C.Erdem İMRAK Recep DEMİRSÖZ Tasarım Aşamasında ve Mühendislik Programlarında Teknik Resmin Yeri ve Uygulaması C.Erdem İMRAK Recep DEMİRSÖZ

Temel mühendislik ders grubunda yer alan Teknik Resim ve Bilgisayara Destekli Teknik Resim Derslerinin mühendislik programlarındaki yeri ve işlevi Makina mühendisliği ders programı esas alınarak değerlendirme

Teknik Resim Nedir ? Endüstride imal edilecek mamullerin (makinalar, makina parçaları, yapılar vb.) kullanılmaya hazır halini eksiksiz olarak belirten, Fonksiyonunu yerine getirebilmesi için gerekli bütün şartları taşıyan Teknik ayrıntılarıyla birlikte çeşitli kesitlerde ayrıntılı görünümünü veren çizimler

Teknik Resim Nedir ? Aynı zamanda, mühendisler ve teknik elemanlar arasında iletişim kurmaya yarayan ortak bir lisan olan teknik resim çizimleri çizgilere, işaret ve sembollere yüklenen özel anlamlar sayesinde hazırlanmaktadır.

Teknik Resmin Tarihsel Gelişimi Gudea Çizim planı MÖ 450 Perspekstif resim 1300 -1500 Masacio Ariel pespektif resim Giotto Brunelleschi Ortagonal projeksiyon Francesca 3 görünüşlü resim da Vinci Perspektif resim teorisi 1525 Durer Perspektif resim 1799 Monge Tasarı geometri 1820 Farish İsometrik resim 1900 Standart resimler 1950 Resim çizme makinaları 1963 Sutherland Bilgisayar grafiği 1970 Bilgisayar Destekli Çizim (CAD) 1985 Üç boyutlu (3D) modelleme 1990 Geometrik modelleme

Mühendislikte yer alan faaliyetler Teknik resim ve Dökümantasyon% 25 Mühendislik Analizi % 15 Diğer Faaliyetler % 16 Fonksiyonel Dizayn % 25 İmalat % 19

Eşzamanlı Mühendislikte Teknik Resim Yeni bir ürünün veya mevcut tasarımın yeniden geliştirilmesinde teknik resmin etkisi diğer bilim dalları kadar etkindir. Aynı zamanda tasarım aşamasında mukavemet hesaplar için gerekli olan parçaya ait boyutlar, konstrüksiyonda teknik resim ile ifade edilmektedir.

Ürün tasarımında teknik resmin yeri Malzeme Bilimi İmal Usülleri İmalat (Ürün) Teknik Resim Mukavemet

Konstrüksiyon aşamasında teknik resim Pazar Talebi ve Rekabet Geometrik Modelleme 2D/3D Hedef Niteliksel Hedef Belirleme ve Özellikler Tasarım değerlendirme Özellikler Niteliksel Tasarım Seçenekleri ve Çözümleri Hedef/Çıkış Çizim ve Animasyon Parça ve Montajın Detaylı Tasarımı Teknik resim Tasarım aşaması İmalat

Bilgisayar Destekli Teknik Resim Bilgisayarın yardımıyla mühendislik çizimlerinin elde edilmesi Çizimlerin grafik ortamında sunulması tekniğidir. İlk adımlar: ABD'de 1963 yılında MIT'de geliştirilip tanıtılan Sketchpad sistemi

Bilgisayar Destekli Teknik Resim Yaygın olarak kullanılan bilgisayar destekli teknik resim ve tasarım (CADD) yazılımları  AutoCAD  SolidWorks  Pro/Engineer  I-DEAS  CATIA

Makina Mühendisliğinde Teknik Resim Tasarım değerleri Kalite Kontrol Dizayn bölümü Teknik Resim İmalat

Makina parçalarının biçimi, boyutları, malzemesi, imal yöntemi. Dizayn edilmesi, modellenmesi sonlu elemanlar analizi için bilgisayar ortamında çizilmiş parça teknik resimlerine ihtiyaç

Bilgisayar kontrollü takım tezgahlarında parçaların işlenmesi ve imal edilmesi için  parçanın geometrisi  parçanın boyutları  yüzey kalitesi hakkında bilgiler

Makina Mühendisliği Eğitimi Teknik resim temel mühendislik dersi Tasarım yapabilme becerisi Mühendislik analizi yapabilme becerisi Makina mühendisinin çalışmasını kolaylaştıran bilgisayar bilgisinin de teknik resim bilgisiyle birlikte verilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir.

Makina mühendisliği programlarında teknik resim derslerinin dağılımı Amerika Birleşik Devletleri’nde ABET tarafından akredite edilmiş bölüm programları ile Avrupa'daki üniversiteler Teknik Resim + Bilgisayar Destekli Teknik Resim % 39 Bilgisayar Destekli Teknik Resim % 28 Teknik Resim % 33

Makina mühendisliği programlarında teknik resim ders saati kredisi

Programlarda ortak noktalar 2 adet teknik resim dersi Toplam 6 kredi ders saati Ortak Ders Konuları Teknik Resim  izdüşüm düzlemleri,  cismin görünüşleri,  kesit görünüşler,  ara kesitler,  makina elemanları çizimleri,  grafik ve tablo çizimi  elektrik, hidrolik devre çizimi Bilgisayar Destekli Teknik Resim  yazılımın tanıtılması,  temel çizim komutları,  düzenleme komutları  görüntü ayarlama  yazıcıdan çıkış alma  katı modelleme

Türkiye'deki makina mühendisliği bölümlerinde teknik resim dersi dağılımı Türkiye'de bulunan üniversitelerin Makina Mühendisliği eğitimi veren Bölümlerden 22 program Bilgisayar Destekli Teknik Resim % 14 Teknik Resim % 45 Teknik Resim + Bilgisayar Destekli Teknik Resim % 41

Türkiye'deki makina mühendisliği bölümlerinde teknik resim ders saatleri 3 kredi % 9 5 kredi % 5 6 kredi % 86

Akreditasyon Kriterlerine Uygun Teknik Resim ABD’de yer alan ABET (Accreditation Board of Engineering and Technology) kurumunun EC 2000 kriterleri Mühendislik Dekanları Konseyi, Mühendislik Akreditasyon Kurulu’nun ortaya koyduğu akreditasyon kriterleri Bir uygulama örneği; İTÜ.Makina Fakültesi’nde verilen Teknik Resim ve Computer Aided Technical Drawing dersleri

Teknik resim derslerinde kazandırılan bilgi ve beceriler Bil.Des. Tek.Res 1 2 3 Mühendislik bilgisini makina mühendisliği problemlerini çözmede kullanabilme becerisi  Modern araç, gereç ve teçhizatı kullanabilme becerisi Bir makinayı, parçasını veya prosesi, beklenen performansı, imalat özelliklerini ve ekonomikliği sağlayacak şekilde seçme, geliştirme ve tasarlama becerisi Takımlarda çalışma ve/veya liderlik yapma becerisi Makina mühendisliği problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi Mesleki ve etik sorumluluk anlayışına sahip olma Türkçe veya ingilizce etkin yazılı ve sözlü iletişim kurma becerisi Makina mühendisliğinin güncel ve çağdaş konularına ilişkin bilgi sahibi olma Mühendislik tasarım ve analizlerinde bilgisayar yazılımları gibi modern mühendislik yöntemlerini ve çağdaş bilgi erşim olanaklarını kullanabilme becerisi

Teknik Resim Dersi ve Kapsamı (2+3) iki saati ders üç saati uygulama olmak üzere 3.5 kredilik Dersin amacı, "mühendisler arasında uluslararası normlarla tespit edilmiş teknik bir lisan olan ve tasarım ile imalat arasındaki irtibatı sağlayan teknik resim çizimlerinin oluşturulması ve mevcut çizimlerin okunması becerisini kazandırmak"

Mühendislik programı için teknik resim ders planı Hafta Konular 1 Teknik resim alet ve malzemelerinin tanıtımı 2 Teknik resim standartları ve endüstriyel standartlar 3 Çizgi çeşitleri ve kalınlıkları ile teknik yazı 4 Ölçülendirme esasları ve yassı parçalar 5 İzdüşüm ve görünüş çizme esasları 6 Kesit görünüşlerin elde edilmesi 7 Yüzey pürüzlülüğü ve yüzey işleme sembolleri 8 Perspektif resimler 9 Makina malzeme sembolleri 10 Makina elemanları ve çizim esasları 11 Makina montaj resmi hakkında genel bilgiler 12 Boyut toleransları 13 Şekil ve konum toleransları 14 Kaynak sembolleri

Hedeflenen Bilgi ve Beceriler Serbest elle görünüş çıkarma Makina parçaları için, en uygun görünüş ve kesitin alınma İmalatta kullanılan yüzey pürüzlülüğü ve yüzey işleme işaretlerini kullanma Standart makina elemanlarını çizme Makina montaj resmi çizme Ölçülendirme ve geometrik toleransları kullanma

Bilgisayar Destekli Teknik Resim Dersi ve Kapsamı İngilizce olarak verilen (1+3) bir saati ders üç saati uygulama olmak üzere 2.5 kredilik Dersi amacı, “bilgisayar destekli iki boyutlu (2B) çizim ve üç buyutlu (3B) modelleme ve mühendislik modellerini yaratma, bilgisayar destekli teknik resim esaslarını ve paket programlar kullanarak çizim ve modelleme metotları, montajda parçaları nasıl dizayn edecekleri ve ilişkilendirecekleri ve bilgisayar ortamında montaj resimleri çizme ve 2B teknik resimlerin ve katı modellerin standart çıkışlarını almaktır.”

Mühendislik programı için teknik resim ders planı Hafta Konular 1 Çizim programının tanıtılması 2 Çizim çıktılarının alınması 3 Basit çizim fonksiyonları 4 İzdüşüm ve görünüş yaratma 5 Kesit görünüşler 6 Boyutlandırma 7 Katı modellemenin tanıtılması 8 Katı model oluşturma komutları 9 Diğer katı model komutları 10 Üç boyutlu parçaları iki boyutlu görünüşlere dönüştürme 11 Montaj için parçaların birleştirilmesi 12 Montaj sıralamasının yaratılması 13 Parametrik modelleme 14 Mekanizmaların animasyonu

Hedeflenen Bilgi ve Beceriler Standart formlarda 2B teknik resim çizme 2B ve 3B teknik resimleri ölçülendirme Bir parçanın katı modelini yaratma Bir montajda verilen parçaları dizayn etme ve birleştirme 2B ve 3B teknik resimlerin çıkışlarını alma

Tasarım Ödevi Takım 4 kişiden oluşur Her takımın bir lideri bulunur Lider takımın çalışmasından sorumludur. Her takım, üyelerini, liderini, takımın adını seçerek ve çalışma planını hazırlar 2 adet “gelişme raporu” hazırlanır Tasarımlar son hafta sunulur

Tasarım ödeviyle sağlanan performans kriterleri İhtiyacı tanımlayabilmesi, konuyla ilgili bilgi toplayabilmesi, alternatif çözümler üretip en uygununu seçebilmesi. Tasarım süresince verilen kararların, üretimi özellikle zaman ve maliyet açısından oldukça etkilediğinin farkında olmaları Tasarımı düzgün ve açık bir şekilde sunabilmeleri Fonksiyonları açıkça ve düzgünce belirlenmiş bir takım oluşturabilme Bir takım içinde etkin bir biçimde yer alabilme Bir takım çalışmasında çeşitli problemlerle etkin bir biçimde ilgilenme

Örnek Tasarım Projesi : bahçivan sandalyesinin 2002/2003 akademik yılında yapılmış çalışmalar

Örnek Tasarım Projesi : katlanabilir sandalye 2003/2004 akademik yılında yapılmış çalışmalar

Örnek Tasarım Projesi : katlanabilir sandalye 2003/2004 akademik yılında yapılmış çalışmalar

Örnek Tasarım Projesi : katlanabilir sandalye 2003/2004 akademik yılında yapılmış çalışmalar

Tasarım Ödevi Tasarım Kaynak araştırması Seçim ve Karar verme Basit dizayn prensipleri Tasarım Kaynak araştırması Seçim ve Karar verme Döküman hazırlama Kütüphane Parça seçimi Mekanizma seçimi Mekanizma seçimi Teknik resim çizimi Teknik dosya hazırlama İnternet Malzeme seçimi

Sonuçlar ve Öneriler Türkiye'deki programlarının %45'inde klasik teknik resim dersi Bilgisayar destekli teknik resim kavramının eğitim programlarında yeterince yansımadığı Dersler, belirtilen kapsam, müfredat, işleyiş ve tasarım ödevleriyle zenginleştirilerek sunulmalı

Sonuçlar ve Öneriler Tasarım ödevi, takım halinde çalışma becerisi ve özgün tasarımlar yaratma yeteneği kazandırılmaktadır Tek düze verilen ödevler yerine, bu tür ödevlerin, öğrencilerin gelişimine daha fazla katkıda bulunmaktadır

AUTOCAD PROGRAMININ BU İLK VERSİYONU HAKKINDA YETERLİ TECRÜBEM YOK Sonuçlar ve Öneriler AUTOCAD PROGRAMININ BU İLK VERSİYONU HAKKINDA YETERLİ TECRÜBEM YOK

Katılımınız ve ilginiz için teşekkürler ....