CASE FAIR OSTER Prepared by: Fernando Quijano & Shelly Tefft

11 Girdi Talebi: Sermaye Piyasası ve Yatırım Kararı B Ö L ÜM İ Ç E R İ Ğ İ Sermaye, Yatırım ve Amortisman Sermaye Yatırım ve Amortisman Sermaye Piyasası Sermaye Geliri: Faiz ve Kar Finansal Piyasalar İpotek (mortgage) ve İpotek Piyasası Sermaye Birikimi ve Paylaşımı Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklentilerin Oluşması Maliyetlerin ve Beklenen Karın Karşılaştırılması Sermaye Üzerine Son Bir Söz Ek: Şimdiki Değeri Hesaplamak

Sermaye, Yatırım ve Amortisman sermaye Gelecekte diğer mal ve hizmetlerin üretilmesinde girdi olarak kullanılan ekonomik sistem tarafından üretilmiş mallar. Fiziki Sermaye fiziki ya da somut sermaye Gelecekteki mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan maddi girdiler. Fiziksel sermayenin başlıcaları işyerleri, taşınmaz ekipmanlar, oturulabilir mekanlar ve envanterlerdir.

Sermaye, Yatırım ve Amortisman Sosyal Sermaye: Altyapı sosyal sermaye ya da alt yapı Kamuya hizmet sağlayan sermayedir. Sosyal sermayenin bir çoğu devlet tarafıdan yapılanlar (yollar, köprüler) ve kamu hizmetleridir (polis ve yangın korunması) Fiziki Olmayan Sermaye soyut sermaye Gelecekteki mal ve hizmetlere katkısı olan soyut şeylerdir . beşeri (insan) sermaye İşçilerin eğitim- öğretim, kurs vasıtasıyla edindikleri yetenek ve diğer bilgileri içeren ve firmaya zaman içinde değerli hizmetleri sağlayan soyut sermayenin değer bir biçimidir.

Sermaye, Yatırım ve Amortisman Sermayeyi Ölçmek sermaye stoğu Firmanın bina, envanter ve soyut değerlerinin piyasa değerleri olarak toplamıdır. Sermaye stok değeri olarak ölçülür. Yani, belirli bir zamandaki toplam değeri ölçülür. Sermayeden bahsettiğimizde bono ve tahvil gibi para ya da finansal değerlerden değil de fiziksel tesisler, teçhizat, envanter ve elle tutulmayan değerlerden bahsediyoruz.

Sermaye, Yatırım ve Amortisman yatırım Firmanın sermaye stoğuna yapılan ilavelerdir. Sermaye zaman içinde ölçülse de (stok olarak) yatırım bazı dönemlerdeki akımlardır. Yatırım akımı sermaye stoğunu arttırır. TABLO 11.1 ABD Ekonomisindeki Özel Yatırım Harcamaları, 2007 GSMH = 13.841,3 milyar Dolar Milyar Dolar Toplam Yatırımın Yüzdesi Olarak GSMH Yüzdesi Yerleşim yeri olmayan yapılar 472,1 22.2 3.4 Ekipman ve Bilgisayar Programları 1.009,7 47.5 7.3 Özel yatırımlardaki değişim 2,9 0.1 0.0 Yerleşim yerleri 640,7 30.2 4.6 Toplam brüt özel yatırımlar 2.125,4 100.0 15.3 - amortisman −1.398,7 −65.8 −10.1 Net yatırım = brüt yatırım-amortisman 726,7 34.2 5.2 amortisman Değerli bir ekonomik varlığın zaman içinde değer kaybetmesi.

Sermaye Piyasası sermaye piyasası Hanehalklarının tasarruflarını arz ettiği firmaların ise bu fonları yatırım yapmak için talep ettiği piyasa. bono Borç alanın zaman içinde borcunu faizi ile birlikte ödemeye taahhüt ettiği anlaşma. finansal sermaye piyasası Tasarruf edenlerin ve yatırımcıların aracılar ile bağlantı halinde olduğu sermaye piyasasının bir parçası.

Sermaye Piyasası  ŞEKİL 11.1 1.000$’lık Tasarrufun 1.000$’lık Yatırıma Dönüşmesi

Sermaye Piyasası Sermaye Geliri: Faiz ve Kârlar sermaye geliri Sermaye piyasalarına yatırılan tasarruflardan kazanılan gelir. Faiz faiz Paranın kullanılması karşılığında yapılan ödemeler. faiz oranı Borcun belirli bir yüzdesi olarak ifade edilen faiz ödemeleri.

Sermaye Piyasası Sermaye Geliri: Faiz ve Kârlar Kârlar stok (hisse senedi) Fima üzerinde mülkiyet sahipliği ve kar payı sağlayan bir sertifika. Faiz ve Kârın Fonksiyonları Faiz ertelenmiş bir ödülün teşvikidir Kâr, yenilik ve risk almanın bir ödülüdür.

Sermaye Piyasası Mali Piyasalar  ŞEKİL 11.2 Finansal Piyasalar Hanehalkı Tasarrufları ve Firma Yatırımları Arasında Bir Köprüdür

Sermaye Piyasası Mali Piyasalar Durum A: İşletme Kredileri Bankalar hanehalklarının tasarrufları ile oluşan fonları kredi vermek üzere kullanırlar. Durum B: Riskli Sermaye Hanehalkı tasarruflarından oluşan bu fonlar bir kez daha yatırımları finanse etmiş olur. Eğer risk oluşmaz ve iş başarılı olur ise, riskli sermayenin hisselerinden alanlar azımsanmayacak kârlar elde ederler.

Sermaye Piyasası Mali Piyasalar Durum C: Dağıtılmamış Kârlar firma kârını yatırım amaçlı olarak tutar, dağıtmaz ise hissedarları adına tasarruf yapmış sayılır. Durum D: Stok Piyasası Stok hisseleri hanehalkının servetinin bir kısmını oluşturur. Stok satışlarından elde edilen gelir tesis ekipmanı ve envanter almak için kullanılır. Tasarruflar yatırıma akar ve firmanın sermaye stoğu hanehalkının serveti ile aynı miktarda artar.

Sermaye Piyasası İpotek (Tut-sat) ve İpotek Piyasası ABD’deki bir çok gayri menkul ipotek ile finanse edilir. İpotek, bono gibi borçlananın borç verene geri ödemeyi gelecekte yapacağına dair bir kontrattır. Son on yıla kadar, bir çok ipotekli krediler bankalar ve tasarruf ve kredi kuruluşları tarafından veriliyordu. İpotek anlaşmalarının çoğu ipotekleri hemen ikincil piyasalarda satan ipotek komisyoncuları ve ipotek bankaları tarafından yapılmaktadır. Bu piyasadaki krediler “emniyetli”’dir, yani ipotek evrakları bir havuzda toplanır ve daha sonra ipotek-destekli menkul değerler olarak farklı risk gruplarındaki yatırımcılara satılır.

Sermaye Piyasası Sermaye Birikimi ve Tahsisi Önceki örneklerden de gördüğümüz gibi hanehalkları ve firmalar arasındaki bağlantılar tasarrfuların verimli yatırımlara dönüşmesini sağlarlar. Sanayileşmiş ya da tarımsal, küçük ya da büyük basit ya da karmaşık olsun varlıklarını devam ettiren tüm toplumlar kaynaklarını zaman içerisinde tahsis etmelidirler. Modern toplumlarda, yatırım kararları (sermaye üretimi kararları) öncelikle firmalar tarafından yapılır. Hanehalkları ne kadar tasarruf edeceklerine karar verirler; uzun vadede, tasarruflar firmaların üstlenebileceği yatırımları sınırlandırır ya da kısıtlar. Sermaye piyasası tasarrufların karlı yatırım projelerine akışını sağlamak için vardır.

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Endüstrilerde pozitif kâr-normal kârın üstünde getiri oranı- elde eden firmaların ve daha yüksek çıktı düzeylerinde daha düşük maliyetlere neden olan ölçek ekonomilerinin bulunduğu endüstrilerde firmaların genişleme isteğine sahip olduklarını gördük. Yine endüstride pozitif kârların yeni firmaların girişini teşvik ettiğini gördük. Mevcut firmaların genişlemesi ve yeni firmaların oluşması da yeni sermayeye yatırımı yapmayı gerektirir. Tam rekabet piyasasındaki firmalar, sermayenin marjinal ürün gelirinin sermaye fiyatına eşit olduğu yere kadar yatırım yaparlar.

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklentilerin Oluşması Sermaye zaman içinde faydalı hizmetler üretir, sermaye malları kullanılmadan fayda sağlamazlar. Yatırımların Beklenen Faydaları Yatırım süreci yatırımcının projenin gelecekte sağlayacağı faydaları tahmin etmesini gerektirir. Yatırımların Beklenen Maliyetleri Bir yatırım projesinin maliyeti direk ya da dolaylı olabilir çünkü piyasayı belirli bir faiz oranında finanse etmek her yatırım projesine bir fırsat maliyeti yükler. Değerlendirme süreci sadece gelecek olan faydaları tahmin etmeyi içermez, onları fonların mümkün oalabilen alternatif kullanımları ile de karşılaştırır

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklenen Getiriyi ve Maliyetleri Karşılaştırmak Beklenen getiri oranı Firmanın sermaye yatırımından beklediği yıllık kar oranı Bir yatırımdan beklenen getiri oranı yatırıma harcanan paraya, projeden beklenen maliyet tasarruf ya da gelire ve projeden her yıl beklenen gelire bağlıdır.

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklenen Getiriyi ve Maliyetleri Karşılaştırmak TABLO 11.2 Örnek bir Firmanın Potansiyel Yatırım Projeleri ve Beklenen Kar Oranlar, Yatırım Projesinin Gelecekte Gerçekleşmesi Beklenen Kar’ına Dayandırılmıştır Proje (1) Toplam Yatırım (Dolar) (2) Beklenen Kar Oranı (Yüzde) A. Yeni bilgisayar ağı 400,000 25 B. Yeni bina 2,600,000 20 C. Bir başka eyalette satış ofisi 1,500,000 15 D. Yeni otomasyon faturalandırma sistemi 100,000 12 E. 10 yeni tır 10 F. Reklam kampanyası 1,000,000 7 G. İşçi kafeteryası 5

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklenen Getiriyi ve Maliyetleri Karşılaştırmak  ŞEKİL 11.3 Piyasa Faiz Oranın bir Fonksiyonu Olan Toplam Yatırım Yeni sermaye talebi faiz oranlarına bağlıdır. Faiz oranı düşük olduğunda yüksek oranların aksine firmalar yeni bina ve ekipmana daha çok yatırım yapmak isterler. Faiz oranı yatırımın direk maliyetleri (borcun faizi) ya da fırsat maliyetlerini belirlediği için önemlidir.

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklenen Getiriyi ve Maliyetleri Karşılaştırmak  ŞEKİL 11.4 Yatırım Talebi Düşük faiz oranları ekonomide yatırımları canlandırırken yüksek faiz oranları düşürür.

Yeni Sermaye Talebi ve Yatırım Kararı Beklenen Getiriyi ve Maliyetleri Karşılaştırmak Beklenen Getiri Oranı ve Sermayenin Marjinal Ürün Geliri Tam rekabetçi piyasadaki kâr maksimizasyonu hedefleyen firma, beklenen getirisi piyasadaki faiz oranına eşit olana dek sermayeye yatırım yapmaya devam eder. Firma, sermayenin marjinal ürün geliri sermayenin fiyatına eşitlenene kadar yatırıma devam eder. MRPK = PK.

Sermaye için Son Bir Söz Sermaye ekonominin temel kavramlarından biridir. Sermaye ekonomi sistemi içinde üretilir. Sermaye zaman içinde fayda sağlar ve mal ve hizmet üretiminde girdi olarak kullanılır. Bütün bu analizler müşterileri için kârlı yatırımlar yapmak isteyen finans yöneticileri, hissedarlarına yüksek kâr kazandırmak isteyen şirket yöneticileri ve yine sermayeyi verimli amaç yerlerde kullanarak yüksek kâr peşinde koşan girişimciler tarafından yapılır.

TERİMLERİ VE KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME bono sermaye sermaye geliri sermaye piyasası sermaye stoğu amortisman beklenen getiri oranı finansal sermaye piyasası beşeri sermaye soyut sermaye faiz faiz oranı yatırım fiziksel ya da somut sermaye sosyal sermaye ya da alt yapı stok

BÖLÜM 11 EKLER Şimdiki Değeri Hesaplamak Şimdiki Değer TABLO 10.1 1,200 Dolar’lık yatırım projesinin beklenen kar oranı Yıl 1 $100 Yıl 2 100 Yıl 3 400 Yıl 4 500 Yıl 5 Geri Kalan Yıllar Toplam 1,600

BÖLÜM 11 EKLER Şimdiki Değeri Hesaplamak Genellikle, t yılındaki R doların şimdiki değeri (PV), ya da şimdiki iskonto değeri (PDV) aşağıdaki eşitlik ile hesaplanır. TABLO 11A.2 Örnek Bir Yatırım Projesinin Şimdiki Toplam Değerinin Ölçümü (r =%10) YIL SONUNA KADAR… $(R) (1 + r)t BÖLÜNÜR = ŞİMDİKİ DEĞER($) Yıl 1 100 (1.1) 90.91 Yıl 2 (1.1)2 82.64 Yıl 3 400 (1.1)3 300.53 Yıl 4 500 (1.1)4 341.51 Yıl 5 (1.1)5 310.46 Toplam Şimdiki Değer 1,126.05

BÖLÜM 11 EKLER Şimdiki Değeri Hesaplamak Şimdiki Değer  ŞEKİL 11A.1 Yatırım Projesi: Uygulanmalı mı? Karar Tablosu

BÖLÜM 11 EKLER Şimdiki Değeri Hesaplamak Düşük Faiz Oranları, Yüksek Şimdiki Değer TABLO 11A.2 Örnek Bir Yatırım Projesinin Şimdiki Toplam Değerinin Hesaplanması (r =%5) YIL SONUNA KADAR… $(R) (1 + r)t BÖLÜNÜR = ŞİMDİKİ DEĞER ($) Yıl 1 100 (1.05) 95.24 Yıl 2 (1.05)2 90.70 Yıl 3 400 (1.05)3 345.54 Yıl 4 500 (1.05)4 411.35 Yıl 5 (1.05)5 391.76 Toplam Şimdiki Değer 1,334.59 Eğer yatırım projesinin beklenen gelir akışı yatırımın maliyetinden büyük ise o yatırım uygulanabilir. Eğer beklenen kazançların şimdiki değeri maliyetten düşük ise, finansal pazarlarda aynı geliri daha düşük maliyet ile elde etmek mümkün olduğundan yatırım projesi uygulanmaz.

EKLER TERİMLERİ VE KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME İskonto edilmiş şimdiki değer (PDV) veya şimdiki değer (PV) t zaman sonraki R kadar Dolar’ın şimdiki değeri (PV), güncel faiz oranlarından bugün ödenmesi gereken miktarıdır. t zaman sonra kazanılacak R kadar Dolar’ın şimdiki güncel piyasa değeridir.