YENİLENEN İLKÖĞRETİM MÜFREDAT PROGRAMINDA HİDROJEN ENERJİNİN YERİ Prof.Dr.Mehmet Levent AKSU Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Fen ve Matematik Eğitimi Bölümü Kimya Eğitimi Ana Bilim Dalı Duygu TÜMTÜRK Kimya Öğretmeni, TTKB Kitap İnceleme Komisyon Üyesi

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA ESAS ALINAN ANLAYIŞLAR VE HAREKET NOKTALARI Az bilgi öz bilgi. Yapılandırıcı öğrenme yaklaşımı Fen ve teknoloji okur-yazarlığı Yeni değerlendirme yaklaşımları Öğrencilerin zihinsel ve fiziksel gelişim seviyeleri Sarmallık ilkesi Diğer derslerin programlarıyla paralelliği ve bütünlüğü

YENİ İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI Neden değişim? Nasıl bir değişim? Yeni öğretim programlarında öğrenme anlayışı; yapılandırıcılık (inşacılık)? Yeni öğretim programlarında temel beceriler? M.E.B Neler yaptı? Nerede? Neleri yapmayı hedefliyor?

Niçin yeni bir öğretim programı ? TEMEL SEBEPLER Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, Eğitim bilimlerinde öğretme/öğrenme anlayışında gelişmeler, Eğitimde kaliteyi ve eşitliği artırma ihtiyacı, Ekonomiye ve demokrasiye duyarlı bir eğitim ihtiyacı, Bireysel ve ulusal değerlerin küresel değerler içinde geliştirilmesi ihtiyacı, Sekiz yıllık temel eğitim için program bütünlüğünün sağlanması ihtiyacı, Dersler arası ve derslerin kendi içinde kavramsal bütünlük sağlanması zorunluluğu,

Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının Vizyonu İlköğretim mezunu her öğrencinin fen ve teknoloji okur-yazarı olması.

Yapılandırıcı Öğrenme Yaklaşımının Temel Prensipleri -1- Öğrenciler öğrenme ortamına kendilerine özgü ön bilgi ve inançlarla gelirler ve bu ön bilgi, tutum ve amaçlar öğrenmeyi etkiler. Öğrenme pasif bir süreç değil öğrencinin öğrenme sürecine katılımını gerektiren aktif, sürekli ve gelişimsel bir süreçtir.

Yapılandırıcı Öğrenme Yaklaşımının Temel Prensipleri -2- Fen öğrenme sadece mevcut kavramlara eklemeler yapılması veya mevcut kavramların genişletilmesi meselesi değildir, aynı zamanda mevcut kavramların radikal bir şekilde yeniden düzenlenmesini gerektirebilir. Bilgi ve anlayışlar her birey tarafından kendine has bir şekilde hem kişisel hem de sosyal olarak yapılandırılır.

Yapılandırıcı Öğrenme Yaklaşımının Temel Prensipleri -3- İnsanlar dünyayı anlamlandırmaya çalışırlarken yapılandırdıkları yeni bilgileri değerlendirirler ve yeni bilgileri özümleyebilir, düzenleyebilir veya reddedebilirler. Öğretme ile öğrenme arasındaki ilişki her zaman doğrusal ve bire bir değildir. Bilgi ve beceriler öğretim uygulamaları ile öğretmenden öğrenciye bir paket olarak, olduğu gibi aktarılamaz.

Fen ve Teknoloji Okur-yazarı Bir Birey Günlük problemlerinde ve kararlarında fen ve teknoloji kavramlarını kullanır. Dünyanın doğal yapısını ve insan eliyle değişen ortamını merak eder. Fen ve teknoloji ile ilgili bilgileri öğrenir, analiz eder ve günlük hayatta kullanır. Fen ve teknolojiyi kişisel ve küresel sorunlarla ilişkilendirir. Fen ve teknolojideki gelişmelerin yararını bilir. Fen, teknoloji ve toplumun kendi aralarında etkileşimini analiz eder.

Fen ve Teknoloji Okur-Yazarlığının Boyutları Bilimin Doğası Anahtar Fen Kavramları Bilimsel Süreç Becerileri (BSB) Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre Etkileşimleri(FTTÇ) Bilimsel ve Teknik Psikomotor Beceriler Bilimin Özünü Oluşturan Değerler Fen’e İlişkin İlgi ve Tutumlar

Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının Amaçları -1- Öğrencilerin, Doğal dünyayı öğrenme ve anlama heyecanını yaşamalarını sağlamak, Bilimsel ve teknolojik gelişmelere karşı merak uyandırmak, Fen ve teknolojiye dayalı meslekler hakkında bilgi, deneyim ve ilgi geliştirmelerini sağlamak,

Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının Amaçları -2- Yeni bilgi elde etme ve problem çözmede fen ve teknolojiyi kullanmalarını sağlamak, Kişisel kararlar verirken uygun bilimsel süreç ve ilkeleri kullanmalarını sağlamak, Fen ve teknolojiyle ilgili sosyal, ekonomik, etik ve çevresel sorunları fark etmelerini, bunlarla ilgili sorumluluk taşımalarını ve bilinçli kararlar vermelerini sağlamak,

Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı Öğrenme Alanları CANLILAR VE HAYAT MADDE VE DEĞİŞİM FİZİKSEL OLAYLAR DÜNYA VE EVREN

Beceri, Anlayış, Tutum ve Değerler FEN-TEKNOLOJİ-TOPLUM-ÇEVRE (FTTÇ) BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ (BSB) TUTUMLAR VE DEĞERLER (TD)

Yenilenen Müfredat Programında Enerji Enerji sanayinin, üretimin, gelişmenin ve kalkınmanın en temel girdisi olup, gerek dünyada gerekse ülkemizde nüfus artışına, sanayileşmeye teknolojik gelişmelere paralel olarak tüketimi sürekli artmaktadır Bugüne kadar olan yakıt ihtiyacı fosil yakıtlar ve onların türevlerinden karşılanmıştır . Fosil yakıtların hızlı tüketimi ve rezervlerin giderek azalması insanlığın gereksinimini karşılamada yetersiz kalacaktır. Aynı zamanda fosil yakıtların yanması sırasında çevreye verilen kirletici gazlar insan yaşamını tehdit eder konuma gelmektedir

Enerji üretiminde son ürün sudur.Çevre dostudur Hidrojen Enerjisinin Kullanılma Önceliği Hidrojen ara enerji taşıyıcı olarak kullanıldığında aşağıdaki avantajlara sahiptir; Elektrik enerjisinden farklı olarak daha kolay depolanabilir özelliktedir Enerji üretiminde son ürün sudur.Çevre dostudur Boru hattı veya tankerlerle çok uzak mesafelere taşınabilmektedir. Alevli yanma, katalitik yanma, elektrokimyasal dönüşüm ve hidrür oluşumu gibi pek çok yöntemle etkin bir şekilde enerjiye döndürülebilir .

İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Müfredat Programında Enerji 5.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu 7.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu 8.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi kapsamında Enerji Konusu

5.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu Öğrenme Alanı: Madde ve Değişim 2.Ünite :Maddenin Değişimi ve Tanınması Alt başlık: Güneş ve Enerji Mevcut Kazanımlar: 1.6.Kökeni güneş olan enerji kaynaklarını açıklar (BSB-7,23 ) 1.7 Güneş enerjisinin yeryüzüne ışınlarla ulaştığını bilir(BSB-1,7). 1.8 Güneş ışınlarının ulaştıkları maddeyi ısıttıklarını deneyle gösterir.(BSB-14,15,19) 1.9 Güneş enerjisinin ısı enerjisine dönüştüğü sonucunu çıkarır.(BSB-7,22,23, FTTÇ-15) 2.6 Isınmak için kullanılan yakıtları listeler (BSB-1,FTTÇ-29)

Kazanımlara ait FTTÇ ve BSB lerin listesi BSB (Bilimsel Süreç Beceri)kazanımları 1.Nesneleri (cisim, varlık) veya olayları çeşitli yollarla bir veya daha çok duyu organını kullanarak gözlemler 7. Olmuş olayların sebepleri hakkında gözlemlere dayanarak açıklamalar önerir 14.Bir tahminin doğruluğunun nasıl test edilebileceğine yönelik basit bir deney önerir. 15.Öğretmen gözetiminde basit araştırmalarda gerekli malzeme ve araç gereçleri seçer; becerikli, emniyetli ve etkin bir şeklide kullanır. 19.Değişik kaynaklardan yararlanarak bilgi ve veri toplar (örneğin çevrede gözlem, sınıfta gözlem ve deney, fotoğraf, kitaplar, haritalar veya bilgi ve iletişim teknolojileri) 22.İşlenen verileri ve oluşturulan modeli yorumlar 23.Elde edilen bulgulardan desen ve ilişkilere ulaşır.

FTTÇ (Fen-teknoloji-toplum-çevre) kazanımları 15. Doğal ve yapay çevrelerin farkına varır. 17. Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarını ve bunların önemini bilir. 23. Atıkların (evsel, sanayi, tıbbi, kurumsal vb.) çevreye vereceği zararı önlemek için uygun bir şekilde geri dönüştürülmesi veya imha edilmesi gerektiğini, teknolojik sistemlerin oluşturduğu atıkların (kimyasallar, plastikler, metaller vb.) denetiminin önemli bir toplumsal sorun olduğunu anlar. 24. Teknolojinin çevre üzerine etkisini fark eder . 25. Doğal kaynakları, canlıları ve habitatları korumak için teknolojik ürün ve sistemlerin nasıl kullanılabileceğini betimler. 29. İnsanın ve toplumun doğal kaynaklardan etkin bir şekilde yararlanmasında fen ve teknolojinin olumlu rolü olduğunu anlar

5.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu Önerilen yeni kazanımlar; 1.7.Enerji kaynalarını Fosil ve yenilenebilir kaynaklar olarak sınıflandırır.Hidrojen enerjinin bu kaynaklarla olan ilişkisini fark eder (BSB-1,22,23 FTTÇ-17,24,25)

7.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar 2.Ünite: Kuvvet ve Hareket Mevcut Kazanımlar; 2.13. Enerji dönüşümlerinden hareketle ,enerjinin korunduğu sonucunu çıkarır. 2.14. Çeşitli Enerji türlerini araştır ve bunlar arasındaki dönüşümlere örnekler verir(FTTÇ-7,30,33,34; TD-3)

BSB ve FTTÇ kazanımlarının açıklaması: a.FTTÇ ler 7. Teknolojinin aynı konuda tarih içinde farklılıklar gösterdiğini, değişim geçirdiğini ve yeni geliştirilen teknoloji ürünlerinin öncekilerden izler taşıdığını fark eder ve bu durumu örneklerle açıklar. 17. Bilimdeki gelişmelerin; teknolojinin gelişmesine, teknolojide yeni icatlara ve uygulamalara yol açtığına örnekler verir 30. Teknolojik ürün ve sistemleri kullanarak doğal kaynaklar, canlılar ve yaşam alanlarının nasıl korunabileceğini ve çeşitli ürün ve sistemlerin kullanımından kaynaklanan zararlı atıkların nasıl azaltılabileceğini açıklar.

Fen-teknoloji-toplum-çevre FTTÇ kazanımları 2 30 Bilimin ve teknolojinin gelişmesinde önemli bir sürükleyici gücün bireysel, toplumsal ve çevresel ihtiyaçlar olduğunu fark eder. 33. Bireyin teknoloji geliştirirken veya kullanırken sonuçları hakkında kendine, topluma, çevreye ve yasalara karşı sorumluluk hissetmesi gerektiğini anlar. 34. Fen ve teknolojiye dayalı mesleklere ve bu mesleklerde çalışan kişilere, olabildiğince kendi yakınları veya tanıdıkları arasından örnek verir. 35. Farklı kültürlerden birçok kişinin fen ve teknolojiye geçmişte ve günümüzde katkıda bulunduğunu ve bulunmaya devam edeceğini fark eder

BSB(Bilimsel Süreç Becerileri) kazanımları 25. Değişik kaynaklardan yararlanarak bilgi (çevrede, sınıfta gözlem ve deney yaparak, fotoğraf, kitap, harita veya bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak) toplar. 32. Gözlem ve araştırmaları ve elde ettiği sonuçları sözlü, yazılı ve/veya görsel malzeme kullanarak uygun şekillerde sunar ve paylaşır

7.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu Eklenmesi önerilen yeni kazanımlar; 2.14.Enerji dönüşümleri sırasında,çevresel problemlerin meydana gelebileceğini,bu nedenle yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının önemini fark eder.(FTTÇ;7,17,19,30) 2.15.Hidrojen enerjinin çevresel problemlerin çözümüne sağlayacağı katkıları bilir. 2.16. Çeşitli enerji türlerini araştırır,bunlar arasındaki dönüşümlere örnek verir.(FTTÇ-7,30 ,33,34 TD-3) 2.17.Hidrojen Enerjisinin , gelecekteki kullanımı ile ilgili araştırma yapar.(BSB,25,32,FTTÇ-7,19,30,35)

8.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu Öğrenme Alanı: Canlılar ve Hayat 6.Ünite :Canlılar ve Enerji İlişkileri Alt başlık: Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları Mevcut Kazanımlar: 2.1 Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarına örnekler verir. 2.2 Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin araştırma yapar ve sunar (BSB – 1, 6, 25, 27, 32; FTTÇ – 24, 26). 2.3 Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynakları kullanmanın önemini vurgular (FTTÇ – 24).

Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları 2.4 Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına örnek olabilecek bir tasarım yapar (FTTÇ – 1, 8, 9). 2.5 Geri dönüşümün ne olduğunu ve gerekliliğini örneklerle açıklar (FTTÇ – 18, 19). 2.6 Yaşadığı çevrede geri dönüşüm uygulamalarını hayata geçirir (FTTÇ – 20 , 27,33; TD – 1).

8.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu Eklenmesi önerilen kazanım: 2.5.Hidrojen enerji kullanımının çevresel etkilerini fark eder.(BSB-1,8,9;FTTÇ 29,30,36)

Sonuç: Milli Eğitim Bakanlığı yeni bir müfredat programını uygulamaya geçirmiştir. Eğitim felsefesinin değiştiği bu programın temel faklılığı öğretmen merkezli bir anlayıştan öğrenci merkezli bir anlayışa dönüşmüş olan ve öğrencilerin bilgileri kendi zihinlerinde yapılandırma esasına dayanan “yapılandırıcı öğrenme modelini ” temel almasıdır. İlköğretim Fen ve Teknoloji dersi eğitim programında Enerji Konusu da farklı sınıf ve seviyelerde yer almıştır.

Enerji konusunun yer aldığı kazanımlarda “Hidrojen Enerji”den bahsedilmemiştir. Yenilenebilir Enerji anlatılırken Hidrojen enerjinin de konuyla ilişkisi sezdirilmelidir. Araştıran ,sorgulayan bireylerin ilgileri bu alana çekilmelidir. Böylece Orta öğretimde öğrencilerin araştırma becerileri geliştirilirken özel konulara yönlendirme ve daha sonraki mesleki yaşamlarında konuya ilgi duymaları sağlanabilir. Ancak araştırma geliştirme faaliyetlerini artıran ve Teknolojik üretimi başaran toplumlar dışa bağımlılıktan kurtulur ve geleceklerine güvenle bakabilirler.

Son Söz: M.Kemal ATATÜRK Dünyada her şey için, hayat için, başarı için, en gerçek yol gösterici ilimdir,fendir. İlmin ve fennin dışında yol gösterici aramak gaflettir, cehalettir, doğru yoldan sapmaktır. M.Kemal ATATÜRK