çözer. Arabuluculuk genelde tazminatla sona erer. Arabuluculuk ihtilaflı tarafların ihtiyaçları üzerinde durur. Arabuluculuk yerlidir. Adalet Sistemi çalışanlarına: Arabuluculuk mahkeme sürecine alternatif etkili bir yöntemdir. Arabuluculuk mahkeme sistemindeki birikmiş iş yükünü azaltacaktır. Sürece son şeklinin verilmesi ve arabuluculuğun daha etkin hale getirilmesi için adalet sistemi çalışanlarının girdileri çok önemlidir. Çeşitli meslek grupları arasında işbirliği yapılması arabuluculuğun başarılı olması için gereklidir. Arabuluculuk yerlidir!

Hedef Grup Analizi ??? Genel Kamuoyu: Türk halkı genellikle mahkeme sistemini kullanmakta ve bu sistemin haklarını daha iyi koruduğuna inanmaktadır. Arabuluculuk bilinmemektedir. Türkiye’de insanların sorunlarını ve uyuşmazlıklarını kendileri için karar verecek bir “otoriteye” götürme gibi bir eğilimleri vardır. Mahkemedeki hâkim işte böyle bir otoritedir. Türk halkı arasında avukatlara da güvenememe söz konusudur. Yeni oluşturulan arabuluculuk sistemi halk tarafından bilinmemekte, insanlar arabuluculuğun ne olduğunu anlamamaktadır, dolayısıyla taraflara verilen bilgilerin yeterli olması gerekir. Yargı Mensupları /Hukuk Profesyonelleri : Hukuk profesyonelleri arasında arabuluculuk konusunda bilgi eksikliği vardır ve bazı yanılgılar söz konusudur. Bazıları arabuluculuğun mahkeme performansını artırmayacağını ve Türk adalet sisteminde tam olarak tanınmadığını düşünmektedirler. Deneyimlemedikleri bir yeniliği uygulamaktan çekinmekte, aynı zamanda performanslarını olumsuz yönde etkileyeceğini düşünmektedir.

Veri Toplama Araştırma Analiz Değerlendirme Çalışmaları İletişim ve Kampanya Araştırması Temel Araştırma—Sonuç İzleme Araştırması UYAP verileri TBB ve Baro verileri Arabuluculuk Daire başkanlığı verileri Pilot mahkemeler Avukat ve hakimlere uygulanacak web tabanlı anket Çalışanlar ve İş dünyası Odak Grup çalışması Hedef Grup Analizi İletişim Stratejisi geliştirme UYAP verileri TBB ve Baro verileri Adliye kullanıcıları araştırması Telefon hattı Web tabanlı anket Etki Analizi - Bağımsız bir kuruluş tarafından verilerin analiz edilmesi- Yoğun katkıya ihtiyaç var.

Performans Göstergeleri Beklenen Sonuç -1 (1) Gerekli mevzuatın Adalet Bakanlığı tarafından makul bir süre içinde CEPEJ İlkeleri ve uluslararası standartlara uygun şekilde değiştirilmesi. (2) Özel hukuk uyuşmazlıklarına ilişkin Arabuluculuk Kanunu taslak değişiklikleri için ilgili kurumlar ve AK uzmanlarından Avrupa standartlarına uygunluğunun tespit edilmesi. Beklenen Sonuç -2 (1) Arabuluculuk uygulamalarında görevlendirilen hakim sayısı, hakim kararlarında arabuluculara yapılan göndermeler ve arabuluculukla çözümlenen özel hukuk uyuşmazlıklarının, UYAP Sisteminde toplanan verilere kıyasla iki yıl içinde pilot mahkemelerde %5 oranında artırılması. (2) Arabuluculuğu performans değerlendirme kriteri ve referans noktası olarak kabul eden HSYK tarafından terfi alan, arabuluculuk uygulamalarıyla davalarının sonuçlandırılmasını sağlayan hakimlerin sayısının Proje dönemi sonunda %5 oranında artırılması. (3) Adalet Bakanlığı tarafından, pilot uygulamaların başarılı şekilde uygulanması sonucunda bir yol haritasının geliştirilmesi. Pilot uygulama dışındaki yeni mahkemelerin arabuluculuk pilot mahkemesi olmak üzere başvurması. Beklenen Sonuç -3 (1) Arabulucular için Eğitim Merkezleri tarafından, Avrupa ilkelerine uygun standartlaştırılmış eğitim programları ve eğitim materyalleri konusunda görüş ve gözlemlerini bildirmesi için periyodik olarak anketlerle geri bildirim sağlanması. (2) Sağlanan arabuluculuk eğitiminin kalitesinin olumlu şekilde CEPEJ uzmanları tarafından değerlendirilmesi. (3) Medeni hukuk ve aile hukuku konularında arabuluculukta CEPEJ ilkelerinin açık bir şekilde ve eksiksiz olarak Adalet Bakanlığı, Arabuluculuk Dairesi, eğiticiler ve hâlihazırda tescili olan arabulucular tarafından uygulamaya konması Beklenen Sonuç-4 (1) İnternet sitesi ziyaretleri, TV spotlar ve ilgili kanalar ve medya üzerinden haberler ile mahkemeler ve diğer ilgili kurumlar tarafından dağıtılan broşürler ve kitapçıklarla ulaşılan toplum fertleri sayısının 1.000.000 kişiye ulaşması (buna genel kamu, ulusal makamlar ve diğer ilgili aktörlerin özel hukukta arabuluculuğun anlamı, rolü ve avantajları konusunda daha ileri düzeyde bilgi sahibi olması dahildir). (2) Pilot mahkemelerdeki arabuluculuk başvurularının Proje sonuna kadar %5 artırılması. (3) Arabuluculuktan faydalanmak üzere başvuruda bulunan Meslek Kuruluşu sayısının artması. (4) Hakimlerden arabuluculuk sürecini duyan tarafların sayısının ve arabuluculuğun kullanılması amacına yönelik kamu farkındalık araçlarının ve elde edilen sonuçlar konusundaki memnuniyetin artması.

ARABULUCULUK DAİRE BAŞKANLIĞI’NIN YAPMIŞ OLDUĞU FAALİYETLER

KONFERANS-SEMİNER-TOPLANTI (Farkındalık Oluşturma ve Tanıtım Amaçlı) Baro, Dernek ve Sivil Toplum Kuruluşları İle 16 Üniversiteler İşbirliği İle 11 Hakimlere Yönelik 7 TOBB-TESK İşbirliği ile 28 TOPLAM 62

Almanya, Avusturya ve İngiltere’ye Çalışma Ziyaretleri Gerçekleştirilmiştir.

Daire Başkanlığımıza Gönderilen 234 Arabuluculuk Uygulamasından 229’u anlaşma ile sonuçlanmıştır. %98 oranında başarı sağlandığı görülmektedir. BAŞARILI 234 BAŞARISIZ 5 TOPLAM 229

TANITIM FAALİYETLERİ UYAP SMS Sistemine Kayıtlı 730.000 Davacı ve Davalıya Arabuluculuk İle İlgili Bilgi Verici SMS Gönderilmiştir. 3 Yerli Dizide (Çocuklar Duymasın, Seksenler ve Zengin Kız Fakir Oğlan) Arabuluculuk Konusu İşlenmiştir. 1 Yerli Dizide Daha Arabuluculuk Konusu İşlenmesi İçin Görüşmeler Sürmektedir. 20.000 Adet Arabuluculuk Afişi ve 310.000 Adet Arabuluculuk Broşürü Hazırlanarak Tüm Adliyeler, Barolar, Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf ve Sanatkarlar Odalarına Gönderilmiştir. 8500 adet Arabuluculuk Mevzuat Kitapçığı bastırılarak ilgili hukuk mahkemeleri, başsavcılıklar, komisyonlar ve bölge idare mahkemelerine gönderilmiştir.

Arabuluculuk Daire Başkanlığının web Sayfası Hazırlanmış Ve 19. 06 Arabuluculuk Daire Başkanlığının web Sayfası Hazırlanmış Ve 19.06.2013 Tarihinde Yayına Başlamıştır. Arabuluculuk popup’ı Hazırlanmış, 40.000’e Yakın Avukatın Avukat Portalına, www.adalet.gov.tr Sayfasına ve UYAP Sayfasına Açılır Pencere Şeklinde Yerleştirilmiştir. Güncel Arabulucular Listesi web Sayfamızda Yayınlanmaya Başlanmış, Adalet Bakanlığı Resmi web Sayfasına ve Uyap Portal’a Link Verilmiştir. Arabuluculuk Destek Hattı oluşturularak proje ofisinde görevli psikolog, sosyal çalışmacı ve sosyologlar vasıtasıyla arayan vatandaşlara arabuluculukla ilgili bilgilendirme yapılmıştır.

Sınavı Kazanan Arabulucu 3180 iken çözüm tutanağı sayısı neden 209? Mevcut durumda arabulucular siciline kayıtlı 1613 arabulucu bulunmaktadır. Arabulucular siciline kaydolmaya hak kazanan diğer arabulucuların arabuluculuğun geleceğini görmek için bekledikleri düşünülmektedir. Ayrıca arabuluculuğun tanıtımı konusundaki sıkıntılar da arabuluculuğa başvuruları olumsuz bir şekilde etkilemektedir.

Yasal Mevzuattaki Sıkıntılar ve Çözüm Önerileri Arabuluculuk kanununda ve diğer özel kanunlarımızda arabuluculuğa teşvik edici hükümler bulunmamaktadır. Dolayısıyla tarafların arabuluculuğu kullanması durumunda onlara avantaj sağlayacak hükümler getirilmelidir. Aile hukukunda bir çok alan mevzuatsal kısıtlamalar nedeniyle arabuluculuk kapsamı dışında kalmıştır. Halbuki dünyada arabuluculuk aile arabuluculuğu ile başlamış olup, aile hukuku arabuluculuğa çok uygun bir alandır. Zorunlu arabuluculuk hiç düşünülmemiştir. Halbuki birtakım davalarda veya belirli bir miktara kadar olan uyuşmazlıklarda zorunlu arabuluculuk düşünülebilir. Mevzuat hazırlanırken adli yardım düşünülmemiştir. Gerek tarafların arabuluculuğa başvurma sürecinde gerekse tarafların arabuluculuk sürecinde kendisini avukatla temsil ettirmesi durumunda adli yardım yer almamaktadır.

Arabuluculuk Daire Başkanlığının bütçesi bulunmamaktadır Arabuluculuk Daire Başkanlığının bütçesi bulunmamaktadır. Daire başkanlığı Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları Genel Müdürlüğü olarak düşünülüp bütçesi bulunsa idi tanıtım faaliyetlerinin daha kolay gerçekleştirilebilirdi. Arabulucuların Arabulucular Sicili’ne kayıt olmak için ödemiş olduğu yıllık aidat ve giriş aidatı direk maliyeye gelir olarak kaydedilmektedir. Bu husus mevzuatta Arabuluculuk Daire Başkanlığı’na gelir olarak yatırılır şeklinde düzenlenmesi gerekirdi.