HAYATI, GÖRÜŞÜ VE ERKEN DÖNEM ESERLERİ FRANK LLOYD WRİGHT HAYATI, GÖRÜŞÜ VE ERKEN DÖNEM ESERLERİ

FRANK LLOYD WRIGHT KİMDİR? ABD’li ünlü mimar. 8 Haziran 1867’de Wisconsin’de doğdu. 9 Nisan 1959’da Arizona’da öldü. 20.yy’nin başında modern mimarlık tarihinin önemli kişiliklerinden biri oldu.

EĞİTİMİ Madison’da bir askeri okulda eğitim gördü. Daha sonra Wisconsin Üniversitesi’nde bazı teknik resim ve matematik dersleri aldı. Şikago’da Joseph Lyman Silsbee’nin yanında çalışmak için okuldan ayrıldı.

ÇALIŞMA HAYATI Silsbee’den ayrılan ünlü mimar Louis Sullivan ile sözleşme imzaladı. Sullivan’ın mimarisinde konuttan çok ticari yapılar kayda değerdi. Wright’a daha çok süsleme işleri verildi.Yine de Sullivan asistanı üzerinde kalıcı bir etki gösterdi. O’na binanın biçiminin temel işlevine göre ifade edilmesi gerektiğini öğreten Sullivan’dı. Wright’ı mimarlığın bir sanat olmasının yanında bir protesto olduğunu anlamaya zorlayan da Sullivan’dı.

Sullivan ile tartışmalı olarak ayrılan Wright ofis olarak kullanmak üzere evini genişletti. Japon mimarisinin etkilerini taşıyan bu yapı doğayla bütünleşik çalışmalarının ilk örneğiydi.

Wright evini ve ailesi terkederek müşterisinin eşi ile Avrupa’ya gitti. Daha sonra birlikte inşa ettikleri “aşk bungolovu” olarak bilinen Taliesin Evi’nde yaşamaya başladılar.

Wright en başarılı çalışmalarından biri olan bu evi şöyle tanımlıyordu: “Bir şeyin ya da tepenin üstünde asla bir ev olmaz.O bir tepe olmalı, ona ait olmalı. Tepe ve ev birlikte yaşamalı. Biri diğerinden mutlu olmalı.”

Taliesin Evi

1914’te Taliesin’da çıkan yangın sonrası herşeyini kaybettiğini düşünen Wright kendini işine verdi ve sonraki on yılını Tokyo’da lüks Imperial Hotel’i tasarlamaya adadı. THE OLD IMPERIAL HOTEL IN TOKYO

Genç mimar doğal malzemelerin özünü yakalayan Japon sanatını beğeni ile izliyordu. Wright ülkenin kültürünü sevdi ve binalarında bu kültürü kullandı.

Wright Taliesin’i yeniden inşa ederek grubuyla birlikte çalışmalarına burda devam etti. Hayatının son on yılında popülerliği azaldı. Taliesin’de öğrettikleriyle çılgın olarak kabul edildi ve binaları yaşayan mimariden çok birer tarihi anıtmışçasına korundu.

KISACA WRIGHT’IN MİMARLIK ANLAYIŞI “Organik mimarlık” adı verilen,doğal biçimlerden yola çıkarak iç ve dış mekanın bütünleşmesini temel alan bir mimarlığın ilkelerini ortaya koymuştur. Betonarmenin kullanım alanlarını geliştirerek Modern Mimarlık tarihininin en önemli kişiliklerinden biri olarak tarihe geçmiştir.

FRANK LLOYD WRİGHT ESERLERİ Charnley evi, Astor Street, Chicago, 1891 William H. Winslow evi, River Forest, Illinois, 1893 Highland Park evi, Illinois, 1902 Darwin D. Martin evi, Buffalo (New York), 1904 Larkin Building, Buffalo, 1904 Oak Park kilisesi, Illinois (1904-1906) Robbie evi, Chicago (1906-1909) Coonley evi, Riverside, Illinois, 1908

CHARNLEY EVİ Astor Street, Chicago, 1891

Charnley Evi uluslararası modern mimarinin önemli eseri olarak kabul edilmiştir. Charnley Evi Sullivan ve Wright’ın olağanüstü yaratıcılık gücünün kanıtıdır.

HOME AND STUDIO IN OAK PARK

ÇİZİM ODASI KÜTÜPHANESİ

YEMEK ODASI

HOME AND STUDIO IN OAK PARK Wright’ın özel konutu ve işyeriydi.Kariyenin 20 yılını geçirdiği bu yapıyı, kendi mimari felsefesinin tohumlarını içeren tasarım kavramlarını oluşturduğu mimari bir laboratuvar olarak kullandı.

Moore House-Illinois- 1895

William H. Winslow evi, River Forest, Illinois, 1893

William H. Winslow evi, River Forest, Illinois, 1893 Wright’ın en önmeli erken dönem evlerinden biridir. Ön cephesi simetrik olan bu yapının arka cephesinin asimetrik düzeni mimarın ileriki yıllarda geliştireceği karmaşık asimetrik planın habercisidir.

Highland Park evi, Illinois, 1902

Bu tasarımda mekanı sadece fonksiyonel tasarımlar için kullanan ünlü mimar, sembolik ve kullanışsız tasarımlara karşı olduğunun da altını çizmiş oldu.

Highland Park evi, Illinois, 1902 Tipik bir Praire Evi’dir. İç yaşama mekanları serbestçe birinden diğerine akar. Binanın asimetrik kanatları kollar gibi uzanır.

Darwin D. Martin evi, Buffalo (New York), 1904

MARTİN EVİ PLANI

Darwin D. Martin evi, Buffalo (New York), 1904 Organik mimarlık olarak isimlenen yer,mekan,ölçek,malzeme,renk,ışık ve dekoratif sanatlara ilişkin mobilya,tekstil ve aksesuarları içermektedir.

Larkin Building, Buffalo, 1904

Wright’ın ilk önemli yapsıdır. Yukarıdan aydınlanır ve galerilerle çevrilmiştir. Sonraki eserlerinde de kullanacağı yatay çizgiler ve çıplak tuğla işçilik bu ilk binasında da görülür.

Sullivan’ın süslü mimarisinin etkisinden çabuk kurtulan Wright açık planlı, çok kanatlı uzun pencere dizili binalar yaparak bilhassa özel ev mimarisinin gelişmesinde büyük bir rol oynadı. iç mekanı

Oak Park kilisesi, Illinois (1904-1906)

Chicago, Oak Park, Unity Temple (1904) Evlerini mümkün olduğunca manzaraya, ışığa, temiz havaya açan Wright kamusal binalarında tamamiyle içe dönük bir şema geliştirdi: Yukarıdan aldığı ışıkla aydınlanan ortak mekân, tüm birimlerin açıldığı odak noktasıydı.

Larkin Building’de, Johnson Wax idare binasında, Guggenheim müzesinde olduğu gibi Unity Temple’da da ‘dış’ dünyanın hengâmesinden loş, alçak geçiş mekânlarıyla izole edilen bu mekânlar, mükemmel ışıklarıyla kutsal bir havaya bürünüyordu. Bildik kilise işaretlerinden hiçbirini taşımadan tapınağı evrensel bir ibadet yeri yapan, bu kurguyla birlikte mekânın soyut karakteridir. Wright ilk kez Larkin’de denediği şeyin bu binayla bilincine vardığını söyler: duvarları ağırlıklarından/taşıyıcılardan kurtarıp iç mekânı tanımlayan hafif paravanlar haline getirerek mimarlığı özgürleştirmek.

Robbie evi, Chicago (1906-1909) Robie evi Praire Evleri’nin doruk noktasıdır.

Robbie evi, Chicago (1906-1909) Keskin yatay hatları Gözüpek kirişleri Cam sanatı eseri upuzun pencereleri Açık kat planı İle Robie Evi modern mimarinin yapı taşlarından biridir.

Robbie evi, Chicago (1906-1909) İç mekanda yaşama ve yemek yeme mekanları Wright’ın Praire stilindeki amacını örnekler. ‘Bir kutu olarak odayı saf dışı bırakmak ve bir diğer kutu olarak evi tüm duvarları paravanlarla çevrili yapmak’

Coonley evi, Riverside, Illinois, 1908

STORER RESİDENCE,LOS ANGELES CALİFORNİA (1923)

1923 yılında inşası biten bina dokulu taşlardan yapılmıştır. Giriş katında büyük çalışma odaları bulunmaktadır,bina diğer katlarda da çok etkileyici manzaraya sahiptir.

Frank Llyod Wright’ın ev mimarlığı praire ve usonian house olarak iki tipte ortaya çıkmıştır. Geniş ve pahalı praire evlerinin tasarımcısı olan Wright , usonian evleri ile küçük evlere yönelmiştir. Wright’ın ilk çağında yaptığı binalarda ciddi ve sade bir tutum görülüyor.

PRAIRE HOUSE Amerikan stili yaşama ve peyzaja yönelik mimarlığın, güçlü bir yatay plan geniş saçaklı çatılar,ahşap yatay bantlarla kaplı sıvalı duvarlar gibi nitelikli evleridir. Yatay vurgu havada uçan planlar… Temel bir haç L veya T şeklinde konumlanıyorlardı. Tuğla ahşap sıva taş gibi basit malzemeler kullanılıyordu

HEURTLEY HOUSE

HEURTLEY HOUSE Oak Park, Illinois 1902 Heurtley Evi stil içinde en büyük eserlerinden biri olarak görünür ev ile kurduğu Wright'ın erken, tamamen olgun Prairie tarzı evleri ve desenleri biridir. Prairie tarzı temel karakteristiği 1902 Heurtley Evi tüm mevcuttur.  Büyük boşlukları çevreleyen zemin üzerinde yetiştirilir, tavanlar çatı formları echo ve şömineler evin merkezinde yer alıyor.

Dışta sarkan saçak, geniş bir merkezi baca, yatay gruplanmış pencereler ve teras ve balkon bulunmaktadır.

USONIAN HOUSE ‘Tek evi ‘üst gelir gruplarının tekelinden çıkarılması gibi bir sosyal değişimi öneren bir düşüncenin eylem alanıdır. Bu yaklaşım Wright’a özgü doğal malzeme kullanımı, serin ve gölgeli iç mekanlar ve vaziyet planındaki yerleşim ilkeleri gibi nitelikler yeni binalar için bir çıkış noktası olmuştur. Usonian ve organik kelimeleri aşağı yukarı aynı anlama gelmektedir.

JACOBS HOUSE düşük bir maliyet ve yalın sade bir plan düzeni…

Aslında Wright’ın evlerinde belli bir mekanın merkezi olduğunu söyleyemeyiz. Mekanlar arası geçişlerin fazla olması,mekanın eşyalarla bölünüyor olması, Evin ailenin sosyoekonomik yapısının göz önüne alınarak tasarlanması Kişiye özel kurgulanması gibi faktörler merkeziyetliğin mekanlar arasında sürekli değişmesine sebep olmuştur.

YARARLANILAN KAYNAKLAR HAZIRLAYANLAR Modern mimarlığın öncüleri:Frank Llyod Wright ve Ev (boyut yayın grubu) Frank Llyod Wright Living Architecture http://www.galenfrysinger.com/illinois_wright_early.htm Arkitera.com ZEYNEP GÜZEL TUĞBA BİRCAN MELTEM TOSUN YÜKSEL ELİF KOYUNCU