İLAÇ UYGULAMASIYLA İLGİLİ TEMEL KURALLAR

İlaç uygulamaları teknik beceriler içeren temel bir işlevdir. Bu işlev, ilaç uygulama bilgi ve becerisi ile birlikte ilaçlar hakkında yeterli bilgi gerektirir.

Tüm ilaç uygulamalarında hastanın güvenliğinin sağlanması gerekir. İlaçlar, pek çok farklı yolla ve pek çok farklı nedenle uygulanmaktadır. Tüm ilaç uygulamalarında hastanın güvenliğinin sağlanması gerekir.

İlaç uygulamaları neden yapılır? Hastalıkları önlemek, Hastalıkları tedavi etmek, hastalık, yaralanma ya da cerrahi girişim sonrası ortaya çıkan ağrı ve diğer semptomları ortadan kaldırmak, Hastalığın ortaya çıkmasını engellemek.

İlaç uygulamalarında temel prensipler; Hastanın ilaç alerjisinin olup olmadığı sorgulanmalıdır. İşlem hakkında hastaya bilgi verilmelidir. Enfeksiyon riskini azaltmak için işlem öncesi ve sonrası eller mutlaka yıkanmalıdır. Malzemeleri yerleştirmek için temiz bir alan seçilmeli ve rahat ulaşılabilecek şekilde yerleştirilmelidir. Hastanın mahremiyetine dikkat edilmelidir.

İlaç uygulamalarında temel prensipler; Herhangi bir alerjik reaksiyonu ya da istenmeyen yan etkiyi hemen fark edebilmek için işlem boyunca hasta gözlenmelidir. 6 doğru ilkesine uyulmalıdır. İlacın son kullanma tarihi mutlaka kontrol edilmelidir. Kullanılmış yada kirli malzeme uygun şekilde atılmalıdır.

İlaçlar hazırlanırken ve uygulanırken “altı doğru” ilkesine uyulmalıdır.

6 Doğru İlkesi 1. Doğru İlaç 2. Doğru Doz 3. Doğru Zaman 4. Doğru Yol 5. Doğru Hasta 6. Doğru Kayıt

İlaçların saklanmasında dikkat edilecek hususlar:

İlaçların saklanmasında dikkat edilecek hususlar: İlaçların tümü aynı odada/dolapta tutulmalı kapısı/kapağı kilitli olmalıdır. İlaçların saklandığı ve depolandığı yerler, temiz, kuru, serin olmalı ve güneş ışığına maruz kalmamalıdır. İlaçların buharlaşmasını ve nemlenmesini önlemek için şişelerin ağzı sıkıca kapatılmalıdır.

İlaçların saklanmasında dikkat edilecek hususlar: 4. Yağlı/sulandırılmış ilaçlar kullanım süreleri içinde buz dolabında veya soğukta saklanmalıdır. 5. Aşılar mutlaka buz dolabında saklanmalıdır. 6. Son kullanma tarihi geçmiş, rengi, kokusu, görünümü değişen ilaçlar kullanılmamalıdır.

İlaçların saklanmasında dikkat edilecek hususlar: 7. Acil durumlarda kullanılacak ilaçlar ayrı bir yerde tutulmalı, daima eksiksiz olmalıdır. 8. Aynı etkiyi gösteren yada etken maddesi aynı ancak piyasa ismi farklı olan ilaçlar bir arada bulundurulmalıdır.

İlaçların saklanmasında dikkat edilecek hususlar: 9. Bağımlılık yaratan ilaçlar ile yeşil ya da kırmızı reçete ile alınabilen ilaçlar çift kilitli dolapta saklanmalı, imza ile alınmalı ve verilmelidir. 10. Evde ilaçlar çocukların kolayca ulaşamayacağı bir yerde mümkün ise kilit altında saklanmalıdır.

Doz Tedavide hastaya bir defada uygulanan ilaç miktarına doz adı verilir. Bir hastaya uygulanan ilaç dozları verilen miktara ve zamana göre değişik isimler alır.

İlaçların Dozu 1. Normal Doz 2. Hücum (Yükleme) Dozu 3. Sürdürme (İdame) Dozu 4. Maksimal Doz 5. Total Doz 6. Erişkin Dozu 7. Çocuk Dozu 8. Letal Doz 9. Eşik Doz

Normal doz; bir hastalığın tedavisi sırasında belirli, bir yoldan, terapötik sınırlar içinde (minimal -maximal) kalan dozdur. Hücum (yükleme) doz; başlangıçta hastaya normal dozun 1.5-2 katı miktarında ilaç verilmesidir. Sürdürme (idame) doz; hücum dozundan sonra daha küçük dozlarla tedavinin devam ettirilmesidir.

Maksimal doz; toksik etki gösteren ilaçlar için bir kez de ve 24 saatte en fazla alınacak miktarın belirlenmesidir. Total doz; Tedavi süresince hastaya verilen tolere edebileceği toplam ilaç miktarıdır.

Erişkin doz; 50-100 kg ağırlığında genellikle16-60 yaş arası erişkinlerde yeterli tedavi sağlayan ve bir kez de verilen ilaç miktarıdır. Çocuk doz; yenidoğan, süt çocuğu ve çocuklarda dozaj, erişkin dozu göz önüne alınarak, vücut ağırlığına ve yaşa göre bir dozaj ayarlanır.

Letal doz; bir deney hayvan grubunun %50 sini öldürebilen bir kimyasal maddenin tek dozunun istatiksel yöntemle saptanmasıdır. Eşik doz; her hangi bir kimyasal maddenin hep yada hiç yanıtını oluşturan minimal etkin dozudur.

Dozajda kullanılan ilaç miktarları Ağırlık Hacim Biyolojik birimler Uluslararası ölçü birimleri şeklinde gösterilirler.

1-Ağırlık Birimleri g : gram mg: miligram µg : mikrogram

2- Hacim Birimleri cm³: santimetreküp ml-cc: mililitre

3- Biyolojik Birimler Hormonlar, bazı antibiyotikler, insülin vb. ilaçlar gibi bileşimleri tam olarak belirlenmeyen ya da metrik sistemde standardize edilemeyen ilaçların etkinliği belirtilir. IU: International Unit

4- Uluslararası Ölçü Birimleri Damla yada Yüzde